PERANAN KONSEP MATCHING COST AG A IN S T REVENUE DALAM M E N EN TU K A N HARGA POKOK P E N jU A LA N DAN PENILAIAN PERSEDIAAN PADA PERUSAHAAN TEMBAKAU DI JE M B E R

SK R I P SI t CARYO LA KSM O N O

PERAN AN KO NSEP M ATCH I N G CO ST AGAI N ST REVEN U E D ALAM M EN EN T U K AN H ARGA PO KOK PEN j U ALAN D AN PEN I LAI AN PERSED I AAN PAD A PERU SAH AAN TEM BAKAU DI JEM BER

FAKULTAS EK ONOMI UNTVERSITAS AIRLANGGA 1 9 8 3 PERANAN KONSEP MATCHI NG COST AGAI NST REVENUE DAI AH MENENTUKAN HARGA POKOK PENJ UALAN DAN PENI LAI AN PERSEDI AAN PADA PERUSAHAAN TEMBAKAU DI J EMBER SKRI PSI Bl a j uka n u n t u k Me mpe r l e ngka pi Sya r a t - Sya r a t da l a m Me mpe r ol e h

Ge l a r Sa r j a na Ekonomi J ur us a n Akunt a ns i ol e h t

XAHTO IAKSMONO

047410033 / PE

PAKUI/EAS EKONOMI UNI VER SI T A S AIR IAK GGA

1983

I Sur a ba ya . . #

Di s e t uj ui da n di t er i i aa It al i c ol e h : Dos e n Pembi r abi ng : Ke t ua J ur us a n :

Dr a « Ec. Ha nna Adi - pat l Ak « ) ( Dr s , Ec» Pa r wot o f f i gn. 1ohar t o. 1o Ak «

XATA PE N G AN TAK

Se ba ga i s ya r a t da l a m me mpe r ol e h ge l a r Sa r J a na , ke pa da s e t i a p ma ba s i s wa dl wa j l bka n me nga j uka n s kr i ps i • Kami t e l a h da pa t me nye l e s a i l a n s kr i ps i y a n g di wa j i bka n t e r s e but de nga n bl mbi nga n da r i i bu Dr a* Ec. Ha nna Adi - pa t i Akunt a n.

Te r l ma ka s i h y a n g t a k t e r hi ngga t eaj ni s a mpa i ka n ke pa da be l l a u, y a n g t e l a h de nga n s us a h pa ya h me l ua ngka n wa kt u- nya s e r t a de nga n pe nuh ke s a ba r a n me mbe r i ka n p e t u n j u k — pe t u n j u k d a l a m me mbua t s kr i ps i i ni .

Ka mi J uga be r t e r i ma ka s i h ke pa da s e mua pi ha k y a n g t e l a h me mba nt u ka mi s e l a ma kul i a h di Fa kul t a s Eko- nomi Uni ve r s i t a s Ai r l a ngga s a mpa i s e l e s a i nya pe mbua t a n s kr i ps i i ni . Te r i ma ka s i h ke pa da t e ma n- t e ma n de ka t ka mi y a n g s e l a l u me mpe r ha t i ka n ka mi da l a m me nye l e s a i ka n s kr i ps i i ni .

Se moga s kr i ps i i ni da pa t be r ma nf a a t ba g i p i h a k y a n g me mbut uhka n da n ka mi s a nga t me ngha r ga l pe nda pa t , s a r a n mu p u n kr i t i k t e r ha da p ke kur a nga n s kr i ps i i ni ka r e na ka mi me nya da r i ha l l t u.

Sur a ba ya , De s e mbe r 1983.

Pe nul l s .

1 D A PTA R I S I

Ha l a ma n KA. TA P ENGANTAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I

BAFTAR I S I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i i

BAB I . PENDAHUI t f AN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

1. Pa nda nga n Unr um. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

2. Pe nj e l a s a n J u d u l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

3. Al a s a n Pe mi l i ha n J udul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 4* Tuj ua n Pe nyus una n Skr i ps i . . . . . . . . . .

5. Si s t i ma t i ka Skr i ps i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

6. Me t o d o l o g i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 6. 1. Pe r ma s a l a h a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 6. 2* Hi pot e s a Ke r j a . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10 6. 3* Sc ope An a l i s a . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10 6. 4. Pe ngumpul a n Da n Pe ngol a ha n Da t a

11 BAB

I I . TI NJ AUAN PRAKTI S I AKDASAN PENGERTI AN TEORI TI S . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1*2 1 . l a por a n Ke ua nga n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12 2. Pe nge r t i a n Bi a ya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

32 3. Ha r ga Pokok Pe nj ua l a n . . . . . . . . . . . . . . . .

34 4. Pe r s e di a a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

42 BAB I I I . TI NJ AUAN UMUM PERUSAHAAN DAN TI NJ AUAN PRAKTI S MENGENAI PENENTUAN HARGA POKOK PENJ UAI AN DAN PENI LAI AN PERSEDI AAN . . . .

48 1 . Ke a da a n Umum Da l a m Pe r u s a h a a n . . . . . .

i i

I l l

1#1* Sej ar ah. Pe ndi r i a n d a n St a t us - Pe r u s a h a a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-8 1*2, Bi da ng Us a h a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

49 1. 3* Or ga ni s a s i da n Pe r s ona l i a

49 1. 4. Si kl us Ke gi a t a n Pe r us a ha a n . . . . . .

51 1. 5# l a por a n Ke ua nga n Pe r us a ha a n • * • • •

57 1. 6, Pr os e s Pe nc a t a t a n Da t a Akunt a ns i *

57 2, Ti nj a ua n Pr a kt i e Pe ne nt ua n Ha r ga Po k o k

Pe nj ua l a n da n Pe ni l a i a n Pe r s e di a a n Pa da Pe r u s a h a a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

59 2. 1, Pe nc a t a t a n Pe nda pa t a n . . . . . . . . . . . .

61 2. 2. Pe nc a t a t a n Bi a ya —Bi a y a . . . . . . . * •.

62 2. 3* Pe nc a t a t a n da n Pe n i l a i a n Pe r s e di a a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . *. . . . . . . . . . .

64 2*4* Pe nya j i a n l a por a n Rugi l a ba ,

5 BAB I V, PERANAN KDNSEP MATCHI NG COST AGAI NST RE7ENUE DAI AM MENENTUKAN HARGA POKOK PENJ UALAN DAN PENI LAI AN P ERS EDI AAN. . . . . .

67 BAB V. KESI MPULAN DAN S ARAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

78 1 • Ke s i mp u l a n . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . - 78 2, S a r a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B A B

I P E N D A H U L U A N

1 . Pa nda nga n TJmurn Pe mba nguna n di I ndone s i a , ya n g s a mpa i s a a t i ni ma si i i di . t i t i k be r a t ka n pa da pe mba nguna n e konomi , t e l a h me nye ba bka n me ni ngka t nya j uml a h, be s a r da n kompl e ks i t a s pe r us a ha a n di I ndone s i a . Se l a nj ut nya , ha l i ni t e l a h me nye - ba bka n pe r s a i nga n di ka l a nga n pa r a pe ngus a ha unt uk da pa t t e t a p be r t a ha n a t a u ma ki n ma j u us a ha nya . Unt uk i t u, t e n* t u be r ma c a m- ma c a m us a ha ya n g di l a kuka nnya unt uk da pa t t e^ t a p be r a da da l a m duni a us a ha guna me wuj udka n t uj ua n pa r a pe ngus a ha t e r s e but .

Aga r da l a m pe r s a i nga n unt uk me nc a pa i t uj ua n t i da k me r ugi ka n ms i n g - ma s i n g pi l i ak a t a u me ngunt ungka n di r i - s e ndi r i , ma ka pe me r i nt a h be r s a ma ba da n- ba da n / l e mba ga — l e mba ga non pe me r i nt a h da n pi ha k s wa s t a l a i nnya be r s e pa - ka t me nyus un pe r a t ur a n, unda ng- unda ng da n ke put us a n- ke pu t us a n unt uk pe l a ks a na a n pe nga wa s a n da n pe nge nda l i a n ke gi a t a n da r i pa r a pe ngus a ha . ,

Sa l a h s a t u bi da ng ya n g be r ma nf a a t da l a m pe nga wa - s a n da n pe nge nda l i a n a da l a h bi da ng a kunt a ns i . De nga n a k- t i vi t a s a kunt a ns i da pa t dl l a kuka n be r ba ga i a na l i s a me nge na i ope r a s i pe r us a ha a n.

2 Bi s a mp i n g i t u de nga n me ngguna ka n pr a kt e k a kunt a ns i , dl panr -

da n g da r i s e gi i nt e r n pe r us a ha a n da pa t me mba nt u ma na ge me nt u n t u k me mbe r i ka n i n f o r ma l t e nt a ng ke j a di a n- ke j a di a n f i nar ^ Bi i l ( e konomi ) pe r us a ha a n, Se ba l i knya dl pa nda ng da r i s e gl e ks t e r n, da pa t menr per t a nggung j a wa bka n pa d a p i h a k l ua r pe — r us a ha a h ( pe me ga ng s aham, kr e di t ur , pe me r i nt a h, pe r pa j a ka n d a n s e ba ga i nya ) a t a s pos i s l ke ua nga n ma upun l a por a n pe nda — p a t a n s ua t u pe r us a ha a n,

Se i r i ng de nga n pe r ke mba nga n duni a u s a h a t e r s e but d ^ a t a s , ma ka pe r ke mba nga n pe r a kunt a ns i a n di I ndone s i a j uga me nga l a ml pe ni ngka t a n, Ya ng da l a m ha l i ni t el ah. di t e r bl t -* ka nnya b u k u " Pr i ns i p Akunt a ns i I ndone s i a " unt uk dl s e pa ka t i ma upun u n t u k dl pa ka i s e ba ga i pe doma n ol e h ma s ya r a ka t da n pi h a k y a n g be r ke pe nt i nga n. De nga n dl t e r bi t ka nnya b u k u t e r - s e but dl a t a s * di ha r a pka n da pa t me nye r a ga mka n pe l a ks a na a n a kunt a ns i da l a m duni a us a ha , Ol e h s e ba b i t u ba gi s ua t u pe r u s a ha a n u n t u k da pa t me ngha s i l ka n l a por a n ke ua nga n ya n g ba l k da n da pa t dl t e r l ma s e nua pi ha k, ma ka s e pa t ut nya da l a m me nyus un l a por a n ke ua nga n ha r us s e s ua i de nga n y a n g di t e nt u k a n ol e h pr i ns i p a kunt a ns i I ndone s i a #

De mi ki a nl a h ha l nya ya n g t e r j a di pa d a pe r us a ha a n t er n b a k a u di J e mbe r , ya n g me mpr os e s da u n t e mba ka u me nj a di t e m ba ka u mut u e ks por , Pe r us a ha a n t e r s e but da l a m me l a ks a na ka n pe r hi t unga n ha r ga pokok pe nj ua l a n da n pe ni l a i a n pe r s e di a a n t e mba ka u pa d a a khi r s ua t u pe r i ode t a hun buk u ( l a por a n ke u a nga n) b e l u m me me nuhi ke he nda k y a n g t e l a h dl t e nt uka n ol e h pr i ns i p a kunt a ns i I ndone s i a * y a n g me nye but ka n s e ba ga i be r -

i kut s n Ha r ga pokok pe nj ua l a n . . . ha r us di pe r hi t ungka n u n t uk ma s a y a n g t i da k be r be da da r i pa da ma s a pe nj ua l a n. . . . " 1 , s e da ngka n . Pe r s e dl a a n pa da s ua t u t a ngga l a da l a h s a l do da r i c os t y a n g be r ke na a n de nga n ba r a ng- ba r a ng y a n g maei h. t e r s l s a s e s uda h di a da ka n " ma t c hi ng” a nt a r a c os t y a n g t e r hl - s a p de nga n pe nda pa t a n be r s a ngkut a n " 2

J a di da l a m s kr i ps i i ni pe nul i s i ngi n me mba ha s pe r a • n a n kons e p ma t c hi ng c os t a ga i ns t r e ve nue da l a m me ne nt uka n ha r ga po k o k pe nj ua l a n da n me ni l a i pe r s e di a a n y a n g s e s ua i d £ nga n a kt i vi t a s pe r us a ha a n, s e hi ngga t i da k me nyi mpa ng da r i pr i ns i p a kunt a ns i I ndone s i a s e pe r t i y a n g di s e but ka n di a t a s

2. Pen. 1el a. 8an J udul J udul ya n g di pi l i h da l a m s kr i ps i i ni a da l a h :

Pe r a na n Kons e p I f a- t chi ng Cos t Aga i ns t Re ve nue Da l a m Me ne n- t uka n Ha r ga Pokok Pe nj ua l a n Da n Pe ni l a i a n Pe r s e di a a n Pa — da Pe r us a ha a n Te mba ka u Di J e mbe r n.

Da l a m me n j e l a s ka n t e nt a ng ma kna da r i j udul t e r s e but di a t a s , pe nul i s me nc oba me nga r t i ka nnya s e ba ga i be r i kut : Pe r a na n a da l a h s e s ua t u ya n g j a di ba gi a n a t a u y a n g me me ga ng pi mpi na n y a n g t e r ut a ma ( da l a m t e r j a di nya s e s ua t u ha l a t a u p e r i s t i wa ) ; mi s a l nya t e na ga - t e na ga a hl i da n bur uhpun me me «* ga ng pe r a na n pe nt i ng j uga fla.ia.in pe mba nguna n ne ga r a . 3

H I ka t a n Akunt a n I ndone s i a , Pr i ns i p Akunt a ns i I ndones i a. , J a ka r t a , 1974* ha l . 4.

2I bi d, ha l . 58. %, J , S . Poear wadaQai at a t - Kai mi s Umu m Ba ha s a I ndone s i a , P. N* Ba l a i Pos t al c*, J a ka r t a , 1976, Pe r a na n.

4 Konsep a d a la h merupakan su a tu id e a ya n g m en d a s a ri s es tza - t .

t n*; Me nur ut Pr o Dr # S. Ha di br ot o di s e but ka n s e ba ga i b £ r i kut : Kons e p da pa t di de f i ni s i ka n s e ba ga i s ua t u pol a me nt a l da r i i d e - i d e y a n g s a l i ng be r hubunga n. Ga mba r a n me n - t a l da r i pol a y a n g me mbe nt uk s ua t u kons e p me l i put i pe nge na l a n be be r a pa a s pe k y a n g t l da k t e r ma s uk da l a m kons e p I t u. Kons e p mungkl n me r upa ka n t i t l k t ol a k ba — gl s ua t u pr i ns i p. Kons e p pe nda pa t a n umpa ma nya , mungki n me r upa ka n t i t l k t ol a k unt uk pr i ns i p pe ne nt ua n - pe nda pa t a n ( l a ba ) me nur ut a kunt a ns i * 4

Ma t c hi ng c os t a ga i ns t r e ve nue a d a l a h di pe r t e muka nnya b i ^ ya- ^bl aya / be ba n t e r ha dup pe nda pa t a nny a d a l a m s ua t u p e r ^ ode di ma na pe nda pa t a n t e r s e but t e r j adi . Be b a n d a n pe nda p a t a n me r upa ka n uns ur - uns ur da l a m pe r hi t unga n l a por a n - pe nda pa t a n pe r us a ha a n / l a por a n Rugi l a ba d a l a m s ua t u p £ r l ode t e r t e nt u. Ya n g di ma ks ud ha r ga pokok pe nj ua l a n a d a l a h " . . . t e r ma s uk ser nua u p a h b u r u h l a ngs ung da n bi a ya ba ha n—b a h a n di t a mba h s e l ur uh bi a ya pa br l k ( pr oduks i ) t a k l a ngs ung dl kor e ks l de nga n j uml a h- j uml a h s a l do a wa l d a n a k h i r da r i pe r s e di a a n " 5

Se da ngka n pe ni l a i a n pe r s e di a a n a d a l a h pe n i l a i a n a t a s p e g s e di a a n t e mba ka u pa da a khl r t a hun b u k u y a n g t e r di r i da — r l uns ur bi a ya b a h a n b a k u ( da un t e mba ka u) , bi a ya pe ngo — l a ha n ( upa h l a ngs ung) da n bi a ya pr oduks i t l d a k l a ngs ung*

S* Ha di br ot o, St udy ^ e r b a n d i n g a n Ant a r a Akunt a ns i — At ner l ka da n Be l a nda da n Pe ngt r uhr o^ 7 Te r ha da p Pr of e s i dl I n** 3 o n e s i a . P*f c* I c ht i a r Ba r u. J a ka r t a . 19S2. a a l . 14#

^ I ka t a n Akunt a n I ndone s i a , op c l t . ha l * 40 & 41 *

5 De n g a n a da nya pe nj e l a s a n t e r s e but di a t a s , ma ka -

p e nge r t i a n j udul s kr i ps i s e oa r a ke s e l ur uha n a da l a h s e ba — ga i be r i kut V ' De nga n be r pe r a nnya kons e p ma t c hi ng oos t -» a ga i ns t r e ve nue da l a m me ne nt uka n ha r ga pokok pe nj ua l a n da n me ni l a i pe r s e di a a n t e mba ka u, ma ka pe r us a ha a n da pa t me na mpl l ka n l a por a n ke ua nga n s e pe r t i ya n g di ke he nda ki - pr i ns i p a kunt a ns i I ndone s i a ,

3* A l a sai l Pe mi l l ha n J udul Al a s a n pe mi l l ha n j udul " Pe r a na n Kons e p Ma t c hi ng *

Cos t Aga i ns t Re ve nue Da l a m Me ne nt uka n Ha r ga Po k o k Pe nj u a l a n Da n Pe ni l a i a n Pe r s e di a a n Pa d a Pe r us a ha a n Te mba ka u di J e mbe r " a da l a h :

Ka r e na pe r us a ha a n i ni b e l u m me ma ha mi s e c a r a me nda l a m kons e p ma t c hi ng c os t a ga i ns t r e ve nue , ma ka da l a m me — l a ks a na ka n pe ne nt ua n ha r ga pokok pe nj ua l a n me ma s uka n s e - l i srut o \ ai s ur bi a ya pr oduks l da l a m s a t u t a hun y a n g di - ma t c hi ngka n ( di pe r t e muka n) de nga n pe nda pa t a n pa da t a hun t e r s e but . Pa da ha l uns ur - uns ur bi a ya t e r s e but a da ya n g me r upa ka n uns ur ha r ga pokok pe nj ua l a n unt uk pe nj ua l a n/ — pe nda pa t a n t a hun be r i kut nya .

Se hi ngga pe r us a ha a n da l a m me na mpl l ka n ha r ga po — kok pe nj ua l a n pa da s ua t u pe r i ode ove r s t a t e d da n l a po — r a n r ugi l a ba unde r s t a t e d, s e da ngka n ni l a i pe r s e di a a n t e mba ka u di ne r a c a unde r s t a t e d*

Be r t i t i k t ol a k da r i ha l t e r s e but di a t a s * ma ka pe nul i s me ne t a pka n unt uk me mi l l h j udul s kr i ps i s e pe r t i

y a n g t el ah. dl a a but k a n oe be l umnya . Ha l i ni a d a l a h s e s ua i p ul a de nga n pe r ma s a

a h a n y a n g a da , s e r t a ke mungki na n a p a h i l a pe me oa ha n/ pe mba ha s a n ma s a l a h t e r s e but di l a kuka n de- * n g a n me ne nt uka n ha r ga pokok pe nj ua l a n d a n me nl l a i pe r s e di a a n y a n g s e s ua i de nga n kons e p ma t c hi ng c os t a ga i ns t r e ve nue #

4. Tu. j uan Pe nvus una n Skr i T?s i ! Puj uan pe nul i s me nyudun s kr i ps i i ni a d a l a h un t u k me mbe r ! g^ mba r a n pe r a na n kons e p ma t c hi ng c os t a ga i ns t r e ve n u e d a l a m hubunga nnya de nga n me ne nt uka n ha r ga p o k o k - pe nj ua l a n da n pe ni l a i a n pe r s e di a a n y a n g dl da s a r ka n a t a s pr os e s ke gi a t a n us a ha pe r us a ha a n t e mba ka u di J e mbe r *

Se hubunga n de nga n pe r s oa l a n- pe r s oa l a n t e r s e but * pe nul i s ke mudl a n me nc oba pul a un t u k me nge muka ka n j a l a n pe me c a ha nnya s e c a r a s i s t i ma t l s * t e or i t i s d a n pr a kt l s s e— s ua i de nga n ke ma mpua n ya n g a d a pa d a pe nul i s *

Se moga de nga n a da nya s kr i ps i i ni da pa t me mbe r i ka n s umba nga n pe mi ki r a n ba g ! pe mi l i k, di r e kt ur pe r us a ha a n - s e r t a pe mba c a l a i n pa da umumnya *

5* Sl at l Tt at l ka Skr i ps i ~ Ba b I # Pe nda hul ua n

Ba b i ni me nge muka ka n s e r t a me nj e l a s ka n s e c a r a — s l ngka t me nge na i : 1 • Pa nda nga n unmm. 2* Pe nj e l a s a n j udul * 3* Al a s a n pe mi l l ha n j udul *

4. Suj r a n pe nyumi na n s l cr i ps i , 5. Si s t i ma t i ka s kr i ps i .

6. Me t odol ogi . Ba b I I . Tl nj a ua n pr a kt i s l a nda s a n pe nge r t i a n t e or i t i s .

Ba b i ni me r upa ka n ur a i a n ke r a ngka da s a r pe mi ki r a n da r i t e or i a kunt a ns i umu m y a n g me nj e l a s ka n hubu -

ng a n a nt a r a l a por a n ke ua nga n, pr i ns i p- pr i ns i p a kunt a ns i da n kons e p- kons e p da s a r d a l a m t e or i - a kunt a ns i t e r ma s uk kons e p ma t c hi ng c os t a ga i ns t — r e ve nue s e r t a pe nj e l a s a n t e or i t i s bi a ya , ha r ga p £ k o k pe nj ua l a n d a n pe r s e di a a n.

Ba b I I I . Tl nj a ua n u mu m pe r us a ha a n d a n t l nj a ua n pr a kt i s me —

nge na i pe ne nt ua n ha r ga pokok pe nj ua l a n da n pe n i l a i a n pe r s e dl a a n. Ba b i ni be r i s i ka n ke a da a n u mu m pe r us a ha a n y a n g -

t e r di r i da r i s e j a r a h be r di r i nya , b i d a n g us a ha , or ga ni s a s i da n pe r s ona l i a , s i kl us ke gi a t a n pe r us a ha a n, l a por a n ke ua nga n pe r us a ha a n, pr os e s pe nc a t a t a n da t a a kunt a ns i s e r t a pe nj e l a s a n s e c a r a p r a k — t i s pe ne nt ua n ha r ga p o k o k pe nj ua l a n d a n pe ni l a i a n pe r s e di a a n.

Ba b I V* Pe r a na n kons e p ma t c hi ng c os t a ga i ns t r e ve nue da l a m me ne nt uka n ha r ga pokok pe nj ua l a n d a n pe ni — l a i a n pe r s e di a a n. Di s i ni a ka n di ba ha s ma s a l a h y a n g di ha da pi ol e h pe r us a ha a n d a n c a r a pe me c a ha nnya be r da s a r ka n s u— dut pa nda nga n t e or i kons e p ma t c h i n g pos t a g a i ns t

8 r e ve nue .

Ba b V. Ke s i mpul a n da n s a r a n Se ba ga i pe nut up da r i s kr i ps i , pe nul i s a k a n me na — r i k ke s i mpul a n da r i pe r ma a a l a ha n y a n g a da , s e r t a me mbe r i ka n s a r a n- s a r a n be r upa pokok pi ki r a n, s e - ba ga i pe me c a ha n ma s a l a h y a n g t e l a h di ba ha s pa da ba b s e be l umnya . Se moga de nga n s a r a n i ni bi s a me mbe r i ma nf a a t ba gi pi h a k y a n g be r ke pe nt i nga n, ya kni pi h a k ma na ge me n pe r us a ha a n da n pe mba c a t ul i s a n pa da umumnya .

6* Me t odol ogi 6, 1, Pe r ma a a l a ha n.

Pe r us a ha a n t e mba ka u di J e mbe r a d a l a h pe r us a ha a n y a n g be r ge r a k da l a m bi da ng pe mr os e s a n t e mba ka u u n t u k e k£ por . Unt uk me nda pa t ka n ba ha n ba k u ( da u n t e mba ka u ) di - l a kuka n pe mbe l l a n pa da bul a n J a nua r i - ? e br ua r i d a n bul a n

Nope mbe r - De s e mbe r da l a m pe r i ode 1 t a hun ( J a nua r i s a mpa i de nga n De s e mbe r ) , ha l i ni dl s e s ua i ka n de nga n znasa pa n e n a t a u pe t i k da un t e mba ka u.

Se da ng pe mr os e s a nnya di l a kuka n pa da b u l a n J a nua r i s a mpa i de nga n Me l da n bul a n Nope mbe r - De s e mbe r j uga da l a m pe r i ode s a t u t a hun. Pe mr os e s a n i ni di l a kuka n b e g l t u ba ha n b a k u y a n g di be l i t i ba di guda ng, ka r e na u n t u k me n- j a ga kwa l i t a s mut u da un t e mba ka u.

Ka r e na pe nj ua l a nnya u n t u k pa s a r a n e ks por ( l e - l a ng) di Br e me n ( J e r ma n Ba r a t ) , ma ka na s a pe nj ua l a n t er n b a k a u t e r s e but dl s e s ua i ka n de nga n ma s a pe r i ode l e l a ng

dl Br e me n, y a i t u da l a m ' bul an. Me i s a mpa i de nga n Se pt e mbe r pa da pe r i ode s a t u t ahun.

Be r da s a r ka n ke gi a t a n t e r s e but di a t a s , ma ka pe r us a ha a n da l a m me ne nt uka n ha r ga p o k o k pe nj ua l a n da n me ni l a i pe r s e di a a n me ne t a pka n s ua t u ke bi j a ks a na a n a kunt a ns i s e ba ga i be r i kut :

♦

6. 1. 1. Da l a m me ne nt uka n ha r ga p o k o k pe nj ua l a n, pe r us a ha a n me mbe ba nka n uns ur - uns ur bi a ya pr os e s pr oduks i ya i t u bi a ya upa h l a ngs ung/ pe ngol a ha n da n bi a ya pr oduk s i t l da k l a ngs ung ( ove r he a d) bul a n J a nua r i s a mpa i de nga n Me i da*i bul a n Nope mbe r - De s e mbe r . Se hi ngga d a l a m me nyus un l a por a n r ugi l a ba , kompone n/ uns ur bi a ya t e r s e but di pe r t e muka n ( ma t c hi ng) de nga n p e n j ua l a n ma s a pe r i ode Me i s a mpa i de nga n Se pt e mbe r .

6*1. 2. Un t u k pe ni l a i a n pe r s e di a a n i ni y a n g di ma ks ud a da l a h pe r s e di a a n t e mba ka u ya n g dl ni l a i s e be s a r ha r ga da un t e mba ka u ya n g di be l i pa da b u l a n Nope mbe r - De s e mbe r *

Be r da s a r ka n pe nj e l a s a n ke gi a t a n di a t a s ( pe mbe l i a n b a h a n ba ku, pr os e s i ng- da n pe nj ua l a n e ks por ) y a n g na nt i a ka n l g b i h di j e l a s ka n pa da ba b be r i kut nya , ma ka da l a m ha l i ni pe r us a ha a n kur a ng me ma ha mi pe r a na n kons e p ma t c hi ng u n t u k me ne nt uka n ha r ga pokok pe nj ua l a n da n me ni l a i pe r s e di a a n ya n g s e s ua i de nga n s i kl us ke gi a t a n pe r us a ha a n.

Aki ba t nya da l a m me na mpi l ka n ha r ga pokok pe nj ua l a n me nj a di ove r s t a t e d da n l a por a n r ugi l a ba unde r s t a t e d, ka r e na bi a ya pr os e s pr oduks i bul a n Nope mb er —J Des ember di —

be ba n k a n pa da ha r ga pokok pe nj ua l a n pa da pe r i ode l a por a n r u g i l a ba di bua t . Se da ngka n bi a ya pr os e s pr oduks i bul a n Nope mbe r - De s e mbe r me r upa ka n uns ur bi a ya ( ha r ga pokok p e £ j ua l a n) u n t u k pe nj ua l a n t a hun be r i kut nya a t a u de nga n p e £ ka t a a n l a i n me r upa ka n s i s a bi a ya y a n g t l da k/ be l um ha bi s s es udah. di a da ka n " mat chi ng' 1 a nt a r a bi a ya y a n g t e r hi s a p — d e n g a n pe nda pa t a n ya n g be r s a ngkut a n. Se hi ngga pr a kt i B da l a m ha l i ni be r ka i t a n de nga n ni l a i pe r s e di a a n t e mba ka u * pa da a khi r pe r i ode me nj a dl t i nder s t a t e d. \ 6. 2. Hi pot e s a ke r j a

Be r da s a r ka n p$r ma s a l a ha n t e r s e but di a t a s , ma ka pe nul i s me nyus un hi pot e s a ke r j a s e ba ga i be r i kut : Pe r us a ha a n ha r us me l a kuka n r ekl aedj f i kas l a t a s bi a ya pr o— duks i y a n g a ka n di be ba nka n da l a m pe r hi t unga n ha r ga pokok pe nj ua l a n, s e hi ngga da pa t di pe r t e nr uka nnya bi a ya y a n g me r upa ka n uns ur ha r ga pokok pe nj ua l a n de nga n pe nda pa t a nnya da l a m s ua t u pe r i ode a kunt a ns i y a n g s ama.

Ya n g a khi r nya pe r hi t unga n ha r ga p o k o k pe nj ua l a n , l a por a n r ugi l aba- da n ni l a i pe r s e di a a n da pa t di t a mpi l ka n s e c a r a be na r da n di a kul s e s ua i de nga n pr i ns i p a kunt a ns i I ndone s i a .

6. 3. Sc ope a na l i s a

Da l a m pe mba ha s a n i ni , t e r ba t a s ha nya me nge na i p«— ne nt ua n ha r ga pokok pe nj ua l a n da n pe n i l a i a n pe r s e di a a n y a n g di pa nda ng t e pa t da n di ke he nda ki be r da s a r ka n kons e p ma t c hi ng c os t a ga i ns t r e ve nue . De nga n p e r ka t a a n l a i n — pe mba ha s a n l ebl h. di t l t l k be r a t ka n pa da s c ope t e or i “

11 a kunt a ns i umum.

6*4* Pr os e dur pe ngumpul a n da n pe ngol a ha n da t a He t ode pe ngumpul a n da t a di l a kuka n de nga n oa r a me — nga da ka n pe ni nj a ua n s e c a r a u mu m t e r ha da p pe r us a ha a n t e m* b a k a u di J e mbe r , wa wa nc a r a de nga n f ear yawan y a n g be r we - n a n g f s ur ve y da t a / c a t a t a n pe r us a ha a n s e r t a ke gi a t a n y a n g be r l a ngs ung da n l a ngka h s el anj t i t nya i a l a h s ur ve y ke pus t a ka a n.

Da r i da t a - da t a y a n g ke mudi a n di da pa t ka n di a da ka n pe ngol a ha n unt uk di a na l i s a pe noa s a l a ha nnya , ke mudi a n di t a r i k ke s i mpul a n da n s e ka l i gus pul a di ber J J t an s a r a n y a n g di pe r l uka n*

B A B

I I

TI NJ AUA. N PRAKTI S I ANDASAN PENGERTI AN TEORI TI S 1 * l a por a n Ke ua nga n Me r e ka ya ng me mpunya i ke pe nt i nga n t e r ha da p p e r k e m ba nga n s ua t u pe r us a ha a n oa nga t l a h p n r l u u n t u k me nge t a hui kondi s l ke ua nga n pe r us a ha a n t e r s e but * Kondi s i ke ua nga n - s ua t u pe r us a ha a n a ka n da pa t di ke t a hui da r i l a por a n k e u * ng a n pe r us a ha a n ya n g be r s a ngkut a n* l a por a n ke ua nga n a d a l a h me r upa ka n ha s i l a khi r da r i pa da pr os e s a kunt a ns i da n pe nyus una nnya ha r us be r da * s a r ka n pa da pr i ns i p a kunt a ns i y a n g l a z i m. Ha s i l a khi r y a n g l a z i m di pe r ol e h pa da a khi r da r i pr os e s a kunt a ns i a da l a h; l a por a n ke ua nga n be r upa da f t a r ne r a c a da n da f t a r r ug i l aba* Unt uk ne r a c a , y a i t u l a por a n ya n g me nunj uka n ke a da a n ke ua nga n s ua t u pe r us a ha a n pa da t a ngga l t e r t e n — t u* Se da ngka n l a por a n r ugi l a ba a d a l a h l a por a n y a n g me nun j uka n ha s i l us a ha da n bi a ya - bi a ya s e l a ma s ua t u pe r l ode a kunt a ns i .

Pe nyus una n l a por a n ke ua nga n di l a kuka n s e c a r a p e — r i odl k d a n pe r i ode y a n g bi a s a di guna ka n a da l a h t a huna n, ya i t u mul a i 1 J a nua r i s a mpa i de nga n a khl r t a ngga l ( 31) — De s e mbe r * Pe r i ode a kunt a ns i y a n g s e r i ng j uga di s e but de nga n i s t l l a h t a hun buku, bi s a J uga di mul a l da r i t a ngga l

1 2

a e l a i n t a ngga l 1 J a nua r i , Wa l a upun pe r i ode a kunt a ns i ( t a h un buku) y a n g di guna ka n i t u a da l ab. t a huna n, ma c a ga me n - maai i i da pa t me nyus un l a por a n ke ua nga n unt uk pe r i ode y a n g l e bl h pe nde k, mi s a l nya bul a na n, t r i wul a n/ kwa r t a l .

Se pe r t i ya n g di j e l a s ka n di a t a s f de nga n di c a n - t i m' ka. nnya ka l i ma t , ba bwa ne r a c a ma upun r ugi l a ba di da s a r l ean s e s ua i de nga n pr i ns i p- pr i ns i p a kunt a ns i , na ka pe nt i ng s e ka l i u n t u k me ma ha mi a pa y a n g t e r s i mpul d a l a m pe nge r t i a n ka l i r nt t e r s e but * Ya i t u, pr i ns i p a kunt a ns i a da l a h da s a r — ma upun kons e p- kons e p ya n g me nj a di p e d oma n ba g i pe ni l a i a n da n pe nya j i a n ha r t a be nda da n hut a ng- hut a ng da l a m me nyu — a un ne r a c a . Dl s a mpi ng i t u pr i ns i p- pr i ns i p a kunt a ns i me r u p a k a n da s a r u n t u k me ne nt uka n j uml a h bi a ya ma upun ba s i l

( pe nda pa t a n) y a n g t e r oe r mi n pa da pe nyus una n pe r hi t unga n r ugi l a ba .

Un t u k l e bi h j e l a s c ya hubunga n a nt a r a l a por a n ke u— a nga n, pr i ns i p- pr i ns i p a kunt a ns i da n kons e p- kons e p da s a r da l a m t e or i a kunt a ns i y a n g di pa ka i da l a m dunl a pe r a kun — t a na i a n di I ndone s i a , ma ka pe r i n di me nge r i i t e r l e bi h d a h £ l u ke r a ngka da s a r pe ml ki r a n da r i t e or i a kunt a ns i umum. Se c a r a s ke ma t i s ke r a ngka da s a r t e r s e but da pa t d i ga mba r - k a n s e ba ga i be r i kut ( ga mba r 2. 1. ) 11

Soe ma r s o SH, “ l a por a n Ke ua nga n d a n Pl mpi na n Pe r us a ha a n" , Ma. l al ah Akunt a ns i . Vol ome I I * Nome r 7, 1981# ha l . 22.

14 GAKBAH 2*1* KERA- f cGKA TZJ ORI AXUKTANSI LAPORAN

KEUAKGAK / V Pr o s e d u r a k u nt a ns i y a n g di t e r a pka n da l a m pr a kt e k

/ V Pr o s e d u r a kunt a ns i

/ ^

Pr i ns i p - p r i n s i p a kunt a ns i y a n g di t e r i ma o l e h umum Do k t r i n Ak u n t a n s i :

ma t e r i a l i t a s
k o n s i s t e ns i
da p a t d i p e r b a n d i n g k a n
obye kt i vi t
k o n s e r v a t i p As u ms i - a s u ms i a k u n t a n s i :
Xe s a t a a n u s a h a y a n g t e r pi s a h ^ — Pe r u s a h a a n b e r j a l a n

' r uj uan - Ua n g s e ba ga i a l a t pe ngukur

A - Bi a y a hi s t o r i s a kunt a ns i

Pe r i ode f i s ka l

Pe n g a k u a n p e n d a p a t a n
h e mp e r t e mu k a n p e n d a p a t a n d a n bi a ya

Fokok pe mba ha s a n

13 I hf l t an Akunt a ns i

Se be l um me nge r t i t uj ua n a kunt a ns i # ma l a t e r l e bi h da hul u di me nge r t i a r t i da r i pa da a kunt a ns i * Akunt a ns i b u ka nl a h t a t a - buku ( boukhoude n) , t e r bukt i da r i a da nya i s t i l a h khus us unt uk t a t a - buku y a i t u : booke e pi ng, Hubunga n a nt a r a t a t a - buku da n a kunt a ns i l a l a h# ba l wa t a t a - buku mg r u p a ka n s e ba gi a n da r i a kunt a ns i # y a i t u t e kni k a kunt i ng u n t u k me nc a t a t * Se da ng a kunt a ns i s e ndi r i me mpunya i a r t i y a n g l ua s , mi s a l nya pe nda pa t da r i Fi nne y d a n Hi l l e r s da l a m bukunya me mbe r i ka n de f i nl s l s e ba ga i be r i kut :

Ac c ount i ng i s t he a r t of r e c or di ng# c l a s s i f l yi ng # a n d s umma r i z i n^ ' i n s i gni f i c a nt ma nne r a n d i n t e r m of mone y# t r a ns a c t i on a n d e ve nt s whi ch, a r e # i n pa r t a t l e a s t , of f i na nc i a l c ha r a c t e r a n d i nt e r pr e t i ng t he r e s ul t t he r e of rt. 2

Da n j uga s e pe r t i ya n g di j e l a s ka n ol e h A. P, B. ( acooui i t i ng pr i nc i pl e boa r d) : " Ac c ount i ng i s a s e r vi c e a c t i vi t y# i t s f unc t i on i s t o pr ovi de qua nt i t a t i ve i nf or ma t i on, pr i n&r i l l y f i ~ na nc i a l pos i t i on i n na t ur e # a bout e c onomi c e nt i t i e s , t ha t i s i nt e nde d t o be u s e f u l i n ma ki ng e c onomi c de c i s i ons n. 3

Da r i ke dua di f i ni s i t e r s e but d i a t a s , da pa t l a h di s i mpul - k a n ba hwa a kunt a ns i me r upa ka n s ua t u ke gi a t a n pe nc a t a t a n, pe nge l ompoka n da n pe r i ngka s a n j t r a ns a ks i - t r a ns a ks i da n ke — j a di a n- ke j a di a n f i na ns i i l y a n g di nya t a ka n de nga n ua n g y a n g be r guna unt uk i nf or ma s i da l a m me nga mbi l ke put us a n b a l k un- o

Soe ge ng Soe t e dj o, Akunt a ns i I nt e r me di a t e , Pus a t Ifeusa ge me nt Da n Pe nge mba nga n Pa kul t a s Ekonomi Un a i r # Ba b I , Ha l . T•

^Account i ng Pr i nc i pl e s Boa r d, St a t e me nt no. 4 • "Ba s i c Concf eTr t And Ac c ount i ng Pr i nc i pl e s Unde r l yi ng Fi na nc i a l St a t e me nt uf Bus i ne s s Ent e r pr i s e s s He w Yr e ki TAi t CPAP*1970*ha l f e 9

t uk ke pe nt i nga n l a por a n, pe nga wa s a n, i nt e r pr e t a s i da n - a na I l e a * J a di be r da s a r pe nge r t i a n di a t a s , t uj ua n ut ama. a kunt a ns i a d a l a h me nye di a ka n i n f o r ma l ke ua nga n unt uk d ^ guna ka n da l a m pembus . t an ke put us a n. Bi d a n g l a pa nga n y a n g di c a kup a kunt a ns i be r ma c a m—mc a m, e e pe r t i y a n g di s e but k a n da l a m buk u n Ma s a l a h Akunt a ns i n ka r a nga n Pr of . DR. S. J i adi br ot o j ba hwa a kunt a ns i me l i put i bi da ng :

Ge ne r a l Ac c ount i ng
Audi t i ng

Cos t Ac c ount i ng

Ma na ge me nt Ac c ount i ng
Ta x Ac c ount i ng
Ac c ount i ng Sys t e m
Budge t i ng Ac c ount i ng
Gover nment al Ac c ount i ng
Ac c ount i ng I ns t r uc t i on. 4

Da l a m pe mba ha e a n s kr i ps i i ni l e b i h di t i t i k be r a t — k a n pa da s c ope bi da ng a kunt a ns i umz m. Da r i s e gi a kunt a n s i umum, d i ma na t i t l k be r a t nya a d a l a h l a por a n unt uk pi — ha k—p i h a k e ks t e r n, ma ka ha s i l a kunt a ns i nya di c a pa i de — ng a n me nge l ua r ka n l a por a n ke ua nga n* Ol e h ka r e na pi ha k- pi h a k e ks t e r n pe r us a ha a n me mpunya l ma ks ud y a n g be r be da — be d a t e r ha da p ha s i l l a por a n ke ua nga n, ma ka pe nde ka t a n ya n g pa l i ng ba l k da l a m pe nyus una n l a por a n ke ua nga n a da l a h be r da s a r ka n pr i ns i p—pr i ns i p a kunt a ns i y a n g di s e pa ka t i da n di t e r i ma ol e h umum,

As ums i - As ums i Akunt a ns i Sua t u t e or i s e l a l u di c i pt a ka n a t a s da s a r a s ums i —

4S* Ha di br ot o, Ma s a l a h Aku n t a n s i . Le mba ga Pe ne r bi t - Pa kul t a s Bkonomi Uni ve r s i t a s I ndone s i a , 1980, ha l * 64*

a s ums i t e r t e nt u# Ka r e na me ngdbs t r a ks i ka n a e s ua t u t e or l ( da l a m ke gi a t a n i l r au pe nge t a hua n) a e l a l u me l i ba t —

k a n a s ums i - a s ums i . Be gi t u J uga pa d a t e or i a kunt a ns i umum, a da t uj uh a s ums i y a n g me nda s a r i nya y a k n i :

a. Ke s a t ua n us a ha y a n g t e r pi s a h ( s pe s l £l c s e pa r a t e — e nt i t y) .

b. Kont i uni t a s us a ha ( goi ng c onc e r n) ,

c. Ua n g s e ba ga i a l a t pe ngukur ( mone y me a s ur i ng uni t ) d* Bi a ya hi s t or i s ( hi s t or i c a l cos t ) , e. Pe mba gi a n a kunt a ns i d a l a m pe r i ode - pe r i ode ( pe r i o di c i t y) . f . Pe nga kua n pe nda pa t a n ( r e ve nue r e c ogi ni t i on) * g* Pe r t e mua n pe nda pa t a n d a n bi a ya ( ma t c hi ng c os t - a ga i ns t r e ve nue ) .

a. Ke s a t ua n us a ha y a n g t e r pi s a h De nga n me nga s ums i ka n a da nya ke s a t ua n us a ha , ma ka a kunt a ns i a k a n da pa t me mba t a s i di r i pa da ha l - ha l di ma na i a me mpunya i ke pe nt i nga n, y a k n i ke s a t ua n us a ha y a n g be r s a ngkut a n. Se ga l a s e e ua t unya di pa nda ng da r i s udut ke s a t ua n us a ha di ma na l a be r t a nggung J a - wa b, Ba nya unt uk ke s a t ua n us a ha t a di , a kunt a ns i a k a n be ke r j a t l da k ke pa da y a n g l ai n. At a u d e n g a n ka t a l a i n pe r us a ha a n di a ngga p s e ba ga i " uni t a kunt a ns i " y a n g t e £ p i s a h da r i pe mi l i knya , pi mpl na nnya da n pe ga wa i nya y a n g me r upa ka n ba gi a n da r i ke s a t ua n us a ha t e r s e but . As ums i I ni a k a n s a nga t pe nt i ng a r t i nya pa d a pe r us a ha a n- pe r u- f l ahaan y a n g be r be nt uk pa r s e or a nga n a t a u pa r t ne r s hi p*

b, Kont i unl t a s us a ha Da l a m a s ums i i ni a da a ngga pa n bai ur a s ua t u pe r us a ha a n i t u a k a n hi dup t e r us , da l a m a r t i di ha r a pka n t i d a k a k a n t e r J a di l i kwi da s i di ma s a y a n g a k a n da t ang.

I ni t i da k be r a r t i ba hwa da pa t di pa s t l ka n pe r us a ha a n a k a n be r dl r i t e r us s e pa nj a ng r a s a , t e t a pi a s ums i i ni be r a r t i ba hwa pe r us a ha a n a k a n t e t a p be r di r l da l a m — j a ngka wa k t u y a n g c ukup l a ma unt uk me nye l e s a l ka n r e n c a na - r e nc a na j a ngka pe nde knya , kont r a k- kont r a k da n p er j a n j i a n- p er j anj i a nnya .

Ka r e na l a por a n ke ua nga n di s us un s e oa r a pe r i o di k ( ya ng r nnt i l e bl h di j e l a s ka n pa da ha l a ma n s e l a n- j ut nya ) , ma ka s e t i a p wa k t u t e r t e nt u a kunt a n da pa t me ni l a i a pa ka h a s ums i i ni ma s l h be r l a ku unt uk pe r us a - ha a n y a n g be r s a ngkut a n. Te t a pi a pa bi l a t e r da pa t buk- t l y a n g j e l a s ba hwa s ua t u pe r us a ha a n i t u t e r us me na — r u s me nde r i t a ke r ugi a n y a n g be s a r a t a u pe r us a ha a n - a k a n be r he nt l , ma ka l a por a n ke ua nga n y a n g di bua t a da l a h l a por a n l i kwi da s i .

Al a s a n ut a ma da r i a s ums i i ni a da l a h a ga r pa r a pe mba c a l a por a n ke ua nga n da pa t me nga da ka n pr e di koi — pr e di ks i ke ua nga n.

c. Ua ng s e ba ga i a l a t pe ngukur Pa r a a kunt a n me nga ngga p ba hwa ua n g me r upa ka n a l a t pe ngukur ya n g pa l i ng ba l k unt uk ha r t a , hut a ng - da n moda l be s e r t a pe r uba ha n—pe r uba ha n y a n g t e r j a di di da l a mnya .

As ums i i ni me mba wa a ki ba t ba hwa l a por a n - l a — p o r a n ke ua nga n ha nya me mua t ke gi a t a n- ke gi a t a n ya n g da pa t di ukur de nga n ua ng. Ke gi a t a n- ke gi a t a n ya n g t i - d a k - dapat di nya t a ka n de nga n ua ng di a ngga p s e ba ga i s ua t u ha l y a n g t e r l a l u s ubye kt i p unt uk di ukur da n d £ l a por ka n. De nga n de mi ki a n l a por a n ke ua nga n t i da k me- * nya j i ka n ga mba r a n ya ng l e ngka p me nge na i pe r us a ha a n.

Ha l i ni di ka r e na ka n i a t i da k me nya j i ka n ha 1- ha 1 y a n g s i f a t nya kwa l i t a t i p s e pe r t i mi s a l nya kwa l i t a s pi mpi — n a n pe r us a ha a n ya ng he ba t , kwa l i t a s ba r a ng ya ng ba i k da n l a i n- l a i n*

Bi a s a nya a kunt a n me mba t a s i a s ums i ua n g s e ba — ga i a l a t pe ngukur i ni l a nya pa da t r a ns a ks i - t r a ns a ks i us a ha y a n g t e l a h t e r j a di s aj a, Pe r uba ha n da l a m ni l a i pa s a r bi a s a nya t i da k di a ngga p Be ba ga i t r a ns a ks i us a —

Behingga

ha , t i da k di l a kuka n pe nc a t a t a n da n pe l a po- r a n t e r ha da pnya , Pe ngguna a n ua ng s e ba ga i a l a t pe ngukur di s e r — t a i de nga n a s ums i ba hwa ni l a i ua ng t e r s e but a da l a h s t a bi l da n pe r uba ha n- pe r uba ha n da ya be l i y a n g t e r j a - di t i da k a k a n me nga ki ba t ka n pe nye s ua i a n- pe nye s ua i a n* Te t a pi j i ka t e r j a di pe r uba ha n da ya be l i ya n g me nyol ok

( da l a m ke a da a n i nf l a s i ) , ma ka a s ums i i ni t i da k be na r * f i ebab l a por a n ke ua nga n ya n g di s us un de nga n da e a r bi - a ya hi s t or i s a k a n me mbe r i ka n ga mba r a n y a n g t i da k s e - s ua i de nga n ke a da a n ( da ya be l i da r i pa da ua ng t ur un) f da n de nga n de mi ki a n kegunaanr yya a k a n be r kur a ng.

d» Bi a ya pe r ol e ha n As ums i I ni me nghe nda ki a g a r h a r t a p hut a ng da n moda l y a n g di pe r ol e h pe r us a ha a n he nda knya dl c a t a t d £ nga n ha r ga pe r ol e ha n/ ha r ga hi ot or i s / a t cos t * Ha r ga — pe r ol e ha n a da l a h j uml a h ua ng ( c a s h) a t a u ni l a i y a n g di s a ma ka n de nga n ua n g ( c a s h e qui va l e nt ) y a n g di ke —

I wr k a n ma upun di pe r ol e h u n t u k me nda pa t ka n ha r t a , hut a ng da n moda l .

As ums i i ni di dukung ol e h a ngg a p a n kont i nul t a s us a ha ( goi ng c onc e r n) , ka r e na kont ui ni t a a us a ha t i — da k me nghe nda kl . ni l ai l i kwi da s i / c ur r e nt va l ue / ni l a i s e ka r a ng, t e t a pi be r da s a r ka n ha r ga hl s t or l s * e« Pe mba gi a n a kunt a ns i da l a m pe r i ode - pe r i ode

J Cegi at an e konomi a s ua t u pe r us a ha a n be r j a l a n t e r ns me ne r us t a npa t e r put ua , i ni be r a r t i ba hwa i n- f or ma s i t e nt a ng r ugi l a ba y a n g s e be na r nya da n t e pa t da r i pe r us a ha a n t e r s e but ba r u da pa t di l a kuka n a pa bi l a pe r us a ha a n t e r s e but be r he nt i be r us a ha * Te t a pi - t e nt u s a j a pi mpi na n pe r us a ha a n t i d a k da pa t me nunggu i n f o r ma l t e r s e but s a mpa i pe r us a ha a n be r he nt i . J us - t r u pi mpi na n me me r l uka n t a nda - t a nda pe r i nga t a n t e n t a ng ke mungki na n kr i s i s ya n g s e da ng di ha da pi pe r u - s a ha a n s e a wa l mungki n, s e hl ngga i a da pa t me nga mbi l t i nda ka n pe r ba i ka n unt uk me nga t a s i kr i s i s t e r s e but d a n de nga n de mi ki a n ke mungki na n be r he nt i nya / l i kwi d- nya pe r us a ha a n da pa t di hl nda r ka n.

21 Un t u k i t u i nf or ma s i ke ua nga n ha r us di be r i ka n s e oa r a

PERANAN KONSEP MATCHING COST AG A IN S T REVENUE DALAM M E N EN TU K A N HARGA POKOK P E N jU A LA N DAN PENILAIAN PERSEDIAAN PADA PERUSAHAAN TEMBAKAU DI JE M B E R