KEARIFAN LOKAL DALAM NOVEL MANUSIA LANGIT KARYA J. A. SONJAYA (SUATU PENDEKATAN ANTROPOLOGI SASTRA)
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
.id/
rary
://lib
http
ry.u
rary
://lib
http
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
ac
nej.
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
lib
tp://
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
KEARIFAN LOKAL DALAM NOVEL MANUSIA LANGIT
/
/
/
/
d
i
.
KARYA
c
c.id J. A. SONJAYA j.ac.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
.une
(SUATUarPENDEKATAN
ANTROPOLOGI
SASTRA)
y
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
SKRIPSI rary.u
lib
/
c.id
rary
lib
tp://
rary
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
rary
://lib
http
.id/
ry.u
ry.u
y.u
rary
lib
tp://
/
c.id
://lib
http
rary
j.a
.une
h
.id/
ac
nej.
h
.id/
.id/
c
c
a
a
.
.
j
j
JURUSAN SASTRA INDONESIA
.une FAKULTAS SASTRA
.une
y
y
r
r
a
a
r
libr
://lib
://JEMBER
p
p
UNIVERSITAS
t
t
t
t
h
h
/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
h
c.id
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
2013
j.a
.une
.id/
ry.u
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
.id/
/
c.id
j.a
.une
oleh
.id/
ac
nej.
ht
/
/
Ummi
c.id Rofiatul Marhamah j.ac.id
a
.
j
e
NIM 080110201036 .une
y.un
r
a
r
rary
b
b
i
i
l
l
/
/
/
/
:
:
http
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
c.id
://lib
http
ac
nej.
y.u
://
j.a
.une
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
http
ht
j.a
.une
.id/
ac
nej.
/
c.id
://lib
http
rary
j.a
.une
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
lib
tp://
.id/
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
rary
://lib
http
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
ac
nej.
/
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
ac
nej.
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
KEARIFAN LOKAL DALAM NOVEL MANUSIA LANGIT
KARYA
J. A. SONJAYA .id/
/
/
c.id
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
(SUATU PENDEKATAN
ANTROPOLOGI
SASTRA)
.une
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
h
SKRIPSI
d/
ac.i
ej.
.un
rary
lib
tp://
/
/
/
diajukan guna melengkapi
c.id tugas akhir dan memenuhij.asalah
c.idsatu syarat
c.id
a
a
.
.
j
j
e
untuk.umenyelesaikan
Program Studi Sastra
(S1)
ne
.unIndonesia
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r Sastra
r
dan mencapai gelar lSarjana
://lib
:// ib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
/
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
rary
://lib
http
oleh library
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
/
c.id
ii
/
h
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
c.id
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
/
ac
nej.
ht
a
nej.
h
/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ry.u
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
.id SASTRA INDONESIA
.id
JURUSAN
j.ac
j.ac
e
e
n
n
FAKULTAS SASTRA
ry.u
ry.u
a
a
r
r
b
b
i
i
UNIVERSITAS
://l
://l JEMBER
http
http
2013
ac
nej.
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
://lib
http
Ummi Rofiatul Marhamah
NIM 080110201036
.id/
ry.u
/
c.id
j.a
.une
://
http
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
c.id
j.a
.une
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
h
.id/
y.u
y.u
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ht
h
PERSEMBAHAN
/
c.id
j.a
.une
ry
libra
tp://
/
c.id
j.a
.une
/
c.id
j.a
.une
Skripsi ini saya persembahkan
untuk:
ary
ry
ibr
ibra
l
l
/
/
/
/
:
:
tp tercinta;
1. Ummi
httpNur Imamah dan Abi Sumarto
htyang
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
2. guru-guruku sejak Sekolah Dasar sampai dengan Perguruan Tinggi;
/
/
id/
c.id3. Almamater Fakultas Sastra
c.Universitas
c.id
Jember.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
lib
://lib
://lib
p
p
tp://
t
t
t
t
h
h
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
iii
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.id/
ry.u
h
.id/
h
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
ry
libra
tp://
/
c.id
j.a
.une
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
h
/
c.id
MOTO
j.a
.une
/
c.id
j.a
.une
darimu
y
ry kamipun telah menurunkan
ry
aDan
arbebanmu
r
r
b
b
i
i
ibra
l
l
l
/
/
/
yang
memberatkan
punggungmu,
dan
kami
tinggikan
sebutan
(nama)
mu.
/
/
/
:
:
:
http
http Asy-Syarh:2–4)
http
(Terjemahan Q.S.
h
/
d/ diam. Aku ingin seperti airc.ketika
id/ bergerak. Aku
.id/ Aku ingin sekuat batu ketika
c.iaku
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne akan bermuara dimana.y.une
.une mengalir begitu saja tanpa
ingin membiarkan
ydiriku
y.upeduli
r
r
a
a
r
r
rar
b
b
b
i
i
i
l
l
l
Toh nanti
akan
menguap
ke
langit
lalu
turun
kembali
ke
bumi
dalam
bentuk
hujan.
/
/
/
/
/
/
:
:
:
http
http
http
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
(Manusia Langit:96)
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
Departemen
Agama RI. 2010. Terjemahan Al-Qur’an
Paralel Indonesia Inggris. Solo:
h
h
h Qomari
Sonjaya, J. A. 2010. Manusia Langit. Jakarta: PT Kompas Media Nusantara.
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
iv
/
c.id
a
nej.
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
/
c.id
rary
lib
tp://
y.u
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ht
/
d/
c.id PERNYATAAN
ac.i
.
j
e
Saya yangarbertanda
tangan di bawah ini: ary.un
y
r
/lib
/libr
/
/
:
:
p
p
t
t
nama
:
Ummi
Rofiatul
Marhamah
ht
ht
j.a
.une
NIM
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
: 080110201036
/
/
/
/
c.idmenyatakan dengan sesungguhnya
c.id
c.id berjudul “Kearifan
c.id
bahwa karya ilmiahj.ayang
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
.unSonjaya
y.un
y.un
yA.
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
Lokal
dalam
Novel
Manusia
Langit
Karya
J.
(Suatu
Pendekatan
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h hasil karya sendiri, kecualihkutipan yang
Antropologi
Sastra)” adalah benar-benar
sudah saya sebutkan sumbernya, belum pernah diajukan pada institusi mana pun, dan
id/
.ac.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
c.id
c.id
/
c.id
j.a
j.a dan kebenaran isinya nej.a
bukan karya jiplakan. Saya
keabsahan
une bertanggung jawab atas
une
.
.
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
sesuai dengan
://l sikap ilmiah yang harus dijunjung
://l tinggi.
://l
nej
http
http
http
h
Demikian pernyataan ini saya buat dengan sebenarnya, tanpa ada tekanan dan
paksaan
dari pihak mana pun serta
jika ternyata
/
/ bersedia mendapat sanksi .akademik
/
/
c.id
c.id
c id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
di kemudian hari pernyataan
.une
.une ini tidak benar.
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
/
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
rary
://lib
http
.id/
ry.u
rary
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ry.u
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
v
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
ac
nej.
h
.id/
y.u
h
.id/
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
/
rary
://lib
http
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
c.id
j.a
.une
/
/
c.id Rofiatul Marhamah
c.id
Ummi
a
a
.
.
j
j
e
e
y.un NIM 080110201036 rary.un
r
a
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
Yang menyatakan,
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
Jember,
c.id 1 Mei 2013
j.a
.une
://lib
http
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
c.id
j.a
.une
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ht
h
/
d/
d/
c.id PENGESAHAN
ac.i
ac.i
.
.
j
j
e
e
y
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
lib
/lib
://lib
tp:// dalam Novel Manusia Langit
Karya hilmiah
ttp:/ Skripsi berjudul “Kearifan
htLokal
http Karya J.
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
j.a
.une
A. Sonjaya (Suatu Pendekatan Aantropologi Sastra)” telah diuji dan disahkan pada:
/
/
.id/
c.idhari, tanggal : Rabu, 1 Mei
c2013
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un Sastra Universitas Jember
y.un
r
r
r
a
a
a
tempat
:
Fakultas
r
r
r
lib
://lib
://lib
p
p
tp://
t
t
t
t
h
h
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
ry
ibra
l
/
/
:
tp Sri Ningsih, M. S.
tDra.
.id/
ac
nej.
ry.u
.id/
rary
://lib
http
ry.u
vi
/
/
c.id
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
.id/
.id/
y.u
h
.id/
ac
nej.
http
.id/
/
rary
Dr. Hairus Salikin, M.
.u
ryEd.
a
r
b
i
NIP 196310151989021001
://l
h
ht
/
c.id
a
nej.
h
c.id
j.a
.une
NIP 195408251982032001
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
/
/lib
Dra. Sri Mariati, h
M.A.
ttp:/
.id/
ry.u
c.id
h
c.id
j.a
.une
/
.id/ Mengesahkan
c.id
a
.
j
.une
y
r
a
r
Dekan,
://lib
p
t
t
h
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
a
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
/
h
libra
/
/
:
p
t
h
.id/
ry.u
c.id
j.a
.une
NIP 195110081980022001
libra
/
/
:
p
t
h
/
/
/
Dra.
c.idB.M. Sri Suwarni Rahayuj.ac.id
c.id
a
a
.
.
j
j
.une NIP 194905071974122001
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
ibr
://lib I,
://lib
Anggota
Anggota II, ttp://l
p
p
t
t
t
t
h
h
h
rary
lib
tp://
ry.u
.id/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
Tim Penguji:
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
rary
lib
tp://
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
ht
/
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
c.id RINGKASAN
c.id
h
.id/
ac
nej.
ht
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
j.a
.une
h
/
c.id
j.a
.une
ry
ry
ry
ibra
ibra
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
Kearifan
http Lokal dalam Novel Manusia
http Langit Karya J. A. Sonjaya
http (Suatu
h
Pendekatan Antropologi Sastra); Ummi Rofiatul Marhamah, 080110201036; 2008:
/
/
/
.id/
c.id152 halaman; Jurusan Sastra
cIndonesia
c.id Jember.
c.id
Fakultas Sastra Universitas
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h Manusia Langit adalah novelh yang berlatar kehidupan salahh satu suku di
Pulau Nias. Novel tersebut menceritakan tentang nilai harga diri dalam lingkup
id/
.ac.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
c.id
c.id
/
c.id
j.a ini mempunyai dua tujuan
j.a
j.a
kebudayaan. Penganalisisan
une
une yaitu mendeskripsikan
une
.
.
.
y
y
y
r
r
r
ra
bra
ibra
keterjalinan://lunsur-unsur
dalam novel dan
kearifan lokal
://limendeskripsikan
://lib yang
nej
http
http
h
http
h
terdapat dalam novel Manusia Langit. Metode yang digunakan dalam penganalisisan
ini
/ adalah pendekatan struktural
/ dan pendekatan antropologi
/ sastra. Pendekatan
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
struktural dapat mengungkapkan
unsur-unsur yang yada
novel Manusia Langit
.une
.une
.undalam
.une
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
libr
//libSonjaya. Antropologi sastra
://libmerupakan pendekatan ttyang
://libdapat
karya J.ttp:A.
p
p
tp://
t
t
h
h
h
h
mengungkapkan ragam kebudayaan masyarakat tertentu dalam karya sastra.
/
d/
d/
Pendekatan struktural
ac.iyang digunakan meliputi judul,
ac.i tema, penokohan dan
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
j.
.une
j.
.une
/
c.id
j.a
.une
y
perwatakan, konflik,
novel Manusia Langit karya
rary serta latar atau setting. Judul
rardalam
rary
://lib
://lib
://lib
ttp
ttp
J. A. h
Sonjaya
memiliki dua pengertian
Ama
httpantara pengertian Mahendrahdengan
h
Budi. Tema mayor novel Manusia Langit adalah harga diri menjadi suatu hal yang
/
c.id
ry.u
libra
/
/
:
p
t
id/
id/
id/
.
.
.
penting dan dijunjung tinggi
j.acdalam lingkup suatu kebudayaan
j.ac tertentu. Terdapat dua nej.ac
e
e
n
n
ry.u
ry.uharus berakhir demi harga
ry.u
a
a
r
r
tema minor /dalam
cinta
diri
b
b
il bra novel Manusia Langit yaitu
i
i
/l
/l
a
nej.
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h
h
h
dan pengorbanan untuk mempertahankan kebahagiaan keluarga dan harga diri. Tokoh
h
utama
dalam novel Manusia Langit
yaitu Yasmin,
/
/ adalah Mahendra. Tokoh bawahan
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
Ama Budi (ayah angkat
dalam novel meliputi.une
.uneMahendra), Sayani, dan aSaita.
.unKonflik
y
y
r
r
a
r dan manusia, konflik antara/lmanusia
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
/
/
konflik manusia
dan
masyarakat,
konflik
antara
/
/
/
:
:
:
http
http
http
.id
j.ac
une
ry.
a
r
b
i
://l
tp
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
vii
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e lain, dan konflik antara.une
manusia dan alam, konflik
ide
.une
.une antara ide satu dengan
.unyang
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
rary
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
/
/
/
/
seseorangtpdengan
kata hatinya.
:/
:/
:/
tp:/
ht
http
http
h
Latar tempat dalam novel Manusia Langit ada dua yaitu di Pulau Nias dan
/
Pulau
d/ Nias meliputi desa Banuaha,
d/ Gunung Sitoli, dan
d/
c.idYogyakarta. Latar tempatj.di
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
j
j
e
e
e
un
Rumah Ama Budi,
di Yogyakarta meliputi
y.sedangkan
y.unKampus, Cineta, dan Kantin.
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
ib
ib
://lib
p://l
p://l sosial
Sedangkan,
dan musim kemarau.
http latar waktu meliputi musim
httpenghujan
httLatar
j.a
.une
rary
lib
tp://
h
meliputi kehidupan kalangan ekonomi menengah ke atas dan ke bawah.
/
c.id
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
/
c.id
c.id Manusia Langit
c.id
Penganalisisan j.antropologi
sastra dalam j.novel
a
a
a
.
j
e
e
e
y.un lokal yang ada pada rmasyarakat
y.un suku Banuaha. Kearifan
y.un
r
r
r
a
a
a
mengungkapkan
kearifan
r
r
ib
ib
ib
a
nej.
l
l
tp://
l
tp://
tp://
ht digunakan dalam penganalisisan
ht meliputi hukum adat, sistem
ht kekerabatan
lokal yang
dan kemasyarakatan, nilai tinggi sebuah harga diri, upacara adat, perkawinan dan
id/
.ac.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
c.id
c.id
/
c.id
j.a
j.a
mahar, serta arsitektur ntradisional.
Penganalisisan juganemengungkapkan
mitos yang nej.a
u e
u
.
.
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
ada pada masyarakat
suku Banuaha meliputi
://l
://l mitos tentang manusia pertama,
://l roh
nej
http
http
h
http
h
halus pemakan bayi, kekuatan roh halus, moyo dan batu serta pergeseran nilai
kearifan
lokal sesuai dengan perkembangan
zaman yang meliputi
/
/
/pengaruh masuknya
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
agama Kristen terhadap
.une
.unekebudayaan lokal suku Banuaha,
.une pendobrakan terhadap nilai
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
libr
libr
/libr rasa penerimaan (negosiasi)
:/dan
://libmasyarakat suku Banuaha
://terhadap
harga diri
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
perbedaan suku.
/
/
d/
Hukum adat meliputi
c.id harus diterima bagi
ac.imasalah tindakan dan sanksiayang
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
j.
.une
/
c.id
j.a
.une
j.
.une
yang melanggar.raMahendra
harus membiasakanrdiri
ry
ry melihat perempuan bertelanjang
ry
ib
ib a
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
p
dada karena
adat
http jika melihatnya dengan birahi
http akan mendapat denda sesuai
htthukum
h
yang berlaku di desa Banuaha. Bagi masyarakat suku Banuaha untuk melakukan
/
c.id
.u
rary
b
i
l
/
/
:
id/
id/
.
c.
sebuah pernikahan ada perhitungan
khusus yang disebut e
jujuran
j.ac yang harus disiapkan
ej.a
a
nej.
.id/
ac
nej.
tp
.un
.un
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
seorang laki-laki
untuk
melamar
seorang
gadis.
Budi
yang
tidak
mengikuti
adat
saat
b
b
b
i
i
i
/l
/l
/l
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h
h
h
ingin menikahi gadis pilihannya harus terusir dari desa Banuaha sebagai sanksi atas
h
perbuatannya.
Mahendra pun dikenakan
sanksi saat pengungkapannya
tentang periuk
/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
sebagai kuburan bayi
ne masa lalu meyebabkan
.unemasyarakat suku Banuaha
.upada
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
kemarahan
suku Banuaha. p://lib
//lib
:masyarakat
://lib
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
.id
j.ac
une
ry.
a
r
b
i
://l
tp
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
viii
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Sistem kekerabatan
.une dan kemasyarakatanarmeliputi
.une masalah hubungan yang
.une
y
y
y
r
r
a
a
r
r
libr
berlaku tpada
//lib nama panggilan kepala
://libmasyarakat desa Banuaha.
:Setiap
://keluarga
p
p
p
t
t
t
t
t
h
h
h
h
menyesuaikan dengan nama anak pertama, contohnya Samboro yang mendapat
/
anak
harga diri
d/ pertamanya bernama Budi. cPemertahanan
d/
d/
c.idpanggilan Ama Budi karena
ac.i
a .i
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
yang harus dilakukan
y.un oleh seorang suku Banuaha
y.undilihat dari kemampuannya
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
/lib
://lib
://lib
mengadakan
ttp:/
http pesta untuk setiap tahapan
http kehidupannya dan cara hmencapainya.
j.a
.une
rary
lib
tp://
h
Upacara adat yang harus dilaksanakan meliputi setiap aspek kehidupan yang dimulai
/
/
.id/
.id/ mempersiapkan
c.idsejak lahir, penginjakan batu
cpertama,
cbahkan
c.id
masa remaja, dewasa
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
une
y.un
y.sendiri.
y.un perkawinan yang dihitung
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
pesta
kematiannya
Perhitungan
mahar
dalam
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h jujuran atau perhitungan hartah yang harus dikeluarkan untuk hsetiap tahapan
menurut
pernikahan dan pembagiannya. Arsitektur tradisional meliputi masalah bentuk
id/
.ac.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
c.id
c.id
/
c.id
j.a
bangunan pada masyarakat
ej.a bangunan rumah pada.unej.a
une suku Banuaha. Sebagian
unbesar
.
.
y
y
r
r
a
a
rary
b
i
masyarakat:/suku
l
/libr Banuaha terbuat dari batu.://libr
/
/
:
nej
http
http
h
http
h
Selain kearifan lokal novel Manusia Langit membahas tentang mitos-mitos
yang
/ meliputi mitos tentang manusia
/ pertama, roh halus pemakan
/ bayi, kekuatan roh
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
halus, moyo dan batu.
nilai kearifan lokal
dengan perkembangan
.une
.unPergeseran
.unsesuai
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
br
libr
libr
://menjadi
://lib pengaruh masuknya agama
://likristen
zaman juga
pembahasan yang tmeliputi
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
h
h
h
h
terhadap kebudayaan lokal suku Banuaha, pendobrakan nilai harga diri dan rasa
/
d/
d/
d/
c.idpenerimaan (negosiasi) masyarakat
ac.i banuaha terhadap perbedaan
ac.i suku.
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
http
http
http
j.a
.une
rary
lib
tp://
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ix
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
/
c.id
rary
lib
tp://
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
c.id
y.u
ht
/
c.id
PRAKATA
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
j.a
.une
h
/
c.id
j.a
.une
ry
ry
ry
ibra
ibra
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
ttp syukur penulis panjatkan hkettphadirat Allah Swt, atas rahmat
hPuji
httpyang telah
h
dilimpahkan-Nya sehingga penulis dapat menyelesaikan skripsi yang berjudul
/
/
/
/
c.id“Kearifan Lokal dalam j.Novel
c.id Manusia Langit Karya
cJ..idA. Sonjaya (Suatu
c.id
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.un Sastra)”. Skripsi ini disusun
y.un untuk memenuhi salahrasatu
y.un
r
r
r
r
a
a
a
Pendekatan
Antropologi
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h Satu (S1) pada Jurusan Sastra
h Indonesia
syarat hmenyelesaikan pendidikan Strata
Fakultas Sastra Universitas Jember.
id/
.ac.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
c.id
c.id
/
c.id
j.a
j.a
j.a
Penyusunan skripsi
une ini tidak lepas dari bantuan
uneberbagai pihak. Oleh karena
une
.
.
.
y
y
y
r
r
r
a
ra
ra
itu, penulis:/menyampaikan
terima kasih kepada:
/libr
://lib
://lib
nej
http
http
h
http
h
1. Dr. Hairus Salikin, M. Ed. selaku Dekan Fakultas Sastra Universitas Jember;
2./ Dr. Agus Sariono, M.Hum. selaku
/ Ketua Jurusan Sastra Indonesia;
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
ne
3. Drs. Hari Kresno
M.M. selaku Dosen
Akademik, Dra.
.une
.uSetiawan,
.unPembimbing
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
libr
libr
libr
://Suwarni
://Pembimbing
://lib M.
B.M.ttSri
Rahayu, selaku Dosen
I dan Dra. SrittNingsih,
p
p
p
tp://
t
t
h
h
h
h
S., selaku Dosen Pembimbing II yang telah membimbing, memberikan saran,
/
d/
d/
motivasi pada penulis
.id/
c.id meluangkan waktu, serta
acmemberikan
ac.i dalam penyusunan ej.ac.i
.
.
j
j
e
e
n
y.un
y.un
skripsi ini; rary.u
r
r
a
a
r
r
lib
/lib
://lib
tp:// atas
ttp:/
4. stafhpengajar
Jurusan Sastra Indonesia,
http Fakultas Sastra, UniversitashtJember,
j.a
.une
rary
lib
tp://
/
c.id
.u
id/
.id/
ac
nej.
h
7./ Anang Sumarbiyanto dan Muhammad
Ardhani Ubaidillah, terima
kasih atas doa
/
d/
d/
i
i
.
.
c
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
dan dukungannya;.une
.une
.une
.id
j.ac
une
rary
rary
rary
8. teman-teman
Angkatan
2008: Febria, Alin, pZulfa,
://lib Jurusan Sastra Indonesia
://lib
://lib Ani,
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
Wahyu, Tias, Eka, Kutsiah, Lailatus, Mega dan teman-teman lainnya yang tidak
tp
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
.un
.u
y
r
rydan
ry.u
a
a
a
r
r
r
6. staf Perpustakaan
Pusat
Universitas
Jember
seluruh
staf
Koleksi
Buku
b
b
b
i
i
i
/l
/l
/l
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h
h
h
Fakultas Sastra;
tp
ry.
a
r
b
i
://l
.id/
5. staf karyawan Fakultas
.ac. Universitas Jember;
ejSastra,
a
nej.
rary
b
i
l
/
/
:
ilmu yang telah diberikan kepada penulis;
h
x
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
y.u
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
dapat disebutkan .secara
ne kebersamaan, bantuan dan
une keseluruhan, terima kasih
.uatas
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
semangatnya;
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
9. teman-teman Kos 71A, yang tidak dapat penulis sebutkan satu persatu, terima
/
semangatnya.
d/
d/
d/
c.id kasih atas kebersamaanj.dan
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
j
j
e
e
e
.un saran semua pihak demi
Penulis ajuga
y.unmenerima segala kritik
ydan
y.un
r
r
r
a
a
r
r
r
/lib
://lib
://lib
kesempurnaan
ttp:/
http skripsi ini. Akhirnya penulis
http berharap semoga skripsi inihbermanfaat.
j.a
.une
rary
lib
tp://
/
c.idJember,
a
.
j
ne
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ry.u
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
xi
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/ Penulis
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
h
.id/
y.u
y.u
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ht
h
DAFTAR ISI
/
c.id
j.a
.une
ry
libra
tp://
/
c.id
j.a
.une
/
c.id
j.a
.une
/
c.id
j.a
.une
Halaman
ry
ary
ary
r
r
b
b
i
i
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
HALAMAN
i
http JUDUL ................................................................................
http
http
HALAMAN PERSEMBAHAN ..............................................................
h
ii
/
/
/
/
c.idHALAMAN MOTO .................................................................................
c.id
c.id
c.id
iii
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
HALAMAN
PENYATAAN
....................................................................
iv
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
HALAMAN
PENGESAHAN ..................................................................
v
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
RINGKASAN ...........................................................................................
vi
PRAKATA ................................................................................................
nej
nej
vii
BAB 1. PENDAHULUAN .......................................................................
1
id/
.ac.
.id/
y.u
/
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
h
1
/
c.
c.
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
1.2 Rumusan Masalah
3 y.une
.une ......................................................................
.une
y
y
r
r
r
a
a
a
ibr ..........................................................................................
ibr
ibr 3
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
1.3 tTujuan
h tp
http
http
1.4 Manfaat ........................................................................................
4
/
d/
1.5 Tinjauan Pustaka a........................................................................
c.id
ac.i
4
j.
.une
j.
.une
1.6.2 Antropologi Sastra ..............................................................
8
1.7 Metode Penelitian
ej.a........................................................................
ej.a
12
/
c.id
/
c.id
/
h
.id/
ac
nej.
.un
.un
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
1.8 Sistematika
Penulisan
.................................................................
13
b
b
b
i
i
i
/l
/l
/l
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h
h
h
BAB 2. KEHIDUPAN MASYARAKAT PULAU NIAS .......................
14
tp
h
c.id
j.a
.une
5ry
ib
ib
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
p Struktural ............................................................................
5
htt1.6.1
http
http
/
c.id
.u
h
Pulau Nias ......................................
14
/ 2.1 Kondisi Sosial Masyarakat
/
d/
d/
i
i
.
.
c
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
2.2 Tradisi Masyarakat
18 .une
.une Pulau Nias ..................................................
.une
y
y
r
r
a
a
ary
r
r
r18
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
2.2.1
Megalitik
dan
Mitos
di
Balik
Batu
........................................
/
/
/
:
:
:
http
http
http
.id
j.ac
une
ry.
a
r
b
i
://l
tp
2.2.2 Penyebutan Nama Alias di Pulau Nias dan Konsekuensinya
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
1.1 Latar Belakang ............................................................................
id/
id/
1.6 Landasan
raryTeori ...........................................................................
rary
a
nej.
rary
b
i
l
/
/
:
id/
.ac.
ry.u
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
DAFTAR :ISI
//l .............................................................................................
://l
://l viii
http
http
http
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
id/
.ac.
h
xii
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
20
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
BAB 3. ANALISIS .STRUKTUR
NOVEL MANUSIA
..........
23 .une
une
.une
.unLANGIT
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
rary
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
/
/
/
/
3.1 Judul
:/ ..............................................................................................
:/
:/ 23
tp:/
http
http
http
/
c.id
j.a
.une
ry
libra
tp://
3.2 Tema ..............................................................................................
27
/
/
3.2.1 Tema Mayor ..........................................................................
c.id
c.id
27
j.a
.une
j.a
.une
34
ary
r
r
r
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
3.3hPenokohan
dan Perwatakan h
.......................................................
39
ttp
ttp
http
3.3.1 Tokoh Utama .........................................................................
j.a
une
ary.
ibr
l
tp://
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
c.id
j.a
.une
3.2.2 Tema
...........................................................................
y
arMinor
ary
/
c.id
h
39
/
/
.id/
c.....................................................................
c.id
c.id
3.3.2 Tokoh Bawahan
43
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
3.4 Konflik
...........................................................................................
54
r
r
r
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h3.4.1 Konflik antara Manusia dan
h Manusia ...................................
h
54
3.4.2 Konflik antara Manusia dan Masyarakat ..............................
56
j
j
3.4.3 Konflik antara
une Manusia dan Alam ........................................
une
.
.
y
y
r
r
ibra antara Ide Satu dan Ide://yang
3.4.4
libralain ............................
://lKonflik
59
3.4.5 Konflik antara Seseorang dengan Kata Hatinya ...................
63
id/
.ac.
http
id/
.ac.
http
h
.id/
ac
nej.
ry.u
a
r
b
i
/l 61
ttp:/
h
h
h
65
/
/
/
.id/ 3.5 Latar atau Setting.a.........................................................................
c.id
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
j
3.5.1 Latar Tempat
65 y.une
.une .........................................................................
.une
y
y
r
r
a
a
ar
ibr Waktu ..........................................................................
ibr
ibr70
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
3.5.2
Latar
http
http
http
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
3.3.3 Latar Sosial ............................................................................
h
72
/
/
d/
d/
SASTRA DALAMaNOVEL
c.idBAB 4. ANALISIS ANTROPOLOGI
c.id
ac.i
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
.un
yLANGIT
y.un
y.un
MANUSIA
......................................................................
76
r
r
r
a
a
a
r
r
r
/lib
://lib
://lib 76
ttp:/
4.1 hKearifan
Lokal Masyarakat Pulau
http Nias .....................................
http
j.a
.une
rary
lib
tp://
/
c.id
a
nej.
.u
rary
b
i
l
/
/
:
tp
/
.id
j.ac
une
ry.
a
r
b
i
://l
tp
4.1.1 Hukum Adat pada Masyarakat Suku Banuaha ......................
77
4.1.2 Sistem Kekerabatan
dan Kemasyarakatan ............................
ej.a
ej.a
82
/
c.id
4.1.5 Perkawinan dan Mahar
/ ..........................................................
/
95
e
4.1.6 Arsitektur
...........................................................
.unTradisional
.une
99
4.2.1 Mitos Tentang Manusia Pertama .....................................................
102
.id
j.ac
.id
j.ac
.id/
y.u
xiii
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
c.id
h
ry
ry
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
4.2 Mitos-mitos
yang terdapat pada Masyarakat
Suku Banuaha ............ ://l 102
://l
://l
http
http
http
ac
nej.
a
nej.
.id/
ac
nej.
.un
.un
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
4.1.3 /Nilai
Tinggi
Sebuah
Harga
Diri
............................................
86
b
b
b
i
i
i
l
/l
/l
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h4.1.4
h
h
Upacara Adat pada Masyarakat Suku Banuaha ....................
91
.id/
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
y.u
/
d
ac.i
.
j
e
n
ry.u
libra
tp://
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
4.2.2 Mitos Tentang
106 une
.une Roh Halus Pemakan Bayiar.......................................
.une
y
y
r
a
ary.
r
r108
b
b
ibr Tentang Kekuatan Roh Halus
i
i
l
l
l
4.2.3://Mitos
...............................................
/
/
ttp
ttp:/
ttp:/
h4.2.4
h
h
Mitos Tentang Moyo .......................................................................
110
112
d
d
d/
i
i
.
.
c
c
a Lokal Sesuai dengan Perkembangan
a
ac.i
.
.
.
j
j
j
4.3 Pergeseran Nilai
Kearifan
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
Zaman
://lib.....................................................................................................
://lib
://lib 114
http
http
http
4.2.5 Mitos Tentang Batu .........................................................................
/
/
4.3.1 Pengaruh Masuknya Agama Kristen terhadap Kebudayaan
Lokal Suku Banuaha
d/ ..............................................................
d/
d/
c.i
ej.a
.un
rary
b
i
l
/
/
:
c.i
ej.a
115
c.i
ej.a
.id/
120 .u
y
y
r
r
a
a
ary
r
r
r
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
4.3.3
Rasa
Penerimaan
(Negosiasi)
Masyarakat
Banuaha
terhadap
:
:
:
http
http
http
Perbedaan Suku .....................................................................
h
ac
nej.
4.3.2 Pendobrakan
un
.un terhadap Nilai Harga Diri .................................
tp
h
h
124
/ 5. KESIMPULAN ............................................................................
/
/
/
133
.idBAB
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
DAFTAR PUSTAKA
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
LAMPIRAN
h
h
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
/
rary
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
xiv
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
lib
tp://
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
.id/
rary
://lib
http
ry.u
rary
://lib
http
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
ac
nej.
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
lib
tp://
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
KEARIFAN LOKAL DALAM NOVEL MANUSIA LANGIT
/
/
/
/
d
i
.
KARYA
c
c.id J. A. SONJAYA j.ac.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
.une
(SUATUarPENDEKATAN
ANTROPOLOGI
SASTRA)
y
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
SKRIPSI rary.u
lib
/
c.id
rary
lib
tp://
rary
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
rary
://lib
http
.id/
ry.u
ry.u
y.u
rary
lib
tp://
/
c.id
://lib
http
rary
j.a
.une
h
.id/
ac
nej.
h
.id/
.id/
c
c
a
a
.
.
j
j
JURUSAN SASTRA INDONESIA
.une FAKULTAS SASTRA
.une
y
y
r
r
a
a
r
libr
://lib
://JEMBER
p
p
UNIVERSITAS
t
t
t
t
h
h
/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
h
c.id
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
2013
j.a
.une
.id/
ry.u
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
.id/
/
c.id
j.a
.une
oleh
.id/
ac
nej.
ht
/
/
Ummi
c.id Rofiatul Marhamah j.ac.id
a
.
j
e
NIM 080110201036 .une
y.un
r
a
r
rary
b
b
i
i
l
l
/
/
/
/
:
:
http
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
c.id
://lib
http
ac
nej.
y.u
://
j.a
.une
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
http
ht
j.a
.une
.id/
ac
nej.
/
c.id
://lib
http
rary
j.a
.une
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
rary
lib
tp://
.id/
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
rary
://lib
http
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
ac
nej.
/
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
ac
nej.
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
KEARIFAN LOKAL DALAM NOVEL MANUSIA LANGIT
KARYA
J. A. SONJAYA .id/
/
/
c.id
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
(SUATU PENDEKATAN
ANTROPOLOGI
SASTRA)
.une
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
h
SKRIPSI
d/
ac.i
ej.
.un
rary
lib
tp://
/
/
/
diajukan guna melengkapi
c.id tugas akhir dan memenuhij.asalah
c.idsatu syarat
c.id
a
a
.
.
j
j
e
untuk.umenyelesaikan
Program Studi Sastra
(S1)
ne
.unIndonesia
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r Sastra
r
dan mencapai gelar lSarjana
://lib
:// ib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
/
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
rary
://lib
http
oleh library
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
/
c.id
ii
/
h
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
c.id
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
/
ac
nej.
ht
a
nej.
h
/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ry.u
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
.id SASTRA INDONESIA
.id
JURUSAN
j.ac
j.ac
e
e
n
n
FAKULTAS SASTRA
ry.u
ry.u
a
a
r
r
b
b
i
i
UNIVERSITAS
://l
://l JEMBER
http
http
2013
ac
nej.
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
://lib
http
Ummi Rofiatul Marhamah
NIM 080110201036
.id/
ry.u
/
c.id
j.a
.une
://
http
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
c.id
j.a
.une
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
h
.id/
y.u
y.u
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ht
h
PERSEMBAHAN
/
c.id
j.a
.une
ry
libra
tp://
/
c.id
j.a
.une
/
c.id
j.a
.une
Skripsi ini saya persembahkan
untuk:
ary
ry
ibr
ibra
l
l
/
/
/
/
:
:
tp tercinta;
1. Ummi
httpNur Imamah dan Abi Sumarto
htyang
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
2. guru-guruku sejak Sekolah Dasar sampai dengan Perguruan Tinggi;
/
/
id/
c.id3. Almamater Fakultas Sastra
c.Universitas
c.id
Jember.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
lib
://lib
://lib
p
p
tp://
t
t
t
t
h
h
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
iii
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.id/
ry.u
h
.id/
h
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
ry
libra
tp://
/
c.id
j.a
.une
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
h
/
c.id
MOTO
j.a
.une
/
c.id
j.a
.une
darimu
y
ry kamipun telah menurunkan
ry
aDan
arbebanmu
r
r
b
b
i
i
ibra
l
l
l
/
/
/
yang
memberatkan
punggungmu,
dan
kami
tinggikan
sebutan
(nama)
mu.
/
/
/
:
:
:
http
http Asy-Syarh:2–4)
http
(Terjemahan Q.S.
h
/
d/ diam. Aku ingin seperti airc.ketika
id/ bergerak. Aku
.id/ Aku ingin sekuat batu ketika
c.iaku
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne akan bermuara dimana.y.une
.une mengalir begitu saja tanpa
ingin membiarkan
ydiriku
y.upeduli
r
r
a
a
r
r
rar
b
b
b
i
i
i
l
l
l
Toh nanti
akan
menguap
ke
langit
lalu
turun
kembali
ke
bumi
dalam
bentuk
hujan.
/
/
/
/
/
/
:
:
:
http
http
http
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
(Manusia Langit:96)
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
Departemen
Agama RI. 2010. Terjemahan Al-Qur’an
Paralel Indonesia Inggris. Solo:
h
h
h Qomari
Sonjaya, J. A. 2010. Manusia Langit. Jakarta: PT Kompas Media Nusantara.
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
iv
/
c.id
a
nej.
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
/
c.id
rary
lib
tp://
y.u
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ht
/
d/
c.id PERNYATAAN
ac.i
.
j
e
Saya yangarbertanda
tangan di bawah ini: ary.un
y
r
/lib
/libr
/
/
:
:
p
p
t
t
nama
:
Ummi
Rofiatul
Marhamah
ht
ht
j.a
.une
NIM
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
: 080110201036
/
/
/
/
c.idmenyatakan dengan sesungguhnya
c.id
c.id berjudul “Kearifan
c.id
bahwa karya ilmiahj.ayang
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
.unSonjaya
y.un
y.un
yA.
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
Lokal
dalam
Novel
Manusia
Langit
Karya
J.
(Suatu
Pendekatan
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h hasil karya sendiri, kecualihkutipan yang
Antropologi
Sastra)” adalah benar-benar
sudah saya sebutkan sumbernya, belum pernah diajukan pada institusi mana pun, dan
id/
.ac.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
c.id
c.id
/
c.id
j.a
j.a dan kebenaran isinya nej.a
bukan karya jiplakan. Saya
keabsahan
une bertanggung jawab atas
une
.
.
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
sesuai dengan
://l sikap ilmiah yang harus dijunjung
://l tinggi.
://l
nej
http
http
http
h
Demikian pernyataan ini saya buat dengan sebenarnya, tanpa ada tekanan dan
paksaan
dari pihak mana pun serta
jika ternyata
/
/ bersedia mendapat sanksi .akademik
/
/
c.id
c.id
c id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
di kemudian hari pernyataan
.une
.une ini tidak benar.
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
/
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
rary
://lib
http
.id/
ry.u
rary
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ry.u
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
v
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
ac
nej.
h
.id/
y.u
h
.id/
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
/
rary
://lib
http
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
c.id
j.a
.une
/
/
c.id Rofiatul Marhamah
c.id
Ummi
a
a
.
.
j
j
e
e
y.un NIM 080110201036 rary.un
r
a
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
Yang menyatakan,
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
Jember,
c.id 1 Mei 2013
j.a
.une
://lib
http
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
c.id
j.a
.une
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ht
h
/
d/
d/
c.id PENGESAHAN
ac.i
ac.i
.
.
j
j
e
e
y
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
lib
/lib
://lib
tp:// dalam Novel Manusia Langit
Karya hilmiah
ttp:/ Skripsi berjudul “Kearifan
htLokal
http Karya J.
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
j.a
.une
A. Sonjaya (Suatu Pendekatan Aantropologi Sastra)” telah diuji dan disahkan pada:
/
/
.id/
c.idhari, tanggal : Rabu, 1 Mei
c2013
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un Sastra Universitas Jember
y.un
r
r
r
a
a
a
tempat
:
Fakultas
r
r
r
lib
://lib
://lib
p
p
tp://
t
t
t
t
h
h
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
ry
ibra
l
/
/
:
tp Sri Ningsih, M. S.
tDra.
.id/
ac
nej.
ry.u
.id/
rary
://lib
http
ry.u
vi
/
/
c.id
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
.id/
.id/
y.u
h
.id/
ac
nej.
http
.id/
/
rary
Dr. Hairus Salikin, M.
.u
ryEd.
a
r
b
i
NIP 196310151989021001
://l
h
ht
/
c.id
a
nej.
h
c.id
j.a
.une
NIP 195408251982032001
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
/
/lib
Dra. Sri Mariati, h
M.A.
ttp:/
.id/
ry.u
c.id
h
c.id
j.a
.une
/
.id/ Mengesahkan
c.id
a
.
j
.une
y
r
a
r
Dekan,
://lib
p
t
t
h
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
a
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
/
h
libra
/
/
:
p
t
h
.id/
ry.u
c.id
j.a
.une
NIP 195110081980022001
libra
/
/
:
p
t
h
/
/
/
Dra.
c.idB.M. Sri Suwarni Rahayuj.ac.id
c.id
a
a
.
.
j
j
.une NIP 194905071974122001
.une
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
ibr
://lib I,
://lib
Anggota
Anggota II, ttp://l
p
p
t
t
t
t
h
h
h
rary
lib
tp://
ry.u
.id/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
Tim Penguji:
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
rary
lib
tp://
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
ht
/
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
c.id RINGKASAN
c.id
h
.id/
ac
nej.
ht
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
j.a
.une
h
/
c.id
j.a
.une
ry
ry
ry
ibra
ibra
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
Kearifan
http Lokal dalam Novel Manusia
http Langit Karya J. A. Sonjaya
http (Suatu
h
Pendekatan Antropologi Sastra); Ummi Rofiatul Marhamah, 080110201036; 2008:
/
/
/
.id/
c.id152 halaman; Jurusan Sastra
cIndonesia
c.id Jember.
c.id
Fakultas Sastra Universitas
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h Manusia Langit adalah novelh yang berlatar kehidupan salahh satu suku di
Pulau Nias. Novel tersebut menceritakan tentang nilai harga diri dalam lingkup
id/
.ac.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
c.id
c.id
/
c.id
j.a ini mempunyai dua tujuan
j.a
j.a
kebudayaan. Penganalisisan
une
une yaitu mendeskripsikan
une
.
.
.
y
y
y
r
r
r
ra
bra
ibra
keterjalinan://lunsur-unsur
dalam novel dan
kearifan lokal
://limendeskripsikan
://lib yang
nej
http
http
h
http
h
terdapat dalam novel Manusia Langit. Metode yang digunakan dalam penganalisisan
ini
/ adalah pendekatan struktural
/ dan pendekatan antropologi
/ sastra. Pendekatan
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
struktural dapat mengungkapkan
unsur-unsur yang yada
novel Manusia Langit
.une
.une
.undalam
.une
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
libr
//libSonjaya. Antropologi sastra
://libmerupakan pendekatan ttyang
://libdapat
karya J.ttp:A.
p
p
tp://
t
t
h
h
h
h
mengungkapkan ragam kebudayaan masyarakat tertentu dalam karya sastra.
/
d/
d/
Pendekatan struktural
ac.iyang digunakan meliputi judul,
ac.i tema, penokohan dan
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
j.
.une
j.
.une
/
c.id
j.a
.une
y
perwatakan, konflik,
novel Manusia Langit karya
rary serta latar atau setting. Judul
rardalam
rary
://lib
://lib
://lib
ttp
ttp
J. A. h
Sonjaya
memiliki dua pengertian
Ama
httpantara pengertian Mahendrahdengan
h
Budi. Tema mayor novel Manusia Langit adalah harga diri menjadi suatu hal yang
/
c.id
ry.u
libra
/
/
:
p
t
id/
id/
id/
.
.
.
penting dan dijunjung tinggi
j.acdalam lingkup suatu kebudayaan
j.ac tertentu. Terdapat dua nej.ac
e
e
n
n
ry.u
ry.uharus berakhir demi harga
ry.u
a
a
r
r
tema minor /dalam
cinta
diri
b
b
il bra novel Manusia Langit yaitu
i
i
/l
/l
a
nej.
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h
h
h
dan pengorbanan untuk mempertahankan kebahagiaan keluarga dan harga diri. Tokoh
h
utama
dalam novel Manusia Langit
yaitu Yasmin,
/
/ adalah Mahendra. Tokoh bawahan
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
Ama Budi (ayah angkat
dalam novel meliputi.une
.uneMahendra), Sayani, dan aSaita.
.unKonflik
y
y
r
r
a
r dan manusia, konflik antara/lmanusia
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
/
/
konflik manusia
dan
masyarakat,
konflik
antara
/
/
/
:
:
:
http
http
http
.id
j.ac
une
ry.
a
r
b
i
://l
tp
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
vii
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e lain, dan konflik antara.une
manusia dan alam, konflik
ide
.une
.une antara ide satu dengan
.unyang
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
rary
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
/
/
/
/
seseorangtpdengan
kata hatinya.
:/
:/
:/
tp:/
ht
http
http
h
Latar tempat dalam novel Manusia Langit ada dua yaitu di Pulau Nias dan
/
Pulau
d/ Nias meliputi desa Banuaha,
d/ Gunung Sitoli, dan
d/
c.idYogyakarta. Latar tempatj.di
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
j
j
e
e
e
un
Rumah Ama Budi,
di Yogyakarta meliputi
y.sedangkan
y.unKampus, Cineta, dan Kantin.
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
ib
ib
://lib
p://l
p://l sosial
Sedangkan,
dan musim kemarau.
http latar waktu meliputi musim
httpenghujan
httLatar
j.a
.une
rary
lib
tp://
h
meliputi kehidupan kalangan ekonomi menengah ke atas dan ke bawah.
/
c.id
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
/
c.id
c.id Manusia Langit
c.id
Penganalisisan j.antropologi
sastra dalam j.novel
a
a
a
.
j
e
e
e
y.un lokal yang ada pada rmasyarakat
y.un suku Banuaha. Kearifan
y.un
r
r
r
a
a
a
mengungkapkan
kearifan
r
r
ib
ib
ib
a
nej.
l
l
tp://
l
tp://
tp://
ht digunakan dalam penganalisisan
ht meliputi hukum adat, sistem
ht kekerabatan
lokal yang
dan kemasyarakatan, nilai tinggi sebuah harga diri, upacara adat, perkawinan dan
id/
.ac.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
c.id
c.id
/
c.id
j.a
j.a
mahar, serta arsitektur ntradisional.
Penganalisisan juganemengungkapkan
mitos yang nej.a
u e
u
.
.
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
ada pada masyarakat
suku Banuaha meliputi
://l
://l mitos tentang manusia pertama,
://l roh
nej
http
http
h
http
h
halus pemakan bayi, kekuatan roh halus, moyo dan batu serta pergeseran nilai
kearifan
lokal sesuai dengan perkembangan
zaman yang meliputi
/
/
/pengaruh masuknya
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
agama Kristen terhadap
.une
.unekebudayaan lokal suku Banuaha,
.une pendobrakan terhadap nilai
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
libr
libr
/libr rasa penerimaan (negosiasi)
:/dan
://libmasyarakat suku Banuaha
://terhadap
harga diri
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
perbedaan suku.
/
/
d/
Hukum adat meliputi
c.id harus diterima bagi
ac.imasalah tindakan dan sanksiayang
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
j.
.une
/
c.id
j.a
.une
j.
.une
yang melanggar.raMahendra
harus membiasakanrdiri
ry
ry melihat perempuan bertelanjang
ry
ib
ib a
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
p
dada karena
adat
http jika melihatnya dengan birahi
http akan mendapat denda sesuai
htthukum
h
yang berlaku di desa Banuaha. Bagi masyarakat suku Banuaha untuk melakukan
/
c.id
.u
rary
b
i
l
/
/
:
id/
id/
.
c.
sebuah pernikahan ada perhitungan
khusus yang disebut e
jujuran
j.ac yang harus disiapkan
ej.a
a
nej.
.id/
ac
nej.
tp
.un
.un
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
seorang laki-laki
untuk
melamar
seorang
gadis.
Budi
yang
tidak
mengikuti
adat
saat
b
b
b
i
i
i
/l
/l
/l
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h
h
h
ingin menikahi gadis pilihannya harus terusir dari desa Banuaha sebagai sanksi atas
h
perbuatannya.
Mahendra pun dikenakan
sanksi saat pengungkapannya
tentang periuk
/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
sebagai kuburan bayi
ne masa lalu meyebabkan
.unemasyarakat suku Banuaha
.upada
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
kemarahan
suku Banuaha. p://lib
//lib
:masyarakat
://lib
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
.id
j.ac
une
ry.
a
r
b
i
://l
tp
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
viii
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Sistem kekerabatan
.une dan kemasyarakatanarmeliputi
.une masalah hubungan yang
.une
y
y
y
r
r
a
a
r
r
libr
berlaku tpada
//lib nama panggilan kepala
://libmasyarakat desa Banuaha.
:Setiap
://keluarga
p
p
p
t
t
t
t
t
h
h
h
h
menyesuaikan dengan nama anak pertama, contohnya Samboro yang mendapat
/
anak
harga diri
d/ pertamanya bernama Budi. cPemertahanan
d/
d/
c.idpanggilan Ama Budi karena
ac.i
a .i
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
yang harus dilakukan
y.un oleh seorang suku Banuaha
y.undilihat dari kemampuannya
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
/lib
://lib
://lib
mengadakan
ttp:/
http pesta untuk setiap tahapan
http kehidupannya dan cara hmencapainya.
j.a
.une
rary
lib
tp://
h
Upacara adat yang harus dilaksanakan meliputi setiap aspek kehidupan yang dimulai
/
/
.id/
.id/ mempersiapkan
c.idsejak lahir, penginjakan batu
cpertama,
cbahkan
c.id
masa remaja, dewasa
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
une
y.un
y.sendiri.
y.un perkawinan yang dihitung
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
pesta
kematiannya
Perhitungan
mahar
dalam
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h jujuran atau perhitungan hartah yang harus dikeluarkan untuk hsetiap tahapan
menurut
pernikahan dan pembagiannya. Arsitektur tradisional meliputi masalah bentuk
id/
.ac.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
c.id
c.id
/
c.id
j.a
bangunan pada masyarakat
ej.a bangunan rumah pada.unej.a
une suku Banuaha. Sebagian
unbesar
.
.
y
y
r
r
a
a
rary
b
i
masyarakat:/suku
l
/libr Banuaha terbuat dari batu.://libr
/
/
:
nej
http
http
h
http
h
Selain kearifan lokal novel Manusia Langit membahas tentang mitos-mitos
yang
/ meliputi mitos tentang manusia
/ pertama, roh halus pemakan
/ bayi, kekuatan roh
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
halus, moyo dan batu.
nilai kearifan lokal
dengan perkembangan
.une
.unPergeseran
.unsesuai
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
br
libr
libr
://menjadi
://lib pengaruh masuknya agama
://likristen
zaman juga
pembahasan yang tmeliputi
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
h
h
h
h
terhadap kebudayaan lokal suku Banuaha, pendobrakan nilai harga diri dan rasa
/
d/
d/
d/
c.idpenerimaan (negosiasi) masyarakat
ac.i banuaha terhadap perbedaan
ac.i suku.
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
http
http
http
j.a
.une
rary
lib
tp://
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ix
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
/
c.id
rary
lib
tp://
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
c.id
y.u
ht
/
c.id
PRAKATA
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
j.a
.une
h
/
c.id
j.a
.une
ry
ry
ry
ibra
ibra
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
ttp syukur penulis panjatkan hkettphadirat Allah Swt, atas rahmat
hPuji
httpyang telah
h
dilimpahkan-Nya sehingga penulis dapat menyelesaikan skripsi yang berjudul
/
/
/
/
c.id“Kearifan Lokal dalam j.Novel
c.id Manusia Langit Karya
cJ..idA. Sonjaya (Suatu
c.id
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.un Sastra)”. Skripsi ini disusun
y.un untuk memenuhi salahrasatu
y.un
r
r
r
r
a
a
a
Pendekatan
Antropologi
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h Satu (S1) pada Jurusan Sastra
h Indonesia
syarat hmenyelesaikan pendidikan Strata
Fakultas Sastra Universitas Jember.
id/
.ac.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
c.id
c.id
/
c.id
j.a
j.a
j.a
Penyusunan skripsi
une ini tidak lepas dari bantuan
uneberbagai pihak. Oleh karena
une
.
.
.
y
y
y
r
r
r
a
ra
ra
itu, penulis:/menyampaikan
terima kasih kepada:
/libr
://lib
://lib
nej
http
http
h
http
h
1. Dr. Hairus Salikin, M. Ed. selaku Dekan Fakultas Sastra Universitas Jember;
2./ Dr. Agus Sariono, M.Hum. selaku
/ Ketua Jurusan Sastra Indonesia;
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
ne
3. Drs. Hari Kresno
M.M. selaku Dosen
Akademik, Dra.
.une
.uSetiawan,
.unPembimbing
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
libr
libr
libr
://Suwarni
://Pembimbing
://lib M.
B.M.ttSri
Rahayu, selaku Dosen
I dan Dra. SrittNingsih,
p
p
p
tp://
t
t
h
h
h
h
S., selaku Dosen Pembimbing II yang telah membimbing, memberikan saran,
/
d/
d/
motivasi pada penulis
.id/
c.id meluangkan waktu, serta
acmemberikan
ac.i dalam penyusunan ej.ac.i
.
.
j
j
e
e
n
y.un
y.un
skripsi ini; rary.u
r
r
a
a
r
r
lib
/lib
://lib
tp:// atas
ttp:/
4. stafhpengajar
Jurusan Sastra Indonesia,
http Fakultas Sastra, UniversitashtJember,
j.a
.une
rary
lib
tp://
/
c.id
.u
id/
.id/
ac
nej.
h
7./ Anang Sumarbiyanto dan Muhammad
Ardhani Ubaidillah, terima
kasih atas doa
/
d/
d/
i
i
.
.
c
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
dan dukungannya;.une
.une
.une
.id
j.ac
une
rary
rary
rary
8. teman-teman
Angkatan
2008: Febria, Alin, pZulfa,
://lib Jurusan Sastra Indonesia
://lib
://lib Ani,
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
Wahyu, Tias, Eka, Kutsiah, Lailatus, Mega dan teman-teman lainnya yang tidak
tp
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
.un
.u
y
r
rydan
ry.u
a
a
a
r
r
r
6. staf Perpustakaan
Pusat
Universitas
Jember
seluruh
staf
Koleksi
Buku
b
b
b
i
i
i
/l
/l
/l
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h
h
h
Fakultas Sastra;
tp
ry.
a
r
b
i
://l
.id/
5. staf karyawan Fakultas
.ac. Universitas Jember;
ejSastra,
a
nej.
rary
b
i
l
/
/
:
ilmu yang telah diberikan kepada penulis;
h
x
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
y.u
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
dapat disebutkan .secara
ne kebersamaan, bantuan dan
une keseluruhan, terima kasih
.uatas
.une
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
semangatnya;
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
h
9. teman-teman Kos 71A, yang tidak dapat penulis sebutkan satu persatu, terima
/
semangatnya.
d/
d/
d/
c.id kasih atas kebersamaanj.dan
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
j
j
e
e
e
.un saran semua pihak demi
Penulis ajuga
y.unmenerima segala kritik
ydan
y.un
r
r
r
a
a
r
r
r
/lib
://lib
://lib
kesempurnaan
ttp:/
http skripsi ini. Akhirnya penulis
http berharap semoga skripsi inihbermanfaat.
j.a
.une
rary
lib
tp://
/
c.idJember,
a
.
j
ne
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ry.u
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
xi
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/ Penulis
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
h
.id/
y.u
y.u
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ht
h
DAFTAR ISI
/
c.id
j.a
.une
ry
libra
tp://
/
c.id
j.a
.une
/
c.id
j.a
.une
/
c.id
j.a
.une
Halaman
ry
ary
ary
r
r
b
b
i
i
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
HALAMAN
i
http JUDUL ................................................................................
http
http
HALAMAN PERSEMBAHAN ..............................................................
h
ii
/
/
/
/
c.idHALAMAN MOTO .................................................................................
c.id
c.id
c.id
iii
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
HALAMAN
PENYATAAN
....................................................................
iv
r
r
r
r
lib
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
HALAMAN
PENGESAHAN ..................................................................
v
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
RINGKASAN ...........................................................................................
vi
PRAKATA ................................................................................................
nej
nej
vii
BAB 1. PENDAHULUAN .......................................................................
1
id/
.ac.
.id/
y.u
/
c.id
j.a
.une
rary
lib
tp://
h
1
/
c.
c.
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
1.2 Rumusan Masalah
3 y.une
.une ......................................................................
.une
y
y
r
r
r
a
a
a
ibr ..........................................................................................
ibr
ibr 3
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
1.3 tTujuan
h tp
http
http
1.4 Manfaat ........................................................................................
4
/
d/
1.5 Tinjauan Pustaka a........................................................................
c.id
ac.i
4
j.
.une
j.
.une
1.6.2 Antropologi Sastra ..............................................................
8
1.7 Metode Penelitian
ej.a........................................................................
ej.a
12
/
c.id
/
c.id
/
h
.id/
ac
nej.
.un
.un
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
1.8 Sistematika
Penulisan
.................................................................
13
b
b
b
i
i
i
/l
/l
/l
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h
h
h
BAB 2. KEHIDUPAN MASYARAKAT PULAU NIAS .......................
14
tp
h
c.id
j.a
.une
5ry
ib
ib
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
p Struktural ............................................................................
5
htt1.6.1
http
http
/
c.id
.u
h
Pulau Nias ......................................
14
/ 2.1 Kondisi Sosial Masyarakat
/
d/
d/
i
i
.
.
c
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
2.2 Tradisi Masyarakat
18 .une
.une Pulau Nias ..................................................
.une
y
y
r
r
a
a
ary
r
r
r18
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
2.2.1
Megalitik
dan
Mitos
di
Balik
Batu
........................................
/
/
/
:
:
:
http
http
http
.id
j.ac
une
ry.
a
r
b
i
://l
tp
2.2.2 Penyebutan Nama Alias di Pulau Nias dan Konsekuensinya
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
1.1 Latar Belakang ............................................................................
id/
id/
1.6 Landasan
raryTeori ...........................................................................
rary
a
nej.
rary
b
i
l
/
/
:
id/
.ac.
ry.u
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
DAFTAR :ISI
//l .............................................................................................
://l
://l viii
http
http
http
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
id/
.ac.
h
xii
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
20
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
/
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
BAB 3. ANALISIS .STRUKTUR
NOVEL MANUSIA
..........
23 .une
une
.une
.unLANGIT
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
rary
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
/
/
/
/
3.1 Judul
:/ ..............................................................................................
:/
:/ 23
tp:/
http
http
http
/
c.id
j.a
.une
ry
libra
tp://
3.2 Tema ..............................................................................................
27
/
/
3.2.1 Tema Mayor ..........................................................................
c.id
c.id
27
j.a
.une
j.a
.une
34
ary
r
r
r
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
3.3hPenokohan
dan Perwatakan h
.......................................................
39
ttp
ttp
http
3.3.1 Tokoh Utama .........................................................................
j.a
une
ary.
ibr
l
tp://
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
c.id
j.a
.une
3.2.2 Tema
...........................................................................
y
arMinor
ary
/
c.id
h
39
/
/
.id/
c.....................................................................
c.id
c.id
3.3.2 Tokoh Bawahan
43
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
3.4 Konflik
...........................................................................................
54
r
r
r
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h3.4.1 Konflik antara Manusia dan
h Manusia ...................................
h
54
3.4.2 Konflik antara Manusia dan Masyarakat ..............................
56
j
j
3.4.3 Konflik antara
une Manusia dan Alam ........................................
une
.
.
y
y
r
r
ibra antara Ide Satu dan Ide://yang
3.4.4
libralain ............................
://lKonflik
59
3.4.5 Konflik antara Seseorang dengan Kata Hatinya ...................
63
id/
.ac.
http
id/
.ac.
http
h
.id/
ac
nej.
ry.u
a
r
b
i
/l 61
ttp:/
h
h
h
65
/
/
/
.id/ 3.5 Latar atau Setting.a.........................................................................
c.id
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
j
3.5.1 Latar Tempat
65 y.une
.une .........................................................................
.une
y
y
r
r
a
a
ar
ibr Waktu ..........................................................................
ibr
ibr70
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
3.5.2
Latar
http
http
http
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
3.3.3 Latar Sosial ............................................................................
h
72
/
/
d/
d/
SASTRA DALAMaNOVEL
c.idBAB 4. ANALISIS ANTROPOLOGI
c.id
ac.i
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
.un
yLANGIT
y.un
y.un
MANUSIA
......................................................................
76
r
r
r
a
a
a
r
r
r
/lib
://lib
://lib 76
ttp:/
4.1 hKearifan
Lokal Masyarakat Pulau
http Nias .....................................
http
j.a
.une
rary
lib
tp://
/
c.id
a
nej.
.u
rary
b
i
l
/
/
:
tp
/
.id
j.ac
une
ry.
a
r
b
i
://l
tp
4.1.1 Hukum Adat pada Masyarakat Suku Banuaha ......................
77
4.1.2 Sistem Kekerabatan
dan Kemasyarakatan ............................
ej.a
ej.a
82
/
c.id
4.1.5 Perkawinan dan Mahar
/ ..........................................................
/
95
e
4.1.6 Arsitektur
...........................................................
.unTradisional
.une
99
4.2.1 Mitos Tentang Manusia Pertama .....................................................
102
.id
j.ac
.id
j.ac
.id/
y.u
xiii
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
c.id
h
ry
ry
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
4.2 Mitos-mitos
yang terdapat pada Masyarakat
Suku Banuaha ............ ://l 102
://l
://l
http
http
http
ac
nej.
a
nej.
.id/
ac
nej.
.un
.un
y
y
r
r
ry.u
a
a
a
r
r
r
4.1.3 /Nilai
Tinggi
Sebuah
Harga
Diri
............................................
86
b
b
b
i
i
i
l
/l
/l
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h4.1.4
h
h
Upacara Adat pada Masyarakat Suku Banuaha ....................
91
.id/
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
y.u
/
d
ac.i
.
j
e
n
ry.u
libra
tp://
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
4.2.2 Mitos Tentang
106 une
.une Roh Halus Pemakan Bayiar.......................................
.une
y
y
r
a
ary.
r
r108
b
b
ibr Tentang Kekuatan Roh Halus
i
i
l
l
l
4.2.3://Mitos
...............................................
/
/
ttp
ttp:/
ttp:/
h4.2.4
h
h
Mitos Tentang Moyo .......................................................................
110
112
d
d
d/
i
i
.
.
c
c
a Lokal Sesuai dengan Perkembangan
a
ac.i
.
.
.
j
j
j
4.3 Pergeseran Nilai
Kearifan
e
e
e
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
Zaman
://lib.....................................................................................................
://lib
://lib 114
http
http
http
4.2.5 Mitos Tentang Batu .........................................................................
/
/
4.3.1 Pengaruh Masuknya Agama Kristen terhadap Kebudayaan
Lokal Suku Banuaha
d/ ..............................................................
d/
d/
c.i
ej.a
.un
rary
b
i
l
/
/
:
c.i
ej.a
115
c.i
ej.a
.id/
120 .u
y
y
r
r
a
a
ary
r
r
r
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
4.3.3
Rasa
Penerimaan
(Negosiasi)
Masyarakat
Banuaha
terhadap
:
:
:
http
http
http
Perbedaan Suku .....................................................................
h
ac
nej.
4.3.2 Pendobrakan
un
.un terhadap Nilai Harga Diri .................................
tp
h
h
124
/ 5. KESIMPULAN ............................................................................
/
/
/
133
.idBAB
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
DAFTAR PUSTAKA
y
y
y
r
r
r
a
a
a
r
r
r
://lib
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
LAMPIRAN
h
h
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
/
rary
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
xiv
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
lib
tp://
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.