Qishah wardahhani al-qoshiroh li jibran kholil Jibran dirasah rumantikiyyah

‫ﻣﻠ ّﺺ‬
‫ﻣﺮﻳﺎﻧﺔ ‪ :‬ﺼﺔ "وردة هﺎﻧﻰ" ا ﻘﺼ ﺮة‬
‫دراﺳﺔ روﻣﺎﻧﺘ ﻜ ﺔ‬
‫ﺎول هﺬا ا ﺚ‬

‫ّﺔ "وردة هﺎ ﻰ" ا‬

‫ﺮان‪ :‬درا ﺔ رو ﺎ ﻜ ﺔ‬
‫أن أ‬

‫ا ﺆال‪ ،‬ه هﺬ ا‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ؟ و أ ّﺎ ا ﻐﺮض‬

‫ا ﺮ ﺔ ا‬

‫ﻬ‬

‫ا ﺪرا ﺔ‬

‫ّﺔ "وردة هﺎ ﻰ"‬

‫ﺜ‬

‫ا‬
‫ﺮ ﺔ ا ﺮاه‬

‫ﺮوح‪ ،‬و‬

‫ﻮل‬

‫ﻰ‬

‫هﺬا ا ﺚ ا ﺮ ﺔ ا ﻜ ّﺔ‪،‬‬
‫ا ﻮاد ا‬

‫ﻮم‬

‫و ا ﻬ‬

‫ه ا ﺪرا ﺔ ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ ‪ ،‬ﺪ أن أ‬

‫ا ﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻇﻬﺮت ﺎﺋ ا ﺚ آ ﺎ‬
‫ا‬

‫ﺮة‬

‫هﺬا ا ﺚ ﻬﻮ‬

‫ﺪ‬

‫ﺮان‬

‫ﻼل هﺬا ا ﺚ‪ ،‬ﺎو‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ ﻬﺎ‪ ،‬وﻹ ﺎ ﺔ ا ﺆال ا‬
‫ا ﻐﺮض ا ﺮ ّﻮ‪ ،‬ا‬

‫ﺒﺮان ﺧﻠ ﺟﺒﺮان‪:‬‬

‫‪ :‬إن‬

‫هﺬا‬

‫ّﺔ "وردة هﺎ ﻰ"‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ ﻷن ا ﺎ ﺮ ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ ﻬﺎ ﻇﺎهﺮة‬
‫ﻜﺮ ‪ ،‬و ﺎﻃ ‪ ،‬و ﺎل‪ ،‬و أ ﻮ ‪.‬‬

‫د‬

‫آﻠﻤﺔ ﺷﻜﺮ وﺗﻘﺪﻳﺮ‬
‫اﷲ ا ﺮ‬
‫ا‬

‫ب ا ﺎ‬
‫ﺪ ﷲ ر ّ‬

‫ﺪ‬

‫اﺮ‬

‫‪ ،‬ا‬

‫ﻼة وا ﻼم‬

‫ﺪ اﷲ و ﻰ ﺁ و‬
‫ﺎ ﺔ اﷲ و ﻮ‬

‫أ‬

‫‪ ،‬أ ّﺎ ﺪ‪.‬‬

‫وإراد ‪ ،‬ﺪ ا ﻬ‬

‫ا ﺬي ﻜﻮن ﺷﺮﻃﺎ‬

‫ﻮل‬

‫آ ﺎ ﺔ هﺬا ا ﺚ‬

‫ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ‬

‫آ ﺔ ا داب وا ﻮم اﻹ ﺎ ﺔ‬
‫ﺎ ﺔ ﺷﺮ‬

‫ﻰ ر ﻮل اﷲ‬

‫ﺔ اﻷو ﻰ )‪(S1‬‬

‫ا ﻐﺔ ا ﺮ ﺔ وﺁدا ﻬﺎ‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ ﻼ ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‪.‬‬

‫و ﻬﺬ ا ﺎ ﺔ أ ﺪم ﺷﻜﺮي و ﺪ ﺮي ﻜ ّ‬
‫ﺎﺋ ذات ا‬

‫ﺎ ﻮ ﻬﺎت ا ﺜ ﺔ‪ ،‬وا‬
‫ﻰ ّ هﺬا ا ﺚ‪،‬‬

‫‪ .1‬ﻀ ﺔ‬

‫ﺎ ﺔ آ ﺮة‬

‫هﺆ ء ‪:‬‬

‫ﺪ آ ﺔ ا داب وا ﻮم اﻹ ﺎ ﺔ ا ﺪآ ﻮر ا ﺎج‬

‫ﺪ ا ﺮ و ﻮا ا ﺬ‬
‫ا ﻜ ﺔ و وا ﻮا‬

‫ّ‬

‫‪ .2‬ﻀ ﺔ رﺋ‬

‫ﻮا‬

‫ﺎ ﺎق ا ﺪرا ﺔ‬

‫هﺬ‬

‫آ ﺎ ﺔ هﺬا ا ﺚ‪.‬‬

‫ا ﻐﺔ ا ﺮ ﺔ وﺁدا ﻬﺎ ا ﺪآ ﻮرا ﺪوس أدا‬

‫أ ﺪاري ا ﺎ‬
‫ا ﺬان ﺪ‬

‫ﺔ‪ ،‬وأ ﺎ‬

‫أرﺷﺪ‬

‫ﺮ و ﻜﺮ ﺮ ا ﺪآ ﻮر ﻬ ﺎ ﻮا ﺎ ا ﺎ‬
‫ﺎ‬

‫هـ‬

‫ا ﺎم‬

‫ﻰ ا ﺪرا ﺔ‬

‫هﺬا ا‬

‫ﺮ‬
‫ﻰ‬

‫‪ .3‬ﻀ ﺔ اﻷ ﺎذ‬

‫ا ﺮ ا ﺎ‬

‫ﻬ ﺔ اﻹﺷﺮاف وا ﻮ‬
‫‪ .4‬ﻀ ﺔ اﻷ ﺎ ﺬ‬
‫ﺄد ﺎ‬

‫ور ّﻮ‬

‫ا ﻐﺔ ا ﺮ ﺔ و‬
‫إ ﻬﺎ و ﺮاءة ا‬
‫‪ .5‬رﺋ‬

‫ﺮ ا ﺬي ﺪ ﺎم‬

‫آ ﺎ ﺔ هﺬا ا ﺚ ا‬

‫‪.‬‬

‫ا ﻐﺔ ا ﺮ ﺔ وﺁدا ﻬﺎ ا ﺬ‬
‫ﺔ‬

‫ﺪا و ﺮ ﺔ‬

‫ﺪ أ ّد ﻮ‬

‫ﻰ أ ﺮف وأ ﻬ‬
‫ﻰ ا‬

‫ﺎﺋ ﻬﺎ وأ ﺪر‬

‫ﻬﺎ وا‬

‫ﻮص ا ﺮ ﺔ‪.‬‬

‫ا ﻜ ﺔ ا ﺎﺔ‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ ﻼ ﺔ‬

‫ﺎ ﺔ ﺷﺮ‬

‫ا ﻜﻮ ﺔ – ﺎآﺮ ﺎ و ﺎﺋﺮ ﻮﻇ ﻬﺎ و رﺋ‬

‫ا ﻜ ﺔ ﻜ ﺔ‬

‫ا داب وا ﻮم اﻹ ﺎ ﺔ و ﺎﺋﺮ ﻮﻇ ﻬﺎ ا ﺬ‬
‫ﺮ ﺔ‬

‫ﻮاد‬

‫ﻮل‬

‫ﺔ‬

‫ﻰ اﻜ‬

‫ا‬

‫أ ﺎ ﻮا‬
‫هﺬا‬

‫ﺎرت ﺮا‬

‫ا ﺚ‪.‬‬
‫‪ .6‬أ‬
‫ا‬

‫ّ ﻜ ّ إآﺮام و ﻀﻮع ﺎ‬
‫ﻮ‬

‫ا ﺬ‬

‫ر ﺎ‬

‫ﻐ ﺮا ﺄ‬

‫ﻹآ ﺎل هﺬا ا ﺚ و ﺎ ﺪا‬
‫ﻬﻮده ﺎ‬

‫ي‬
‫ﺷﻜﺮي و ﺪ ﺮي ﻮا ﺪ ّ‬
‫ﺎ ﺪ ﺎء ا ﺎ‬

‫ﺮف ا ﺮ ﻮم ا ﺪرا ﺔ ﻷ ﻜ‬

‫‪vi‬‬

‫ﺮ ﺔ وﺷ ّ ﺎ‬
‫وﺬ‬
‫ﻮا‬

‫ﺔ‬

‫‪ .7‬و أﺷ ﺎﺋ ‪ ،‬ه ا ﺬ‬
‫اﻷ‬

‫‪.8‬‬

‫ﺷّﻮ‬

‫ﺎب ا ﺬ‬

‫ﺮ إ ﺎم هﺬا ا ﺚ‪.‬‬

‫ﻃ‬

‫هﺬ‬

‫ﻬ ا ﻮم ﺬ ﺎ‬

‫ا ﺎ ﺔ‪.‬‬
‫‪.9‬‬

‫ﺪ ﺎ‬

‫و‬

‫آﺜ ﺮ‬

‫و ﺎ‬

‫اﻼ‬
‫اﻷو ﺎت‬

‫وأ ﺮا‪ ،‬أر ﻮ‬
‫ا ﺚا‬
‫و‬

‫ﻬ ّ‪،‬‬

‫ﻜ‬

‫ﻼ‬
‫ﻮآّ‬

‫وإ‬

‫ﺎ و ﺎ ﻰ أن‬

‫ﻮ ‪.‬إ‬
‫أ‬

‫‪.‬‬

‫‪vii‬‬

‫ﻬّ‬

‫اﻷ ﺮاح واﻷ ﺮاح‪.‬‬

‫ا ﻮﻰ‬
‫ﺎ ﺎ‬

‫ا‬

‫ﻜ ‪،‬‬

‫ّﻮم ا‬

‫هﺬا‬

‫ﻮات واﻷرض‬

‫ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ا ﺒﺤﺚ‬
‫ا‬

‫ﻮا‬
‫ﺮ‬
‫ﺮارة‬

‫ﺮف ‪ ...................................................‬أ‬
‫ا ﺎ ﺜﺔ ‪ ...................................................‬ب‬
‫ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ‬

‫ﻰ ا ﺚ ‪.............................‬‬

‫ج‬
‫ّ‬

‫‪ ...........................................................‬د‬

‫آ ﺔ ﺷﻜﺮ و ﺪ ﺮ‪ .................................................‬هـ‬
‫ﻮ ﺎت ا ﺚ‪ ....................................................‬ح‬
‫ا ﺒﺎب اﻷول‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺔ‬
‫أ‪.‬‬

‫ﺔ ا ﺚ ‪...................................................‬‬

‫‪1‬‬

‫ب‪.‬‬

‫ﺪ ﺪ ا ﺚ ‪..................................................‬‬

‫‪5‬‬

‫ج‪.‬‬

‫أهﺪاف ا ﺚ ‪................................................‬‬

‫‪5‬‬

‫د‪.‬‬

‫ا ﺪرا ﺔ ا ﺎ ﺔ ‪...............................................‬‬

‫‪6‬‬

‫هـ‪ .‬ﻃﺮ ﺔ ا ﺚ ‪.................................................‬‬

‫‪6‬‬

‫ﻈ ا ﺚ‪...................................................‬‬

‫‪7‬‬

‫و‪.‬‬

‫ا ﺒﺎب ا ﺜﺎﻧ‬
‫ح‬

‫ﻧﺒﺬة‬
‫أ‪.‬‬

‫ﺟﺒﺮان ﺧﻠ ﺟﺒﺮان‬

‫ﻮ ﺪ و ﺮ ‪...................................................‬‬

‫ب‪ .‬ﺎ‬

‫‪9‬‬

‫وأ ﺎ اﻷد ّﺔ ‪..........................................‬‬

‫‪13‬‬

‫أ ﺎ اﻷد ﺔ‪.................................‬‬

‫‪15‬‬

‫ج‪ .‬ﺁراء ا ﺎد‬

‫ا ﺒﺎب ا ﺜﺎ ﺚ‬
‫ا ﻘﺪ اﻷد‬

‫ا ﺮوﻣﺎﻧﺘ ﻜ‬

‫ﺎ و ﻈﺮ‬

‫‪..................................‬‬

‫‪17‬‬

‫ب‪ .‬ا ﺪ ا ﺮو ﺎ ﻜ ‪...............................................‬‬

‫‪23‬‬

‫و ر ﺎ ‪............................................‬‬

‫‪23‬‬

‫‪ .2‬ا ﺪ ا ﺮو ﺎ ﻜ‬

‫ﺪ ا ﻐﺮب ‪............................‬‬

‫‪28‬‬

‫‪ .3‬ا ﺪ ا ﺮو ﺎ ﻜ‬

‫ﺪ ا ﺮب ‪............................‬‬

‫‪32‬‬

‫أ‪ .‬ا ﺪ اﻷد‬
‫‪ .1‬ﺮ‬

‫ا ﺒﺎب ا ﺮا‬
‫ا ﻘﺪ ا ﺮوﻣﺎﻧﺘ ﻜ‬
‫أ‪ .‬ا‬

‫ﺎر ا‬

‫ب‪ .‬ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ‬

‫ّﺔ ا‬

‫ﻠﻰ ﺼّﺔ "وردة هﺎﻧﻰ" ا ﻘﺼ ﺮة‬
‫ﺮة‪.......................................‬‬
‫ﺎ ﺮا‬

‫‪35‬‬

‫ّﺔ ‪........................ ....‬‬

‫‪37‬‬

‫‪ .1‬ﺎﻃ ﺔ‪..... ....................................................‬‬

‫‪38‬‬

‫ط‬

‫ﺎل‪..... ......................................................‬‬

‫‪40‬‬

‫‪ .3‬ﻜﺮة‪..... ......................................................‬‬

‫‪41‬‬

‫‪ .4‬أ ﻮب‪..... ....................................................‬‬

‫‪43‬‬

‫‪.2‬‬

‫ا ﺒﺎب ا ﺎﻣﺲ‬
‫ﺧﺎﺗﻤﺔ‬
‫أ‪ .‬ا ﻼ ﺔ‪.... ...................................................‬‬

‫‪46‬‬

‫ﺮا ﺎت‪.... ...............................................‬‬

‫‪47‬‬

‫ﺎﺋ ﺔ ا ﺮا ‪... .....................................................‬‬

‫‪49‬‬

‫ا ﺮ ﺔ‪......................................................‬‬

‫‪49‬‬

‫ﺔ‪.... .................................................‬‬

‫‪53‬‬

‫ب‪ .‬ا‬
‫أ‪.‬‬

‫ب‪ .‬اﻷ‬

‫ي‬

‫ا ﺒﺎب اﻷوّل‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺔ‬

‫أ‪ .‬ﺧﻠ ﺔ ا ﺒﺤﺚ‬
‫ن اﻷدب هﻮ‬
‫إّ‬
‫وأ ﺪا ﻬﺎ ﺎ ﻬﺎ‬
‫اﻷد‬

‫ا ﻮن ا‬

‫ﺔ ا‬

‫أ ﺮاح وا ﺮاح وﺁ ﺎل‬

‫و‬

‫ﻬﺎ‬

‫و ﻮرة ﺪ ﺔ و ﺎل راﺋ ‪.‬‬

‫ﻮاﻃ‬

‫ﺎرﺋﻬﺎ‪ ،‬و اﻷد‬
‫ا‬

‫ﺮ‬

‫‪1‬‬

‫ﺎع وا ﺄ ﺮ‬
‫ﺎرب ا ﺎة إ ﻰ‬

‫ّﻜ‬

‫ﻮرة أآﺜﺮ ﺄ ﺮا ﻰ ﻮ ﻬ ‪.‬‬
‫و ﺄة اﻷدب‬

‫وﺷ ﻮر ‪ ،‬ﺷﺄ‬

‫ﺪا ﺰﺰ‬

‫ﺪا‬

‫ﺮة‬

‫ﺎ ﺔ ا‬

‫ﺎن ا ﻰ ا‬

‫ﻰ ذ ﻚ ﺷﺄن ا ﻮن ا ﺮ ﺔ ا‬

‫ا ّﺎس وا ﺬوهﺎ و ﺎﺋ‬

‫‪1‬‬

‫ﻼل ﺎ‬
‫وأ ﻜﺎر ﺄ ﻮب‬

‫و ﺆدي ا ﺮاءة اﻷد ﺔ إ ﻰ ا‬
‫ا ﺎهﺮ‬

‫ﻮر ا ﺎة‬

‫ﺔ ﻮ‬

‫‪ ،‬اﻷدب ا ﺮاب وﺗﺎرﻳ ﻪ‪)،‬ا ﺮ ﺎض‪ :‬ﺎ ﺔ اﻹ ﺎم‬

‫‪1‬‬

‫ﺎ‬

‫ﺮ‬
‫اه ﺪى ا ﻬﺎ‬
‫ﻮ ﻬ‬

‫ﺪ‬

‫ا ﻜﺎر‬

‫ﻮد اﻹ ﻼ ﺔ‪ 1405،‬هـ(وص ‪5‬‬

‫‪2‬‬

‫و‬

‫اﻷدب ا ﻰ‬

‫ه ‪:‬ا‬

‫ﺮ‬

‫ا‬

‫‪ ،‬وا‬

‫‪:‬ا‬

‫ﺮ ا ﺜ‬

‫وا ّﺎ ا ﺜﺮ‬

‫‪ ،‬وا‬

‫أ ﻮاع ه ‪:‬ا‬

‫ا ﻮ ﺎ ﺎ‪ ،‬ا ﺎ ﺎت‪ ،‬ا‬
‫نا‬
‫و ﺮ ﺎأّ‬
‫ا‬

‫ﺮ‬

‫ﺔ ﻮع‬

‫اﻷ ﺎ‬

‫ا‬

‫ﺔ واﻷ‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ﻮرة وا‬

‫ﺮ ﺔ‪.‬‬
‫أ ﻮاع ا ﺜﺮ‪ ،‬وه إ ﺪى ﻃﺮق‬

‫ﺎ ﺮ وو‬
‫ﺮ ﺔ‪ ،‬وه‬
‫ﻜﺎ ﺎت‬

‫ا ﺎة‪ ،‬و ﺪ‬
‫أ‬

‫ﺮت‬

‫ﻬﺎ‪ .‬واﻹ ﺎن‬

‫إﻰ‬

‫ﺮد‬

‫ﺔ‬

‫اﻷ ﺎس اﻷد ﺔ ا ﺬآﻮرة ﺄ ﺬ ﻃﺎ ﻬﺎ‬

‫ا ﺎص‪ ،‬و ﺎ‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺎ ﻜﻮن ﺜﺮ ﺔ و ﺎدرا ﺎ ﻰ ا‬

‫و ﺬ ﻚ‪ ،‬ﺪ ﺎل‬
‫ا ﻮادث او ا‬
‫ا ﺮض ا‬

‫ﺮ ا ﻐﺰ ‪،‬‬

‫ﺎ ﺔ‪ ،‬ا ﺮ ﺎﺋ ‪ ،‬اﻷ ﺜﺎل‪ ،‬ا ﻜ ‪،‬‬

‫‪ ،‬وا‬
‫و ا‬

‫ﺮ‪ ،‬وا ﺜﺮ‪ ،‬و‬
‫ﺮ ا ﻐ ﺎﺋ ‪ ،‬وا‬

‫ﺮ أ ﻮاع‬

‫ﺪ‬
‫ﺎت‪ ،‬وإ ﺎ ه‬

‫ﺮ‬

‫ﻰ أن ا‬

‫ﺬ ا ﺪ‬
‫ّﺔ ﺷ ﺮ ﺔ‪.‬‬
‫ّﺔ‬

‫‪.‬‬
‫‪3‬‬

‫ﺮد‬

‫اﻷ ﻮب ا ﻰ أو ﻃﺮ ﺔ‬

‫ﻰ ﻮاﺿ ﻬﺎ‪ ،‬و ﺮك ا‬

‫ﺎت‬

‫‪ .2‬أ ﺪ ا ﺎ ‪ ،‬أﺻﻮل ا ﻘﺪ اﻷدب‪) ،‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ﻜ ﺔ ا ﻬﻀﺔ ا ﺮ ﺔ ‪ (1964‬ص ‪76‬‬
‫اﻷدب‪ .‬ط‪ ) 1‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ ا ﺔ‪،(1993 ،‬ص ‪707‬‬
‫‪،‬اﻤ اﻤ ﺼ‬
‫ﺪا‬
‫‪.3‬‬

‫ﻬﺎ‬

‫‪3‬‬

‫ّﺔ‬

‫وا‬
‫ﺮﺔ‬

‫ﺮ اﻜ‬

‫ﺮء‪ ،‬و‬

‫ﺮ ﻚ اﺷ ﺎ‬

‫ﻬﺎ اﻷو ﺎف وا‬
‫أو ا ﻜﺎ‬

‫ا‬

‫و‬
‫ا‬

‫ﺮ ﻰ‪.‬‬

‫وا‬

‫ﻼت وا‬

‫ﺔ ا ﺔ ﺜ ا‬

‫ﺎهﺪ دون ﺪ ﺎ‬
‫ا‬

‫ﻬﻮر‬

‫ّﺔ ا‬

‫ﺔ و ﺬاه‬

‫و ﻜﺮ ‪ ،‬وهﻮ أول ﺆ‬
‫و ﺪ آﺎن‬
‫ا ﺬي‬
‫و‬

‫ﺎﺋ‬

‫ا ﺎ ﺮ‬

‫ﺪ‬

‫ﺬه‬
‫هﺬا ا ﺬه‬

‫ﺰة وا ﺬ‬

‫ﺔ‬

‫ﺮان‬

‫ﺮان‪ .‬آﺎن‬

‫اﺷﻬﺮ أد ﺎء‬

‫ﺎن‪.‬‬

‫ﺮا ﻰ وآﺎن‬

‫ﺮان‬

‫ﺮو ﺎ‬

‫ا ﺮو ﺎ‬
‫ﺔ‬

‫ﺪ ا ﻜﺮوا آﺜ ﺮا‬
‫ﺄ‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ّﺔ ا‬

‫أ ﻮات ﺎ ﺔ‬
‫رو‬

‫اﺬ‬

‫ﺮة هﻮ‬

‫ﺮ ا ﺪ ﺚ و ﺮ ّﻰ‬
‫ﺆ ﺎ‬

‫ا ﻰ‪ ،‬و ﺮاد‬

‫‪5‬‬

‫اﻷد ﺎء ا ﻬ ﺮ‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ﺎر ﻮادث‬

‫ﺮان )‪1931-1883‬م(‬
‫ا‬

‫ﺔ أآﺜﺮ‬

‫هﺬا ا‬

‫أ ﺄت ﺄ ﻮ‬
‫ا ﺮ‬

‫ﺎل‪ ،‬و ﻜ هﻮ‬

‫ﺎة ﺪ ﺪة‪ .‬وأ‬
‫ﺎ ‪.‬‬

‫ﺎن‬
‫ﻰ‬

‫‪6‬‬

‫‪ ،‬ا ﻘﺪ اﻷدب واﺻﻮ ﻪ وﻣ ﺎه ﻪ‪ .‬دط)دم‪ :‬دار ا ﺎرف‪ ،‬دت(‪،‬ص‪88‬‬
‫‪ .4‬ﺪ‬
‫‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﺔ ا ﺪ اﻷد ‪) ،‬آﻮ ‪ ،‬دار ا ﻮث ا ﺔ‪1975 ،‬م(‪ ،‬ط‪1:‬ص‪206‬‬
‫ﺪ‬
‫‪.5‬‬
‫‪6‬‬
‫ﺔ ﺎ ﺬة ﻰ ‪ 1‬ﻰ ‪2009‬‬
‫اﻷدب ا ﺮا " ﺎدة‬
‫" ا ﺮوﻣﺎﻧ ﺔ‬
‫ا‬
‫ﺷ‬
‫‪http//:ahyaarab.net/vb/archive/index.php/t-28244.html‬‬

‫ﺎ‬

‫‪4‬‬

‫و‬
‫ﻐﺔ‬

‫ﺆ ﺎت أد ّﺔ‬
‫ا ﺎ ‪.‬و‬

‫و ﺮ‬

‫ﺪدة ﺪ ﺮ‬

‫إ ﻰ ‪ 39‬ﻐﺔ‪ ،‬و "اﻷ‬

‫"واﻷرواح ا‬
‫ﻮع ا‬

‫ﺮدة" أ ﺪر‬
‫ّﺔ ا‬

‫ا ﻜﺎ ﺮ"‪.‬‬

‫ﺎ ّﺪ ﺔ و اﻹ ﺎن‬
‫و ﺮد‬

‫ﻬﺬا ا‬

‫ﺎدة و اﻷ ﺎظ ا‬
‫ﺪاد و ا ﻈ ‪ ،‬و‬

‫ﺪث‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ﺪ ﻬﺎ ا ﻜﺎ‬

‫ا‬

‫ه‬

‫ا ﻮ ﻮل إ ﻰ‬

‫ﻮ ﺔ إ ﻰ أّ ﺮ‬
‫ﻀ‬

‫ﺎﺎ ا ﻮﺎ‬

‫ﺬ ﻚ أردت أن أ ﺚ‬

‫ّﺔ "وردة هﺎ ﻰ" ا‬

‫ﺮة "اﻷرواح ا‬

‫ﺔ‬

‫ّ و اﺪ ‪ ،‬ﻮ ﺪ‬
‫أ‬

‫ﻬﺎ اﻷ ﺎظ ا‬

‫ﺮدة"‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺮ‬

‫ﺮﺿﻬﺎ ا ﻜﺎ‬

‫ﺮ ّﺔ ا‬

‫ﻮل إ ﻰ ا ﺎﻃ ﺔ ا ﺮو ﺎ ﻜ ّﺔ‪.‬‬
‫ّﺔ ا‬

‫ﺮان‬
‫ﻜ‬

‫إﻰ ا‬

‫ﺎﺋ ‪ ،‬و اﻷﺷ ﺎص ا‬
‫ﻀ‬

‫ﺎ ﺪ ا ﺮو ﺎ ﻜ‬

‫ﺮدة"‬

‫اﻷد‬

‫ﺎن و ا ﺎة و‬

‫ا ﺷ ﺎص ا‬
‫ا‬

‫ا ﺮوس" ‪ "،‬ﺮاخ ا ﻮر"‪ ،‬و‬

‫ا ﺮ و ا ﺎ ﻰ‪ ،‬واﻷ ﺎظ ا‬

‫ﻬﺎ ا ﻮ ﺎ ﺎ و ا‬
‫ا‬

‫ﺮدة" أر ﺔ ﻮﺿﻮ ﺎت‬

‫ﺔ "اﻷرواح ا‬

‫ا ﺎ ﻰ‪ ،‬و ﻬﺪف ا‬
‫ﻰا‬

‫ﺔ ا ﻜ ﺮة" ‪1912‬‬

‫ﺮة "اﻷرواح ا‬
‫ﺎز‬

‫"و" ﺪ ﺔا‬

‫"‬

‫ﻮ ﻮرك ﺎم ‪1908‬م‪ .‬ﻜﻮن‬

‫وه "وردة ا ﻬﺎ "‪ " ،‬ﻀ‬
‫"‬

‫إ ﻰ أآﺜﺮ‬

‫اﺷﻬﺮ ﺆ ﺎ ه " ا‬

‫ﺮ‬

‫ﺮان‬

‫ﻮع‬

‫ﺮة‬
‫ﺮان‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫ب‪ .‬ﺗﺤﺪﻳﺪ ا ﺒﺤﺚ‬
‫ﺜ‬

‫ن ا ﻮﺿﻮع ا‬
‫إّ‬

‫ﺮدة"‬

‫ﺔ "اﻷرواح ا‬

‫ﺮإﻰ‬
‫" وردة هﺎ ﻰ" و "‬
‫‪ .1‬ه‬

‫ﺚ‬

‫ّﺔ "وردة ا ﻬﺎ ﻰ"‬
‫ا‬

‫‪ .2‬ﺎ ه ا ﺮاه‬

‫ﺎﺋ ﻬﺎ ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ‪.‬‬
‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ أم ؟‬

‫ا‬

‫ﺪّل ﻰ رو ﺎ ﻜ ﻬﺎ؟‬

‫ج‪ .‬أهﺪاف ا ﺒﺤﺚ‬
‫ار ﻰ إ ﻬﺎ ﻰ آ ﺎ ﺔ هﺬا ا ﺚ ا‬

‫أ ﺎ اﻷهﺪف ا‬
‫‪ .1‬ﻜ‬

‫ا ﺎﻃ ﺔ ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ‬

‫‪ .2‬ﻜ‬

‫ا ﺎل ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ‬

‫ّﺔ "وردة هﺎ ﻰ"‬

‫‪ .3‬ﻜ‬

‫ا ﻜﺮة ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ‬

‫ّﺔ "وردة هﺎ ﻰ"‬

‫‪ .4‬ﻜ‬

‫اﻷ ﻮب ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ‬

‫ﻰ‪:‬‬

‫ّﺔ "وردة هﺎ "‬

‫ّﺔ "وردة هﺎ ﻰ"‬

‫د‪ .‬ا ﺪراﺳﺔ ا ﺎ ﻘﺔ‬
‫و ﺪت‬
‫ﺮ ﺎوان‬
‫ا‬

‫ﺮدة"‬

‫ﻬﺬا ا ﻮﺿﻮع‪ ،‬وهﻮ آ‬

‫ﺜﺎ‬
‫ﻮان " ا‬
‫ﺮان‬

‫ﺔ‬
‫ﺮان"‪ ،‬ه‬

‫ّﺔ‬
‫ﺮ ﺔ‬

‫أ ﻮس‬

‫ﺮة "اﻷرواح‬
‫ﺎ ﺔ‬

‫‪6‬‬

‫هـ‪.‬ﻃﺮﻳﻘﺔ ا ﺒﺤﺚ‬
‫نا ﺮ ﺔا‬
‫إّ‬
‫ﻬ‬

‫ا ﺮ ﺔ ا‬

‫ا ﺪرا ﺔ‬
‫ا ﺚ‬

‫ﻜ ﻬﺎ‬
‫ﻮم‬

‫هﺬا ا ﺚ ه ﻃﺮ ﺔ ا ﻜ ﺔ‪،‬‬
‫و ا ﻬ‬

‫ا ﻮاد ا‬

‫ه ا ﺪرا ﺔ ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ وأ‬
‫ﻰ د‬

‫آ ﺎ ﺔ ا ﺮ ﺎﺋ ا‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ ﻼ ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‪،‬‬

‫ﺪت‬

‫أ ﺪر‬

‫آﺎﺔ‬

‫ﺎ ﺔ ﺷﺮ‬

‫ﻮان‪:‬‬

‫‪“ Pedoman penulisan skripsi, Tesis dan Desertasi, UIN Syarif‬‬
‫”‪Hidayatullah Jakarta,2002‬‬

‫و‪ .‬ﺗ ﻈ ا ﺒﺤﺚ‬
‫و ﻬﻼ‬
‫ا ﻮاب آ ﺎ‬
‫و‬

‫ﺔ هﺬا ا ﺚ‪،‬‬

‫هﺬا ا ﺚ ا ﻰ‬

‫‪ :‬ا ﺎب اﻷوّل هﻮ ﺪ ﺔ‬

‫ﺪ ﺪ ا ﺚ و اهﺪاف ا ﺚ ودرا ﺔ ا‬

‫و ﻈ ا ﺚ‪.‬‬

‫ﻮي‬

‫ﻰ‬

‫ﺔ‬

‫ﺔا ﺚ‬

‫ﺔ وﻃﺮ ﺔ ا ﺚ‬

‫‪7‬‬

‫ﺎ ﺪث‬

‫ا ﺎب ا ﺜﺎ ﻰ‬
‫ﺮان و ﺎ‬

‫ﺬة‬

‫وهﻮ ﻮ ﺪ و ﺄ‬

‫وأ ﺎ اﻷد ﺔ وﺁراء ا ﺎد‬
‫ا ﺪ اﻷد‬

‫ا ﺪ اﻷد‬

‫ﺎ و ﻈﺮ ‪ ،‬و ﺎر ﻬﺎ‬
‫ﺮ‬

‫ﺚ‬

‫ور ﺎ‬

‫ا ﻐﺮب وا ﺪ ا ﺮو ﺎ ﻜ‬
‫ا ﺎب ا ﺮا‬
‫ﺎر ا‬

‫ا ﺎب ا‬

‫ّﺔ ا‬

‫و ﺄ‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ‪،‬‬
‫اﻷدب ا ﺮ ﻰ ا ﺬي‬

‫وا ﺪ ا ﺮو ﺎ ﻜ‬

‫ا ﺪ ا ﺮو ﺎ ﻜ‬
‫ﺮان‬
‫ﺮة‪ ،‬و‬

‫ﺔ‬

‫ﺮة "وردة هﺎ ﻰ" و ﺮاه‬

‫وا ﺎب ا‬

‫ﺮ هﻮ ا ﺎب ا ﺎ‬

‫ا ﻼ ﺔ‪ ،‬وا‬

‫ﺮا ‪.‬‬

‫ﺮا ﺎت و‬

‫وﺷ‬

‫ﺪ‬

‫ﺪ ا ﺮب‪.‬‬

‫ﺎ ﺪث‬

‫ﺮة "وردة هﺎ ﻰ"‬

‫و‬

‫ّ‬

‫ا ﺎ اﻷد ﺔ‪.‬‬

‫ا ﺎب ا ﺜﺎ ﺚ ﺎ ﺪث‬

‫ا‬

‫ﺎة‬

‫ﺮان‬

‫ا‬

‫ﺮان‪ ،‬و‬

‫ّﺔ‬
‫هﺬا‬

‫ا ﺎ ﺮا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ‬
‫ﻬﺎ‪.‬‬
‫هﻮ‬

‫ﻮي‬

‫ﻰ‬

‫‪8‬‬

‫ﺼّﺔ "وردة هﺎﻧﻰ" ا ﻘﺼ ﺮة ﺒﺮان ﺧﻠ ﺟﺒﺮان‪ :‬دراﺳﺔ‬
‫روﻣﺎﻧﺘ ﻜ ﺔ‬
‫ﺚ‬
‫ﺪم ا ﻰ آ ﺔ ا دب وا ﻮم اﻹ ﺎ ﺔ ﺎ ﺔ ﺷﺮ هﺪا ﺔ اﷲ‬
‫ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ ﺔ‬
‫اﻹ ﻼ ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ‬
‫اﻷو ﻰ )‪(s.s‬‬
‫اﻹ ﺪاد‪:‬‬
‫ﻣﺮﻳﺎﻧﻪ‬

‫اﻹ ﺪاد‪:‬‬
‫ﻣﺮﻳﺎﻧﺔ‬
‫‪10502100806‬‬
‫ا ﻠﻐﺔ ا ﺮ ﺔ وﺁدا ﻬﺎ‬
‫آﻠ ﺔ ا داب و ا ﻠﻮم اﻹﻧ ﺎﻧ ﺔ‬
‫ﺎﻣ ﺔ ﺷﺮﻳ هﺪاﻳﺔ اﷲ اﻹﺳﻼﻣ ﺔ ا ﺤﻜﻮﻣ ﺔ‬
‫ﺎآﺮﺗﺎ‬
‫‪1431‬هـ‪2010/‬م‬

‫ا ﺒﺎب ا ﺜﺎﻧ‬
‫ﺎة ﺟﺒﺮان ﺧﻠ ﺟﺒﺮان‬

‫أ‪ .‬ﻣﻮ ﺪ وﺳ ﺮﺗﻪ‬
‫وﺪ‬

‫ﺮان ﻰ ا ﺎدس‬

‫ﺮ ﺔ ﻮ ﺪ ﻮق هﻀﺎب‬
‫ﺎن‪ ،‬و ﻮ‬
‫ﻮ ﻮرك‪.‬‬
‫ﺮي‬

‫ﻰ ا ﺎر‬

‫ﺮان‬

‫ﺎ ﺔو‬

‫ا‬

‫)‪ (Maronit‬ﻰ ﺮ ﺔ‬

‫ص‪7.‬‬

‫أﺮ‬

‫ا‬

‫ﻮ ﻮرك‬
‫ﺔ ا‬

‫ا ﻮ ﺎت ا ﻮ ﺪة‬

‫أ ﺎ ﻬﺎ اﻷ ﺪار‬

‫ﺮان ﻬﺎ‬

‫‪1‬‬

‫آﺎن‬

‫‪.1‬‬

‫ا ﺎﺷﺮ‬

‫ﺔ ‪ 1931‬ﻰ‬

‫‪ 1883‬إ ﻰ ‪ )1931‬ﺎ ﺔ وأر ﻮن ﺎ ﺎ أو ﻬﺎ ﻰ‬

‫اﻷ ﺮ ﻜ ﺔ( ﻚ ه‬

‫ا‬

‫ﺎﺮ‬

‫ﻐ ﺮ ﻰ ا ﻮادي ا ﺪ ﺔ‪ .‬ﻈﻬﺮ ﻬﺎ‬

‫ﺎن وﺁ ﺮهﺎ‬

‫آ ﺎ ‪.‬‬

‫ﺔ ‪ 1883‬ﺮ ﺔ‬

‫ﺮى‪،‬‬

‫ﺎﺋ ﺔ‬

‫ﺮان‬

‫ﺰ ﻬﺎ‬

‫ﺔ‬

‫ﺎد ﺔ‪ .‬هﻮ ﺎ آﺎ ﻮ ﻚ)‪ ،(Katolik‬ﺎرو‬
‫آﺎ ﻮ ﻚ‬

‫ﺪ‬

‫ﺮ ‪ ،‬ا ﻤ ﻤﻮ ﺔ ا ﻜﺎﻣﻠ ﺔ ﻤﺆ ﺎت ﺟﺒ ﺮان ﺧﻠ‬

‫‪9‬‬

‫ﺪم ا‬

‫ﺄ ﻰ‬

‫ﻮع‬

‫ﺟﺒ ﺮان ا ﺮ ﺔ‪) ،‬دم‪:‬دن‪1985،‬م(‪،‬ط‪،1‬‬

‫‪10‬‬

‫وآﺎن أ ﻮ‬
‫ه‬

‫ﻜﺎن ا‬

‫ﺷﺄ آﺎ ﻜﺜ ﺮ‬

‫إ ﻰ ﺮ ﺔ ا ﻮاﺷﻰ‪ .‬وهﻮ ﻮ‬

‫ﺮب ا‬

‫ﻬ‬

‫و‬

‫أآﺜﺮ‬

‫أي ﺷ‬

‫ا ﺮزق‪ ،‬و‬

‫أ ﺮ‪ .‬و‬
‫ﺮك‬

‫و ﺪ‬

‫اﻷ ﻼق ا‬

‫ور ﺔ‬

‫ﺎ ‪.‬‬

‫ﺮان ا‬

‫ﺮان ه‬

‫ﺎ ﻮ‬

‫ﻮهﻮ ﺔ‬

‫ﺪة‬

‫ﺮة‬

‫‪3‬‬

‫ا ﺮ‬

‫ﺮان‬
‫ﺮان ﺮ‬

‫ﺪّة ﻐﺎت )ا ﺮ ﺔ‪ ،‬اﻹ ﺰ ﺔ‪ ،‬و ا ﺮ‬
‫إ ﻰ ذ ﻚ‪ ،‬إ ﻬﺎ ﺷ‬
‫اﺮ‬

‫إ‬

‫ﺔ ﻷو د‬

‫ﺮان وا‬

‫ﺎ ﺔ )‪.(Sultanah‬‬

‫ا ‪-‬آﺎ ﺔ‪ -‬و ﺎل‬

‫ﻰ‪ .‬أﺿ‬

‫اﻹ‬

‫ﺎد ﺔ‪.‬‬

‫ﺎﺋ‬

‫ﻃﺮس‪،‬‬

‫ا ﺎا‬

‫ا ﻬ ﺎ ﺎر ﺎ ﺎ )‪ (Mariana‬و‬
‫ﻜ‬

‫ﺄ ﻬﺎ‬

‫ﺔ‬

‫آﺎ ﺔ ذات آ ﺎل و ﻮى‪ .‬ﺪ زو ﻬﺎ‬

‫اﻷول‪ .‬و آﺎن ﻬﺎ‬

‫ﺪ اد‬

‫ﻐ ﺮ‪.‬‬

‫ا‬

‫ﺮان و رز ﻬﺎ اﷲ‬

‫ﺎن ا ﻬﻮة‬

‫ﻷن ﻜﻮن ﺪوة‬
‫أو د وزو‬

‫ﺆﺮﺷ‬

‫‪.‬‬

‫ﺮو‬

‫ﻹ ﻼح أ ﻮال‬

‫ﻰ‬

‫و أم‬

‫ﺎﺋ‬

‫ﺮف‬

‫اﻷو ﻰ ﻬﺎ و ه‬
‫ﺔ( وذات ﻮه ﺔ‬
‫ﺮان‬

‫ﻮﺮ و‬

‫وا ﻜ ﺎ ﺔ ا د ﺔ و ﺪ أ ﺮت ﺄ ﺮا ﻮ ﺎ‬

‫‪ 11‬ص ‪. Joseph Sheban, Hidup dan Cinta Kahlil Gibran, (Bandung: Diwan,tt).‬‬
‫اﻷدب ا ﺮ وﺗﺎرﻳ ﻪ‪ ) ،‬ﺮوت‪ :‬ﻜ ﺔ ا ﺪر ﺔ ودار ا ﻜ‬
‫‪ .3‬ﺎ ا ﺎ ﻮرى‪ ،‬ا ﺪﻳ ﺪ‬
‫ا ﺎن‪1،‬ض‪968‬م(‪ ،‬ط‪،5.‬ج‪،6.‬ص‪216.‬‬
‫‪2‬‬

‫‪11‬‬

‫ﻰ‬

‫ﺔ ‪ 1904‬أ ﺎم‬

‫وﺷﺎءت اﻷ ﺪار ان‬

‫ﺮان أول‬

‫ﺮف إ ﻰ‬

‫ﻰ اﺮ‬

‫ﺮض‬

‫ﺪة أ ﺮآ ﺔ ﺮ ﺔ را ﺔ ه‬

‫ﺎرى ه ﻜﺎل ‪.Mary Heskel‬‬
‫وآﺎن هﺬا ا ﺎء‬
‫ا ﻬﺮة‪ .‬و ﻰ‬

‫ﺔ‬

‫ا ﺔ‪ ،‬ﺪأ‬

‫"ا ﻬﺎ ﺮ"‪ .‬ﺎ ﺄ ﺮ أ ﻮ‬

‫ﺮان‬

‫ﺮ‬

‫ا ﺪﺪ ﺈ‬

‫ﻰ إ ﺪار ا ﻮ ﻰ و ﺮاﺋ‬
‫ا‬

‫ﻮل ﻰ‬

‫ﺎ‬

‫و ﺪا ﺔ ﺮ ﻰ‬
‫ﺎ‬

‫ﻰ‬

‫ﺎب ا ﺮاء‪ ،‬ﺎ ﺷ‬

‫ا ﺮوج )‪ (1905‬واﻷرواح‬

‫ﺮدة)‪ (1908‬ﺪرت ﺎرى ه ﻜﺎل ﻮاه‬

‫ا‬

‫ﻬ ﺎ‪ ،‬ﺄر‬

‫ﺪ‬

‫أ ﻮل ا ﺮ‬
‫إﻰ ﻮ‬

‫ﻰ‬
‫ا‬

‫وا ﻈ و ا ﺮ‬

‫ﺔ‬

‫إ ﻰ ﺎرس‬

‫ﺮان‪ ،‬وآﺎن‬

‫ﺔ ‪ 1908‬م ﺪرس‬

‫ﺎهﺪهﺎ ا ﺎ ‪ .‬و ﻰ ﺎم ‪ 1912‬ﺎد‬
‫ﺮان ﻰ ﻮ ﻮرك‬

‫ﺮ‬
‫وا‬

‫‪ ،‬وﺪ أ ﺄ‬

‫ﺚ ﻜ‬

‫ﺮان‬

‫ﻰ ﺄ‬
‫ﺔ‬

‫اﻷد ﺎء‬

‫‪4‬‬

‫‪. Joseph Peter Ghougassian, Sayap-sayap Pemikiran Kahlil Gibran, Ter. Ahmad Baidhawi.‬‬
‫‪ 15‬ص ‪ 4‬ط‪(yogyakarta: Fajar Pustaka Baru, 2002),‬‬

‫‪12‬‬

‫ﺮان و‬

‫ﺎم‬
‫ا ﺪ ﺪة‪ 5 .‬وه‬

‫أد ﺎء ا ﻬ ﺮ‬

‫ﻮن دورا هﺎ ّﺎ ﻰ ا ﺪاع ا ﺎ‬

‫أد ﻰ ﺪ ﺪ‬

‫دب ا ﺮ ﻰ‪ ،‬ووا‬

‫ﺪ ﺪ اﻷد‬

‫ﺮ‬

‫"ا‬

‫ا ﺮﻰ و‬

‫ﺎﻃﻬ‬
‫ﺮ ﺔ‬

‫ﺮ ا ﺜﻮر" إ ﻰ اﻷد ﺎء وا ﻜ ﺎب ا ﺬ‬

‫اﻷو‬

‫‪ .‬وأ ﻀﺎ‪،‬‬

‫ﺪ اﻷ ﺪ‬

‫ﺎ ﺮ ﺔ اﻷد ﺔ‬

‫ﺮ ﺮ اﻷدب ا ﺮ ﻰ‬

‫و ا ﺮوج‬

‫ا ﺪ ﺪ أى ﻮع‬

‫ﻬﺎ ﺄ ﺮاﺿ وه‬
‫ﺮ هﺬا ا ﺎ‬
‫ا‬

‫ا ﺪﺪ‬

‫ﺮوا ﻰ ا ﺮق‬
‫اﻷ ﺎ‬

‫ﺮﺔ‬

‫ا‬

‫ﻈﺎم ا ﻮزن و ا ﺎ ﺔ‪.‬‬

‫ب‪ .‬أ ﻤﺎ ﻪ اﻷد ّﺔ‬
‫ﺮان ﺪة ا ﺎ ﺎت أد ﺔ‬

‫ﺪ أ‬

‫ﺎﻹ‬

‫ا ﺮ ﺔ‬
‫ﻃ ﻬﺎ‪ ،‬ﻬﺎ‪:‬‬
‫ﺮاﺋ‬

‫‪.1‬‬

‫ﺰ ﺔ أ ﻀﺎ‪ ،‬و أه‬

‫ﺮ‬

‫ﻰ ا ﻐﺔ‬

‫ﺆ‬

‫و ﺎر‬

‫‪6‬‬

‫ا ﺮوج‪1906 ،‬‬

‫‪ .2‬اﻷرواح ا‬
‫‪ .3‬اﻷ‬

‫ﺮدة ‪1908‬م‬

‫ﺔ ا ﻜ ﺮة ‪1912‬م‬
‫‪5‬‬

‫‪. Joseph Peter Ghougassian, Sayap-sayap Pemikiran Kahlil Gibran, Ter. Ahmad Baidhawi.‬‬
‫‪ 28‬ص ‪ 4‬ط‪(yogyakarta: Fajar Pustaka Baru, 2002),‬‬
‫‪6‬‬

‫ا‬

‫‪ ،‬ﻣ اﻷدب ا ﻤﻘﺎرن‪0 ،‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ا ﻜ ﺔ اﻷ ﻮا‬

‫ﺮ ﺔ‪ ( 1 976 ،‬ط‪3.‬ص‪344.‬‬

‫‪13‬‬

‫‪ .4‬د ﺔ وا‬
‫‪ .5‬ا ﻮاآ‬

‫ﺎ ﺔ ‪1914‬م‬
‫‪1919‬م‬

‫‪ .6‬ا ﺪاﺋ وا ﺮاﺋ‬

‫‪1920‬م‬

‫‪ .7‬ا ﻰ ‪1923‬م‬
‫‪ .8‬ر‬

‫و ز ﺪ ‪1926‬م‬
‫ﻮع ا‬

‫‪.9‬‬

‫اﻹ ﺎن ‪1928‬م‬

‫‪ .10‬ﺁ ﻬﺔ اﻷرض ‪1931‬م‬
‫‪1933‬م‬

‫‪ .11‬ﺪ ﺔ ا‬

‫ا ﻜ ﺎ ﺎت ا ﻰ ز ﺮت ﻬﺎ ا ﺎ ﺔ اﻷد ﺔ‬

‫و ﺮهﺎ‬

‫ﻬﺎ إ ﻰ‬

‫ا ﺮ ﺔ وﺪ ﺮ‬

‫ﺪﺪ‬

‫ﺮ ﻬﺎ ﺎ ﻐﺔ ا ﻮا ﺪة آﺎ ﻰ ﻃ‬
‫وﺮ‬
‫ﺮ‬

‫ﺔ و ‪ 4‬ﺎ ﺮ ﺔ و ﺎع‬

‫‪ 3 00‬أ‬
‫ﺁ ف دو ر‬

‫ﺔ‬

‫ﺆ ﺎت‬

‫ﺮت‬
‫ﺮان‬

‫ﺔ ﺎﻹ‬

‫ﺰﺔ‬

‫إ ﻰ‪ 93‬ﻐﺔ‬

‫ﻬﺎ ‪5‬‬

‫ﺆ ﺎ‬

‫ﻮ ﺎ ﻮد ر ﻬﺎ ا ﺬى‬

‫ﻮﺎإﻰ ﺪﺔ ﺮﺔ‬

‫وﺪ‬
‫ا ﻜﺎ ﺔ‬

‫ﻮن‬

‫إ ﻰ ‪ 54‬ﻐﺔ‪ .‬و ﺪ ﺔ ا ﻰ ﺮ‬
‫ﺎ ﺮ‬

‫ا ﻐﺎت و ﻜﺮرت‬

‫ﺆ ﺎ‬

‫ﺎ‬
‫ﺎوز‬

‫ﺰﺔ‬
‫ﺮة‬

‫ﺮى‪.‬‬
‫ﻮان "ا‬

‫ﻮ ﺔ‬

‫ا ﺮ ﺔ‬

‫ﺮان" ﻰ ﻼث‬

‫ﺪات‬

‫‪14‬‬

‫و ﺪوﺿ‬
‫ﻰ ﺎر‬

‫ﻮ ﺔ ﺬآﺎر‬

‫ﻰ ﺪ‬

‫)‪1971‬م( وأ ﺪرت‬
‫ﺮان ﺎر‬

‫ﺎ ﺎ‬

‫ج‪ .‬ﺁراء ا ﻘﺎد‬

‫ا‬

‫ﺔ )ا ﺮ ﺎ ﺔ( ا ﺎ ﺔ ﺪدا‬

‫‪ 15‬ﻮ ﻮ ‪1955‬م‪.‬‬

‫أ ﻤﺎ ﻪ اﻷد ﺔ‬

‫ﺪ ﺎل‬

‫أن‬

‫ا‬

‫ﺮان أول أد‬

‫اﻹذا ﺎت اﻷ ﺮ ﻜ ﺔ أد وأول ر ﺎم ﺷﺮ‬
‫و‬
‫و ﻮا‬

‫ا ﺬى أ ﺎم‬

‫ﺪاول‬

‫ﺷﺮ‬

‫ﻰ ﻮ ﻮرك‪.‬‬

‫ﻆ ا ﺪآ ﻮر ﺎزك ﺎ ﺎ ﺎرد أن ﻰ "ا ﻮا‬
‫ﺎ ﻀﺔ‪ ،‬وآﺜ ﺮا ﺎ‬

‫ﺎ ﺔ‪،‬‬

‫ﻰ ﺆ ﺎ ا ﺎ ﺔ آـ"د ﺔ وا‬
‫وهﺬا ا ﻐ ﺮ‬

‫ﻮ‬

‫ا ﻮات‪ ،‬و ﺪ ﻜﻮن أ ﺎ‬

‫ﺁراء‬

‫ﺮان‬

‫ﺎ ﺔ" واﻷرواح ا‬

‫ﺮدة" ﺜﻼ‪.‬‬

‫ﻰ ﻜﺮ‬

‫ﺮان ﻼل‬

‫ا ﻮل ﻃﺮأ‬
‫ﻮا‬

‫" ﺁراء‬

‫ﺎر ﺔ و ﺎرب ذا ﺔ‪ .‬ﺮأى‬

‫ﻰ درا ﺔ و‬

‫" ا ﻮا‬

‫وإ ﺎ ﻬﺎ ا ﻮ‬

‫و ﻬﻮ ﻬﺎ ا‬

‫ﺜﺮا‬

‫ا ﺜﺮ ا ﻰ ا ﺮ ﻰ ا ﺎد ‪ ،‬وﺷ ﻬﺎ ﺄ ﻮب‬

‫‪.7‬‬

‫ﺎ‬

‫ا ﺎﻃ ﺔ‬

‫"‪ -‬إ ﻰ‬

‫ﺎة‪-‬آ هﺬا‬

‫ﺮان‬

‫ﺮان‪ ،‬ا ﻤ ﻤﻮ ﺔ ا ﻜﺎﻣﻠﺔ ﻤﺆ ﺎت ﺟﺒﺮان ﺧﻠ ﺟﺒﺮان ا ﺮ ﺔ ص ‪340‬‬

‫ﺜﺮ‬

‫‪15‬‬

‫‪ .8‬ﺎزك ﺎ ﺎ ﺎرد‪ ،‬ا ﻮاﺻ ‪:‬دراﺳﺔ ا ﺘﺤﻠ ‪ ) ،‬ﺮوت‪ :‬ﻮ ‪1991،‬م(‪ ،‬ط‪،2.‬ص‪27.‬‬

‫‪17‬‬

‫ا ﺒﺎب ا ﺜﺎ ﺚ‬
‫ا ﻘﺪ اﻷد‬
‫أ‪ .‬ا ﻘﺪ اﻷد‬

‫ا ﺮوﻣﺎﻧﺘ ﻜ‬

‫ﻣ ﺎ و ﻧﻈﺮﻳﺘﻪ‬

‫‪ .1‬ﺗ ﺮﻳ ﻪ‬
‫ا ﺪ اﻷد‬
‫ﺎر‬

‫وا ﻜ‬

‫ﺎ ﻐﺔ هﻮ ا‬

‫‪1‬‬

‫ﻼ ﺎ‬

‫وا‬

‫ﺪ ﺪة ﻬﺎ‪:‬‬

‫أ‪.‬‬

‫اﻷد‬

‫ﺪﺮ ا‬

‫ﺪ ﺮا‬

‫ودر‬

‫ﺎ و ﺎن‬

‫اﻷد ﺔ‪.2‬‬
‫درا ﺔ اﻷ ﺎل اﻷد ﺔ‪ ،‬درا ﺔ‬

‫ب‪.‬‬

‫ﺮ ﺬوق ﺬو ﺎ‬

‫ا ﺮح وا‬

‫ﻮﺿﻮ ﺔ و إ‬
‫ج‪ .‬إ‬
‫ا‬
‫و‬

‫ﻬﺎ و‬

‫‪ .1‬أ ﺪ ا‬
‫‪ .2‬أ ﺪ ا‬
‫‪ .3‬ﺪ ا ﺎ‬
‫ﺪ‬
‫‪.4‬‬

‫ﻰ ا‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺎ‪ ،‬وا ﻜ ﻬﺎ أو‬

‫ﺎف‪.3‬‬

‫ﻰ آ درا ﺔ‬
‫‪ ،‬أوﻃﺎﺋ ﺔ‬

‫ﻮم‬

‫و‬

‫ﺎول‬

‫ﻮ ﻬﺎ‬

‫ﺎ‬

‫ا‬

‫ﺮ و ا ﺜﺮ‬

‫ﺮ ﻜ‬

‫ا ﺎرئ ﻰ ﺬوق ﺎ ﻬﺎ‬

‫ﺎهﺎ‪،‬‬
‫ﺎل‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ﺎ ‪ ،‬أﺻﻮل ا ﻘﺪ اﻷد ‪)،‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ﻜ ﺔ ا ﻬﻀﺔ ا‬
‫ﺎ ‪ ،‬أﺻﻮل ا ﻘﺪ اﻷدب ‪ ،‬ص ‪116‬‬
‫ﻮد‪ ،‬دت‪ ،‬ص‪90 .‬‬
‫ﺪ‬
‫ﺪ ا ﺮزاق‪ ،‬ا ﻘﺪ اﻷد ‪)،‬ا ﺮ ﺎض‪ :‬ﺎ ﺔ اﻹ ﺎم‬
‫ﺔ ﺔ ا ﺄ و ا ﺮ ﺔ و ا ﺜﺮ ‪1962‬م(ص‪6.‬‬
‫ﺪور‪ ،‬اﻷد وا ﻘﺪ‪) ،‬ا ﺎهﺮة‬
‫ﺮ ﺔ‪1974 ،‬م(‪،‬ط ‪،7‬ص ‪115‬‬

‫‪18‬‬

‫درا ﺔ اﻷ ﺎ‬

‫د‪.‬‬

‫و ﺰهﺎ‪.‬‬

‫ﻚ ا ﺎر‬
‫اﻷدب و ﻮ ﺮ و‬

‫‪5‬‬

‫ن ا ﺪ اﻷد‬
‫ﺮ ﺎأّ‬
‫ودر‬

‫ﺎن‬

‫دور ﻬ ّ‬

‫اﻷد ﺔ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﻣﻮ ﻮ ﻪ‬
‫ﺪ ﺎ ا ﺎر‬
‫اﻷدب و‬

‫ﻮر‬

‫روا ﺔ أم‬

‫ﺔ أم‬

‫ا ﺎ ﺔ‪ ،‬أن ا ﺪ اﻷد‬
‫‪ ،‬ﻮاء أآﺎن هﺬا ا‬
‫ﺔ أم‬

‫ا ﻮﺿﻮع ا ﺪ اﻷد ‪ ،‬و ﺪان‬
‫اﻷد ﺎء‪.‬‬

‫ا ﺎ ت ﺎن‬

‫ا ﺎد هﻮ اﻷدب ا ﺬي‬

‫‪6‬‬

‫‪ .3‬و‬

‫ﺘﻪ‬

‫و ﺪ ﺮأت‬
‫ا ﺪ اﻷد‬
‫اﻷد‬

‫اﻷد‬

‫ﺎﺔ و‬

‫ﺪة أم‬

‫آ ﺎب أ ﻮل ا ﺪ اﻷد‬

‫ﻮم ﻮﻇﺎﺋ‬

‫آﺜ ﺮة‬

‫ﺪ اﻷد ﺎء و ا ﺮاء و ا دب‬
‫اﻮ ﻮ ا‬

‫ﻷ ﺪا ﺎ‬

‫ﺪة‪ ،‬و‬
‫‪ 7،‬أ ﺎ أ‬

‫إن‬

‫وﻇ ﺔ ا ﺪ‬
‫ﺪ اﻷد ﺎء‬

‫ﺔ‪:‬‬
‫ﺪ ا ﺮزاق‪ ،‬ا ﻘﺪ اﻷد ‪ ،‬ص‪910‬‬
‫ﺪ ا ﺮازق‪ ،‬ا ﻘﺪ اﻷد ‪ ،‬ص ‪91‬‬

‫‪ .5‬ﺪ ا ﺎ‬
‫‪ .6‬ﺪ ا‬
‫‪ .7‬أ ﺪ ا ﺎ ‪ ،‬أﺻﻮل ا ﻘﺪ اﻷد ‪)،‬ا ﻘﺎهﺮة‪ :‬ﻣﻜﺘﺒﺔ ا ﻬ ﺔ ا ﻤﺼﺮﻳﺔ‪1974 ،‬م(‪،‬ط ‪،7‬ص ‪-171‬‬
‫‪172‬‬

‫‪19‬‬

‫ﺮ ﺁ ﺎره و‬

‫أ ّو ‪ :‬ان‬

‫ﻬ‬

‫ا‬

‫ﻮل ا ﻼز ﺔ ﻬ ﻬﺎ‪ ،‬وا ﻮ ﻮ‬

‫ا‬

‫ﻬﺎ وهﻮ ﺬ ﻚ‬
‫ا‬

‫ﻬ و‬

‫ﺮ ﺮاء ﻬﺎ ﻰ ا ﺎس و‬

‫ﺮاء و ا ﻜ ﺎب ا ﺬ‬

‫رّ ﺎ‬

‫ﺰ ﻬ‬

‫ا ﻮس و‬

‫ﻜ‬

‫ا ﺎد‪ ،‬و ﻬﺬا‬

‫ﺎ ﺔ ﺆﺮ‬

‫ﺎء ا ﺎة ا‬

‫ﺮ ﻮن ﻮ‬
‫ﺮآﻮن‬

‫و ﺄﺮ ‪.‬‬

‫ﺎ ﺎ ‪ :‬أن ا ﺪ ﻮﱢم اﻷد ﺎء‪ ،‬ﻬﻮ ا ﺬي ﻈﺮ‬
‫اﻮ‬

‫أو ا‬
‫ﺚا‬

‫ذﻚ‬

‫أو ا ﺎل أو ا‬
‫ﺮا‬

‫ﺪار ﺎوا ﻮا‬
‫ﺎ ﺔ ﻮاء أآﺎن‬
‫ﺚ ﺄ ﺮ‬

‫ﺎدق ﺬا أم‬

‫ا ﺎة و اﻷ ﺎء‪.‬‬
‫ﺎ ﺜﺎ‪ :‬أ‬

‫ﺪل اﻷد ﺎء‬

‫ﻰ رأى ا ﺎس ﻬ و ﻬ إ ﻰ ﺪ ﺮ‬

‫هﺆ ء ا ﺎد و ﺮا ﺎ ﻬ‬
‫ﻮاﺋﻬ‬

‫ا‬

‫ﻜﻮن‬

‫اﻹ ﺎء اﻷد ‪ ،‬وإ ﻰ‬
‫ا ﺎس‬

‫إ‬

‫ﺬ ﻚ ا ﺎون ا ﺜﺎ ﻰ وا ﻬﺬ ﻰ‪ ،‬و ﺪ‬
‫ا ﺎة‬

‫ﺮ‬

‫ﻬﺎ‪ ،‬و‬

‫ﺎ ﻬﺎ‪.‬‬
‫وا ﺪ اﻷد‬

‫ﺪ ا ﺮاء ﺪة ﻮا ﻰ‪:‬‬

‫ﺷ ﺎﺋﻬﺎ‪ ،‬و‬

‫أو‬

‫ﻮ‬

‫اﻷدب إ ﻰ‬
‫ﺮ‬

‫ﻰ ا ﺎس‬

‫‪20‬‬

‫أ‬

‫اﻷو ﻰ‪:‬‬

‫ﺮب إ ﻬ ا ﺎر اﻷد ﺔ‪ ،‬و ﺎ ﺪه‬
‫ﺎ أن ا ﺮاء ﻃ ﺎت‬

‫و ﺪرهﺎ و‬

‫ﻰ ﻬ ﻬﺎ‬

‫ﺎو ﺔ ا ﻜ ﺎ ﺎت‪،‬‬

‫ﻮ ﺔ اﻷ ﺰ ﺔ‪.‬‬
‫ا ﺜﺎ ﺔ‪:‬‬

‫ﺮاء ﻃﺮق ا ﺮاءة ا ﺎ ﺔ ﻷن ا ﺎ ﺪ‬

‫أن ا ﺪ ﺮ‬
‫ﻜﻮن أآﺜﺮ ﺮا ﺔ‪ ،‬وأ‬

‫ﻬ ﺎ‪ ،‬وأ ﺪر‬

‫أ ﻮاع اﻷدب و ﻰ‬

‫ﻮ‬

‫أن ا ﺪ‬

‫ا ﺜﺎ ﺜﺔ ‪:‬‬

‫ﺪرا ﺎ ﻬ‬

‫ﺎ ﺪ ا ﺮاء‬

‫ا‬

‫ﻮر ﻬﺎ و ﻮ ﺮ‬

‫واﻷدب‬
‫‪(1‬‬

‫ﻰ ا ﺎء ا ﻜ‬
‫وأ ‪،‬‬

‫ﺮض‬

‫ﻬ‬

‫ﻬ ﻬ ﻬﺎ و ﻮا ﻰ ا ﻜ ﺎل أو‬
‫اﻮ ‪.‬‬

‫ﻬ آﺜ ﺮا‬

‫ا ﺪ أ ﻮرا هﺎ ﺔ‪:‬‬

‫ﺪ‬

‫ﻬﺎ أ‬

‫‪.‬‬
‫ا‬

‫أو ﻜﻮن أ ﺬ ﻬ‬

‫ﻼ ﺎت ﻬﺎ آﺎ ﺔ‪ ،‬و‬

‫ﻰ ا ﺮﺔ‬

‫ﻮى و ﺪم ﺎدام ا ﺎد‬

‫ا ﺎ‬

‫هﺆ ء‪ ،‬و‬

‫و ﺎ ﻐﻮن‬

‫إ ﺎدة ا ﻜ ﺮ و‬

‫وا ﻼء ﺔ‬
‫وإذا‬

‫ا ﺜ ا‬

‫وﺎ ﺎ‬

‫ﺎ‪.‬‬

‫ﻮ ﻬ و‬

‫ﻮن اﻷد ﺎء‪،‬‬

‫ﻮن‬

‫ﺪ‬

‫ﺎب ا ﺪ و أ ﻜﺎ ‪،‬‬
‫ا‬

‫ﻮﺮ وﻼ ﺔ ا‬

‫ا ﺮاء ﺈذا ﺎﻷدب واﺿ‬

‫ﺎ واﻷ ﺬ ﺪ ا ﺎس إ ﻬﺎ ﻜﻮن ﺎ‬

‫ﺮ‬
‫‪،‬‬
‫ﻼ‬

‫‪21‬‬

‫ﺪ ﺎن ا‬

‫‪ (2‬وا ﺪ ا ﻼق‬

‫ﺪى ذ ﻚ إ ﻰ ا ﺮاح ﺎ ﻬ‬
‫ﻮن ﺪ ﺪة أو أ ﺎ‬

‫ﺎ‬

‫ﺎوى وإ ﺎ‬

‫وا‬

‫ﺁﺎﺔ‬

‫ﺎﻷدب و ﻮ‬

‫اﻷدب و ﺰ ﺪ‬

‫ﺔ‪ ،‬أو أ ﻜﺎر‬

‫ﺮو ‪.‬‬
‫‪ (3‬وا ﺪ ﻜﺜﺮ أ‬
‫ﻼ‬

‫و‬

‫ﺎر اﻷدب‪ ،‬و‬
‫ا‬

‫ﻰ ا ﻮس‪،‬‬

‫ﺎ‬

‫ﺪدة ﺎ ﺰ ﺎن وا ﻜﺎن واﻷ ﺮاد‪ ،‬و‬
‫ا ﻮن وا ﻮم‪.‬‬

‫ا ﺔو‬

‫‪ .4‬ﻧﻈﺮﻳﺘﻪ‬
‫ﺬو ﻮ اﻷدب ﻰ ﻈﺮ ﻬ إ ﻰ اﻷ ﺎل اﻷد ﺔ‬
‫وأ ﻜﺎ ﻬ‬

‫ﻬﺎ ﺎ ﻼف اﻷ‬

‫و ا ﻮا ﺪ ا ﻰ‬
‫أ ﻮا ﺎ‬

‫ﻮ ﻬﺎ‬

‫ﺔ‬

‫ا ﻰ‬

‫ﺪون‬

‫إ ﺪار اﻷ ﻜﺎم‪ .‬و‬

‫ا ﺪ‪،‬‬

‫ا ﺄ ﺮي و ا ﺪ ا ﻮﺿﻮ‬

‫ﻬﺎ ﻰ ﺪه ‪،‬‬

‫ﻬﺎ ﻰ ﻮ‬

‫ﺔ ﺬﻚ‬

‫آ ﺮ‬

‫ﺪ‬

‫ه ﺎ‪ :‬ا ﺪ‬

‫‪.‬‬

‫ا ّو ‪ :‬ا ﺪ ا ﺄ ﺮي‬
‫ﺪرج‬
‫ا‬

‫ا ﺪ ا ﺄ ﺮى آ‬

‫ﺪأ ﺮ‬

‫ﺎ ﺎت اﻷو ﺔ ا ﺮ ﺔ‪ ،‬أو اﻷهﻮاء ا‬

‫ﺄ ﺮ‪:‬‬

‫ﺎ‬
‫ﺔا‬

‫ﺰات‪،‬‬

‫‪22‬‬

‫ﺎ ﺎ‪ :‬ا ﺪ ا ﻮﺿﻮ ﻰ‬
‫ا ﺪ ا ﻮﺿﻮ ﻰ آ ّ‬
‫‪ ،‬و ﺰم ا ﺎ ﺪ‬

‫و‬

‫ﻬﺎ ﺪد‬

‫ا‬
‫ا ﺎﺔ‬
‫وﺪ‬

‫ﻬ ﺎ‬

‫و‬

‫ﺎ‬
‫ﺮ‬

‫ا ﺪ‬

‫ﺪر‬

‫ا ﻮا ﺪ ا‬

‫ﺎ‪ ،‬و‬

‫ا ﺎد‪ .‬و ﻜ ذو ﺔ و‬

‫ﺁن وا ﺪ‪ ،‬و‬
‫أ ﻜﺎ‬

‫ﺪ‬

‫ﻮ‬

‫وا ﺮاه ‪.‬‬
‫‪،‬‬

‫درا ﺔ‬

‫و ﺎ‬

‫ا ﺔو‬
‫ﺰ‪،‬‬

‫ا ﺎ ﺔ‪ ،‬و‬

‫‪8‬‬

‫ن ا ﺪ ا ﺮو ﺎ ﻜ ا ﺪ‬
‫ان ﺮف ا ّ‬

‫وهﻮ ا ﺪ ا ﻮﺿﻮ ﻰ‪.‬‬

‫ب‪ .‬ا ﻘﺪ ا ﺮوﻣﺎﻧﺘ ﻜ‬
‫‪ .1‬ﺗ ﺮﻳ ﻪ ورﺟﺎ ﻪ‬
‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ ه‬

‫ﺬه‬

‫أد‬

‫اﻷد ﺔ ا ﺎ ﺔ ﻮاء‬
‫ﺁ ﺎر اﻷد ﺔ و ا‬
‫ﺪ ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ أه‬

‫ﺮآﺔ أد ﺔ‬

‫‪.8‬‬

‫ﺮ ﺎ ﺮ‬

‫ا ﺎﻃ ﺔ و ﺎدﺋ اﻹ ﺎ ﺔ‪ ،‬أم‬
‫ﺎ ﺔ‬

‫ﺪا ﺎ‬

‫أ‬

‫ا ﺎة‬

‫ﺎر‬

‫اﻷدب ا ﺎ‬

‫ﺪ ا ﺮزاق‪ .‬ا ﻘﺪ اﻷد ‪ )،‬ا ﺮ ﺎض‪ :‬ﺎ ﺔ اﻹ ﺎم‬

‫ﺪ‬

‫‪.‬‬

‫ﻮد‪ .‬دت‪.‬ص ‪90‬‬

‫‪23‬‬

‫ﺎﻷدب ا ﺮو ﺎ ﻜ‬
‫ﻮر ‪ ،‬و‬

‫وا‬
‫ا ﺬي‬

‫ﺪ ا‬

‫ا ﺎد‬
‫‪،‬ﻷ‬

‫ﻮﻃ ا‬

‫ﺰ ﺔ وه‬

‫اﻹ‬

‫أو ﺜﺮًا ‪ ،‬أو ﺎ ﺜ ﺮ‬
‫ﺪل‬

‫آ ﻬﺎ‬

‫ﺔأ‬

‫ﻰ ﺎ‬

‫إﻰ‬

‫ا‬

‫ﺎﺋ ﻬﺎ و ﺎ‬

‫ا ﺪ‬

‫ﺎل و ﺪ‬

‫ﻮل أ ﺮ ﺪ دي ﻮ‬
‫ا‬

‫ﻜ‬

‫ﻮي‬

‫و ﺎ ﻬ ا ﺚ‬

‫ﺪه هﻮ ﺮﺁة ا‬
‫)‪De Musset‬‬

‫ﺎل ﺪون‬
‫آﺎ‬

‫ﺮي ‪ ،‬ا‬

‫ﻰ‬

‫رو ﺎ ﻜ‬

‫ﺔ ا‬

‫ﻮاﻃ‬
‫ﺪون‪.‬‬
‫ﺔ ﻮى‬

‫‪" (Alfred‬‬

‫ﺔ"‬
‫و ﻮاﻃ‬

‫و ﺎ ﻬﺪ‬

‫ﺎ ﺮ و ﻮاﻃﺮ‪ ،‬ﺬا ﻐ ﻰ ا ﺮو ﺎ ﻜ ﻮن ه ﺎ ًﺎ‬
‫‪ ،‬و ﺄ ﺬه ا ﺮ ﺔ ﺎ‬
‫ﺎ ﺪ ﻮع ﻀ ﺎ ﺎ ا‬

‫ﻼم‬

‫اﻷدب ا ﺮو ﺎ ﻜ ‪.‬‬

‫ﺎ ﺮو ﺎ ﻜ ﻮن راﺋﺪه ا‬

‫ﺎل ‪ ،‬و‬

‫ﻬﺎ ‪ ،‬وآﺎ‬

‫‪ ،‬وا ﺮد ﺔ ‪ ،‬وا ﺬا ﺔ ‪ ،‬و ﺜ‬

‫ﺎهﺎت ﻮﺿﻮح‬

‫ﺎل‪ ،‬وا‬

‫ﺎﻃﺮات ﺷ ﺮًا‬

‫ﺎهﺎ إ ﻰ ﺎ ﺜ ﺷ ﻮب ا ﺎﻃ ﺔ ‪ ،‬وا‬

‫ﺎ ﺮ وا ﺿ ﺮاب ا‬
‫هﺬ ا‬

‫ﺎ ﻐﺔ‬

‫‪Romance‬‬

‫ا‬

‫ﻰ اﻹ ﺎن ا ﺎ ذي ا ﺰاج ا‬
‫‪.‬‬

‫ا‬

‫ا ﻬﺎم ‪ ،‬وا ﻬﺎدي‬

‫ﻮر و ﻜﺎن ا ﻀ ﺮ ‪.‬‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ او ا ﺮو ﺎ‬
‫ﺪل‬

‫‪ ،‬و ﻮج ﻜﺎ‬

‫ا ﺬي هﻮ‬

‫ا ﺎﻃ ﺔ‬

‫ا ﺮي آ‬
‫ﺎد‬

‫ﺎ‬

‫إ‬
‫ﺎل ا ﻮس‬

‫‪،‬‬

‫ﺎ ﻬ ‪ ،‬ﻬﺎ‬

‫ﻮﻬ‬
‫ﺎا‬

‫ﺮ‬

‫‪24‬‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ﻮن‬

‫وﺪ‬

‫ﻬﻮد‬

‫دون ﺬل‬
‫ﺪون ا‬

‫ﻮاﺿ‬

‫‪،‬و ﻬ ﺎ ﻜ‬
‫ا‬

‫ﺔ‬

‫ﻬﺎ ا ﺎس وأ ﺮهﺎ ا‬
‫‪ ،‬ﺎ ﺪ‬

‫ﺎ‬

‫ﺔا‬

‫ﺪهﺎ ا ﻜﺎ‬

‫ﺎل ا ﻜﺎ‬

‫ا‬

‫و ﺎﻃ‬

‫أد ﻬ‬
‫ا ﺎﺋﺪ‬

‫أد ﻬ وا ﺎة ا ﻮا ﺔ ﻬ‬

‫ﺎﺋ ا‬

‫ﻷ‬
‫ﺎ‬

‫ﺜﺎ‬

‫ا‬

‫أداء ا ﻮا ﺎت‪ .‬ﺎ ﺮو ﺎ ﻜ ﻮن‬

‫ﺔا‬

‫ﺮر‬

‫ﺎل‬

‫ﺔا ﺎ‬

‫ذﻚا‬

‫هﺎدي‬

‫ﺎ ﺪ‪.‬‬

‫ﻮى ا‬

‫وا ﺎﻃ ﺔ ‪،‬‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ذات ﻃﺎ ذا‬
‫ﻮ ﺔ و ﺪى‬

‫ﻮق‬

‫‪ ،‬أ ﺮة‬

‫ﻮب ﺪ ﺪ ﺎﺋﺮ ‪.‬‬

‫وآﺎن ا ﺮو ﺎ ﻜ ﻮن ﺆ ﻮن ﺎ ﺮد و ﺎ ﺮ و ﺮ‬
‫وﺆ‬

‫ا ﻜﺜ ﺮ ﻬ ﺄن اﻹ ﺎ ﺔ‬

‫ﺜ ﻬ اﻷ ﻰ‬

‫ا‬

‫ا داب ا ﺪ ﺔ ‪،‬‬
‫ﻮﺿﻮ ﺎت رأوا ﻬﺎ‬
‫ﻇ ﻮا‬
‫ﻮ ﻮن‬

‫ذﻚ‬

‫ﺮ ﺪ ًﺎ إ ﻰ اﻷ ﺎم ‪ ،‬ﺄ ﻮا‬
‫ا ﺎﺿ‬

‫ﺎ ﺮﺿ‬
‫ﺎ ًﺎ‬

‫‪،‬‬

‫‪ ،‬و ﺮروا‬

‫ﻰ اﻷد‬

‫ﺮ‬

‫ﻮا ﺪ أو‬

‫ﺮ ﺔ ا ﺎن و ﺪًا ﻮاه ‪ ،‬وإن‬

‫ﺮون ﺷﺄن ﻚ ا داب ا ﺪ ﺔ ‪،‬‬
‫ﺎ ﻬﺎ و ﻮرهﺎ ‪.‬‬

‫ﺪﻬ‬

‫آﺎ ﻮ‬
‫ا ﻬﺎم ‪.‬‬

‫‪25‬‬

‫ﺎﻷدب ا ﺮو ﺎ ﻜ‬

‫ﻮرة و ﺮر ‪ ،‬واﻷدب‬

‫أدب‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ أدب ا ﺎﻃ ﺔ ‪ ،‬ﻜﺜﺮ‬
‫ﻮة‬

‫ﺬات ا‬
‫أدب ذا‬

‫ﺮ ﺪود‬

‫ﺪوداً‬

‫ﺁ‬

‫ﺮف‬
‫ﺎ ﺮ ا‬

‫ا ﺎن‬
‫ﺎ ﺔ و ﻮاﻃ‬

‫ﺪاد‬

‫ﺰ ا ﺪ ‪ ،‬إن ا ﺮو ﺎ‬

‫ﺔ )ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ(‬

‫ﺎهﺎ‬

‫ا ﺪ ﺪ إ ﺎ ﻬﺎ‪ ،‬ﻬ ا‬

‫ﻜﺎم إ ﻰ ﺎ‬

‫ﺪ ﺪة‬

‫ﻬﺎ ا ﺬوق ا ﺮدي و ا ﻮ‬
‫ا‬

‫ا ﺮد و ﺮ‬

‫ﺔ ﺪ ﺔ ﻰا‬

‫ا‬

‫وأﻀ‬

‫ﺮي‪ ،‬ﺎ ﺎﻃ ﺔ ا ﺪ ﺔ و‬
‫ا ﻮا ﺔ‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫إن ا ﺮو ﺎ ﻜ أدب ﺮز ا ﺎل اﻹ ﺪا ﻰ‪ ،‬و‬
‫و‬

‫ﻬﻮ‬

‫ﻮ ﺔ‪. 9‬‬
‫ﻮل ﻮ‬

‫ا‬

‫ﻃﺎ‬

‫ﺮ ا ﻮ ﺪا‬

‫ﻮب وا ﺮو ﺎ ﻜ ذو ﻃﺎ‬

‫ﻜﺎد ﺮف‬
‫ا‬

‫ا‬

‫وا ﻀﺎء‬

‫ا ﺮﺔ‬

‫ا ﺬات‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫أو ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ ا‬

‫ﺎ‬

‫ﺔ‪،‬‬

‫ﺪت ا ﺮد‪،‬‬

‫‪ 9‬ﺎﻃ ﺔ ا ﺪ‪ ،‬ا ﺮوﻣﺎﻧﺘ ﻜ )ا ﺮوﻣﺎﻧ ﺔ( اﻷدب‪ ،‬ﺎدة‬
‫‪http://fatima0arabic.maktoobblog.com‬‬
‫‪ .10‬ﻮ‬
‫ﺰ ا ﺪ ‪ ،‬ﺼﻮل اﻷدب ا ﺤﺪﻳﺚ و ا ﻘﺪﻳﺔ‪) ،‬ا ﺎهﺮة‪ :‬دار ا ﻮم ‪ ،(1983‬ص ‪-92‬‬
‫‪93‬‬
‫‪ ،‬دراﺳﺔ اﻷدب ا ﺮ ا ﺤﺪﻳﺚ‪)،‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ا ﺎ ﺔ اﻷزهﺎر‪2001،‬م(‪،‬ص‪5‬‬
‫ﺪ‬
‫ﺪ‬
‫‪.11‬‬
‫ﺔ ﺄ ﺬة ﻰ ‪12‬د‬

‫ﺮ ‪2009‬‬

‫‪26‬‬

‫و ﻰ اﻷدب ا ﺮ ﻰ ﻮل‬
‫اﺬ‬

‫ا ﻮا هﺬ ا ﺬه‬

‫ا ﺎ ﺮ‬

‫ﻬ‬

‫ﺮان و‬

‫اﺮ ﺎ‬

‫ﺎﺋ‬

‫وا ﺎز‬

‫‪.12‬‬

‫ﺪ ا‬

‫وﺷﻜﺮي‬

‫ﺪ‬

‫ﺪ‬

‫ﺪر ﺔو‬
‫و إ ﺮاه‬

‫ﺎ‬

‫ا ﺎل و‬

‫ﻮد درو‬

‫ﻰ‬

‫ﺎزي‬

‫و‬

‫و‬

‫ا ﺎ‬
‫ا ﺎ‬

‫ﻮر و ﺷ ﺮاء ﺪر ﺔ ا ﺪ ﻮان ‪ :‬ا ﺎد‬
‫ﺮان أ ﻮ ا ﺮو ﺎ‬

‫‪ ،‬دراﺳﺔ‬

‫‪.‬و‬

‫اﻷد ﻰ‬

‫و ﺮان‬

‫ﺔ و إ ﺎ أ ﻮ ﺎﺿ و أ ﻮ ا ﺎ‬

‫ﺎوي و ﻮ‬

‫و و ﻼح‬

‫ﺎ ﻰ إن‬

‫ﻮد ﻃ و أ ﺪ ﺪ ا‬

‫و ﺮح ا ﻮن و أ‬
‫و‬

‫ﺮ‬

‫ﺪا‬

‫اﻷد ﺎء‬

‫اﻷدب ا ﺮ‬

‫ا ﺤﺪﻳﺚ‪ ،‬ص‪5‬‬

‫ﺔ‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫‪13‬‬

‫‪. Sukron Kamil, “Sastra Banding arab Mazhab Eropa ”, Diktat, (Jakarta UIN Syarif‬‬
‫‪.2‬ص‪hidayatullah ,2004‬‬

‫‪27‬‬

‫ﺪ ا ﻐﺮب‬

‫‪ .2‬ا ﻘﺪ ا ﺮوﻣﺎﻧﺘ ﻜ‬
‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ ﺎ ﺔ ا‬
‫ﺎر‬

‫وأه ﻬﺎ‬

‫ﻮر ا ﺪ ﺜﺔ‬

‫ا ﻜﺮ ا ﺪ ﺚ ﺎ ﻐﺔ‪ .‬ﻷ‬

‫ﺎدئ و ﺎ ﻬﺪهﺎ‬
‫ﺎن ا‬

‫ا ﻜﺮ و ا دب‪.‬‬
‫ﺎ اﺷ‬

‫ا ﺎهﺎت ﻰ ا ﺮن ا ﺜﺎ‬
‫ﻰ‬

‫ﻮل‬

‫ﻬﺎ ﻬﺪت‬

‫ﺮ ﺪ‬

‫ﺮت‬

‫ﻮ ‪ ،‬إذ ﻬﺪت ﺜﻮرات و ﺎ ﺮ ﻬﺎ‪.‬‬

‫ا ﺬاه‬

‫ﻬﺎ‪ ،‬وا ﻮت‬

‫ا ﺪ ﺜﺔ اﻷد ﺔ ا‬

‫ﻰ ﺬورهﺎ ا ﺎ ﺔ‪.‬‬
‫و ﺪ آﺎ‬
‫ا ﻜﻼ ﻜ ﺔ ا‬
‫ا ﺮن ا ﺜﺎ‬
‫ﺮ‪ .‬و ﺪ ﺎ‬
‫ﻰ ﺮ ﺎ‪،‬‬

‫ﻬﺎ‬

‫هﺬ ا ﺎدئ‬
‫ﺎ‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ‬

‫ﻰ أور ﺎ‪،‬‬

‫ﻰا‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ ﻰ ا‬

‫ﻰ ا ﺎﺿﻬﺎ ﻰ أوا ﺮ‬
‫اﻷول‬

‫ا ﺮن ا ﺎ‬

‫ﺮا أو ‪،‬‬

‫ﻰ أ ﺎ ﺎ‪،‬‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ هﻮ ا ﺎرا ﺎﻃ ﻰ‪ ،‬ا ﺜ‬
‫ﺿﺪ ا‬

‫ﺔا‬
‫و‬

‫•‬

‫ﺎرﺿﺔ‬

‫ﻰ إ ﺎ ﺎ و إ ﺎ ﺎ‪ ،‬وا ﺎر ا‬
‫ﺔا‬

‫أ ﺮز ا ﺎ‬

‫د‬
‫ﻰا‬

‫ا ﺮآ ﺰ ﻰ ا ﺎل ﻷن ا ﻮا‬

‫ﺎدئ‬

‫ﻰ ا ﺬى ﺎ‬
‫ﻰا‬

‫ا ﺬه ا ﻜﻼ ﻜﻰ‪.‬‬
‫ﺎ ا ﺮو ﺎ‬
‫ا‬

‫‪ .14‬ا ﻼح ا ﺪ ا ﺪوى‪ ،‬اﻷدب ا ﻤﻘﺎرن‪ ،‬ا ﺪراﺳﺎت ا ﻠ ﺎ‪ ) .‬ﺎآﺮ ﺎ‬
‫ا ﻜﻮ ﺔ‪ ،(1997 ،‬ص ‪109‬‬

‫ﺔ ا ﺎﻃ ﺔ‬
‫‪14‬‬

‫‪:‬‬
‫أو‬

‫ﺔ‬

‫ﺎ ﺔ ﺷﺮ‬

‫هﺪ ﺔاﷲ‬

‫‪28‬‬

‫•‬

‫ا ﺪ ﻮة إ ﻰ ا ﺬا ﺔ و ا ﺮ ﺔ ﺎ ﻬﺎ‬
‫و‬

‫•‬

‫ا ﺮ‪.‬‬

‫ا ﺜﻮرة‬
‫آﺎ‬

‫ﻰ آ ا ﻮا‬
‫ﺔ‪ ،‬وا‬

‫ا‬

‫ا ﻰ‬

‫ﺎﻃﺔ و ﺎ ﺋ ﺔ‪.‬‬

‫ﺎن ﻬﺎ‬

‫إ ﻼء ﺷﺄن ﺎﻃ ﺔ ا‬
‫ا ﻰ ﻮاد ﻬﺎ‪.‬‬

‫ا ﺮ ﺔ ا ﺮد ﺔ‬

‫‪15‬‬

‫و ﺪ ﻇﻬﺮ ا ﺬه‬
‫ا ﺮن ا ﺎ‬

‫ﺮ‬

‫اﻷد ﺎء‪ ،‬و ا‬

‫ﺮاء‬

‫ا ﺎﻃ ﺔ‪ ،‬و ﻬ ﻮن‬
‫ةا‬

‫ﻮل دون ا ﺮ ﺔ ا ﺮد ﺔ ﻬ ﺎ‬

‫ﺪا ﻬﺎ‪.‬‬

‫•‬
‫•‬

‫ﺷﺄن ﻰ ﺎء ا ﺎة‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ‬

‫‪ ،‬ﺪ ا ﺜﻮرة ا ﺮ‬
‫ﻰ‬

‫ﺎﺔ ا‬

‫ﺮر‬

‫هﺆ ء ﺎر آﺜ ﺮ‬
‫و ﺪدوا ﺷ ﺎب ا‬

‫‪.15‬‬

‫ﺪ‬

‫ﺚ ﺰع‬
‫ﺎر ﻬ‬

‫ﺔ‪ ،‬و ﻮن إ ﻰ اﻷ ﺎ ﺔ‬

‫ﻰ أ ﻜﺎره وأ ﺎ ﻬ ‪،‬‬
‫أو اﻹ ﺪا‬

‫إﻃ ﻬﺎ " ﺪال" ﻰ آ ﺎ ﺔ "را‬

‫ﺪ‬

‫ﺔ ا ﺪا ﺔ‪،‬‬

‫ا ﺎل ﻮى‪ ،‬و ﻮاﻃ‬

‫و ﻰ هﺆ ء ا ﺮو ﺎ ﻜ‬

‫ا‬

‫ﻬ ووا ﺪ ﺎ ﻬ ‪ ،‬ﻮذون‬

‫ﺎهﺪ ا‬

‫ﻜﺎر و ا ﺪ ﺪ‬

‫ﻰ ﺁ ﺎره‬

‫ﻰ ﺮ ﺎ‪،‬‬

‫ﺮق‬

‫اﻷد ﺎء و ا‬

‫ﺪة‪،‬‬
‫‪ ،‬هﺬ ا‬

‫وﺷﻜ‬
‫ﺮاء‪ ،‬ا ﺬ‬

‫ﺎ ﺮ‬

‫ﺔ‪.‬‬

‫ﺔإ‬

‫ﺰﺔ‬

‫ﺮ"‪ .‬و ﻰ‬

‫‪ ،‬دراﺳﺔ‬

‫ﻬ‬

‫ﻇﻬﺮوا ﻰ ﺮ ﺎ‪،‬‬

‫ﺮ و اﻷدب ﺎ ﻮن ا ﻐ ﺎئ وا ﻮ ﺪا ﻰ ا‬

‫اﻷدب ا ﺮ‬

‫ﺜ‬

‫ا ﺤﺪﻳﺚ ‪ ،‬ص‪78-77‬‬

‫‪29‬‬

‫و‬

‫ﺎﺋ‬

‫أه‬

‫ﻰا ﺪ وا‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ ﺔ ا ﺮد‬

‫إ ﻰ اﻹ ﻜﺎر و ا ﺪ ﺪ‪ ،‬وا ﺰوع إ ﻰ ا ﺎرب ا ﺬا ﺔ‪ ،‬و ا ﺮم‬
‫ﺎ‬

‫ا ﻮا ‪ ،‬و ا‬

‫‪ ،‬وا ﻀ ﺮ‬

‫وا ﺎل‪ ،‬وا ﻬﺮوب إ ﻰ ا‬
‫ا‬

‫ﻮﻰوا‬

‫ﺬه‬
‫ر ﺔأ‬

‫أه‬
‫ا‬

‫ذات‬

‫ا ﻜﻼ ﻜ ﺔ‪.‬‬

‫ﻰ اﻷد‬

‫ا ﺪ‬

‫ﺎ‬

‫أي‬

‫ا ﻜﻼ ﻜ‬
‫ﺎ‬

‫ﺰوع إ ﻰ‬

‫ﻰ أن ﻜﻮن أدب هﺬ ا ﺪر ﺔ‬

‫ﺎ‬
‫‪17‬‬

‫ا ﺬا ﺔ و ا ﺄ ﺔ و ا ﺮوح‬

‫إ ﻰ ا ﺮﺿﺎ ﺎ ﺆس و ﺪاء ا ﻮت‪.‬‬

‫ا ﻮت ا ﺎ ﺎ‪ .‬و‬

‫ا‬

‫ﺔ‪ ،‬وا ه ﺎم‬

‫ﺪر و ا ﻬ و اﻷ ﻮب‪...‬و ﺪ ﺎول هﺬا ا ﺬه‬

‫ا ﺎة أ ﻀﺎ‪ .‬ﺪ ﻃ‬

‫ﻷ‬

‫ﺎهﺪهﺎ‪ ،‬وا ﺪث‬

‫و ﺎ ﺮهﺎ وا ﺎ ﻬﺎ‪ ،‬وا ﺮوج‬
‫ﺚا‬

‫ا‬

‫ﻼق وراء ا ﺪوات‬

‫ﺔ وﻇﻬﻮرهﺎ‬
‫ﺄ ا ﺬه‬

‫و ﺎﺋﺮا‬

‫ﻰ اﻷ ﺎق‬

‫ﻰ‬

‫ا ﺮو ﺎ ﻜ‬

‫ﻜ‬

‫ﺎﺋ ﺎ‬

‫ا ﺪر ﺔ‬

‫اﻷدب‬

‫ﺎهﻀﺎ‬

‫‪ ،‬و ﺎرﺿﺎ ‪ ،‬وهﻮ ﺬه‬
‫ﻮد ا ﻜﻼ ﻜ ﺔ إ أ ﻬ أو ﻮا‬

‫ﺎ ﻰ‪ ،‬ﺼﺔ اﻷدب ا ﻤ ﺎﺻﺮ ﻰ ﻣﺼﺮ ا ﺤﺪﻳﺜﺔ‪) ،‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ا‬

‫‪ .16‬ﺪ ا‬
‫ﺮة‪1960،‬م(ص ‪29‬‬
‫ﺎ ﻰ‪ ،‬ﺼﺔ اﻷدب ا ﻤ ﺎﺻﺮ ﻰ ﻣﺼﺮ ا ﺤﺪﻳﺜﺔ ‪،‬ص ‪152‬‬
‫‪ .17‬ﺪ ا‬

‫ﺔ‬

‫‪30‬‬

‫ﺪ ا ﺮو ﺎ ﻜ ﻮن‬

‫ا‬

‫ﻰ ﺎل ﺎﻃ اﻷد ‪،‬‬

‫هﺎ ﺎن أ ﺎ ﺎن هﻮ ا ﺎﻃ ﺔ و ا ﺎل‪.‬‬
‫ﻮ ﺮ وا ﺔ ا ﺎة ﺎ ﺎم‬
‫ﺎ ﺎ ﺪا و ا ﻜ‬

‫ﻬ‬

‫ﺮا‬

‫ﺎﻃ ﺔ