Model Sistem Perencanaan Produksi Industri Minyak Sawit di PT Perkebunan VII Bah Jambi
DI PT PEWREBUNAM YI! BAH JAMBE
POPPY MURNLAWATl SIREGAW
1 9 8 6
F A K U L T A S TEKNOLOGE PERTANIAN
INSTITUT P E R T A N l A N BOGOR
B O G O R
Poppy Kurniawati S i r e g a r .
P 18.0925.
Model Sistem Peren-
C a n a a n P r o d u k s i I n d u s t r i klinyak Sawit d i PT Perkebunan V I I
B a h Jambi.
D i bawah bimbingan I r a w a d i dan Eriyatno.
Tujuan d a r i p e n e l i t i a n ini a d a l a h merencanakan pemanf a a t a n h a s i l perkebunan k e l a p a s a w i t s e c a r a o p t i m a l dengan
pengelolaan pemanenan dan pengangkutan yang e f e k t i f , mengendalikan p r o s e s pengolahan k e l a p a s a w l t untuk menghasilkan minyak s a w i t yang s e s u a i dengan k u a n t i t a s dan k u a l i t a s
yang d i i n g i n k a n dan melakukan peramalan permintaan minyak
s a w i t yang d a p a t dipenuhi o l e h produksi p a b r i k .
Metode yang dipakai adalah metode pendekatan s i s t e m
dengan menggunakan t e k n i k penundaan d r s k r i t , t e k n i k pera-
m a l a n "Exponentially Weighted Moving Averaget1 (EM)
, tekn i k r e g r e s i sederhana, berganda dan " s t e p wise" b e s e r t a dengan u j i - u j i m u l t i k o l i n e a r i t a s , a u t o k o r e l a s i , kegunaan mod e l , kelayakan model dan u j i t.
Wodel s i s t e m perencanaan produksi x n d u s t r i
w i t d i PT Perkebunan VII B a h Jambi t e r b a g i atas enam
model, y a i t u t i g a buah model yang dibentuk berdasarkan p
s e s yang t e r j a d i dalam s i s t e m dan t i g a buah model l a i n n y a
yang merupakan penerapan d a r i model r e g r e s i sederhana dan
berganda yang d i s e s u a i k a n dengan k o n d i s i dalam sistem.
Keenam model t e r s e b u t a d a l a h ( 1 ) model peramalan h a s i l panen, model p e n g e l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l panen yang t e r b a g i dua y a i t u ( 2 ) model p e n g e l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l a n e n
dengan T r a k t o r Roda Ban (TRB) dan t r u k dan
(3) model penge-
l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l panen dengan l o r i , model pengawasan pengolahan yang t e r b a g i dua y a i t u ( 4 ) model pengaviasan
k u a n t i t a s dan
(5) model
pengawasan k u a l i t a s dan ( 6 ) model
p e r h i t u n g a n h a s i l produksi.
K e l u a r a n model peramalan h a s i l panen berupa peramalan
h a s i l panen kebun t i a p b u l a n , r o t a s i panen yang d i b e r l a k u kan, jam o l a h p e r h a r i , h a s i l panen yang d i k i r i m ire p a b r i k
l a i n dan h a s i l panen yang d i o l a h s e n d i r i b i l a jam o l a h l e b i h d a r i 24 jam, h a s i l panen p e r a f d e l i n g t i a p bulan can
t a k s a s i panen h a r i a n t i a p a f d e l i n g .
Keluaran model penge-
l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l panen b e r u p a a l o k a s i masing-masing
j e n i s k e n d a r a a n , h a s i l panen yang d i a n g k u t pada t i a p t r a y e k
dan waktu t i b a n y a d i p a b r i k .
Model pengawasan k u a n t i t a s menggambarkan hubungan a n t a r a rendemen minyak (Y) dengan p e r s e n t a s e k e h i l a n g a n minyak
d d a m bahan buangan (X).
Y = 46.41762
-
Iiasil
persamaan r e g r e s i
aealah
5.216348 X.
Model pengawasan k u a l i t a s menggambarkan hubungan a n t a r a
kandungan asam lemak bebas dalam minyak (Y) dengan t i n g k a t
kematangan buah yang d i t u n j u k k a n o l e h p e r s e n t a s e buah r o n t o k
(X1)
dan waktu a n t a r a panen dan pengolahan buah yang d i t u n -
jukkan o l e h p e r s e n t a s e buah yang l a n g s u n g d i o l a h pada nari
yang sama dengan pemetikannya (X2).
H a s i l persamaan r e g r e s i
b e r g a n d a Y = 1.715698 + 0.1208213 Yl
-
5.444289
N i l a i Y o p t i m a l a d a l a h 2.43 untuk n i l a i X1
x
X2.
s e b e s a r 10 p e r s e n
dan n i l a i X2 s e b e s a r 99.6 p e r s e n .
Model p e r h i t u n g a n h a s i l p r o d u k s i menggambarkan hubunga n a n t a r a h a s i l panen yang d i o l a h ( Y ) dengan jam o l a h p e r
b u l a n (XI) dan e f i s i e n s i kempa (X2).
Analisa berupa persa-
maan r e g r e s i berganda s e b a g a i b e r i k u t :
Y = -4405.625
+
36.90773 Xl
+
63.17969 X2
N i l a i Y o p t i m a l a d a l a h 2420.283 t o n u n t u k n i l a i X1
sebesar
650 jam dan n i l a i X2 s e b e s a r 79.6 p e r s e n .
Keenam model i n i t e r i n t e g r a s i dalam merencanakan prod u k s i dalam i n d u s t r i minyak s a w i t yang menyangkut penggunaan
sumber-sumber daya yang a d a dalam s i s t e m s e p e r t i a l a t - a l a t
t r a n s p o r t a s i , a l a t - a l a t pengolahan dan juga menyangkut kond i s i - k o n d i s i o p e r a s i yang d i k o n t r o l .
MODEL S I S T E M PERENCANAAN PRODUKSI
I N D U S T R I MINYAK S A W I T
D I PT PERKEBUNAN V I I BAH J P N B I
01eh
P O P P Y KURNIAWATI S I R E G A R
F 18.0925
1986
FAKULTAS TEKNOLOGI PEKCANIAN
I N S T I T U T P E R T A N I A N BOGOR
BOGOR
MODEL SISTEM PERENCANAAN PRODUKSI
INDUSTRI MINYAK SAWIT
D I PT PERKEBUNAN V I I BAH JAMB1
Oleh
POPPY KURNIAWATI SIREGAR
F 18.0925
SKRIPSI
S e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t untuk memperoleh g e l a r
SARJANA TEKNOLOC-I PERTANIAN
p a d a J u r u s a n TEKNOLOGI INDUSTRI PERTANIAN,
F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n ,
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
1986
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
INSTITUT PERTANIAN BOGOR
BOGOR
INSTITUT PERTANIAN BOGOR
FAKULTAS TEKNOLOGI PErrPANIAN
MODEL SISTEM PERENCANAAN PRODUKSI
INDUSTRI MINYAK SAWIT
Dl PT PERKEBUNAN V I I BAH JAMB1
SKRIPSI
Sebagai s a l a h s a t u s y a r a t untuk memperoleh g e l a r
SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN
p a d a J u r u s a n TEKNOLOGI INDUSTRI PERTANIAN,
F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n ,
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
Oleh
POPPY KURNIAWATI SIREGAR
F 18.0925
D i l a h i r k a n pada t a n g g a l 7 Nopember 1961
d i Jakarta
Tanggal l u l u s :
5 Juli 1 9 8 6
Disetujui,
D r . Ir. I r a w a d i
osen Pembirnbing I
KATA PENGANTAR
P u j i s y u k u r p e n u l i s p a n j a t k a n kepada Tuhan atas k a s i h
dan s e t i a N y a s e h i n g g a p e n u l i s d a p a t menyelaesaikan p e n u l i s an s k r i p s i i n i .
T u l i s a n i n i b e r j u d u l "Model S i s t e m Perencanaan Produk-
s i I n d u s t r i Minyak Sawit d i Fl' Perkebunan V I I Bah Jambit',
d i s u s u n b e r d a s a r k a n h a s i l p e n e l i t i a n masalah khusus d i Kebun Bah Jambi, Pematang S i a n t a r , Sumatera Utara.
P e n u l i s menyampaikan ucapan t e r i m a k a s i h kepada :
1. D r .
Ir. I r a w a d i s e b a g a i dosen pembimbing utama,
2. D r .
Ir. H. E r i y a t n o , MSc. s e b a g a i dosen pembimbing pen-
damping,
3 . Ir. b c h f u d , Ir. M a r i m i n , Ir. S u k a r d i dan Ir. Hartrisari atas s a r a n - s a r a n dalam p e n u l i s a n s k r i p s i i n i ,
4. Ir. O e s t a r a W i r a d i n a t a s e l a k u D i r e k t u r Utama pada PT
Perkebunan V I I b e s e r t a s e l u r u h D i r e k s i dan s t a f n y a yang
t e l a h memberikan kesempatan kepada p e n u l i s u n t u k melaksanakan p e n e l i t i a n d i PT Perkebunan V I I , khususnya Kebun
Bah Jambi
5. Ir. I.M.
,
S i r e g a r s e l a k u I n s p e k t u r Teknik/Teknologi pada
PT Perkebunan V I I a t a s bimbingan dalam p e n u l i s a n s k r i p s i
ini,
6. Ir. Soen S i r e g a r dan k e l u a r g a yang t e l a h banyak memberikan dukungan m o r i l dan menyediakan f a s i l i t a s p e n e l i t i a n ,
7. Papa dan mama t e r k a s i h , s e r t a kakak-kakak, abang-abang
dan a d i k - a d i k a t a s c i n t a k a s i h yang d i b e r i k a n s e h i n g g a
p e n u l i s d a p a t menyelesaikan s t u d i d i F a k u l t a s Teknologi
P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor,
8. Rekan-rekan m a h a s i s w d i , s a u d a r a - s a u d a r a yang k e k a s i h d i
dalam K r i s t u s , khususnya Ir. Eddy R a i n a l , yang t e l a h
memberikan dorongan dan dukungan d i dalam k a s i h dan doa.
P e n u l i s menyadari masih banyak kekurangan yang t e r d a p a t pada t u l i s a n i n i .
Oleh k a r e n a i t u , k r i t i k dan s a r a n
yang membangun s a n g a t p e n u l i s h a r a p k a n untuk p e r b a i k a n s e lanjutnya.
K i r a n y a t u l i s a n i n i d a p a t bermanfaat di masa
yang akan d a t a n g .
Bogor, J u l i 1986
Penulis
DAFTAR I S 1
H a l aman
............................
DAFTAR TABEL ..............................
DAFTAR GBMBAR .............................
DAFTAR LAbfPIARAN ...........................
KATA PEPiGANTAR
I
. PENDAHULUAN ...............................
.
............................
A . KELAPA SAWIT ...........................
B . POL4 2ENCANA OPERAS1 PAIiEN. PENGANGKUTAN
DAN 2ENGOLAHAN .........................
I1 LANDASAN TEORI
.
1 Teknik P e r a m a l a n
a
b
. Model
.
iii
viii
x
xi
1
3
3
....................
...........
r e g r e s i berganda
Model p e r a m a l a n t ' E x p o n e n t i a l l y
Weighted Moving A v e r a g e t t ( E M )
..
. Teknik Penundaan D i s k r i t ............
I11. PENDEKATAN SISTEM .........................
A . ANALISA KEBUTUHAN ......................
B. FORMKLASI PEBYASALAHAN .................
1. P e r t e n t a n g a n K e p e n t i n g a n ............
2
2
C
IV
.
.......
....................
........
............
Kendala-Kendala yang D i h a d a p i
. IDEI~TIFIK.kSI SISTEM
1. Diagram L i n g k a r S e b a b A k i b a t
2 . Diagram Masukan K e l u a r a n
. PENYUSUlAN M O D E ..........................
22
23
24
DI PT PEWREBUNAM YI! BAH JAMBE
POPPY MURNLAWATl SIREGAW
1 9 8 6
F A K U L T A S TEKNOLOGE PERTANIAN
INSTITUT P E R T A N l A N BOGOR
B O G O R
Poppy Kurniawati S i r e g a r .
P 18.0925.
Model Sistem Peren-
C a n a a n P r o d u k s i I n d u s t r i klinyak Sawit d i PT Perkebunan V I I
B a h Jambi.
D i bawah bimbingan I r a w a d i dan Eriyatno.
Tujuan d a r i p e n e l i t i a n ini a d a l a h merencanakan pemanf a a t a n h a s i l perkebunan k e l a p a s a w i t s e c a r a o p t i m a l dengan
pengelolaan pemanenan dan pengangkutan yang e f e k t i f , mengendalikan p r o s e s pengolahan k e l a p a s a w l t untuk menghasilkan minyak s a w i t yang s e s u a i dengan k u a n t i t a s dan k u a l i t a s
yang d i i n g i n k a n dan melakukan peramalan permintaan minyak
s a w i t yang d a p a t dipenuhi o l e h produksi p a b r i k .
Metode yang dipakai adalah metode pendekatan s i s t e m
dengan menggunakan t e k n i k penundaan d r s k r i t , t e k n i k pera-
m a l a n "Exponentially Weighted Moving Averaget1 (EM)
, tekn i k r e g r e s i sederhana, berganda dan " s t e p wise" b e s e r t a dengan u j i - u j i m u l t i k o l i n e a r i t a s , a u t o k o r e l a s i , kegunaan mod e l , kelayakan model dan u j i t.
Wodel s i s t e m perencanaan produksi x n d u s t r i
w i t d i PT Perkebunan VII B a h Jambi t e r b a g i atas enam
model, y a i t u t i g a buah model yang dibentuk berdasarkan p
s e s yang t e r j a d i dalam s i s t e m dan t i g a buah model l a i n n y a
yang merupakan penerapan d a r i model r e g r e s i sederhana dan
berganda yang d i s e s u a i k a n dengan k o n d i s i dalam sistem.
Keenam model t e r s e b u t a d a l a h ( 1 ) model peramalan h a s i l panen, model p e n g e l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l panen yang t e r b a g i dua y a i t u ( 2 ) model p e n g e l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l a n e n
dengan T r a k t o r Roda Ban (TRB) dan t r u k dan
(3) model penge-
l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l panen dengan l o r i , model pengawasan pengolahan yang t e r b a g i dua y a i t u ( 4 ) model pengaviasan
k u a n t i t a s dan
(5) model
pengawasan k u a l i t a s dan ( 6 ) model
p e r h i t u n g a n h a s i l produksi.
K e l u a r a n model peramalan h a s i l panen berupa peramalan
h a s i l panen kebun t i a p b u l a n , r o t a s i panen yang d i b e r l a k u kan, jam o l a h p e r h a r i , h a s i l panen yang d i k i r i m ire p a b r i k
l a i n dan h a s i l panen yang d i o l a h s e n d i r i b i l a jam o l a h l e b i h d a r i 24 jam, h a s i l panen p e r a f d e l i n g t i a p bulan can
t a k s a s i panen h a r i a n t i a p a f d e l i n g .
Keluaran model penge-
l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l panen b e r u p a a l o k a s i masing-masing
j e n i s k e n d a r a a n , h a s i l panen yang d i a n g k u t pada t i a p t r a y e k
dan waktu t i b a n y a d i p a b r i k .
Model pengawasan k u a n t i t a s menggambarkan hubungan a n t a r a rendemen minyak (Y) dengan p e r s e n t a s e k e h i l a n g a n minyak
d d a m bahan buangan (X).
Y = 46.41762
-
Iiasil
persamaan r e g r e s i
aealah
5.216348 X.
Model pengawasan k u a l i t a s menggambarkan hubungan a n t a r a
kandungan asam lemak bebas dalam minyak (Y) dengan t i n g k a t
kematangan buah yang d i t u n j u k k a n o l e h p e r s e n t a s e buah r o n t o k
(X1)
dan waktu a n t a r a panen dan pengolahan buah yang d i t u n -
jukkan o l e h p e r s e n t a s e buah yang l a n g s u n g d i o l a h pada nari
yang sama dengan pemetikannya (X2).
H a s i l persamaan r e g r e s i
b e r g a n d a Y = 1.715698 + 0.1208213 Yl
-
5.444289
N i l a i Y o p t i m a l a d a l a h 2.43 untuk n i l a i X1
x
X2.
s e b e s a r 10 p e r s e n
dan n i l a i X2 s e b e s a r 99.6 p e r s e n .
Model p e r h i t u n g a n h a s i l p r o d u k s i menggambarkan hubunga n a n t a r a h a s i l panen yang d i o l a h ( Y ) dengan jam o l a h p e r
b u l a n (XI) dan e f i s i e n s i kempa (X2).
Analisa berupa persa-
maan r e g r e s i berganda s e b a g a i b e r i k u t :
Y = -4405.625
+
36.90773 Xl
+
63.17969 X2
N i l a i Y o p t i m a l a d a l a h 2420.283 t o n u n t u k n i l a i X1
sebesar
650 jam dan n i l a i X2 s e b e s a r 79.6 p e r s e n .
Keenam model i n i t e r i n t e g r a s i dalam merencanakan prod u k s i dalam i n d u s t r i minyak s a w i t yang menyangkut penggunaan
sumber-sumber daya yang a d a dalam s i s t e m s e p e r t i a l a t - a l a t
t r a n s p o r t a s i , a l a t - a l a t pengolahan dan juga menyangkut kond i s i - k o n d i s i o p e r a s i yang d i k o n t r o l .
MODEL S I S T E M PERENCANAAN PRODUKSI
I N D U S T R I MINYAK S A W I T
D I PT PERKEBUNAN V I I BAH J P N B I
01eh
P O P P Y KURNIAWATI S I R E G A R
F 18.0925
1986
FAKULTAS TEKNOLOGI PEKCANIAN
I N S T I T U T P E R T A N I A N BOGOR
BOGOR
MODEL SISTEM PERENCANAAN PRODUKSI
INDUSTRI MINYAK SAWIT
D I PT PERKEBUNAN V I I BAH JAMB1
Oleh
POPPY KURNIAWATI SIREGAR
F 18.0925
SKRIPSI
S e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t untuk memperoleh g e l a r
SARJANA TEKNOLOC-I PERTANIAN
p a d a J u r u s a n TEKNOLOGI INDUSTRI PERTANIAN,
F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n ,
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
1986
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
INSTITUT PERTANIAN BOGOR
BOGOR
INSTITUT PERTANIAN BOGOR
FAKULTAS TEKNOLOGI PErrPANIAN
MODEL SISTEM PERENCANAAN PRODUKSI
INDUSTRI MINYAK SAWIT
Dl PT PERKEBUNAN V I I BAH JAMB1
SKRIPSI
Sebagai s a l a h s a t u s y a r a t untuk memperoleh g e l a r
SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN
p a d a J u r u s a n TEKNOLOGI INDUSTRI PERTANIAN,
F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n ,
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
Oleh
POPPY KURNIAWATI SIREGAR
F 18.0925
D i l a h i r k a n pada t a n g g a l 7 Nopember 1961
d i Jakarta
Tanggal l u l u s :
5 Juli 1 9 8 6
Disetujui,
D r . Ir. I r a w a d i
osen Pembirnbing I
KATA PENGANTAR
P u j i s y u k u r p e n u l i s p a n j a t k a n kepada Tuhan atas k a s i h
dan s e t i a N y a s e h i n g g a p e n u l i s d a p a t menyelaesaikan p e n u l i s an s k r i p s i i n i .
T u l i s a n i n i b e r j u d u l "Model S i s t e m Perencanaan Produk-
s i I n d u s t r i Minyak Sawit d i Fl' Perkebunan V I I Bah Jambit',
d i s u s u n b e r d a s a r k a n h a s i l p e n e l i t i a n masalah khusus d i Kebun Bah Jambi, Pematang S i a n t a r , Sumatera Utara.
P e n u l i s menyampaikan ucapan t e r i m a k a s i h kepada :
1. D r .
Ir. I r a w a d i s e b a g a i dosen pembimbing utama,
2. D r .
Ir. H. E r i y a t n o , MSc. s e b a g a i dosen pembimbing pen-
damping,
3 . Ir. b c h f u d , Ir. M a r i m i n , Ir. S u k a r d i dan Ir. Hartrisari atas s a r a n - s a r a n dalam p e n u l i s a n s k r i p s i i n i ,
4. Ir. O e s t a r a W i r a d i n a t a s e l a k u D i r e k t u r Utama pada PT
Perkebunan V I I b e s e r t a s e l u r u h D i r e k s i dan s t a f n y a yang
t e l a h memberikan kesempatan kepada p e n u l i s u n t u k melaksanakan p e n e l i t i a n d i PT Perkebunan V I I , khususnya Kebun
Bah Jambi
5. Ir. I.M.
,
S i r e g a r s e l a k u I n s p e k t u r Teknik/Teknologi pada
PT Perkebunan V I I a t a s bimbingan dalam p e n u l i s a n s k r i p s i
ini,
6. Ir. Soen S i r e g a r dan k e l u a r g a yang t e l a h banyak memberikan dukungan m o r i l dan menyediakan f a s i l i t a s p e n e l i t i a n ,
7. Papa dan mama t e r k a s i h , s e r t a kakak-kakak, abang-abang
dan a d i k - a d i k a t a s c i n t a k a s i h yang d i b e r i k a n s e h i n g g a
p e n u l i s d a p a t menyelesaikan s t u d i d i F a k u l t a s Teknologi
P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor,
8. Rekan-rekan m a h a s i s w d i , s a u d a r a - s a u d a r a yang k e k a s i h d i
dalam K r i s t u s , khususnya Ir. Eddy R a i n a l , yang t e l a h
memberikan dorongan dan dukungan d i dalam k a s i h dan doa.
P e n u l i s menyadari masih banyak kekurangan yang t e r d a p a t pada t u l i s a n i n i .
Oleh k a r e n a i t u , k r i t i k dan s a r a n
yang membangun s a n g a t p e n u l i s h a r a p k a n untuk p e r b a i k a n s e lanjutnya.
K i r a n y a t u l i s a n i n i d a p a t bermanfaat di masa
yang akan d a t a n g .
Bogor, J u l i 1986
Penulis
DAFTAR I S 1
H a l aman
............................
DAFTAR TABEL ..............................
DAFTAR GBMBAR .............................
DAFTAR LAbfPIARAN ...........................
KATA PEPiGANTAR
I
. PENDAHULUAN ...............................
.
............................
A . KELAPA SAWIT ...........................
B . POL4 2ENCANA OPERAS1 PAIiEN. PENGANGKUTAN
DAN 2ENGOLAHAN .........................
I1 LANDASAN TEORI
.
1 Teknik P e r a m a l a n
a
b
. Model
.
iii
viii
x
xi
1
3
3
....................
...........
r e g r e s i berganda
Model p e r a m a l a n t ' E x p o n e n t i a l l y
Weighted Moving A v e r a g e t t ( E M )
..
. Teknik Penundaan D i s k r i t ............
I11. PENDEKATAN SISTEM .........................
A . ANALISA KEBUTUHAN ......................
B. FORMKLASI PEBYASALAHAN .................
1. P e r t e n t a n g a n K e p e n t i n g a n ............
2
2
C
IV
.
.......
....................
........
............
Kendala-Kendala yang D i h a d a p i
. IDEI~TIFIK.kSI SISTEM
1. Diagram L i n g k a r S e b a b A k i b a t
2 . Diagram Masukan K e l u a r a n
. PENYUSUlAN M O D E ..........................
22
23
24
POPPY MURNLAWATl SIREGAW
1 9 8 6
F A K U L T A S TEKNOLOGE PERTANIAN
INSTITUT P E R T A N l A N BOGOR
B O G O R
Poppy Kurniawati S i r e g a r .
P 18.0925.
Model Sistem Peren-
C a n a a n P r o d u k s i I n d u s t r i klinyak Sawit d i PT Perkebunan V I I
B a h Jambi.
D i bawah bimbingan I r a w a d i dan Eriyatno.
Tujuan d a r i p e n e l i t i a n ini a d a l a h merencanakan pemanf a a t a n h a s i l perkebunan k e l a p a s a w i t s e c a r a o p t i m a l dengan
pengelolaan pemanenan dan pengangkutan yang e f e k t i f , mengendalikan p r o s e s pengolahan k e l a p a s a w l t untuk menghasilkan minyak s a w i t yang s e s u a i dengan k u a n t i t a s dan k u a l i t a s
yang d i i n g i n k a n dan melakukan peramalan permintaan minyak
s a w i t yang d a p a t dipenuhi o l e h produksi p a b r i k .
Metode yang dipakai adalah metode pendekatan s i s t e m
dengan menggunakan t e k n i k penundaan d r s k r i t , t e k n i k pera-
m a l a n "Exponentially Weighted Moving Averaget1 (EM)
, tekn i k r e g r e s i sederhana, berganda dan " s t e p wise" b e s e r t a dengan u j i - u j i m u l t i k o l i n e a r i t a s , a u t o k o r e l a s i , kegunaan mod e l , kelayakan model dan u j i t.
Wodel s i s t e m perencanaan produksi x n d u s t r i
w i t d i PT Perkebunan VII B a h Jambi t e r b a g i atas enam
model, y a i t u t i g a buah model yang dibentuk berdasarkan p
s e s yang t e r j a d i dalam s i s t e m dan t i g a buah model l a i n n y a
yang merupakan penerapan d a r i model r e g r e s i sederhana dan
berganda yang d i s e s u a i k a n dengan k o n d i s i dalam sistem.
Keenam model t e r s e b u t a d a l a h ( 1 ) model peramalan h a s i l panen, model p e n g e l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l panen yang t e r b a g i dua y a i t u ( 2 ) model p e n g e l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l a n e n
dengan T r a k t o r Roda Ban (TRB) dan t r u k dan
(3) model penge-
l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l panen dengan l o r i , model pengawasan pengolahan yang t e r b a g i dua y a i t u ( 4 ) model pengaviasan
k u a n t i t a s dan
(5) model
pengawasan k u a l i t a s dan ( 6 ) model
p e r h i t u n g a n h a s i l produksi.
K e l u a r a n model peramalan h a s i l panen berupa peramalan
h a s i l panen kebun t i a p b u l a n , r o t a s i panen yang d i b e r l a k u kan, jam o l a h p e r h a r i , h a s i l panen yang d i k i r i m ire p a b r i k
l a i n dan h a s i l panen yang d i o l a h s e n d i r i b i l a jam o l a h l e b i h d a r i 24 jam, h a s i l panen p e r a f d e l i n g t i a p bulan can
t a k s a s i panen h a r i a n t i a p a f d e l i n g .
Keluaran model penge-
l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l panen b e r u p a a l o k a s i masing-masing
j e n i s k e n d a r a a n , h a s i l panen yang d i a n g k u t pada t i a p t r a y e k
dan waktu t i b a n y a d i p a b r i k .
Model pengawasan k u a n t i t a s menggambarkan hubungan a n t a r a rendemen minyak (Y) dengan p e r s e n t a s e k e h i l a n g a n minyak
d d a m bahan buangan (X).
Y = 46.41762
-
Iiasil
persamaan r e g r e s i
aealah
5.216348 X.
Model pengawasan k u a l i t a s menggambarkan hubungan a n t a r a
kandungan asam lemak bebas dalam minyak (Y) dengan t i n g k a t
kematangan buah yang d i t u n j u k k a n o l e h p e r s e n t a s e buah r o n t o k
(X1)
dan waktu a n t a r a panen dan pengolahan buah yang d i t u n -
jukkan o l e h p e r s e n t a s e buah yang l a n g s u n g d i o l a h pada nari
yang sama dengan pemetikannya (X2).
H a s i l persamaan r e g r e s i
b e r g a n d a Y = 1.715698 + 0.1208213 Yl
-
5.444289
N i l a i Y o p t i m a l a d a l a h 2.43 untuk n i l a i X1
x
X2.
s e b e s a r 10 p e r s e n
dan n i l a i X2 s e b e s a r 99.6 p e r s e n .
Model p e r h i t u n g a n h a s i l p r o d u k s i menggambarkan hubunga n a n t a r a h a s i l panen yang d i o l a h ( Y ) dengan jam o l a h p e r
b u l a n (XI) dan e f i s i e n s i kempa (X2).
Analisa berupa persa-
maan r e g r e s i berganda s e b a g a i b e r i k u t :
Y = -4405.625
+
36.90773 Xl
+
63.17969 X2
N i l a i Y o p t i m a l a d a l a h 2420.283 t o n u n t u k n i l a i X1
sebesar
650 jam dan n i l a i X2 s e b e s a r 79.6 p e r s e n .
Keenam model i n i t e r i n t e g r a s i dalam merencanakan prod u k s i dalam i n d u s t r i minyak s a w i t yang menyangkut penggunaan
sumber-sumber daya yang a d a dalam s i s t e m s e p e r t i a l a t - a l a t
t r a n s p o r t a s i , a l a t - a l a t pengolahan dan juga menyangkut kond i s i - k o n d i s i o p e r a s i yang d i k o n t r o l .
MODEL S I S T E M PERENCANAAN PRODUKSI
I N D U S T R I MINYAK S A W I T
D I PT PERKEBUNAN V I I BAH J P N B I
01eh
P O P P Y KURNIAWATI S I R E G A R
F 18.0925
1986
FAKULTAS TEKNOLOGI PEKCANIAN
I N S T I T U T P E R T A N I A N BOGOR
BOGOR
MODEL SISTEM PERENCANAAN PRODUKSI
INDUSTRI MINYAK SAWIT
D I PT PERKEBUNAN V I I BAH JAMB1
Oleh
POPPY KURNIAWATI SIREGAR
F 18.0925
SKRIPSI
S e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t untuk memperoleh g e l a r
SARJANA TEKNOLOC-I PERTANIAN
p a d a J u r u s a n TEKNOLOGI INDUSTRI PERTANIAN,
F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n ,
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
1986
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
INSTITUT PERTANIAN BOGOR
BOGOR
INSTITUT PERTANIAN BOGOR
FAKULTAS TEKNOLOGI PErrPANIAN
MODEL SISTEM PERENCANAAN PRODUKSI
INDUSTRI MINYAK SAWIT
Dl PT PERKEBUNAN V I I BAH JAMB1
SKRIPSI
Sebagai s a l a h s a t u s y a r a t untuk memperoleh g e l a r
SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN
p a d a J u r u s a n TEKNOLOGI INDUSTRI PERTANIAN,
F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n ,
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
Oleh
POPPY KURNIAWATI SIREGAR
F 18.0925
D i l a h i r k a n pada t a n g g a l 7 Nopember 1961
d i Jakarta
Tanggal l u l u s :
5 Juli 1 9 8 6
Disetujui,
D r . Ir. I r a w a d i
osen Pembirnbing I
KATA PENGANTAR
P u j i s y u k u r p e n u l i s p a n j a t k a n kepada Tuhan atas k a s i h
dan s e t i a N y a s e h i n g g a p e n u l i s d a p a t menyelaesaikan p e n u l i s an s k r i p s i i n i .
T u l i s a n i n i b e r j u d u l "Model S i s t e m Perencanaan Produk-
s i I n d u s t r i Minyak Sawit d i Fl' Perkebunan V I I Bah Jambit',
d i s u s u n b e r d a s a r k a n h a s i l p e n e l i t i a n masalah khusus d i Kebun Bah Jambi, Pematang S i a n t a r , Sumatera Utara.
P e n u l i s menyampaikan ucapan t e r i m a k a s i h kepada :
1. D r .
Ir. I r a w a d i s e b a g a i dosen pembimbing utama,
2. D r .
Ir. H. E r i y a t n o , MSc. s e b a g a i dosen pembimbing pen-
damping,
3 . Ir. b c h f u d , Ir. M a r i m i n , Ir. S u k a r d i dan Ir. Hartrisari atas s a r a n - s a r a n dalam p e n u l i s a n s k r i p s i i n i ,
4. Ir. O e s t a r a W i r a d i n a t a s e l a k u D i r e k t u r Utama pada PT
Perkebunan V I I b e s e r t a s e l u r u h D i r e k s i dan s t a f n y a yang
t e l a h memberikan kesempatan kepada p e n u l i s u n t u k melaksanakan p e n e l i t i a n d i PT Perkebunan V I I , khususnya Kebun
Bah Jambi
5. Ir. I.M.
,
S i r e g a r s e l a k u I n s p e k t u r Teknik/Teknologi pada
PT Perkebunan V I I a t a s bimbingan dalam p e n u l i s a n s k r i p s i
ini,
6. Ir. Soen S i r e g a r dan k e l u a r g a yang t e l a h banyak memberikan dukungan m o r i l dan menyediakan f a s i l i t a s p e n e l i t i a n ,
7. Papa dan mama t e r k a s i h , s e r t a kakak-kakak, abang-abang
dan a d i k - a d i k a t a s c i n t a k a s i h yang d i b e r i k a n s e h i n g g a
p e n u l i s d a p a t menyelesaikan s t u d i d i F a k u l t a s Teknologi
P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor,
8. Rekan-rekan m a h a s i s w d i , s a u d a r a - s a u d a r a yang k e k a s i h d i
dalam K r i s t u s , khususnya Ir. Eddy R a i n a l , yang t e l a h
memberikan dorongan dan dukungan d i dalam k a s i h dan doa.
P e n u l i s menyadari masih banyak kekurangan yang t e r d a p a t pada t u l i s a n i n i .
Oleh k a r e n a i t u , k r i t i k dan s a r a n
yang membangun s a n g a t p e n u l i s h a r a p k a n untuk p e r b a i k a n s e lanjutnya.
K i r a n y a t u l i s a n i n i d a p a t bermanfaat di masa
yang akan d a t a n g .
Bogor, J u l i 1986
Penulis
DAFTAR I S 1
H a l aman
............................
DAFTAR TABEL ..............................
DAFTAR GBMBAR .............................
DAFTAR LAbfPIARAN ...........................
KATA PEPiGANTAR
I
. PENDAHULUAN ...............................
.
............................
A . KELAPA SAWIT ...........................
B . POL4 2ENCANA OPERAS1 PAIiEN. PENGANGKUTAN
DAN 2ENGOLAHAN .........................
I1 LANDASAN TEORI
.
1 Teknik P e r a m a l a n
a
b
. Model
.
iii
viii
x
xi
1
3
3
....................
...........
r e g r e s i berganda
Model p e r a m a l a n t ' E x p o n e n t i a l l y
Weighted Moving A v e r a g e t t ( E M )
..
. Teknik Penundaan D i s k r i t ............
I11. PENDEKATAN SISTEM .........................
A . ANALISA KEBUTUHAN ......................
B. FORMKLASI PEBYASALAHAN .................
1. P e r t e n t a n g a n K e p e n t i n g a n ............
2
2
C
IV
.
.......
....................
........
............
Kendala-Kendala yang D i h a d a p i
. IDEI~TIFIK.kSI SISTEM
1. Diagram L i n g k a r S e b a b A k i b a t
2 . Diagram Masukan K e l u a r a n
. PENYUSUlAN M O D E ..........................
22
23
24
DI PT PEWREBUNAM YI! BAH JAMBE
POPPY MURNLAWATl SIREGAW
1 9 8 6
F A K U L T A S TEKNOLOGE PERTANIAN
INSTITUT P E R T A N l A N BOGOR
B O G O R
Poppy Kurniawati S i r e g a r .
P 18.0925.
Model Sistem Peren-
C a n a a n P r o d u k s i I n d u s t r i klinyak Sawit d i PT Perkebunan V I I
B a h Jambi.
D i bawah bimbingan I r a w a d i dan Eriyatno.
Tujuan d a r i p e n e l i t i a n ini a d a l a h merencanakan pemanf a a t a n h a s i l perkebunan k e l a p a s a w i t s e c a r a o p t i m a l dengan
pengelolaan pemanenan dan pengangkutan yang e f e k t i f , mengendalikan p r o s e s pengolahan k e l a p a s a w l t untuk menghasilkan minyak s a w i t yang s e s u a i dengan k u a n t i t a s dan k u a l i t a s
yang d i i n g i n k a n dan melakukan peramalan permintaan minyak
s a w i t yang d a p a t dipenuhi o l e h produksi p a b r i k .
Metode yang dipakai adalah metode pendekatan s i s t e m
dengan menggunakan t e k n i k penundaan d r s k r i t , t e k n i k pera-
m a l a n "Exponentially Weighted Moving Averaget1 (EM)
, tekn i k r e g r e s i sederhana, berganda dan " s t e p wise" b e s e r t a dengan u j i - u j i m u l t i k o l i n e a r i t a s , a u t o k o r e l a s i , kegunaan mod e l , kelayakan model dan u j i t.
Wodel s i s t e m perencanaan produksi x n d u s t r i
w i t d i PT Perkebunan VII B a h Jambi t e r b a g i atas enam
model, y a i t u t i g a buah model yang dibentuk berdasarkan p
s e s yang t e r j a d i dalam s i s t e m dan t i g a buah model l a i n n y a
yang merupakan penerapan d a r i model r e g r e s i sederhana dan
berganda yang d i s e s u a i k a n dengan k o n d i s i dalam sistem.
Keenam model t e r s e b u t a d a l a h ( 1 ) model peramalan h a s i l panen, model p e n g e l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l panen yang t e r b a g i dua y a i t u ( 2 ) model p e n g e l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l a n e n
dengan T r a k t o r Roda Ban (TRB) dan t r u k dan
(3) model penge-
l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l panen dengan l o r i , model pengawasan pengolahan yang t e r b a g i dua y a i t u ( 4 ) model pengaviasan
k u a n t i t a s dan
(5) model
pengawasan k u a l i t a s dan ( 6 ) model
p e r h i t u n g a n h a s i l produksi.
K e l u a r a n model peramalan h a s i l panen berupa peramalan
h a s i l panen kebun t i a p b u l a n , r o t a s i panen yang d i b e r l a k u kan, jam o l a h p e r h a r i , h a s i l panen yang d i k i r i m ire p a b r i k
l a i n dan h a s i l panen yang d i o l a h s e n d i r i b i l a jam o l a h l e b i h d a r i 24 jam, h a s i l panen p e r a f d e l i n g t i a p bulan can
t a k s a s i panen h a r i a n t i a p a f d e l i n g .
Keluaran model penge-
l o l a a n t r a n s p o r t a s i h a s i l panen b e r u p a a l o k a s i masing-masing
j e n i s k e n d a r a a n , h a s i l panen yang d i a n g k u t pada t i a p t r a y e k
dan waktu t i b a n y a d i p a b r i k .
Model pengawasan k u a n t i t a s menggambarkan hubungan a n t a r a rendemen minyak (Y) dengan p e r s e n t a s e k e h i l a n g a n minyak
d d a m bahan buangan (X).
Y = 46.41762
-
Iiasil
persamaan r e g r e s i
aealah
5.216348 X.
Model pengawasan k u a l i t a s menggambarkan hubungan a n t a r a
kandungan asam lemak bebas dalam minyak (Y) dengan t i n g k a t
kematangan buah yang d i t u n j u k k a n o l e h p e r s e n t a s e buah r o n t o k
(X1)
dan waktu a n t a r a panen dan pengolahan buah yang d i t u n -
jukkan o l e h p e r s e n t a s e buah yang l a n g s u n g d i o l a h pada nari
yang sama dengan pemetikannya (X2).
H a s i l persamaan r e g r e s i
b e r g a n d a Y = 1.715698 + 0.1208213 Yl
-
5.444289
N i l a i Y o p t i m a l a d a l a h 2.43 untuk n i l a i X1
x
X2.
s e b e s a r 10 p e r s e n
dan n i l a i X2 s e b e s a r 99.6 p e r s e n .
Model p e r h i t u n g a n h a s i l p r o d u k s i menggambarkan hubunga n a n t a r a h a s i l panen yang d i o l a h ( Y ) dengan jam o l a h p e r
b u l a n (XI) dan e f i s i e n s i kempa (X2).
Analisa berupa persa-
maan r e g r e s i berganda s e b a g a i b e r i k u t :
Y = -4405.625
+
36.90773 Xl
+
63.17969 X2
N i l a i Y o p t i m a l a d a l a h 2420.283 t o n u n t u k n i l a i X1
sebesar
650 jam dan n i l a i X2 s e b e s a r 79.6 p e r s e n .
Keenam model i n i t e r i n t e g r a s i dalam merencanakan prod u k s i dalam i n d u s t r i minyak s a w i t yang menyangkut penggunaan
sumber-sumber daya yang a d a dalam s i s t e m s e p e r t i a l a t - a l a t
t r a n s p o r t a s i , a l a t - a l a t pengolahan dan juga menyangkut kond i s i - k o n d i s i o p e r a s i yang d i k o n t r o l .
MODEL S I S T E M PERENCANAAN PRODUKSI
I N D U S T R I MINYAK S A W I T
D I PT PERKEBUNAN V I I BAH J P N B I
01eh
P O P P Y KURNIAWATI S I R E G A R
F 18.0925
1986
FAKULTAS TEKNOLOGI PEKCANIAN
I N S T I T U T P E R T A N I A N BOGOR
BOGOR
MODEL SISTEM PERENCANAAN PRODUKSI
INDUSTRI MINYAK SAWIT
D I PT PERKEBUNAN V I I BAH JAMB1
Oleh
POPPY KURNIAWATI SIREGAR
F 18.0925
SKRIPSI
S e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t untuk memperoleh g e l a r
SARJANA TEKNOLOC-I PERTANIAN
p a d a J u r u s a n TEKNOLOGI INDUSTRI PERTANIAN,
F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n ,
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
1986
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
INSTITUT PERTANIAN BOGOR
BOGOR
INSTITUT PERTANIAN BOGOR
FAKULTAS TEKNOLOGI PErrPANIAN
MODEL SISTEM PERENCANAAN PRODUKSI
INDUSTRI MINYAK SAWIT
Dl PT PERKEBUNAN V I I BAH JAMB1
SKRIPSI
Sebagai s a l a h s a t u s y a r a t untuk memperoleh g e l a r
SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN
p a d a J u r u s a n TEKNOLOGI INDUSTRI PERTANIAN,
F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n ,
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
Oleh
POPPY KURNIAWATI SIREGAR
F 18.0925
D i l a h i r k a n pada t a n g g a l 7 Nopember 1961
d i Jakarta
Tanggal l u l u s :
5 Juli 1 9 8 6
Disetujui,
D r . Ir. I r a w a d i
osen Pembirnbing I
KATA PENGANTAR
P u j i s y u k u r p e n u l i s p a n j a t k a n kepada Tuhan atas k a s i h
dan s e t i a N y a s e h i n g g a p e n u l i s d a p a t menyelaesaikan p e n u l i s an s k r i p s i i n i .
T u l i s a n i n i b e r j u d u l "Model S i s t e m Perencanaan Produk-
s i I n d u s t r i Minyak Sawit d i Fl' Perkebunan V I I Bah Jambit',
d i s u s u n b e r d a s a r k a n h a s i l p e n e l i t i a n masalah khusus d i Kebun Bah Jambi, Pematang S i a n t a r , Sumatera Utara.
P e n u l i s menyampaikan ucapan t e r i m a k a s i h kepada :
1. D r .
Ir. I r a w a d i s e b a g a i dosen pembimbing utama,
2. D r .
Ir. H. E r i y a t n o , MSc. s e b a g a i dosen pembimbing pen-
damping,
3 . Ir. b c h f u d , Ir. M a r i m i n , Ir. S u k a r d i dan Ir. Hartrisari atas s a r a n - s a r a n dalam p e n u l i s a n s k r i p s i i n i ,
4. Ir. O e s t a r a W i r a d i n a t a s e l a k u D i r e k t u r Utama pada PT
Perkebunan V I I b e s e r t a s e l u r u h D i r e k s i dan s t a f n y a yang
t e l a h memberikan kesempatan kepada p e n u l i s u n t u k melaksanakan p e n e l i t i a n d i PT Perkebunan V I I , khususnya Kebun
Bah Jambi
5. Ir. I.M.
,
S i r e g a r s e l a k u I n s p e k t u r Teknik/Teknologi pada
PT Perkebunan V I I a t a s bimbingan dalam p e n u l i s a n s k r i p s i
ini,
6. Ir. Soen S i r e g a r dan k e l u a r g a yang t e l a h banyak memberikan dukungan m o r i l dan menyediakan f a s i l i t a s p e n e l i t i a n ,
7. Papa dan mama t e r k a s i h , s e r t a kakak-kakak, abang-abang
dan a d i k - a d i k a t a s c i n t a k a s i h yang d i b e r i k a n s e h i n g g a
p e n u l i s d a p a t menyelesaikan s t u d i d i F a k u l t a s Teknologi
P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor,
8. Rekan-rekan m a h a s i s w d i , s a u d a r a - s a u d a r a yang k e k a s i h d i
dalam K r i s t u s , khususnya Ir. Eddy R a i n a l , yang t e l a h
memberikan dorongan dan dukungan d i dalam k a s i h dan doa.
P e n u l i s menyadari masih banyak kekurangan yang t e r d a p a t pada t u l i s a n i n i .
Oleh k a r e n a i t u , k r i t i k dan s a r a n
yang membangun s a n g a t p e n u l i s h a r a p k a n untuk p e r b a i k a n s e lanjutnya.
K i r a n y a t u l i s a n i n i d a p a t bermanfaat di masa
yang akan d a t a n g .
Bogor, J u l i 1986
Penulis
DAFTAR I S 1
H a l aman
............................
DAFTAR TABEL ..............................
DAFTAR GBMBAR .............................
DAFTAR LAbfPIARAN ...........................
KATA PEPiGANTAR
I
. PENDAHULUAN ...............................
.
............................
A . KELAPA SAWIT ...........................
B . POL4 2ENCANA OPERAS1 PAIiEN. PENGANGKUTAN
DAN 2ENGOLAHAN .........................
I1 LANDASAN TEORI
.
1 Teknik P e r a m a l a n
a
b
. Model
.
iii
viii
x
xi
1
3
3
....................
...........
r e g r e s i berganda
Model p e r a m a l a n t ' E x p o n e n t i a l l y
Weighted Moving A v e r a g e t t ( E M )
..
. Teknik Penundaan D i s k r i t ............
I11. PENDEKATAN SISTEM .........................
A . ANALISA KEBUTUHAN ......................
B. FORMKLASI PEBYASALAHAN .................
1. P e r t e n t a n g a n K e p e n t i n g a n ............
2
2
C
IV
.
.......
....................
........
............
Kendala-Kendala yang D i h a d a p i
. IDEI~TIFIK.kSI SISTEM
1. Diagram L i n g k a r S e b a b A k i b a t
2 . Diagram Masukan K e l u a r a n
. PENYUSUlAN M O D E ..........................
22
23
24