Masukan Bagi Draft RUU P3L

G

C

I~lepartrmenKrhutclnan d a n hrheraya pihak sc.prrli L~.emhaj;,iEkolalwl Indonc.sia (IL.lrl),
WIVF Indonesia, Tht! Nalure Concrrvanry, Asosizlsi Swasta, dali bebrrapa L.SM sudClh
~nerurnuskanharrnonisasi slandar legalitas k'tyu. Tujuan krgi;lt'tn ini alltara lClina ~ l a l a h
.
d a p a l tlitrrima olcll
L I ~ ~ mc.nclapatkan
I I ~
kriteri,~ d a n indikator leenlilas k a.~ , u\,an8
~I.
pe11117~lhas~11i
~ ~ \ e ~ i y ,hr r~l nr ~~n~oi ~ ~ iSs[ ~~I I~I LsI i~ I I .
h c r b a p i tuju'~n p'lsar k,l\1~1c i i ~ L I I I ~ Hasil
lrgalilcts 1t.rschut ~nc>nc.,ikup, ~ s p t ~ k - a s p c17rrikult:
h
1. Surnber kayu ddri h~lt't11nry)arct 1x;rbclsis UniL h l a n a j c m r ~(k~lutan
~
Al'tm/'l'an,~man):

a. i\sL~Ik a v ~ t d'lri ijin prnehangan yang scth - aila lr!l;alilcts areal d , ~ n h'tk
pem't~daalan;
b. Sistem dctn prosetlur penebangan - memenuhi sisteln d a n prosedur prnt.bany,an
!,an8 sail;
c.. I \ l c ~ m ~ ~ e r I i , ~ l,lspi.k
i k m lin1;kungan dan sosi'll - !.ant; lrrkait drnj;an krj;iatan
prnrl7an;;an;
2. S u m b ~kavu
~ . d,lri hul,ln nrt;arn herbasis penp,eloac~~i
hut'ln ole11 masvarak,ll
a. Masyarak'tl rnr~nilikiijin pengusahdan;
h. IL)ijala~-tkann!,akr>m.,~jibanmenjaga, me~nelihar,t,~nelestarikanh u l a n ncgnra cia11
mr~menuhip e ~ n u n g u l a nprmrrintah dal'tm srklor kehulanan;
3. S u n ~ b c kr a ~ 7 ti'lri
~ 1 11~11,lnnr);ara tid,~kherbasis unil m;lnajemen:
a. 'I'rrdapat ijin Iclin y'i11g s a h unluk pen1unl;utan 11~1silhula11 kayu;
17.
K r ~ s t ~ s ~ dr,nt;,ln
~ ~ ~ i ~ lsislem
ii

d a n p r o s e ~ l u rprnrl>,~ny,,~n
dcln p e n g C ~ n ~ , k uk,l\,u.
tl~~l
4. 1 lutan hak milih ~ l a narc~alnon hutan
I . Krpcmilikan k a \ . ~ ~iap;,t
l
riibultlikan k e a h ~ a l i a n n \ . ~ l
5. L,eellilas kayu u ~ l l u kp e n g a n g k ~ ~ l apengol,than
n,
cLln prnga~it.,kulan,ku~
kajru ol,lhan
n. Intlustri pengolalicln kayu m e n d c ~ k u n g l e r ~ r l e n g g a r ~ t n ypa e r t l C t ~ a n g ckayu
~n
It'$" I
h. Unil manajemrn mrmpunyai d a n menerapk'tn sislelm p t ~ n e l u s u ~ . i~l ~; IiV L Iy a q
menjamin keterlar.akan k'tyu dari asalny't;
r.. Krullsal~anprrdagangan atau prmindahan-tangallan kn!.u nlahan.
K ~ ! ~ Lclinyalltkcln
I
ill~~grrl,d r n g a n demikian, apabil't dcllam proses produksi maupun

per~lag~lngannya
lidak d a p a t mernt!nuhi svaral-syarat legalilcis d i atas sc;suai tieng,ln
sumbrr asal k a \ . ~HatasCln
~.
demikian itu sek,lligus ~ n e l i u n j ~ t k k bahn,a
~tn
peml7alakan liar
licink Iian\jCt lerjatli L~r!lc~kC~~igan
ini, n,lmun s u d a h trj,tdi srjnk awn1 I,~llun 197(1,1n.
A kumulnsi damp,lk pt>m17cllakan liar Lersobul mt>n\'r.ha17kc~nkrrusak'ln hu tcln ,lICln~
p r c ~ ~ l ~ ~11~1lan
k s i , linelung mallpun h u h n konsrr\~asi.KcrusCIkc~n
11~1lanellam prr)tl~tksi,

misalnya, dilandai ole11 lehili ciari 20 jula 1 . h hulan procluksi vang lelali ditingt;allcCln
Hr'H/IUl'HHK. Naskah singkal ini menyampaikan pokok2 pikiran sebagai masukali
lerliadap Ilrafl IZUU 1'3I~.-',lerbalas pacia aspek kel~ijakandan p t : ~ ~ g e l o l a hutan
a ~ ~ - lidak
lermasuk aspek Iiukum, srsuai ciengan kompelensi penulis.


I'enc.urian kavu cli Jawa, ~nisalnya,suclah (el-jadi sejak 3 ahaci yang lalu, ydi1~1sejak
- masyarakal mt?nehang polion jL\liole11 kongsi d a g a n g Brlanda p,lda Lali~~n
ciilar,lny,nva
1670. I'elarangan ilu liclak pernali menghentikan ~ ~ i a s v a r a k alokal
t
unluk 1t:rus
mrm'tniaalkan hutan, lclapi justru menimbulkan kollllik anlara penguasa hutan Jengan
m'lsyarakal, sedelnikian klisr d a n rulinny'j sehin,qga akhirn\za menjadi s u a l ~lrc~clisi
~
hinet;" s'lal ini. IUalatn l L ~ l C l sosial
r a ~ ~ telali pula le~-j,~cli
l~enjungkir-halikkannilai-nilai,
mrlant;gt.ngkan apa \,an8 disebul Hery Sanloso'l sc.l~a?,ai "perhanciilan sosi,ll"; J a n
huk'in Ii,lnva ilu, ti~elainkanjugs Lrlal~mrmhiarkan prrl'~wan,ln rakval Lerliclcla~~
-,~ar,l
penyelt?nggara krliulr~nan, lrrulama yang dilakctkan secara diam-diam, anonirn,
saholase pananaman l ~ u l a nkecil-kecilan, mencuri k a ~ r u ,m a u p u n gosip cia11 t;unjint;an
lerliaclap p e l u g a s - p e t u p s penierinlah.
~


Tidak ht;rbecla dengan apa yang lerjadi di Enlikong clan Baciau, claerah perbatasan
~
Pel-judian "kolok-kolok" l e l a l ~hiasa cii lakukan d i pelnukilnan
Ka l i n a n t a n d a i Serawak.
semenlara (1711,$(' L . I I I I I / ~ ) penel~a11g kayu, lnkasi proslilusi dimana-mana, s e l ~ a r i - l ~ a r i
dilemukan orang-biasa men-tbawa senjala (lanlak) d a n pistol rakilan, lirnbul wilayaliwilavah eksklusil yang I~aiiyad a p a l cii~nasukiorang-orant; lerlentu, pencurian kayu
menjadi ha1 biasa, yang selnua ilu seperli menggambarkan sualu negt.ri tanpa
yemeri~llalian.I l a l a ~ nsualu lokakarya cli l'ul~~ssibauvang pernah penulis ikuli, lib;l-lihcl
makan sianp, clilaksanakan di L.~tbukI-Ianlu, hlalavsia, cian khabarnva cukont; yant;
memhayarnya, semc.nlara ilu makan siang van8 clihiclangkan oleh panilid mal'il~ lidak
dimakan.

c

l'rnj~~nt;kir-balikk~~~i
norlna \rang herlCiku di ~nas!.ar,~k,il LiJakldh n~t:mak,l~iwclhLu
singkal. 1'1 memrrlukan pclembat;acln ~ n r l a l u iLrat~s'lk.;i-lraksaksi sosial, rkonomi cian
polilik \,an8 panjang, d i ~ n a n apej~,awlaipcmt!rinlali d a n aparctl keam'inan jut;.^ menjadi
bagian cii cialamnya. Di dalam slruklur sosial seperli ilu Lidak a d a jVcjnglidak lahu
meiigenai sesualu. Informasi dikelahui selidiri atau heredar ciari mulul ke mulul, yang

oleh S l ~ a r pd, k k disebutnya menjadi ajang dislribusi 11,1111~17clio1l
1 - 1 1 ! o/"-ri~lzl~.
Teri,ldi cldn rnc.ngucllliya Lr,lnsaltsi-~ransaksicli alas le11lu acia sebabnya. I'erlantn, bahwa
pemhalakan liar liciak d a p a l dilakukan sekelompok orang !,ant: sama. Pc.lani hulan cli
Jawa \?any,digalnharkaii ole11 Sanloso, misalnya, lel'jp m c n g h o r t ~ ~ ainandor
li
I'rrl~ulani,
jagawana, d a n hahinsa meskipun l ~ a n y aciipermukaan. Demikian juga penebang k a y ~
di~
Fhlikong d a n RL~clau.
Ktdua, kekualan lransaksi tersehut clilop'lng oleh pillak luar yang
~~

'
"

~~

-


~

Dl-aft I ~ I - s e h utte ~ - t a ~ l s g Ia.:l \'lei 3 0 0 8
Hagian iuli5a11i11ipel-nali di11111atd i tiaria11 I i o n ~ p a sI 0 Fehwal-i 2002 deliyan j u d u l " P c ~ ~ l / l ~ c / I i / l1it11
ir/~/
o f ( ' i . i / ~ i ~ole11
."
t I;irindi I i a r t a d i l i a ~ ~ t l,ii[('s,,1nrnyrl7utk~ln17aliwa pijCikcinkrirninal st.ringkali
lidak c.ukup jcllcts. O l r h karrnanyCi, hanya b e r h u ~ n ppaclc~
~ ~ huhum clan legalitas srrins
hrrakhir deny,,tn krp,ap,al,ln, karrna biaya trans'lksi untuk m c ? n j a l a ~ ~ k ~ l rdap'lt
u~y
mrlebilii manlaal y.lng diprrolrh. ilrnp,an tolok ukur norma rnasyarakal uliium, yang
el imaksud kri~ninal ~nisalnya kep,iatan mrnr.uri alau mrni;ambil barany, ),an8 l7ukdn
haknva. Trtapi kegiatan "menc:urin srtara aktual srringkali tidak dapat srrta-mrrta
rlik,lIrt;ol.ikan dc~lclm
konteks moral-amc)ral dan lr:p,al-illrg,il, Tvrgantunk; pctndanl;c+~i
krlomtlc)k masyarakat l r r l ~ n l uy;111g lrbih mrmpunirai ikalan kvsrharian clr11i pt>nt;a~.~~Ii
r?honolni pc)lilil\.
lclni;sunpl dalam rnc~nc~nt~tkan

baik c1;ui bll.lk cialam trCl~isclksi-trctrisclkSi
S r p u t i dikrtaliui, nasionalisasi per~1sahaan-~7rru.s~1Ii~1~+1i
rninjrak mrnjadi l'c?rla~nin,~
a ~ + n keli~~tan~ln,
pdda t;+Iiun 50an scrtcl pemilik,ln p r r ~ ~ s a l i a a n - ~ r r ~ ~ s ad Ii ~ bidang
perkebunan, ~~t:~-larnha~ig,l~i,
anp,kulan, dll. mrlibiltkan TNI clan p ~ l r a 17irokrat rlil
lairu~ya,baik sec,arclinstitusional maupun non institusional (Samego, dkk, 1998)" DU,llam
studi berjuclul " Kila AKi n ~ p ~ i leii'11gan
,
.irj;~~rnt'~iL L I I L L I ~
mt!ngemI,alikan kc.adilan yang selama ini li~izlk cliprroleh oleh masyarak,l1
I ~ ~ ~ s c I 1.> L I
c..

IUI'I-ItlK \7ani:, lelah brrakhir masa p c n j ; ~ l s a h a a n n p ,alau le~jaclikonllik sosial
I . ~ ~ ~ hulan
~ I L
st~hingj;aLii1,lk d a p a l melclkukan opc:rasi, alau
clt.ngan I I ~ ~ I S \ ' ~ ~sekilar

l i ~ i a klayak unluk lnelaksanakan kolanj~llanu s a l i a n ~karena
~ ~ ~ polensi h~llannya
sudali sangal ket.il, menjadikan s e l u r ~ ~ pelaku
li
m e ~ i y ~ a m h ki l~ p u l u s a nj'lngka
penilek c i e ~ i g ~memperc.epal
i~i
penebangan kayu cii 11~1lanyang masili lersisa. [la1
ini sa~ip,~tl
rasional L L I I ~ L clilakukan
I~
karena habisnva k a v ~ cii
l hulan s'llna sekali
lidak menirnb~rlkanbehan alau resiko pang liarus dilanfig~ungJi kernuclian hari.

2. Sil~ldsi pcngenai peran pernerinlali
pusal m a u p u n claerali untuk melakukan pencelolaan Lrrliadap sumbt:rclava Ii~rlan".

a1:
I p a i y r b a h van2 kedua lerst?bul - ciengan lelap eiipengar~rhioleh pt:nyc:t7dl? ~ C I I I ~ ;

perlama - meln~ungkillkan terjaciinva kerusakan hula11 liencan 1,erbagai benluk,
sepcerli:
I.

13.

c..

Kr>;a>;,llclnlx~rl~,lgc~i
LI pays penyJendc1lian p e r ~ ~ s , l k a
h ~~i ~ l a~nel,llui
n
jalur I ~ L [ ~ L L I I ~ .
Ilapal c1enFJan muciah cliketahui 1,ahwa program nasional pengcnclalian
~
denyJan p e n e p k a n hctkum I,er,tkliir cienj;c~~i
pemb,tl,lkcln liar I , ~ I I Idiicientikkan
kegagalan, alau keberhasilan yang sifalny,~ harlva spuradis yailu yan?;
pc~laksana,l~inya
11ij'iclikan c,or~lolialau pilot p r o ~ , e ksaja.

Kej;agala~i y c ~ i e g a k ~ tllukum
n
lerhadap para perusak hula11 yang selama ini
Lejadi t e l a l ~ melahirkan elek ganda alilara lain rne~lingkalnva skala usC~l1a
perusakan Ii~ltanl'.Skala penc.urian kayu, misalnya, semakin hesar, baik cialam
j~unldh,r n a u p ~ r nclan Crrutalna oleh pelaku-pelaku yang d a p a t m e m ~ ~ e n g a r u l i i
para peme>;ang kekuasadn. Hal ini &pal clifaliarni, karena dari sisi e k o n o ~ n i
hanya para pelaku yang mcimpLL membayar 17iava Iransaksi liny,t;i y'iny,
memungkillkan clnpal m e l a k u k a ~ pembalakan
i
liar.
T'cwyebab yang ktlei~radengan berhaeai p e n g a r ~ t hganda yang diakihalkannya
mc)nyehnl~kantiii'tk dapal cliliinclarinya masalnll-rn,is;-llah kerusakan ~ L I L ~ ~ clan
II
kli~tsusnya pembalakdn liar adalnh mc~salaIickollomi polilik. L)i I,lpangal~
kegiaian pelnbalnkan li;lr [cl'ih rnelibnlkan st?l;ennp -,piIi,lkclan rnt>nj,~ciij,~rin>;all
sosial ehonomi di stltu sisi ciclli polilik di sisi 1,linnya.

L)engcln me1Igac.u kt:pcj~lclc i s u~ ~ n~b e rpermasalalian cii alas, segc.ra ciapal clikrlallui
mengapa 1,erhagai kegialan peny,endalia~ikerusakal~Iiulan, khususnva pernbalakan liar
yan!: Lt.lnh brrjalan sc.lC11na ini lidak rnembdwa h'isil yang bernrli. Oleli karena ilu

' I

I

Saat i ~ l i~~e~igeilll>an~m
I \ C ~ ; I ~ I I W I I Prngelol;larl H u t a ~ l ~ K l ' H
masili tc.rlia~lib;~t
oleh bentuk orga~lisasi~lya
Orpnisasi KPIi dibrrltuk ~ersendiriu n t u k mernperkuat mana.jemen pengelolaan t i ~ ~ t ayr ia n z hel.basis
ha\basi111.Ini d i l a k u k a l ~L I I I ~ ~ I~nen~~lupi
\
organisasi kehutanan dael.aIi \'ally berbasis holl~oclitas.Bentul,
oryanisasi K P H ini belum mendapat kesepakatali antara pusat cia11daerali.
('larke. I-I.K. W.J. Reed. K . h l . SI11.estlia.1993. Op~i~irr~l
LII~;II.C~C,IIIC~III
/'1.0/~~~1.(1~
R~gt.\0 1 7 L)o~~c~lo/~irr~
C ' ~ / I I I I I : I FoI.c,.\I. Y ~ I / ~ ~ L , 10
c . I PC~IIIIJUILI~LIII
1i(11.,
Rew~~rce
slid E I I C I ~Eco~io~iiics.
!
15 ( 199.:) : 27 I -203

c l i p r r l u k , ~rvaluasi
~~
t c r l ~ a d a pi r n p l e m e ~ ~ t a skrlijaknn
i
ITanr, srlama ini t r l a l ~hcrjalan,
I ; L ~ I ~ C I [~'1.[7rlikd~lli!'~ld i I I ~ C I S Cydnj;
I
dkdn clalnnj;.

Biaya T r a n s a k s i d a n M a s a l a h P e m e r i n t a h a n
h l r s k i l ~ ~llerhagai
~n
l i l l t ; k ~ ~ nstrcltep,is
g ~ ~ ~ ~ p e m l ~ c ~ n g ~ k~ cnlnl n~ l t ~ l ~
telnh
~ ~ t jauh
n
l~rr~~ll~~l~,
namun cinlam IJt>rumusan kellijakan L < ~ : ~ I L I ~ ~ I I ~ I I helum trrclayctt p r r u l ~ a h a nm r ~ ~ d ~ l s ~ l r . .
Hal ini diselxillkan ole11 suatu ange,clpcuI hal~w'l pen:;t:ndalial~ perilctku prlaku L I S ~ ~ ~ I
krhutanan cian masyarakat d a p a t clilaksanakan melalui instruksi yanp, ditunjang ole11
pcn:;~lw.as~lnpcm cri ntah ( ~ . i ~ r l r ~ ~ ~l rir lr irl ~rc1r7lr.01
il
/?c~lic-ir~.;). Kellijak'ln kehutanan el t>wasa i ni
l ~ e l u mdilandasi prngetahuan yani; c.ukup mrni;rnai apa masalah yane, srhrnarnya
terjadi cli lapanp,an d a n konsep a p a vane, sepatutnya clie,unakan ~ ~ n t umemrc.ahkan
k
mascllali trl.st>hut, akihatn\!a krl~ijakan kt.11~1tallan l~c.rjalan ticlak efcktilI7. St~jumlah
111asalah pokok jranj; mcnd,lsari pilihan masyarakat l,c.rikut ini bclum cliprrtilnlxingknn
clalam mrmec.ahkan t r j a d i n y a kerusakan hutan:

e

1
2

7

I r m a h n v a hdk, balk cialam br111uk prrijlndn, m a u p u n h a h dasar alas hawasnn hutan
llcgala vang b r l ~ u ns r p c ~ ~ u h n m
y ar n d a p a t prnr,akuan m a s \ arakal
I rm,lhnva h r m a m p ~ ~ a Icnlbagc3
n
p c ~ n r r l n t a h cinn pt'1lirnnla11 tlclt>rclll cldlCl~n
mt.nguclsal ~ n f o r m a \ l , clclla~n mrl~e,e,unakan ~ l d o r m a s l \t>l>,lt;a~dasdr p c ~ n l > u ~ l l a ~ l
krll~jakan,srrla lelnal-unya pclaksandan ht.ll~jakan !,lng trlah cl~lt~lapl\an
T c ~ i ~ i ~ i l li~11lt111i;clli
in~a
rl~~tctr
lt~ml~ngn,
tcrul,lrn,l \.lng m c n ~ l n t . , a~1sa11,l
~
l\~~l~l~dllrlll,
\rllaj;c~lp ~ a s \ ~ ~ iLr Ia It ~ ~ ~L nI r~ ~ n l l l l m ~ ~b~av'l
~ n k ~l rtcnl n \ c ~ k s ~

Us,lha k r h ~ ~ t n n ~tclali
l n larn'l l,rri;cl~~tdrnj;an rkonomi hid^-^^ tini;i;i yanj; t t ' r l i i t ~ ~ ~ l j ;
sebagai h i q a transaksi sel>esar 12"h-13% clari b i v a total produksi per 1113. IJisampini;
ilu, pungutan resmi yani; clibayar jue,a ditamlxih dt!ne,an pune,utan-puni;utan ,all);
dilakukan oleh I'tmcla d a n masyarakat, sehingga m e ~ i g a r n l ~porsi
il
;~nLal-a3796-16% dari
total hiaya produksi per 1n314.
Il1rnj;an LClnpd d i ~ ~ e r l i r n b a n g k a l u ~ketiga
y ~ l unsur yane, m e n r n t u k a n kebijakan yang
hcrjcllclntli alas, m'ikd st>l>agianbesnr masyarakat mrmilih jnlan pinlas, merusak hulan,
karrna:
1. Lemahnya kepastian u s a l ~ aserla l e m a l ~ n y ainsentif unluk menjactikan hulan sehdp,ai
moclc~l
rkonoln i dalam jangka p C l ~ ~ j a n g .
2. Kt?l1ijclkanpemrrinlah lnenjddi liclak konsisten, llaik tidak sejalan d r n g a n masalah di
l'lpangan m a u p u n ndanya pt2rbedaan tujuan anlar salu lembaga d e n c a n lemb,~p,,l
lainn!la, sehinp,t;a i k l i ~ nscxara kesrluruhan menjatli tidak krrdibel. Kellijak'ln sept.rti
ini t i ~ l a krnt~mh,lni;un,tt.tapi j~lst-rur n e l ~ u - n p ~ ~ h ki ca~ni . i i r lc.ir/lillrl.

I - ~ L I ~ L I ~ ~instilusional
;~III
pc~neritahansaat ini lwlunl m a m p u mrw.ujuclkan k r ~ ~ l n ~ ~ l n n
langkah haj;dimanCl huLcln pro,l ~ ~ k dikelolrl
si
cicln ctikt.ndalik,l~l p r o d u k s i n \ ~ a .A ' l c s k i [ ~ ~ ~ n
hanyak Hl'H y'lne, ticlak lagi brroperasi, lidak brrarti lla11w.a proctuksi kayu hulat clclri
hutan alam produksi menurltn sec:ara Jraslis, karena kayu-kayu p r o c l ~ ~ k sFlI'fi
i
I ;

I4

Rlisaln>a. t i ~ i g y i ~ ~ !per-nii~itaari
;i
kayu di:uiggap sebagai periJehab ter:jadirpa / I C I ~ I ~ C ~ / L ~ /~/ ((/ I .I. I I\letlgal?i~
pesriiirltaan h a u ral,!at >an: tinggi justru meningkathari minat masarahat membangun liuta~i?.ladi,
rnasalalir~!:~buhan pada ~irigyiriyaperrnintaan Iiayu. melainkan pada lidah adxnya kepastiar~Iiah atas
l i u ~ a nnesara darl hepahtian usaha Iiel~utarian.
A ~ i g k atessrbut masili b e r l a l i ~liingpa
~
saat ini. I;t'lolaanhu LanI';

I0

I

fa!. CIii11 a1ic1 31a1-1t1:iSirziit. 200.1. /I(/OI~,.SICI
',s ,~II,OI.~.S:
C '/~(I//~,I~;a. y a n g ada hanya membel.iha11 i,jin pelnanfaatan IiasiI I i ~ l t a ~ l .

5. I'c.n~;c~lalnc-lnt'lll~ln 2005 lnrn~unjukkan kec.iln\,a prestasi prngembalian kavu hasil
curial1 kepada negara, yaitu kurang dari 19.6. Disampin}; liasilnya sangdl kec:il, liasil
ini iuga lidak keml7ali unluk memprrbaiki konclisi liulan, karrna masuk dalani
yrnerimaan ney,ara bukan pajak/PNB13;
(7. Seliap krbrrhc-lsilanycnangkapan kayu c:urian l7erarli su1nl7rrdava hulan lrlali rusak,
sernrntara ilu kt~l7erIiasilanupava rehahililasi masili sangat krc.il.
IJ~sampiny,itu clal,~mpe~~c>k;akrl~i
hu k ~ ~ m
~ ~, L I S L I S11); 17c3rhL-1
itCl~i
cIr1iy,~-111
I ~ ~ \ I I I h~
~ ~11
~I~I
li'lr, lrrd,~patpcrsoalan s h l ~
J~CI

I. h~l~-1salaIi
Kelrmhagaan. hlasili lerclL-lpal keticlak-sc-lmacln inlergprrtcisi peralur,inprruntl,~nj;,~nd'llarn n ~ c n e t a p k ~ lkasus
n
pcml3,llakan liar. 13rntuk koorclinasi anl,~r
i ~ ~ s l a n s\,alI;;
i
diht!tlluk ~ ~ r l t imtlntlgakkan
~k
hukum, l7c:lum riapat m r w ~ ~ j u d k a n
sinergi, seliingga eiclklilitas untuk mt.ncapai lujuan masili I r ~ ~ i ~ l h ;
2. Ide Peradilan Kliusus d a n klukum Acaranvr-1. Prost.s pt:nanpin,In perkara ,Itas kasuskasus prmbalakan liar herjalan secara lanil3at dan helum efeklil r n e n ~ , h u k u ~pelaku
ii
ulama prmbdlakan liar. IIIalam kaitan ini j ~ ~ y brlum
,a
tercldpal prrlindungan Iiuku~n
lerliadap saksi dali pr3lapor.

1ui~:huppclaku cl'ln norm,) pidana, scrta bt>ntuk,j t n s d a n tinclak piclana
3. I'c~nt~lcipc~n
hrhulandn.
Brrdasarkali uraian lrrseh~ll,17rbrrapa lnas~rkanlerliadap draft RUU I'3L, adalah sebagc-li
herikul:
I. Oalam uraian nirniml7ang 1111 rul d dist-17utkan baliwa salali sa tu p r n y i ~ n p a n g ~ ~ n
pern,~~ll~iat,l~i
l i ~ ~ t a vn , ~ ~ i gmrngakibcltkc~~i
rusahnya h ~ ~ t a Indones~a
n
adal'lh
I I ~ I 1-IL~I ~ n il)c.nclr, ndlnun 17crlu clilc>hankan hahwa pcml),lIc-1hanJi'11.
p~~nihal~lh'in
'~h'in ht.rkuranj; apclh~lapcngc~lolaan I I L I L ~ ~Lclali
~
clap'll brrjalan clrl~i;an llaik
I
' 17c.rnhcnI~1
hrlli 't.mhclga dan pt~lii:~~ciLr~~i
~ ~ i y , I ~l I iL I L ~ (KI'I
~ ~ I)
nirruy,ikdn pro?,r~lm sLln~;,ilpcnliny, ha81 pcntrg,~lian pt>mbal'ikan I ~ a r1'1nj; i u ~ ; ~ i
dicahup dcllC~m
RUU 1111

2. Ilalam asas R U U 133L, disebutka~isalah satunya: langgunj;jawab nrgara. Penerrtian
" l a n j ; g ~ ~ ~ i ~ j a nrt;arki1,1rc i c ~ ~ ~ c ~ ~ ~ ,
suny,,ii, ~111ticl,~k cti hril'isi hilliya p c i a kcln,asan IiuLan, d'lpat pula J i lua I. k c ~ w a s c l ~ i
hutan, d a ~ c)leli
i
k'il.en'~nya ctisehut sehagai " k a ~ . n s ' i l~i ~n d ~ u ~ ~ gApakah
".
[i ken,r>n,lnt;n!,a.
l'i:~.soalann\~,~,
" k L ~ ~ \ ' c h~111111"
i ~ d ~ i ciapat nlrrnip~~n!zaikonciisi lidak "t.Iear anti t.Ir,ln".
I'e~l~r!rinlalictcln I'c!mcia d a p a l lidak serta I ' t ~ r n e r u ~ ~ a l ~ / l ' c ~ clan
m d a mcis!rcirclkal dnpat
LiJrik sryak'lt terhadap stal-us kawnsan hutan. RUU ini sruirstinya tiJak ~ i o r m a t i v r ~ ,
lelapi jushu r n e m ~ ~ l u s k ac:onselisus
n
J a n c.ara-c-ara p e n ~ ~ e l r s a i amasalali
n
yang
d e ~ n i k i a nilu.

9. Dalam l'as'll 33 disel7utkan h a l ~ w aI'rnc.ega11a11 d a ~ pernberanlasan
i
pemhal,lkan liar
ole11 Pr-.merintah ctan Pemerinlah ' v i n i sesuai J r n g a n
k r n ~ t ! n c l ~ ~ ~ c l ~Ijcllci~n
i l i \ r d . krlildn i r ~ imengapa Licidk n ~ e n ~ r e r l a k aunn s u r laill d i luar
pcmrrintali, s c p e ~ t i Asosiasi I'engusalia, Akadrmisi, I~.Sh4? Ualam I'asal 52,
mas\zarakat sel7agCtimilra kerja J a n dalam I'clsal 52 1-5h.l svhagai mitr't m,ls\i,lr,lkat.
Bagaimana sebenarnva k o n s r p kr:brradaan I ' i m Kc)c)rcli~idsiI'OL.?

11 iscle~iy,g~~ra
kan

n
masyarakat h r r k r ~ ~ ~ a j ~mrny,rlol,~
l7an
1iulclns ~ s u , i ~
10 I )slam Pasal 50 ~ i i s r h ~ t t k abalinra
~
r prrunc1clnj;-unilany,an.
n
Ualam UU Krhulanan, e 1 1 1 l ~ 1 ili~11~1n
ci1I~iI\~11\~11i
oI(111 I'r~iicr~ntdli.