PERILAKU HARIAN KUAU RAJA (Argusianus argus Linnaeus, 1766) DI TAMAN MARGA SATWA DAN BUDAYA KINANTAN BUKITTINGGI SUMATERA BARAT.

PERILAKU I{ARI^N KUAU

R

AJA (AryBia"us

ary6 LiaMcu,1166) Dt

TAMAN MARCA SATWA DAN BUDAYA KINAMAN BTIKITTII\CCI

S(RIISI SARJAI{A BIOLOCT

OLEH
RIANI IERINA

JURUSAN BIOLOGI

TAKIII,TAS MATEMATIKA DAN TLMU PENGDTAIIUAN AI,AM
UNIWRSITAS ANDAIAS

ABSTRAK


't

P€neline tenrang Pdilalo Hiri Kuau Raja (,r/szv,,Ll ,r/eH JinnaeG. I 766) di
Tme M ea Sa1*a .Ln Budaya Kimtan Bukittinggi S@lcd B&t lchrr
dilal*m pada buls Jui 2010. Penssar.n dilallta selana l0 hri d68e lotd
watru konl,( p€nEmat dengd hcw obiek peneliris selama 100 jato Mcloda
ydg disu$ta .itm pdelilid ini adalan mdoila suney doss telnit sde
@pling di ledde (uu Raja ddi pDral 0700-1600 WIB IIsiI Fnelitiu
m€nunjuiltr banwa penlara ndi Kuu Raja lerdin d'j sefrbild aki!i6, )aitu
bergeal sbmyal 38.88%, pada jmlon da 41,06% pad. btLin4 is[nnd eboyat
10,7El. pana jmtan d 31,74% pada b.ti.a , m€nelisit sb yat 21.48% pad.
jdlan ds 17,17 plda b€ti!4 be.sm ebmyal 2,19% pada jantan dan 0.26% pada
b€tiM. matan sebdyal5.01% sadaidlan dd 9,05% nada b€dnA .irun *bmyal
0,22% psda b€lina frmgMp sebmyak 0,59% padajmlzn dm 0,08% pa! bdina.
nengedbmgke eyop sebdy2! 0,660l. pada je&n, du deleks ebmytl 0.39qlo
Dada j tan dd 0,22% pala b€li@ Attivita KBU F€j& di p!ro8luru
nenunujukka kesm d& perH@ de.ee di alm.

Buus,rs's,n


a',ra

(Kuau R.ja)nenpakanburung)anBmemirili

bulu

eyrp

dan ekor yang nanjang densm bnda menyerupai

mau Prdajanrin bulu ekund.r

slap ensat panj g dan dekomtir dcnsM

pola beMma kelatrinear senl

p&da

hih


(Holmeq I 990). Scdsel€n

scdorh0na

l!np! binrik nenyc

Dada

bdina bulu sekunder pada eyat p.ndck dln

pai mall (Ben ond Edward. I 975 )

Di alao. Kuau Raja diremui hidup p3da temuk .n anah di rebpat rcrpcncil

dolm hulan

pada

durffi


rendah dan d@mn beri'ukir pada ketinggian 500 m arau

Iebih CM&lc dan vmus, lt33). Msnuflr MrcKinnon. KaEn

Raja unun

+litrukir

di

huh l.iner

dahmn renda! dan

do Bs

(1192) Ku.tr

hub b€ks


kbanson

h. Di habilatnya, butuie janlan meDiliki
selus 5 8 m: ebagti da ddsy.. ,^s iri bcbds ddri

yane kering smpai kelinggie 1200
doeDh

ieribi terendin

dad. mdtidan mtinspqhon yds jotuh (sm'lhics, I960).
Kuau Raja bie_dikdrli dari su.mnya yang nyad4 dan khai SnaE Kuau

R.ja mcledak-ledal dengd .ada
nedyebrbkan spcsics ini

dihri .adt

bunn8 ini berukunn b€sar Sum


c

da b€rbunyi ku-wau

,

r{al inillh

Kuau R4a. Pe.ambanan kae Raj!

d&orcnais

ditel@kd deng jsl8 l5 30deiiktbub ka.

.l.bih panjans Golmeq 1990). Menunt smylhies (1960), burung jantan
bc6usB

ke6 drn


dikftnalan

nyaing untuk menc

burun8 janbn hidup

Kuau Raj. hanya
kcmampuan

h€rlri taig

i

akan

rdmd ahu paengannyo. Hal ini

solilcr

bie Grbdt


sangat

yang

baiL

pada

jaral pendeL nmun nrcnrilili

Kemampuan

rmpat kerilta menghindei musuh ahu mencdi

ini

posgti

dil


sr

ukan untuk h€rpinddh

kawir {Sibley, 2001).

selain dcn8d bqlari Kuau Rrja juea dapar heDindah rcmpat dcnsan nctotrrxr

Burung Kuou Rnja merupakan

tuna idmtihs d.eah sum.lch

rr

Bdar

(Kepulusn Mcnreri Dalom Negcri Nomor4B Tanun 1939). Di r,doncsj4 blrmg ini
dilindunei oleh PP No. 7 dtu 3 Th. I 999. ScdeEkan mentrrr jUCN Rcd Lis!, heran


ini diEolo0gks ebag-ai hews mcndcknti

lemm

d

{Birdtitc ldcndio.at, 2009) Hrt ini

rrcantum dalm Appcndi!

dikarcnal pei.mpila

lI

Kuau Raja

CTTES

yeg meneik


d

drrdh

Sumotcm,

buruna

iri p.rlu diles&rikan drn dijaga kcbchd,anya.

Fnah (Nerr

Raja reldh ditakukrn di

Bud.ya Ktnanho Bukirin8si SumateF Baiar.

yea

ada

di

Sumatem

reatcned t)

,1, t992)

Lok6i ini rlrtelak di

Brht dm rnua di

L,ntrk nu,

Tamu Marga saNa dd

Cubadak Bungkuk Bukininggi Sumarem Banr dan metupakar
binatans

h

p.nyebahnnya lerbabs pad3

Kalinanb!, dan Mataysi! (Mac(innon dr

(onsnrsi er siru Kuou

't

arss Bukit

eru sruny! kcbun

rndonesitr (yutius, 2OO9). Di

demh konseflasi ini Kuru Raia dikandangkm bcnada 16 ckor Batar lambi
(St4?t'petia bitorqnlo). t.tat ini dip€rkiEkd nengangAU ahiviB Kuu R0j0

)Mg ,ula h'duodi .m|€r
Sebelumnya
bi

Erpencrl.

pt.eliliu

nalang $d.n p€mah

d

isnlang tingkan l.ku burunS Ga|ifomes di kebun

ilakukan oleh Annnsj an

(

r

93

6) redtrdap Ayam

Hul!.

|ii,u

(Gu.4r rd4a). Hasil p€neliti Anrinsjah (t936) ncnceDut€k n bahla di kcbun
binal1ne

Aym Huhn

b€.isliDnrt daripada

Hijeu kumng

b.nkivibs

pcnelida! ienbng ringkah latunya di

attif karetu buruis te^ebur lcbih banrak

Khusus Kuau Raja

'ca

lonsesNi

b.tM

Fmah dilokuk

bahkon dah di tapaigan

seat

sedikn. Ilnluk itu, p.rlu dilaklkan penAmahn terhr&p rEilaku hari& burung
XLau

Ra.ddilnal V4d sd\.

oan

ALJIi \iroiDlB t.i TAi

Oiripcnclirian ya"g relalr dilrtukd lshadip pcrihkn

h

R$

irn K'dn

di Taman Marga SaNa Jdn Btrd.]a Kinantai Bukininegi Su rxletu
dapat

L

(,1

.rrflr)

Il$ . malr

di!mbil kesimDUhn scbagai bDrikur:

Akirnas bbinyak Kuau

Raja

janbn adalai

akr

vila\ ber8enk

viii!

iR.l13%

(ianian)dfl11.06% (bcrina), kcrnud:an diikuri olch artivibs i$inha! 30,79%.

limirn) Jrn ll.747o (belins), ak'vnas 'ncnclisik 2l.rl8% lian6n)dan 17,17%
(lEtina), dan aktiviras makai 5.01% (anran) d'n e,05% (bctm) Akrivihs
lainny. yang rclatilr€ndah ditlukan rlch

Ku

Rria adr dh rlitivius bersurr

yriltr 2.19% (jmhn) d0i 0.26% (berina). aktivltas meneenba gkan eyap 0.66%

(ja

dn),

.rri!irns

niensuap 0,59% (imlan) dtu 0,09% (bctina), altivitas

0,22% (bcri.a) dan akrivids der'ekasl 0,rr%
kiirirtrs qoninik

2.

d$ sckn'al

tidak

Cd4 dri

rcrin.ti slama

miruh

0.22% lli.rin:4

pcngamar.n.

Aktivitd KLru Rajr paling Lma irhh r[iivibs isrirrhxr vrirtr.10,43,; lrrnlin)
dar 41.93% {betina), k.mudian diikuti.lch rltivibs bergc.ak ]1.69%, (jantan)

d&

12,41% (belina). akriviras mcid

isik

17.53o/o

(iutan) dan

drn i*rivitrs makdn 6,,1r% (janlan) dai t,2% (bclinr)

16.2a% {hc(im),

Akivir$ l0iniya yuE

rcl.tlfscbcntardilakukan oleh KL'du Raia adllah akivnas bctsuan rairu 2,06%
(jantan) drn 0.26% (b.tin.), .krivitas ncn8cnbangke say.p l.l5%

ikiivids me'guap 0.06% (janEn) d.n

0.01%

iranb).

(betii.). xkivnas hintrfr

(berina) tlan xkrivil.s dDlakasi0,03%(imkn) dm 0,02%

(hdin4

0,21%

NtnM.l-

Obvnatiotul

1973-

Itdj

oJ

Eeha,iol: sdnpting Methorlt

Unir6lt!

Arinnsjah, D. 1986- Studi Pdilak! Aym Huan llijau do Ken""gln'"
Peneclolmnya Di Tum Nsional Sslud. .lawe TimuFRE. ,,/e/D
Balwan National Park.2(l):4 5-

Bc'! rr. tud C.D. Ddwrd. 1975- A Fiel.l Guide To lhc Rit.b oJ:tnnth
willim Collis Sons ed Co Lld Clsgov CEal Britain.

BirdliL lntedaioml. 2009.
Bidlife.ore.

20

Mdt

Specias
2010.

la.tsheel: ,4r8zn?,ar

' rnt

isj.t.

mgt, htp://w,

Cdpbell, N.A., B.R Jmq dm G.M. Lw€nca 2004. ,4irldgr. Fiisi V lilid
E ldgga. Jrlarla
Delacout, !.1941-

Bit6 oIMalayi,.

Tnc

MeMills Comp y.Nw

3

York.

Dcl Hoyo, t. A. EUio! dd J Stg t^1. r99a. Eahlb@k ofThe Bn^ ofThe Wo rl
Vol. 2. New Wdld l,uttua to GtiruJn'l lynx Edicions B@don4

ed

R.E. MilLt.20A3. zon and wild
Saundeu An Inprinl et Ehevid. Pbjladelpie

Fowlcr. M.E

AniMl Me.licinc. FAisi

5.

Hemow. J.B. 1989- Suatu TDjaua Tefiadap Kanekmsmd J€nis BU A dan
Petrenya di Hur Linduns Bukit Sochdto, K.limerrn tinu. M?d,
Konse as i. 2(2): 19-32.
Hotmes,D \99o. The Bn^ ofsutunerd and KalinMran. O\fotd U.ivcEity Prc$.

lsladd. S. Setlainenn, Aned4 ds R H. lmd 2009. Pensmh Kepodaun
(mdae t€rhada! Perlunbuld dr Pqjlalu Aym W@ns-Teacma
DM. JITY. I4(l):

KetutM

19 24.

Med€n Dalm Negen- 1949. PedaM

Fatna D@tuh. Norct

44.

Lehnet, P.N. 1919- Hunlbaok of

lwtawn

ldenritas Flora

de

!.k{raEtholqi.al M.thod. Cllnad STIM PGs Ncw