Uji Efektivitas Gel Ekstrak Etanol daun Gulma Siam (Chromolaena odorata) terhadap Penyembuhan Luka Sayat

Lampiran 1. Hasil identifikasi tumbuhan

67
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 2. Gambar tumbuhan dan daun segar gulma siam

68
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 3. Gambar simplisia daun dan serbuk simplisia gulma siam

69
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 4. Sediaan gel dengan variasi konsentrasi ekstrak etanol daun gulma
siam

F1

F2


F3

F4

F5

F6

Keterangan: F: Formula, F1: gel tanpa ekstrak gulma siam, F2 s/d F6 gel ekstrak
gulma siam berturut-turut konsentrasi 0,125%, 0,25%, 0,50%,
0,75%, dan 1,00%.

70
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 5. Gambar homogenitas sediaan gel ekstrak etanol daun gulma siam

F1


F2

F3

F4

F5

F6
Keterangan: F: Formula, F1: gel tanpa ekstrak gulma siam, F2 s/d F6 gel ekstrak
gulma siam berturut-turut konsentrasi 0,125%, 0,25%, 0,50%,
0,75%, dan 1,00%.

71
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 6. Bagan pembuatan ekstrak gulma siam

Daun gulma siam
dicuci sampai bersih

ditiriskan
ditimbang
dikeringkan di lemari pengering
Simplisia
dihaluskan
Simplisia serbuk

dimaserasi dengan etanol 80%

Ampas

Maserat 1
dimaserasi 2 hari

Ampas

Maserat 2
di rotary
evaporator
Ekstrak kental


di freeze dryer
Ekstrak kering

72
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 7. Bagan pembuatan sediaan gel ekstrak etanol daun gulma siam

Ekstrak etanol daun gulma siam

HPMC

dikembangkan di
lumpang yang
telah dipanaskan
dengan air panas
selama 15 menit
ditambahkan
metil dan propil

paraben yang
dilarutkan dalam
propilenglikol
digerus pelan
hingga homogen
ditambahkan
sedikit demi
sedikit dengan air
suling hingga
100 g
digerus hingga
homogen
Dasar gel

Digerus hingga homogen

Sediaan gel ekstrak etanol gulma siam

73
Universitas Sumatera Utara


Lampiran 8. Bagan alur penelitian

Serbuk simplisia

Skrining fitokimia dan
karakterisasi

Pembuatan ekstrak

Hasil

Ekstrak
di freeze dryer
Ekstrak kental

Hasil

Sediaan gel EEDGS 0,125, 0,25, 0,50,
0,75, dan 1%


Pengujian luka sayat

Evaluasi sediaan

-

Stabilitas fisik sediaan
Homogenitas
pH
Viskositas

Analisis
data dengan
SPSS
Hasil

Hasil

74

Universitas Sumatera Utara

Lampiran 9: Data perubahan diameter luka sayat hari ke-0 sampai hari ke-25 menggunakan sediaan gel EEDGS
Hari Kontrol positif SD Kontrol negatif SD Tanpa
SD Gel ekstrak
SD Gel Ekstrak
SD Gel Ekstrak
SD Gel Ekstrak
SD Gel Ekstrak
SD
ke
perlakuan
0,125%
0,25%
0,50%
0,75%
1,00 %
0 2,00 2,00 2,00 0,00 2,00 2,00 2,00 0,00 2,00 2,00 2,00 0,00 2,00 2,00 2,00 0,00 2,00 2,00 2,00 0,00 2,00 2,00 2,00 0,00 2.00 2,00 2.00 0,00 2,00 2,00 2,00 0,00
1 1,98 1,99 1,98 0,01 2,00 2,00 2,00 0,00 1,99 1,97 1,98 0,01 1,98 1,96 1,98 0,01 1,99 1,97 1,98 0,01 1,95 1,96 1,93 0,02 1,97 1,99 1.98 0,01 1,98 1,96 1,98 0,01
2 1,87 1,87 1,85 0,01 1,99 1,97 1,99 0,01 1,83 1,85 1,84 0,01 1,95 1,94 1,95 0,01 1,83 1,85 1,84 0,01 1,89 1,87 1,85 0,02 1,89 1,87 1,85 0,02 1,95 1,94 1,95 0,01

3 1,80 1,80 1,80 0,00 1,83 1,85 1,84 0,01 1,73 1,75 1,76 0,02 1,93 1,90 1,92 0,02 1,73 1,75 1,76 0,02 1,85 1,86 1,84 0,01 1,85 1,86 1,84 0,01 1,93 1,90 1,92 0,02
4 1,75 1,75 1,74 0,01 1,73 1,75 1,76 0,02 1,66 1,65 1,63 0,02 1,90 1,87 1,89 0,02 1,66 1,65 1,63 0,02 1,76 1,77 1,78 0,01 1,81 1,81 1,80 0,01 1,90 1,87 1,89 0,02
5 1,63 1,65 1,65 0,01 1,66 1,65 1,63 0,01 1,51 1,53 1,55 0,02 1,89 1,85 1,87 0,02 1,51 1,53 1,55 0,02 1,67 1,66 1,68 0,01 1,75 1,76 1,75 0,01 1,89 1,85 1,87 0,02
6 1,58 1,60 1,60 0,01 1,51 1,53 1,55 0,02 1,6 1,47 1,45 0,01 1,80 1,78 1,79 0,01 1,6 1,47 1,45 0,01 1,52 1,50 1,50 0,02 1,74 1,74 1,73 0,01 1,80 1,78 1,79 0,01
7 1,47 1,48 1,45 0,02 1,50 1,50 1,48 0,01 133 1,36 1,34 0,02 1,72 1,70 1,73 0,02 133 1,36 1,34 0,02 1,35 1,32 1,35 0,01 1,72 1,72 1,71 0,01 1,72 1,70 1,73 0,02
8 1,40 1,41 1,40 0,02 1,46 1,47 1,45 0,01 1,21 1,26 1,25 0,02 1,69 1,67 1,67 0,02 1,21 1,26 1,25 0,02 1,08 1,05 1,02 0,03 1,71 1,69 1,70 0,01 1,69 1,67 1,67 0,02
9 1,37 1,35 1,38 0,01 1,43 1,45 1,40 0,03 1,10 1,15 1,12 0,03 1,57 1,53 1,56 0,02 1,10 1,15 1,12 0,03 0,90 0,92 0,92 0,01 1,56 1,55 1,58 0,02 1,57 1,53 1,56 0,02
10 1,21 1,22 1,21 0,01 1,33 1,36 1,34 0,02 1,05 1,07 1,09 0,02 1,51 1,47 1,50 0,02 1,05 1,07 1,09 0,02 0,85 0,84 0,85 0,01 1,40 1,42 1,43 0,02 1,51 1,47 1,50 0,02
11 1,03 1,05 1,02 0,02 1,21 1,26 1,25 0,02 0,97 0,98 0,95 0,02 1,27 1,25 1,30 0,03 0,97 0,98 0,95 0,02 0,76 0,77 0,74 0,01 1,33 1,35 1,36 0,02 1,42 1,40 1,40 0,02
12 0,84 0,85 0,86 0,01 1,10 1,15 1,12 0,03 0,90 0,95 0,93 0,03 0,97 0,98 1,00 0,02 0,90 0,95 0,93 0,03 0,64 0,64 0,62 0,02 1,10 1,10 1,25 0,10 1,35 1,32 1,34 0,02
13 0,72 0,73 0,73 0,01 1,05 1,10 107 0,03 0,80 0,86 0,87 0,03 0,85 0,80 0,83 0,03 0,80 0,86 0,87 0,03 0,60 0,61 0,59 0,01 0,96 0,95 0,98 0,02 1,33 1,27 1,32 0,03
14 0,60 0,60 0,60 0,00 0,90 0,95 0,93 0,02 0,70 0,72 0,74 0,02 0,79 0,78 0,79 0,01 0,70 0,72 0,74 0,02 0,57 0,56 0,55 0,01 0,82 0,80 0,83 0,02 1,27 1,25 1,30 0,03
15 0,45 0,45 0,42 0,01 0,87 0,92 0,89 0,03 0,61 0,62 0,62 0,01 0,68 0,66 0,68 0,01 0,61 0,62 0,62 0,01 0,48 0,47 0,45 0,02 0,72 0,74 0,73 0,01 0,97 0,98 1,00 0,02
16 0,32 0,31 0,32 0,01 0,80 0,86 0,87 0,03 0,55 0,52 0,50 0,03 0,55 0,50 0,57 0,03 0,55 0,52 0,50 0,03 0,41 0,41 0,40 0,02 0,70 0,70 0,69 0,01 0,85 0,80 0,83 0,02
17 0,27 0,27 0,25 0,01 0,75 0,76 0,80 0,03 0,45 0,42 0,40 0,03 0,47 0,43 0,45 0,02 0,45 0,42 0,40 0,03 0,35 0,33 0,34 0,01 0,46 0,47 0,48 0,01 0,79 0,78 0,79 0,01
18 0

0

0


0

0,67 0,69 0,71 0,02 0,31 0,32 0,30 0,01 0,35 0,38 0,40 0,03 0,31 0,32 0,30 0,01 0,20 0,22 0,20 0,02 0,40 0,40 0,41 0,01 0,68 0,66 0,68 0,01

68
Universitas Sumatera Utara

19

0,56 0,58 0,60 0,02 0,20 0,24 0,22 0,02 0,30 0,30 0,33 0,02 0,20 0,24 0,22 0,02

20

0,47 0,47 0,42 0,02

21

0,41 0,40 0,38 0,02 0,42 0,45 0,43 0,02 0


22

0,35 0,30 0,27 0,05 0,37 0,38 0,40 0,02

23

0,20 0,22 0,20 0,02 0,32 0,38 0,33 0,04

24
25

0

0

0

0

0

0

0 0,25 0,25 0,27 0,02
0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0 0,38 0,37 0,37 0,01 0,55 0,50 0,57 0,03
0,35 0,32 0,34 0,02 0,47 0,43 0,45 0,02
0,.26 0,25 0,25 0,01 0,35 0,38 0,40 0,03
0

0

0

0

0,25 0,25 0,27 0,02
0

0

0

0

0,23 0,20 0,22 0,02
0

0

0

0

69
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 10. Data perubahan diameter rata-rata luka sayat sediaan gel EEDGS

Hari
Diameter Luka
ke
F1
F2
F3
F4
F5
F6
F7
F8
0
2,00±0,00 2,00±0,00 2,00±0,00 2,00±0,00 2,00±0,00 2,00±0,00 2,00±0,00 2,00±0,00
1

2,00±0,00 1,97±0,01 1,98±0,01 1,94±0,02 1,98±0,01 1,97±0,01 1,98±0,01 2,00±0,00

2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

1,98±0,01 1,94±0,01 1,84±0,01 1,87±0,02
1,84±0,01 1,91±0,02 1,74±0,02 1,85±0,01
1,74±0,02 1,88±0,02 1,64±0,02 1,77±0,01
1,65±0,01 1,87±0,02 1,53±0,02 1,67±0,01
1,53±0,02 1,79±0,01 1,46±0,01 1,50±0,02
1,49±0,01 1,71±0,02 1,34±0,02 1,34±0,01
1,46±0,01 1,67±0,02 1,24±0,02 1,05±0,03
1,42±0,03 1,55±0,02 1,12±0,03 0,91±0,01
1,34±0,02 1,49±0,02 1,07±0,02 0,84±0,01
1,24±0,02 1,27±0,03 0,96±0,02 0,75±0,02
1,12±0,03 0,98±0,02 0,92±0,03 0,63±0,01
1,07±0,03 0,82±0,03 0,84±0,03 0,60±0,01
0,92±0,02 0,78±0,01 0,72±0,02 0,56±0,02
0,89±0,03 0,67±0,01 0,61±0,01 0,46±0,02
0,84±0,03 0,54±0,03 0,52±0,03 0,40±0,01
0,77±0,03 0,45±0,02 0,42±0,03 0,34±0,01
0,69±0,02 0,37±0,03 0,31±0,01 0,20±0,02
0,58±0,02 0,31±0,02 0,22±0,02 0,00
0,45±0,02 0,25±0,02 0,00
0,39±0,02 0,00
0,30±0,05
0,20±0,02
0,00

1,87±0,02 1,94±0,01 1,96±0,01
1,85±0,01 1,91±0,02 1,80±0,00
1,80±0,01 1,88±0,02 1,74±0,01
1,75±0,01 1,87±0,02 1,64±0,01
1,73±0,01 1,79±0,01 1,59±0,01
1,71±0,01 1,71±0,02 1,46±0,02
1,70±0,01 1,67±0,02 1,40±0,02
1,56±0,02 1,55±0,02 1,36±0,01
1,41±0,02 1,49±0,02 1,21±0,01
1,34±0,02 1,40±0,02 1,03±0,02
1,15±0,10 1,33±0,02 0,85±0,01
0,96±0,02 1,30±0,03 0,72±0,01
0,81±0,02 1,27±0,03 0,60±0,00
0,73±0,01 0,98±0,02 0,44±0,01
0,69±0,01 0,83±0,02 0,31±0,01
0,47±0,01 0,78±0,01 0,26±0,01
0,40±0,01 0,67±0,01 0,00
0,37±0,01 0,54±0,03
0,33±0,02 0,45±0,02
0,25±0,01 0,37±0,03
0,00
0,25±0,02
0,00

2,00±0,00
2,00±0,00
2,00±0,00
1,97±0,01
1,93±0,02
1,85±0,01
1,80±0,01
1,77±0,01
1,64±0,01
1,50±0,01
1,45±0,01
1,22±0,08
1,01±0,01
0,96±0,02
0,90±0,01
0,87±0,02
0,77±0,01
0,65±0,02
0,55±0,02
0,43±0,02
0,38±0,02
0,34±0,04
0,21±0,02
0

Keterangan: F1: basis gel (kontrol negatif), F 2 s/d F 6 berturut-turut konsentrasi
0,125%, 0,25%, 0,50%, 0,75% dan 1%, F7: Betadin, F8: Tanpa
perlakuan.

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. Gambar perubahan diameter luka sayat
1.Kontrol positif (betadin)
Hari ke-0

Hari ke -1

Hari ke-2

Hari ke-3

Hari ke-4

Hari ke-5

Hari ke-6

Hari ke-7

Hari ke-8

Hari ke-9

Hari ke-10

Hari ke-11

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
Hari ke-12

Hari ke-13

Hari ke-14

Hari ke-15

Hari ke-16

Hari ke-17

Hari ke-18

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
2.Kontrol negatif ( Basis gel)
Hari ke-0

Hari ke-3

Hari ke-1

Hari ke-4

Hari ke-2

Hari ke-5

Hari ke-6

Hari ke-7

Hari ke-8

Hari ke-9

Hari ke-10

Hari ke-11

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
Hari ke-12

Hari ke-13

Hari ke-14

Hari ke-15

Hari ke-16

Hari ke-17

Hari ke-18

Hari ke-19

Hari ke-20

Hari ke-21

Hari ke-22

Hari ke-23

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
Hari ke-24

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
3.Gel ekstrak 0,125 %
Hari ke-0

Hari ke-3

Hari ke -1

Hari ke-4

Hari ke-6

Hari ke-7

Hari ke-9

Hari ke-10

Hari ke-2

Hari ke-5

Hari ke-8

Hari ke-11

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
Hari ke-12

Hari ke-13

Hari ke-14

Hari ke-15

Hari ke-16

Hari ke-17

Hari ke-18

Hari ke-19

Hari ke-20

Hari ke-21

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
4. Gel ekstrak 0,25 %
Hari ke-0

Hari ke-1

Hari ke-2

Hari ke-3

Hari ke-4

Hari ke-5

Hari ke-6

Hari ke-7

Hari ke-8

Hari ke-9

Hari ke-10

Hari ke-11

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
Hari ke-12

Hari ke-13

Hari ke-14

Hari ke-15

Hari ke-16

Hari ke-17

Hari ke-18

Hari ke-19

Hari ke-20

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
5. Gel ekstrak konsentrasi 0,50%
Hari ke-0

Hari ke-1

Hari ke-2

Hari ke-3

Hari ke-4

Hari ke-5

Hari ke-6

Hari ke-7

Hari ke-8

Hari ke-9

Hari ke-10

Hari ke-11

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
Hari ke-12

Hari ke-13

Hari ke-14

Hari ke-15

Hari ke-16

Hari ke-17

Hari ke-18

Hari ke-19

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
6. Konsentrasi 0,75%
Hari ke-0

Hari ke-1

Hari ke-2

Hari ke-3

Hari ke-4

Hari ke-5

Hari ke-6

Hari ke-7

Hari ke-8

Hari ke-9

Hari ke-10

Hari ke-11

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
Hari ke-12

Hari ke-13

Hari ke-15

Hari ke-16

Hari ke-17

Hari ke-18

Hari ke-19

Hari ke-20

Hari ke-21

Hari ke-14

Hari ke-22

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
7. Konsentrasi 1%
Harike-0

Hari ke-1

Hari ke-2

Hari ke-3

Hari ke-4

Hari ke-5

Hari ke-6

Hari ke-7

Hari ke-8

Hari ke-9

Hari ke-10

Hari ke-11

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
Hari ke-12

Hari ke-13

Hari ke-14

Hari ke-15

Hari ke-16

Hari ke-17

Hari ke-18

Hari ke-19

Hari ke-20

Hari ke-21

Hari ke-22

Hari ke-23

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
8. Tanpa Perlakuan
Hari ke-0

Hari ke-3

Hari ke-1

Hari ke-4

Hari ke-6

Hari ke-7

Hari ke-9

Hari ke-10

Hari ke-2

Hari ke-5

Hari ke-8

Hari ke-11

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
Hari ke-12

Hari ke-13

Hari ke-15

Hari ke-16

Hari ke-18

Hari ke-21

Hari ke-19

Hari ke-22

Hari ke-14

Hari ke-17

Hari ke-20

Hari ke-23

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 11. (Lanjutan)
Hari ke-24

Hari ke-25

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 12. Hasil karakterisasi simplisia daun gulma siam

Kadar air

a.

=

volume II-volume I
� 00 %
berat sampel

Berat sampel

= 5,024 g

Volume I

= 0,85 ml

Volume II

= 1,25 ml

Kadar air

=

b. Berat sampel

1,25-0,85
5,024

= 5,043 g

Volume I

= 1,6 ml

Volume II

= 1,95 ml

Kadar air

=

Berat sampel

= 5,038 g

Volume I

= 1,95 ml

Volume II

= 2,40 ml

Kadar air

=

Kadar air rata-rata

=

c.

x 100 % = 7,9%

1,95-1,6
5,043

x 100% = 6,9%

2,40-1,95
5,038

x 100% = 8,9%

7,9 6,9 8,9

7,9%

3

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 12. (Lanjutan)

Kadar sari larut air =

Berat sari
100
x
×100
Berat Sampel 20

a. Berat sampel = 5,0247 g
Berat sari
Kadar sari

= 0,25 g
0,25
5,0247

100

x

20

x 100% = 24,87%

b. Berat sampel = 5,0478 g
Berat sari

= 0,22 g

Kadar sari

=

0,22
5,0478

x

100
20

x 100% = 21,79%

c. Berat sampel = 5,0032 g
Berat sari

= 0,24 g

Kadar sari

=

Kadar sari rata-rata

=

0,24
5,0032

x

100
20

x 100% = 23,98%

(24,87 21,79 23,98)
3

= 23,54%

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 12. (Lanjutan)

Kadar sari larut etanol

Berat sari
Berat Sampel

00
× 00%
0

a. Berat sampel = 5,0233 g
Berat sari

= 0,10 g

Kadar sari

=

0,10
5,0233

x

100
20

x 100% = 9,95%

b. Berat sampel = 5,0063 g
Berat sari

= 0,12 g

Kadar sari

=

0,12
5,0063

x

100
20

x 100% = 11,98%

c. Berat sampel = 5,0164 g
Berat sari

= 0,1820 g

Kadar sari

=

Kadar sari rata-rata

0,14
5,0164

x

100

100% = 13,95%

20

%

=

= 11,96%

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 12. (Lanjutan)

Kadar abu total

Berat Abu
× 00%
Berat Sampel

a. Berat sampel = 2,0160 g
Berat abu

= 0,0990 g

Kadar abu

=

100 % = 4,91 %

b. Berat sampel = 2,0850 g
Berat abu

= 0,1040 g

Kadar abu

=

100% = 4,98%

c. Berat sampel = 2,0900 g
Berat abu

= 0,1050 g

Kadar abu

=

Kadar abu total rata-rata =

100% = 5,02%
4,91 4,98 5,02
3

= 4,97%

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 12. (Lanjutan)

Kadar abu yang tidak larut dalam asam
Sampel I

Sampel II

Sampel III

Berat Abu
Berat Sampel

x 100%

Berat sampel = 2,0160 g
Berat abu

= 0,0105 g

Kadar abu

=

0,0105
2,0160

x 100% = 0,74 %

Berat sampel = 2,0850 g
Berat abu

= 0,0095 g

Kadar abu

=

0,0095
2,0850

x 100% = 0,45%

Berat sampel = 2,0900 g
Berat abu

= 0,0080 g

Kadar abu

=

0,0080
2,0900

x 100% = 0,38 %

Kadar abu yang tidak larut dalam asam rata-rata =

0,74

0,45
3

0,38

= 0,52%

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 13. Contoh perhitungan viskositas sediaan gel ekstrak etanol daun
gulma siam

Perhitungan viskositas = faktor koreksi x skala = cp = :1000 = p
Nomor spindel : 64
Nomor spedd

: 30

Faktor koreksi : 200
1. F1 : 200 x 18,5 = 3700 cp = 3,7 poise
2. F2 : 200 x 17

= 3400 cp = 3,4 poise

3. F3 : 200 x 16,5 = 3300 cp = 3,3 poise
4. F4 : 200 x 16

= 3200 cp = 3,2 poise

5. F5 : 200 x 15

= 3000 cp = 3,0 poise

6. F6 : 200 x 14,5 = 2900 cp = 2,9 poise
Keterangan: F: Formula, F1: gel tanpa ekstrak, 2 s/d 6 gel ekstrak gulma siam
dengan konsentrasi berturut-turut 0,125%, 0,25%, 0,50%, 0,75% dan
1,00%.

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 14. Hasil uji statistik menggunakan metode oneway ANOVA diameter
luka sayat menggunakan gel EEDGS
ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
75,000
51,000
126,000

df
6
17
23

Mean Square
12,500
3,000

F
4,167

Sig.
,009

1

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
86,000
40,000
126,000

df

Mean Square
9,556
2,857

9
14
23

F
3,344

Sig.
,021

2

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
100,167
25,833
126,000

df
13
10
23

Mean Square
7,705
2,583

F
2,983

Sig.
,045

3

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
93,333
32,667
126,000

df
14
9
23

Mean Square
6,667
3,630

F
1,837

Sig.
,181

4

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
92,833
33,167
126,000

df
14
9
23

Mean Square
6,631
3,685

F
1,799

Sig.
,189

5

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 14. (Lanjutan)
ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
102,000
24,000
126,000

df
17
6
23

Mean Square
6,000
4,000

F
1,500

Sig.
,322

6

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
100,500
25,500
126,000

df
14
9
23

Mean Square
7,179
2,833

F
2,534

Sig.
,082

7

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
101,333
24,667
126,000

df
16
7
23

Mean Square
6,333
3,524

F
1,797

Sig.
,220

8

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
101,333
24,667
126,000

df
17
6
23

Mean Square
5,961
4,111

F
1,450

Sig.
,339

9

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
102,000
24,000
126,000

df
17
6
23

Mean Square
6,000
4,000

F
1,500

Sig.
,322

10

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 14. (Lanjutan)
ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
108,000
18,000
126,000

df
20
3
23

Mean Square
5,400
6,000

F
,900

Sig.
,632

11

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
120,000
6,000
126,000

df
18
5
23

Mean Square
6,667
1,200

F
5,556

Sig.
,033

12

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
125,500
,500
126,000

df
21
2
23

Mean Square
5,976
,250

F
23,905

Sig.
,041

13

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
126,000
,000
126,000

df
19
4
23

Mean Square
6,632
,000

F

Sig.
.

.

14

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
111,000
15,000
126,000

df
17
6
23

Mean Square
6,529
2,500

F
2,612

Sig.
,120

15

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 14. (Lanjutan)
ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
123,000
3,000
126,000

df
16
7
23

Mean Square
7,688
,429

F
17,938

Sig.
,000

16

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
121,000
5,000
126,000

df
19
4
23

Mean Square
6,368
1,250

F
5,095

Sig.
,063

17

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
120,000
6,000
126,000

df
17
6
23

Mean Square
7,059
1,000

F
7,059

Sig.
,012

18

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
112,500
13,500
126,000

df
15
8
23

Mean Square
7,500
1,688

F
4,444

Sig.
,020

19

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
97,333
28,667
126,000

df
11
12
23

Mean Square
8,848
2,389

F
3,704

Sig.
,017

20

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 14. (Lanjutan)
ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
80,000
46,000
126,000

df
9
14
23

Mean Square
8,889
3,286

F
2,705

Sig.
,046

21

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
79,600
46,400
126,000

df
7
16
23

Mean Square
11,371
2,900

F
3,921

Sig.
,011

22

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
73,500
52,500
126,000

df
5
18
23

Mean Square
14,700
2,917

F
5,040

Sig.
,005

23

ANOVA
Perlakuan

Between Groups
Within Groups
Total

Sum of
Squares
42,000
84,000
126,000

df
3
20
23

Mean Square
14,000
4,200

F
3,333

Sig.
,040

24

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 15. Hasil uji Tukey terhadap perubahan diameter luka sayat dengan
menggunakan gel EEDGS
H1
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDSR 1.00%
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0.75%
Kontrol positif
Kontrol negatif
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

Subset f or alpha = .05
1
2
1,9467
1,9733
1,9733
1,9733
1,9733
1,9800
1,9800
1,9833
2,0000
2,0000
,055
,055

Means f or groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3, 000.
H2
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0.25%
Kontrol positif
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDSR 1.00%
Kontrol negatif
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

Subset f or alpha = .05
1
2
3
1,8400
1,8633
1,8700
1,8700
1,9467
1,9467
1,9833
2,0000
,124
1,000
,720

Means f or groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 15. (Lanjutan)
H3
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0.25%
Kontrol positif
Kontrol negatif
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDSR 1.00%
Gel EEDGS 0,125%
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
1,7467

2

Subset f or alpha = .05
3
4

5

1,8000
1,8400
1,8500
1,8500
1,9167
1,9400
1,000

1,000

,927

,178

2,0000
1,000

Means f or groups in homogeneous subset s are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

H4
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0.25%
Kontrol positif
Kontrol negatif
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDSR 1.00%
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

Subset f or alpha = .05
2
3
4

1
1,6467

5

1,7467
1,7467
1,7700
1,8067
1,8867
1,8867
1,000

,288

1,000

1,000

2,0000
1,000

Means f or groups in homogeneous subset s are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 15. (Lanjutan)
H5
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0.25%
Kontrol positif
Kontrol negatif
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDSR 1.00%
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
1,5300

2

Subset f or alpha = .05
3
4

5

1,6433
1,6467
1,6700
1,7533
1,8700
1,8700
1,000

,391

1,000

1,000

1,9767
1,000

Means f or groups in homogeneous subset s are display ed.
a. Uses Harm onic Mean Sample Size = 3,000.

H6
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0,50%
Kontrol negatif
Kontrol positif
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDSR 1.00%
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
1,4600

2

Subset f or alpha = .05
3
4

5

6

1,5067
1,5300
1,5933
1,7367
1,7900
1,7900
1,000

,349

1,000

1,000

1,000

1,9333
1,000

Means for groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 15. (Lanjutan)
H7
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.25%
Kontrol positif
Kontrol negatif
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDSR 1.00%
Tanpa perlakuan
Sig.

N

1
1,3400
1,3433

3
3
3
3
3
3
3
3

Subset f or alpha = .05
2
3

4

1,4667
1,4933
1,7167
1,7167
1,7167
1,000

,287

1,000

1,8533
1,000

Means f or groups in homogeneous subset s are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.
H8
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.25%
Kontrol positif
Kontrol negatif
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDSR 1.00%
Gel EEDGS 0.75%
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
1,0500

2

Subset f or alpha = .05
3
4

5

6

1,2400
1,4033
1,4600
1,6767
1,6767
1,7000
1,000

1,000

1,000

1,000

,658

1,8033
1,000

Means for groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 15. (Lanjutan)
H9
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.25%
Kontrol positif
Kontrol negatif
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDSR 1.00%
Gel EEDGS 0.75%
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
,9133

Subset f or alpha = .05
3
4

2

5

6

1,1233
1,3667
1,4267
1,5533
1,5533
1,5633
1,000

1,000

1,000

1,000

,997

1,7733
1,000

Means for groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

H10
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.25%
Kontrol positif
Kontrol negatif
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDSR 1.00%
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
,8467

Subset f or alpha = .05
3
4
5

2

6

7

1,0700
1,2133
1,3433
1,4167
1,4933
1,4933
1,000

1,000

1,000

1,000

1,000

1,000

1,6467
1,000

Means for groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 15. (Lanjutan)
H11
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.25%
Kontrol positif
Kontrol negatif
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDSR 1.00%
Tanpa perlakuan
Sig.

N

1
,7567

3
3
3
3
3
3
3
3

2

3

Subset f or alpha = .05
4
5

6

7

,9667
1,0333
1,2400
1,2733
1,3467
1,4067
1,000

1,000

1,000

,331

1,000

1,000

1,5033
1,000

Means for groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

H12
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,50%
Kontrol positif
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0,125%
Kontrol negatif
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDSR 1.00%
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
,6333

2
,8567
,9267

Subset f or alpha = .05
3
4

5

6

,9267
,9833
1,1233
1,1500
1,3367

1,000

,264

,499

,975

1,000

1,4533
1,000

Means for groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 15. (Lanjutan)
H13
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,50%
Kontrol positif
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0.75%
Kontrol negatif
Tanpa perlakuan
Gel EEDSR 1.00%
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
,6000

2

Subset f or alpha = .05
3
4

5

6

,7267
,8267
,8433
,9633
1,0733

1,000

1,000

,998

1,000

1,000

1,2733
1,3067
,904

Means for groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.
H14
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,50%
Kontrol positif
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.75%
Kontrol negatif
Tanpa perlakuan
Gel EEDSR 1.00%
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
,5600
,6000

2

Subset f or alpha = .05
3
4

5

6

,7200
,7867
,8167
,9267
1,0133
,120

1,000

,383

1,000

1,000

1,2733
1,000

Means for groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 15. (Lanjutan)
H15
a

Tukey HSD

Perlakuan
Kontrol positif
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.75%
Kontrol negatif
Tanpa perlakuan
Gel EEDSR 1.00%
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
,4400
,4667

2

Subset f or alpha = .05
3
4

5

6

,6133
,6733
,7300
,8933

,401

1,000

1,000

1,000

1,000

,9700
,9833
,948

5

6

Means for groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

H16
a

Tukey HSD

Perlakuan
Kontrol positif
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDSR 1.00%
Kontrol negatif
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
,3167

2

Subset f or alpha = .05
3
4

,4067
,5233
,5400
,6967
,8267
,8433
1,000

1,000

,982

1,000

,982

,8433
,9033
,076

Means for groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 15. (Lanjutan)
H17
a

Tukey HSD

Perlakuan
Kontrol positif
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.75%
Kontrol negatif
Gel EEDSR 1.00%
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

Subset f or alpha = .05
2
3
4

1
,2633

5

,3400
,4233
,4500
,4700
,7700
,7867
1,000

1,000

,062

,922

,8733
1,000

Means f or groups in homogeneous subset s are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.
H18
a

Tukey HSD

Perlakuan
Kontrol positif
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDSR 1.00%
Kontrol negatif
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
,0000

2

Subset f or alpha = .05
3
4

5

6

,2067
,3100
,3767
,4033
,6733
,6900
1,000

1,000

1,000

,322

,810

,7700
1,000

Means for groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 15. (Lanjutan)
H19
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,50%
Kontrol positif
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDSR 1.00%
Kontrol negatif
Tanpa perlakuan
Sig.

N

1
,0000
,0000

3
3
3
3
3
3
3
3

2

Subset f or alpha = .05
3
4

5

6

,2200
,3100
,3733
,5400
,5800
1,000

1,000

1,000

1,000

,6567
1,000

,181

Means for groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.
H20
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0,50%
Kontrol positif
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDSR 1.00%
Kontrol negatif
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
,0000
,0000
,0000

Subset f or alpha = .05
2
3
4

5

,2567
,3367
,4500
,4533
1,000

1,000

1,000

1,000

,5567
1,000

Means f or groups in homogeneous subset s are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 15. (Lanjutan)
H21
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0,50%
Kontrol positif
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDSR 1.00%
Kontrol negatif
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
,0000
,0000
,0000
,0000

Subset f or alpha = .05
2
3

4

,2533
,3767
,3967
1,000

1,000

,478

,4333
1,000

Means f or groups in homogeneous subset s are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.
H22
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.75%
Kontrol positif
Gel EEDSR 1.00%
Kontrol negatif
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

1
,0000
,0000
,0000
,0000
,0000

Subset f or alpha = .05
2
3

4

,2567
,3067
1,000

1,000

1,000

,3833
1,000

Means f or groups in homogeneous subset s are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.

46
Universitas Sumatera Utara

Lampiran 15. (Lanjutan)
H23
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDSR 1.00%
Kontrol positif
Kontrol negatif
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

Subset f or alpha = .05
1
2
3
,0000
,0000
,0000
,0000
,0000
,0000
,2067
,3433
1,000
1,000
1,000

Means f or groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3,000.
H24
a

Tukey HSD

Perlakuan
Gel EEDGS 0,125%
Gel EEDGS 0.25%
Gel EEDGS 0,50%
Gel EEDGS 0.75%
Gel EEDSR 1.00%
Kontrol positif
Kontrol negatif
Tanpa perlakuan
Sig.

N
3
3
3
3
3
3
3
3

Subset f or alpha = .05
1
2
,0000
,0000
,0000
,0000
,0000
,0000
,0000
,2167
1,000
1,000

Means f or groups in homogeneous subsets are display ed.
a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 3, 000.

46
Universitas Sumatera Utara