‘gusi’ ‘ibujari’ ‘intip’ ‘ingat’ ‘gigi paling ‘menyelam’ ‘meminum’ ‘pejamkan mata’ ‘bibir’ ‘rambutkriting’

selanjutnya, variasi bunyi secara teratur akan ditandai dengan lambang ≈ dan variasi bunyi sporadis ditandai dengan lambang ~. Sesuai dengan temuan jenis bunyi BB bidang layanan kesehatan. bahwa bunyi bahasa terdiri atas bunyi vokal dan konsonan, serta variasi suku kata; maka ketiga jenis variasi ini masing-masing memuat variasi vokal, konsonan, dan suku kata. Dengan demikian, disajikan 1 variasi bunyi teratur yang meliputi variasi bunyi vokal dan variasil bunyi konsonan; 2 variasi bunyi sporadis yang meliputi variasi bunyi vokal dan variasi bunyi konsonan; serta 3 variasi suku kata, baik yang teratur .

4.1.1 Variasi Teratur

Berdasarkan data yang berhasil dikumpulkan maka dapat dikeahui bahwa variasi teratur hanya dapat terjadi pada vokal dan konsonan; sedangkan variasi suku kata tidak ditemukan. Berikut disajikan uraiannya.

4.1.1.1 Variasi Vokal yang Teratur

Variasi vokal teratur berdasarkan data ditemukan 9 buah. Kesembilan buah variasi itu diuraikan sebagai berikut. 1 Vokal [i-]≈ [ɛ-] __ K Vokal atas, depan, tak bundar [i] berkorespondensi dengan vokal atas, tengah rendah, tak bundar pada posisi awal. Penyebaran varian [i] terdapat pada BU dan DBA di Desa Belantih, Ped, Sembiran; sedangkan varian [3] umumnya terdapat di Desa Klumpu. Hal itu dapat diketahui berdasarkan data berikut No. Glos Varian [i-] Varian [ɛ---]

1. ‘gusi’

[is t: BU, Belantih, Ped ɛs t: Seraya, Klumpu

2. ‘ibujari’

[inanlimE] : BU, [inan lima]:Belantih [ɛnan lima]: Serata, Klumpu, ped

3. ‘intip’

[intI p]: BU, Belantih, Seraya Timur, Ped, Sembiran [ɛntIp]:Klumpu

4. ‘ingat’

[ingE t]: BU, Belantih, Seraya Timur, Ped, [ɛngOt]: 20 Sembiran Klumpu 2 Vokal [-i-]≈[-ɛ-] K __ K Vokal [i] berkorespondensi dengan vokal [3] pada ultima, dimana varian [i] terdapat pada BU dan di daerah BA di desa Belantih, dan Sembiran, varian [3] umumnya terdapat di Desa Klumpu; sedangkan Desa Ped dan Seraya T kadag-kadang menggunakan kedua varian. Berikut disajikan contoh-contohnya. No. Glos Varian [-i-] Varian [-ɛ---]

1. ‘gigi paling

belakang’ [paNgalpEN ijEN ]:BU, Seraya T, Belantih, Ped [paNgalpEN ɛjEN ]:Klumpu 2. ‘ibujari’ [inanlimE ]: BU [inan lima]: Belantih] [ɛnanlɛma]: Seraya T, Ped, Klumpu 3 ‘tahimata’ [sirɪp]; Ped [sɛrɪt]: Klumpu 4. ‘Pergelangantangan’ [pE gE laN anlimE ]: BU [pE gE laN an lima]: Seraya T, Belantih [pE gE laN anlɛma]: Ped, Klumpu 5 ‘kepala’ [sirah’: BU, Seraya T, Belantih, Ped [sɛrah]: Klumpu

6. ‘menyelam’

[nyilE m]: BU, Seraya T, Belantih, Ped, Sembiran [nyElE m]: Klumpu]

7. ‘meminum’

[nginE m]: BU, Seraya T, Belantih, Ped, Sembiran [ngEnE m]: Klumpu

8. ‘pejamkan mata’

[ngidE mang]: BU, Seraya T, Belantih, Ped, Sembiran [ngEdE mang]: Klumpu 3 Vokal [-i-] ≈ [-e-] K __ K 21 Vokal atas, depan tak bundar [i] berkorespondensi dengan vokal tengah, depan, tak bundar pada posisi ultima. Untuk penyebaran masing-masing varian dapat diketahui berdasarkan contoh berikut ini. No. Glos Varian [-i-] Varian [-e---]

1. ‘bibir’

bibɪh]: BU, Belantih, ST, Klumpu [bebɛh]: Ped 2. ‘tahitelinga’ [tilu]: BU, Seraya T, Belantih [telu]: Ped

3. ‘rambutkriting’

[bɔkkritɪN ]: BU [bɔɔkkretɛN : Ped 4 Tangan’ [limE ]: BU [lima]: Seraya T, Belantih [lemo]: Ped, 5 ‘telapaktangan’ [tlapakanlimE ]: BU [tlapakan lima]:Seraya T, Belantih [tlapakanlemo]:Ped, Klumpu 4 Vokal [-i-] ≈[-E -] K __ K Vokal atas, depan, tak bundar [i] juga dapat berkorespondensi dengan vokal tengah, pusat, tak bundar [ə] pada posisi ultima. Daerah penyebaran varian [i] pada BU dan BA di Desa Seraya T dan Ped; sedangkan varian [ə] terdapat di Desa Belantih dan Klumpu. Berikut disajikan datanya. No. Glos Varian [-i-] Varian [-E- --]

1. ‘matakemaukandebu