Wilayatu nikah binti zina inda Al-Imam Malik wa al-Imam Asy-Syafi'i

‫اﺰﺎ‬
‫ا ﺎ‬

‫و ﺔ ﻜﺎح‬

‫ﺪ اﻹ ﺎم ﺎ ﻚ واﻹ ﺎم‬

‫ﺪم ﻮا ﺎت ا ﺮوط‬

‫ا ﺪر ﺔ ا ﺎ‬

‫ﺔا وﻰ‬

‫إ ﺪاد ‪:‬‬
‫اﺪ‬
‫ا‬
‫ر ا ﺪ ‪101060022879 :‬‬
‫ﺔ وا ﺮ ﺔ‬
‫آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت اﻹ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ‪ -‬ﺎآﺮ ﺎ‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ‬

‫‪ 2007 \ 1328‬م‬

‫و ﺔ ﻜﺎح‬

‫اﺰﺎ‬

‫ﺪم ﻮا ﺎت ا ﺮوط‬

‫ا‬

‫ر ا‬

‫ﺪ اﻹ ﺎم ﺎ ﻚ واﻹ ﺎم ا ﺎ‬
‫ا ﺪر ﺔ ا و ﻰ )‪(s.s.i‬‬
‫ﺔ وا ﺮ ﺔ‬

‫إ ﺪاد ‪:‬‬
‫اﺪ‬
‫‪101060022879 :‬‬
‫إ ﺮاف ‪:‬‬

‫ا ﺪآ ﻮر ر‬

‫اﻷ‬

‫آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ‬
‫آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت اﻹ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ – ﺎآﺮ ﺎ‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ‬
‫ﺎ ﺎهﺮة‬
‫ﺎ ﺔ اﻷزهﺮ ا ﺮ‬
‫ا ﺮ ﺎ ا ﺪو ﻰ ﺎ ﺎون‬
‫‪ 2007 \ 1328‬م‬

‫و ﺔ ﻜﺎح‬

‫ﺪ اﻹ ﺎم ﺎ ﻚ واﻹ ﺎم ا ﺎ‬

‫اﺰﺎ‬

‫ا ﺪر ﺔ ا و ﻰ )‪(s.s.i‬‬
‫ﺪم ﻮا ﺎت ا ﺮوط‬
‫ﺔ وا ﺮ ﺔ‬
‫ا‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ ا‬

‫آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت‬

‫إ ﺪاد ا ﺎ‬
‫اﺪ‬
‫ا‬
‫ر ا ﺪ ‪101060022879 :‬‬
‫‪:‬‬

‫إ ﺮاف‪:‬‬
‫ا ﺪآ ﻮر ر‬

‫اﻷ‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ‬
‫آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت اﻹ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ‪ -‬ﺎآﺮ ﺎ‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ‬
‫‪ 2007 \ 1328‬م‬
‫‪WILÂYATU NIKÂHI BINTI AZ-ZINÂ‬‬
‫‪‘INDA AL-IMÂM MÂLIK WA AL-IMÂM ASY-SYÂFI’I‬‬

‫‪SKRIPSI‬‬

Diajukan kepada Fakultas Dirasat Islamiyah
untuk Memenuhi Persyaratan Memperoleh
Gelar Sarjana Studi Islam (S.S.I)

Oleh :
SAIFUL MAILUDDIN
NIM : 101060022879

Pembimbing

DR. RUSLI HASBI, MA

PROGRAM STUDI DIRASAT ISLAMIYAH
FAKULTAS DIRASAT ISLAMIYAH
UNIVERSITAS ISLAM NEGERI
SYARIF HIDAYATULLAH
JAKARTA
1428 H / 2007 M

DATA PRIBADI
No.Induk

: 101060022879

Nama

: Saiful Mailuddin

TTL

: Tangerang, 04 Mei 1982

Fakultas

: Dirasat Islamiyah

Jurusan

: Dirasat Islamiyah

Judulu Skripsi

: ‫ﺪ اﻹ ﺎم ﺎ ﻚ واﻹ ﺎم‬

‫ا ﺎ‬

Tgl Lulus Ujian Skripsi :
Pembimbing

: Ust.Rusli Hasbi

Penguji

:

Sekretaris

:

‫ا ﺰا ﺔ‬

‫ا ﻮ ﺔ ﻰ ﻜﺎح‬

ABSTRAK
Perwalian Nikah Anak Perempuan Hasil Zina menurut Imam Malik dan Imam Syafi'i
(Studi Komparatif)

Salah satu tujuan pernikahan adalah membentuk suatu keluarga yang bahagia yang penuh

dengan kecintaan dan kasih sayang dan juga untuk menjaga jelasnya suatu keturunan. Untuk itu
diperlukan suatu aturan khusus yang mana didalamnya terdapat beberapa syarat untuk tercapainya
pernikahan yang diharapkan. Salah satu syarat syahnya pernikahan adalah adanya wali. Di karnakan
banyaknya perzinaan yang terjadi di masyarakat, ini menyebabkan rusaknya suatu keturunan
khususnya bagi anak perempuan yang lahir dari perzinaan, sehingga ketika ia ingin menikah belum tau
siapa walinya. Sebagian ulama masih berselisih pendapat dalam hal apakah wali merupakan syarat
sahnya nikah atau bukan dan siapakah wali nikah anak perempuan hasil zina. Diantaranya adalah
Imam Malik dan Imam Syafi'I.
Imam Malik dan Imam Syafi'i keduanya merupakan ulama besar dalam bidang Fiqh.
Pendapat-pendapat mereka menjadi landasan hukum bagi sebagian besar kaum muslimin dalam
menyelesaikan berbagai permasalahan yang terjadi didalam masyarakat. Dan untuk mengetahui
perwalian dalam nikah anak perempuan hasil zina perlu diadakan penelitian dengan metodologi ilmiah
untuk mengungkapkan pendapat Imam Syafi'I dan Imam Maliki, dengan demikian akan jelas pola
pikir keduanya mengenai hukum perwalian dalam nikah anak perempuan hasil zina.
Dalam membahas permasalahan tersebut dan untuk mencapai tujuan yang dimaksud,
digunakanlah jenis penelitian literary dan methode pengumpulgn data dan dokumenter, kemudian
metode history, untuk mengetahui sejarah hidup Imam Syafi'I dan Imam Maliki serta pola pikir
keduanya mengenai perwalian dalam nikah anak perempuan hasil zina dan dari data-data yan
terkumpul dianalisa dengan menggunakan metode deduktif dalam mengambil kesimpulan tentang
pemikiran mereka mengenai perwalian dalam nikah anak perempuan hasil zina, kemudian metode

induktif untuk mengetahui pengertian, pembagian wali, urutan wali, dan metode komparatif untuk
membandingkan pendapat kedua Imam sehingga tampak jelas persamaaan dan perbedaan keduanya.
Maka dengan ketiga metode tersebut dapat disimpulkan, bahwa Imam Malik membagi
perwalian dalam nikah menjadi wali "khusus" dan "umum", sedangkan Imam Syafi'I membagi
perwalian dalam nikah menjadi wali "al-ijbariah" dan "al-ikhtiyariyah". Mengenai urutannya,
keduanya membagi wali menjadi dua bagian yaitu wali "mujbir" dan wali "ghoiru mujbir". Sedangkan
wali anak perempuan hasil zina, menurut Imam Malik wali anak perempuan hasil zina yaitu orag yang
memeliharanya kalaulah tidak ada maka walinya pindah ke hakim dan kalaulah tidak ada maka
perwaliannya pindah ke orang muslim secara umum, adapun menurut Imam Syafi'I wali nikah anak
perempuan hasil zina adalah hakim.
Demikianlah kesimpulan yang dicapai oleh pembahas, tetapi itu semua masih banyak
kekurangan dan jauh dari kesempurnaan. Maka diharapkan kepada para pembaca dan peneliti
selanjutnya untuk dapat menyempurnakan dan meneliti yang lebih mendalam. Dan hanya dari Allahlah inayah serta taufiq, Amiin.

‫ا ﻮ ﺔ ﻰ ﻜﺎح‬

‫ﻜﺮة‬

‫ﺮﺪﺔ‬

‫ا ﺰا ﺔ ﺪ اﻹ ﺎم ﺎ ﻚ واﻹ ﺎم ا ﺎ ﻰ‬
‫)درا ﺔ ﺎر ﺔ(‬

‫ﺔ ا ﺎ ﺔ إ ﻰ ا ﻮدة وا ﺮ ﺔ‬
‫ﻜﻮ ا ﺎ ﺔ ا ﻜ ﺔ ا‬
‫آﺎن ا ﻜﺎح ذا أه ﺔ‬
‫ﺔ‪،‬‬
‫ﺮط وأرآﺎن‬
‫‪ .‬ﺬا ا ﺎج إ ﻰ ا ﺎم ا ﺬي‬
‫وآﺬ ﻚ ﺮا ﺎت ﻬﻮر ا‬
‫ﺔ ا ﻜﺎح‪ ،‬و ﻮد ا ﻮ‬
‫ﺮوط‬
‫ﺮ إ ﻰ ا ﺮام ا ﺮ ﻮ‪ .‬و‬
‫هﺬا ا ﻜﺎح‬
‫و ﺎ ﺔ‬
‫إ ﻰ ﺎد ا‬
‫‪ ,‬هﺬا‬
‫ﺎ ﺔ ا ﺰو ﺔ‪ .‬ﻜ ﺮة و ﻮع ا ﺰ ﺎ ﻰ ا‬
‫ا ﺎء‬
‫ا ﻰ ﻮ ﺪ ا ﺰ ﺎ‪ ,‬ﻰ ﻮ أردت هﻰ ا ﻜﺎح و ﺮف و ﻬﺎ‪ .‬ا‬

‫ا ﺰا ﺔ‪.‬‬
‫ﺮط و ا ﻮ ﻰ ﻰ ﻜﺎح‬
‫ا ﻮ ﺔ ا ﻜﺎح‪ ،‬ه ه ﺮط أم‬
‫ﻬ ا ﺎم ﺎ ﻚ وا ﺎم ا ﺎ ﻰ‪.‬‬
‫ا‬
‫آ ﺎر ا ﺎء ﻰ ا ‪ ،‬ﻜ ﺮ‬
‫إن ا ﺎم ﺎ ﻚ وا ﺎم ا ﺎ ﻰ‬
‫اﻮ ﺔ‬
‫ﺪ ا ﺪرا ﺔ‬
‫ا ﺎ ‪ .‬و أ ذ ﻚ ﺰم ا ﺎ‬
‫ﺮ ﻮن إ ﻬ ﺎ ﻰ‬
‫ا ﻮ ﺔ ﺎ ﺮ ن وا ﺪ‬
‫ا ﺰا ﺔ ﺪ ا ﺎم ا ﺎ ﻰ وا ﺎم ﺎ ﻚ‪ ،‬ﺪ‬
‫ﻜﺎح‬
‫ا ﺰا ﺔ‪.‬‬
‫ﻜﺎح‬
‫راءه ﺎ ا ﻮ ﺔ‬
‫ا ﻮي ﻰ‬
‫هﺬ ا ﺪرا ﺔ ا ﻜ ﺔ ﻬ‬
‫ﻮل ﻰ ا ﺎ ا ﺔ ا ﺪم ا ﺎ‬
‫ﺎد ﺮض ﺮة ﺎة ا ﺎم ﺎ ﻚ وا ﺎم‬
‫ا ﻮ ﺎ ا ﺎر ‪ ،‬ا ﻬ ا ﺎر ‪،‬‬
‫ﺪ ذﻚ‬
‫ا ﺎ‬
‫‪،‬و‬
‫ﺔ ﻰا‬
‫ا ﻮر ا‬
‫ا ﺎ ﻰ و ﺆ ﺎ ﻬ ﺎ و را ﻬ ﺎ‬
‫ا ﺰا ﺔ أ ﺬ آ ﻬﺎ ا ﺎ ﺎ‪.‬‬
‫ا ﻮ ﺔ ﻰ ﻜﺎح‬
‫ﻜﺮ ﻬ ﺎ‬
‫ﻜ‬
‫ﺎ ﻬ ا ﺎ‬
‫ﺮا ﻰ ا ﺎج ﺮ ا ﻮ ﺔ وأ ﺎ ﻬﺎ و ﺮ ﻬﺎ وا ﻮ ﺔ ﻰ ﻜﺎح‬
‫ا ﻬ ا‬
‫ف وا ﺎق‪.‬‬
‫و ا‬
‫ﻰ‬
‫ا ﺎ‬
‫ا ﺎر ﺔ‬
‫ا ﺰا ﺔ‪ .‬و ﻬ ا ﺎر ﺔ‬
‫و ﺔ ﻰ ا ﻜ ﺎح‪ .‬ﺪ‬
‫ا ﺎج راءه ﺎ‬
‫ﺎ ﺎه ا ﺎ ﺔ ا ﺎع ا ﺎ‬
‫إ ﻰ ا ﻮ ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻮ ﺔ ا ﺎ ﺔ‪ ,‬أ ﺎ ﺪ ا ﺎم‬
‫ا ﺎم ﺎ ﻚ ا ﻮ ﺔ ﻰ ا ﻜﺎح‬
‫ﺎر ﺔ‪ .‬و ﻰ ﺮ‬
‫إ ﻰ ا ﻮ ﺔ ا ﺎر ﺔ وا ﻮ ﺔ ا‬
‫ا ﺎ ﻰ ا ﻮ ﺔ ﻰ ا ﻜﺎح‬
‫ﺮ‪ .‬أ ﺎ ا ﻮ ﺔ ﻰ ﻜ ﺎح‬
‫ﺮ‬
‫ه ﺎ‪ :‬و ا ﺮ وو‬
‫اﻮﻰ ﺎاﻮ إﻰ‬
‫ا ﺰا ﺔ ه ﻮ ا ﻜﺎ وإن ﻮ ﺪ‬
‫ﻜﺎح‬
‫ا ﺰا ﺔ‪ ,‬ﺪ ا ﺎم ﺎ ﻚ ﺎ ﻮ‬
‫‪ ,‬وأ ﺎ ﺪ ا ﺎم ا ﺎ ﻰ‬
‫اﻮ ﺔ ﺎ ﺔا‬
‫وإن ﻮ ﺪ‬
‫إ ﻰ ا ﺎآ أو ا ﺎ‬
‫ا ﺰا ﺔ هﻮ ا ﺎآ ‪.‬‬
‫ﻰ أن ا ﻮ ﻰ ﻰ ﻜﺎح‬

‫ﻰ‬
‫ا ﺎ‬
‫و ﺪ‬
‫ﻮ ﺎ‪ .‬و ﺬ ﻚ ﺮ ﻮ ا ﺎ‬
‫ا ﺪرا ﺔ‪ .‬و ﺄل اﷲ ﺎ ﻰ‬

‫إﻰ ﺎ‬
‫أن ﻜ ﻮن ﻰ ا‬
‫ا ﻮ وا ﻬﺪا ﺔ‪.‬‬

‫ا ه ﺪاف وا ﺎ ﺪ‪ ،‬وإن آ ﺎن‬
‫هﺬ‬
‫ا و وا‬
‫‪.‬‬

‫ﺔا ﺎ ﺔ‬

‫ﺮﺮ‬

‫اﺪ إﻰآ ﺔ‬
‫ا‬
‫ا ﺬي ﺪم ا ﺎ ‪:‬‬
‫ﺎ ﺔ هﺬا ا‬
‫ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ ﺔ ا و ﻰ‬
‫ﺔ وا ﺮ ﺔ‬
‫ا ﺪرا ﺎت ا‬
‫ﺔ وا ﺮ ﺔ و ﻮا ‪:‬‬
‫ا ﺪرا ﺎت ا‬

‫" و ﺔ ﻜﺎح‬

‫اﺰﺎ‬

‫ﺎز‪ ,‬وذ ﻚ ‪ 5‬ر‬
‫ﺪﺮ‪:‬‬
‫ﻜﻮن ‪:‬‬
‫ﺔا ﺎ ﺔا‬

‫ا ﺪآ ﻮر ﺮى ا‬
‫ﺪاﻜ ﺔ‬
‫ر‬

‫ﺪ اﻹ ﺎم ﺎ ﻚ واﻹ ﺎم ا ﺎ‬
‫ﺎن ‪17 / 1428‬‬

‫ﺮ ﺪ‬

‫ﺮ ‪ 2007‬م أ ﺎم‬

‫)‪(.................‬‬

‫ﺪ ﺮازي د ﺎ ﻰ‬
‫ا ﺪآ ﻮر‬
‫ﺪ ا ﻜ ﺔ‪ ,‬ﺎ ﺎ و ﺎ ﺎ‬

‫)‪(.................‬‬

‫ا‬
‫ا ﺪآ ﻮر ر‬
‫ﺪرس ا وأ ﻮ ﺎ ﻜ ﺔ‪,‬‬

‫)‪(.................‬‬

‫ا ﺪآ ﻮر‬
‫ﺎ ﺎ‬

‫ﺎن ﻬﺎب‬

‫ﺮﺎ‬

‫"‬

‫)‪(.................‬‬

‫آ ﺔ ا ﻜﺮ و ا ﺪ ﺮ‬
‫ا رض و ﺎ ﻬﺎ و‬
‫ا ﻜﺮ و ﻰ و أ‬

‫ا‬

‫ﺎن‬

‫ﺔ ﻬﺎ‪ ،‬و‬
‫ﺄ ﺎن‬

‫ا ﺪ ﷲ ا ﺬي‬
‫ﺎ و‬
‫ةوا م ﻰ‬
‫ا‬
‫إ ﻰ ﻮم ا ﺪ ‪.‬‬
‫آ ﺎ ﺔ هﺬ ا ﺮ ﺎ ﺔ‪ .‬و آﺎن‬
‫ﻮل و ﻮة إ ﺎﷲ‬
‫أ ﺎ ﺪ‪،‬‬
‫ا ﺪه أن‬
‫دون ﺎ ﺪة ﺮ ‪ ،‬و آﺎن‬
‫ﺪر ﻰ إ ﺎز‬
‫ا ﺎ‬
‫هﺬ ا ﺎ ﺔ إ ﻰ‪:‬‬
‫ﻜﺮ و ﺎ ا ﺮا‬
‫ﺪم ﺰ‬
‫ﺔ‬
‫ﺮ ﺪ ‪ ,‬ﺪ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬
‫ﺔ ا ﺪآ ﻮر ﺮي ا‬
‫‪.1‬‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ‪ ,‬و ﺎ‬
‫وا ﺮ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ ا‬
‫ﺔ‬
‫د ﺔو‬
‫ﺪ ا ﺮازي د ﺎ ‪ ,‬ا ﺬان ﺎ ﺎ ﺮ‬
‫ا ﺪآ ﻮر‬
‫وا ﺬان ﺪ زودا ا ﺰاد ﺎ ا ﺔ‪.‬‬
‫ﺎ ﺮاف ا ﺎم‬
‫ا ﺬي أ‬
‫ﺔ ا ﺪآ ﻮر ر‬
‫‪.2‬‬
‫ﺈر ﺎدا و ﺎ ‪.‬‬
‫وا ﺮا ﺔ ا ﺪ ﺔ ﻰ هﺬا ا‬
‫اﷲ ووا ﺪ ا ﺎج ﺎ ﺔ ا ﺬان ﺪ‬
‫‪ .3‬وا ﺪي ا ﺎج ﻮه هﺎ ر‬
‫زاد‪ ,‬و ﻰ اﷲ هﺪاه ﺎ إ ﻰ‬
‫ﺮي وزودا أ‬
‫ﺬ‬
‫ر ﺎ‬
‫وأد ﻮ ﻬ ﺎ ‪ :‬ا ﻬ إ ﺮ ذ ﻮ و ﻮا ﺪي‬
‫ا ﺮاط ا‬
‫ﺮا‪.‬‬
‫وار ﻬ ﺎ آ ﺎ ر ﺎ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ‪ ,‬وأ‬
‫ﻜ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ ا‬
‫‪ .4‬أ‬
‫ﺔ وا ﺮ ﺔ ﺎ ﺎ ﺔ وإ ﻰ‬
‫ﻜ ﺔ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬
‫ﺔ‬
‫ﺎ ﺔ اﻜ ا‬
‫ﺮ ﺔ وا ﺔ‬
‫ﻮ ﻬﺎ ا ﺬ ﺪ أ ﺎ ﻮا‬
‫‪.‬‬
‫ﻮ ﻮع هﺬا ا‬
‫ﻮا ﺎ ﺮ ﺔ وا ﺄد ودا ﻮا‬
‫أ ﺮﻰ ا ﻮ اﺬ‬
‫‪.5‬‬
‫ﻮ ﺎت إ ﻰ أن أ ا ﺪرا ﺔ‪.‬‬
‫آ‬
‫‪ .6‬إ ﻮا و أ ﺪ ﺎ ا ﺬ ﺪوا أ ﺪي ا ﻮ ﺔ ا ﺎد ﺔ و ا ﻮ ﺔ‬
‫‪.‬‬
‫إ ﺎم هﺬا ا‬

‫و أ ﺮا‪ ،‬أ ﺄل اﷲ أن ﻬ ﻰ أ ﺎ ﻬ و ﺮ ﻬ ذ ﻮ ﻬ و ﻜ‬
‫أ ﺎﻬ ‪ .‬و ﺎ ﻮ إ‬
‫ﻬ ا ﻮ و ﺰ ﻬ ﺮ ا ﺰاء و ﻬ‬
‫ﺎرب ا ﺎ ‪ .‬وا ﺪ ﷲ رب ا ﺎ ‪.‬‬
‫ﻮآ و إ أ ﺎب‪.‬‬
‫ﺎﷲ‬
‫ﺎآﺮ ﺎ‪,‬‬
‫‪1428‬‬

‫ﻮ ﺎت ا‬

‫ﺎدى ا ﺎ ﺔ‬
‫ﻮ ﻮ ‪ 2007‬م‬

‫ﺚ‬

‫ا ﺎ‬

‫آ ﺔ ا ﻜﺮ وا ﺪ ﺮ ‪............................................‬أ‬
‫‪.............................................‬ج‬
‫ﻮ ﺎت ا‬
‫ا ﺎب اﻷول‬
‫ا ﺪ ﺔ‬
‫‪1.......................................‬‬
‫ﺔا‬
‫أ‪.‬‬
‫‪5 ..................................‬‬
‫ب‪ .‬ﺪ ﺪ ﻜ ﺔ ا‬
‫و ﻮا ﺪ ‪5 .................................‬‬
‫ج‪ .‬أهﺪاف ا‬
‫‪6........................................‬‬
‫د‪ .‬ﻬ ا‬
‫‪8........................................‬‬
‫هـ ‪ .‬ﺔ ا‬
‫ا ﺎب ا ﺜﺎ ﻰ‬
‫ﺎر اﻹ ﺎم ﺎ ﻚ واﻹ ﺎم ا ﺎ و ا ﻈﺮة ا ﺎ ﺔ و ﺔ ا ﻜﺎح‬
‫‪10 ...........................‬‬
‫أ‪ .‬ﺎر ا ﺎم ﺎ ﻚ وا ﺎم ا ﺎ‬
‫‪ .1‬ﺎر ا ﺎم ﺎ ﻚ ‪10 ...................................‬‬
‫‪10 .......................................‬‬
‫أ‪.‬‬

‫ا‬

‫ﺎط ا‬

‫ﻜﺎم‬

‫ب‪ .‬ﺮ ﺔ ا ﺎم ﺎ ﻚ‬
‫ا ﺮ ﺔ‪12.................‬‬
‫ج‪ .‬ﺆ ﺎ ‪15.......................................‬‬
‫‪16................................‬‬
‫‪ .2‬ﺎر ا ﺎم ا ﺎ‬
‫‪16........................................‬‬
‫أ‪.‬‬
‫ا ﺎط ا ﻜﺎم‬
‫ب‪ .‬ﺮ ﺔ ا ﺎم ا ﺎ‬
‫ا ﺮ ﺔ‪18................‬‬
‫ج‪ .‬ﺆ ﺎ ‪20.......................................‬‬
‫ب‪ .‬ا ﺮة ا ﺎ ﺔ ﻰ و ﺔ ا ﻜﺎح ‪22..............................‬‬
‫‪ . 1‬ﺮ ا ﻮ ﺔ ﻰ ا ﻜﺎح ‪22..............................‬‬
‫‪ .2‬ﺮوط ا ﻮ ‪23................................ .....‬‬
‫‪ .3‬ﺮ ا ﻮ ‪24.....................................‬‬
‫ا ﺎب ا ﺜﺎ ﺚ‬
‫اﺰﺎ‬
‫و ﺔ ﻜﺎح‬
‫رأي اﻹ ﺎم ﺎ ﻚ واﻹ ﺎم ا ﺎ‬
‫أ ‪ .‬و ﺔ ا ﻜﺎح ﺪ ا ﺎم ﺎ ﻚ ‪25..............................‬‬
‫‪ .1‬أ ﺎم و ﺔ ا ﻜﺎح ‪25..................................‬‬
‫ا ﻜﺎح ‪28................................‬‬
‫‪ .2‬ﺮ ا ﻮ‬
‫ا ﺰ ﺎ‪31...............................‬‬
‫‪ .3‬ا ﻮ ﺔ ﻰ ﻜﺎح‬
‫‪32............................‬‬
‫ب ‪ .‬و ﺔ ا ﻜﺎح ﺪ ا ﺎم ا ﺎ‬
‫‪ .1‬أ ﺎم و ﺔ ا ﻜﺎح ‪32...................................‬‬
‫ا ﻜﺎح ‪35...............................‬‬
‫‪ .2‬ﺮ ا ﻮ‬
‫ا ﺰ ﺎ‪38...............................‬‬
‫‪ .3‬ا ﻮ ﺔ ﻰ ﻜﺎح‬
‫و ﺔ ﻜﺎح‬
‫رأي ا ﺎم ﺎ ﻚ وا ﺎم ا ﺎ‬
‫ج ‪.‬ا ﺎر ﺔ‬
‫ا ﺰ ﺎ‪39.........‬‬
‫‪ .1‬أ ﺎم و ﺔ ا ﻜﺎح ‪39..................................‬‬
‫ا ﻜﺎح‪39.................................‬‬
‫‪ .2‬ﺮ ا ﻮ‬
‫ا ﺰ ﺎ‪41................................‬‬
‫ﻜﺎح‬
‫‪ .3‬ا ﻮ ﺔ‬
‫ا ﺎب ا ﺮا‬

‫ا ﺎ ﺔ‬
‫‪42.........................................‬‬
‫أ‪ .‬ﺎ ا‬
‫ب‪ .‬ا ﺮا ﺎت ‪44........................................‬‬
‫ﺎ ﺔا‬

‫ﺎدر وا ﺮا ‪45.....................................‬‬

‫أ‪.‬‬

‫ﺔا‬

‫ﺚ‬

‫ا ﺎب اﻷول‬
‫ا ﺪﺔ‬
‫ﺎن زوج و زو ﺔ‬
‫ﺎج‬
‫ﺬآﺮ ‪،‬‬

‫اﺮ‬
‫ﺎ‪،‬‬
‫ﻜ إ ﻬﺎ‪ ،‬و‬

‫اﷲ ا‬
‫إﻰ‬
‫ا‬
‫ﺮأة و‬
‫ﻬ ﺎ ﻮدة ور ﺔ‪.‬‬
‫ﺔ ﺪر ﻰ إ ﺎت‬
‫م هﺬ ا ﺔ ا ﺰو ﺔ‬
‫ا‬
‫ا ﺰوج وا ﺰو ﺔ‬
‫‪ ،‬و ه ﺔ هﺬ ا ﺔ‬
‫ا‬
‫ا ﺎ ﺔا ﺎ ﺔ‬
‫م‬
‫ﺎء ا ﺔ آﺎ ﺔ‪ ,‬ﻜﺎن ا‬
‫و ﺎع أ ﺮ هﺬ ا ﺔ‬
‫ا‬
‫إ ﺎء ﺎ ﺎ ﻬﺬ ا ﺎق ﺮ ﺔ ا ﻮ ﻬﺎت إ ﻰ ا ﻜﺎم وا‬
‫ا ﺮ وا ﺮأة‬
‫ا ﺎل ا‬
‫ﺔ ا ﺔ‪.‬‬
‫ﺎدة و‬
‫ا‬
‫ﺎ ﻰ ر ﺎ‪،‬‬
‫ﺮ ﻬ ﺎ و ﻮن آﺮا ﻬ ﺎ‬
‫ا ﺎ آﺮ ﺎ ن‬
‫ر ﺎ ﺎ‪.‬‬
‫ﺮ آ ا‬
‫ﺬ ﻚ آﺎن ﺎم ا ﻜﺎح أه آ‬
‫و ‪،‬‬
‫م ﺮوع‪ ,‬ﺮ ر ﻮل اﷲ ﻰ اﷲ‬
‫ا ﻜﺎح ا‬
‫ﻜ ﻮ ا ﺮة ﻰ‬
‫ا ﺮ وا ﺮأة‬
‫ا ﺔ‬
‫و ﺮع اﷲ ا ﻜﺎح‬
‫آ ﻮن ا ﻜ ﺎح‬
‫أ ﺎس ا ﺔ و ا ﻮدة و ا ﺮ ﺔ‪ ،‬ﻬﺮ ا ﺮض ا‬
‫ﺎ ﺔ‪.‬‬
‫ﺔ أو ا‬
‫إ ﺎ ا ﺎ ﺔا‬
‫ﻜﻮ ا‬
‫أ ﺮ ﻮي‬
‫ا ﺮ وا ﺮأة وا ﺬي‬
‫ﺎع‬
‫إﺎ ﺔ ا‬
‫ا ﻜﺎح هﻮ ﺪ‬
‫ﺎ ﺮ ﻰ ا ﻮ ا ﺮوع ‪ ،‬و ﻰ ﺬ ﻚ ن‬
‫ﻬ ﺎ ا ﺰو‬
‫ﺮ‬
‫ﻮب‬
‫أ ﺪه ﺎ إ ﻰ ا ﺮ‪ ،‬وا ﻜﺎح أ ﺮ‬
‫و‬
‫ا‬
‫و ‪ ،‬آ ﺎ ﺎل اﷲ ﺎ ﻰ آ ﺎ‬
‫ﺪ ﻰ اﷲ‬
‫اﷲ ﺎ ﻰ ور ﻮ‬
‫وا ﺪة و‬
‫‪ ) :‬ﺎأ ﻬﺎ ا ﺎس ا ﻮا ر ﻜ ا ﺬي ﻜ‬
‫ﻬﺎ زو ﻬﺎ‬

‫ﻜﻮ‬
‫ﻬ ﺎ ر ﺎ آ ﺮا و ﺎء ( ‪ ،1‬ﻬﺬا آﺎن ا ﻜﺎح ذا أه ﺔ‬
‫و‬
‫ﺪت و ﺮ‬
‫ﺔ ا ﺎ ﺔ إ ﻰ ا ﻮدة وا ﺮ ﺔ و‬
‫ا ﺎ ﺔا ﻜ ﺔا‬
‫ا ﻬﻮة ا ﺎ ﺔ و‬
‫و ا ﻮ‬
‫ا ﺮ وا ﺮأة آﺎ ﺰو‬
‫ا ﺎ ﺮة‬
‫ا ﺰو ﺎن ﻰ ا ﺮح وا ﺮور وا ﺎ ﺔ ا ﺔ ﺎ ﺎ ﺎ ﺮة‬
‫اﺪ ﺔ‬
‫أن ا ﻜﺎح ﺪل ﻰ ﺄد ﺔ ا ﻜﺎ‬
‫وا ﺪرة ا ﺎ ﺔ‬
‫أ ﺪ أهﺪاف ا ﻜﺎح‬
‫ا ﻜﺎح‬
‫اﷲ‬
‫داء ا ﻜﺎح‪ ،‬و ﺪ‬
‫ا ﺮوط‬
‫م ﺮا‬
‫ﺎ نا‬
‫ا ﺮاد ا ﺮ ﺔ ﺎ‬
‫أن ﺎ‬
‫‪ ،‬وهﻮ‬
‫‪.‬‬
‫وا‬
‫ﻬﻮر ا‬
‫ر ا ﻜﺎح‬
‫ا ﺮ وا ﺮأة‬
‫ﺔ‬
‫م ﺰ ا ﺔ ا‬
‫ا‬
‫ﺮر‬
‫ﺔو‬
‫أن ﻚ ا ﺔ ا‬
‫ا ﺮوع ﻜ ﺮة ﺎ ﻬﺮ ا‬
‫ﻰ ا ﻜﺎح‬
‫ﺆ‬
‫ﺔا‬
‫هﺬ ا ﺔ ا‬
‫م‪،‬‬
‫ا ﺮوع ﺪ ا‬
‫ا ﺮ وا ﺮأة ا‬
‫ﺔ‬
‫ا ﺮوع أي ﻰ ز ﺎ‪ ،‬ﺎ ﺰ ﺎ ه ا ﺔ ا‬
‫ﺎوز ﺮو ﺔ اﷲ‪.‬‬
‫ﺔ ا ﻮا ﺔ ا ﺎ ﺔ‬
‫ﺎ آﺎن ا ﻜﺎح ﺎ ﺪا ﺎ ﺰ ﺎ ا‬
‫ﻮ ﺎ ﻮ ﺪ ا ﺬي و ﺪ‬
‫ﺎ ﺔ‬
‫وا‬
‫ﺔا‬
‫ا ﺰا ﺪة‬
‫ا ﺰ ﺎ‪،‬‬
‫ﺎ ﻮ ﻮد هﺬ ا ﺔ ﺮ ﺮو ﺔ‪.‬‬
‫ﺔ‬
‫إ ﺎ ﺎء ﺮو وأرآﺎ ‪ ،‬و أرآﺎن ا ﻜﺎح‬
‫ا ﻜﺎح‬
‫ا ﺮوط‬
‫أن ﻮ‬
‫ا ﻜﺎح‬
‫و ﻮد و ا ﺮأة ‪ ،‬وآﺎن ا ﻮ‬
‫‪،‬‬
‫ﻮف هﺬ ا ﺮوط ﻜﺎن ا ﻜﺎح ﺮ‬
‫ﻜ ﻬﺎ‪ ،‬ﺈن‬
‫ﺮأة ا‬
‫و ‪ “ :‬أ ﺎ ا ﺮأة‬
‫ﻰ اﷲ‬
‫ﺪ ا‬
‫ﺔ‬
‫وآﺎ هﺬ ا‬
‫‪2‬‬
‫ﺮ إذن و ﻬﺎ ﻜﺎ ﻬﺎ ﺎ ‪) ”.....‬روا ا ر ﺔ إ ا ﺎ ﻰ( ‪.‬‬
‫ﻜ‬
‫ﺔ ا ﻜﺎح وآ ﺮ ﺎو‬
‫ﺮط‬
‫أن و ﻮد ا ﻮ‬
‫ﺎ‬
‫هﺬا ا ﺮ ا ﺎ ﺮ أن ا ﺮ وا ﺮأة ﺰو ﺎ ﺮ ا ﻮ أو ﺪم إذن و ﻬﺎ‬
‫ا ﺮ وا ﺮأة‬
‫آ ﺮة ا ﻜﺎح‬
‫ا ﺮ‬
‫أو ﺪم ﺮ ﺔ و ﻬﺎ‪ ،‬وا‬
‫ﺪم و ﻮد‬
‫ا ﺮأة أوآﺮاه ﻬﺎ أو‬
‫ﺮ ا ﻮ هﻮ ﺪم ﻮا ﺔ ا ﻮ‬
‫ﺮ ﺪ ا ﻜﺎح‪.‬‬
‫وهﺬا ا ﺮأة ا‬
‫ا‬
‫اﻮ‬
‫‪ 1‬ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ‪ ،‬ا ﺎء ‪:‬‬
‫‪ 2‬ا ﺎ ‪,‬أ ﻮ ﺪ اﷲ‪,‬‬

‫‪3‬‬

‫ا‬

‫ﺎ ﺔ‪ ),‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ‪ ,(2003,‬ص‪605 .‬‬

‫رأوا أن ا ﻮ‬
‫ا ﺎء‪،‬‬
‫ﺔ ا ﻜﺎح‪ ،‬ﻜﺎن‬
‫ﺪ ﻮا ﺔ ا ﻮ‬
‫ﺔ‬
‫ﺮ ﺎ‬
‫أن ا ﻮ ﺔ‬

‫ﻜﺎن أآ ﺮ ا ﺎء ه ا ﺎ ﺔ وا ﺎ ﻜ ﺔ وا ﺎ ﺔ‬
‫ﻮ ﺪ ا ﻮ آﺎن ا ﻜﺎح ﺎ‬
‫ﺔ ا ﻜﺎح ﺈن‬
‫ﺮط‬
‫ا ﻮ ﺔ ا ﻜﺎح ﺮ ﺎ‬
‫ﻬ‬
‫وﻜ‬
‫أو ﻮ‬
‫ﺎ ﻬ ﺎ ﻮ ﺪ اﻮ‬
‫ﺮ‬
‫ا ﻜﺎح ﺪه‬
‫ﻮن ا ﻮ ﺔ‬
‫ا ﺮ وا ﺮأة‪ .‬و ا ﺎء ا ﺬ‬
‫آ‬
‫وا ﺎم ﺎ ﻚ‪ ،‬آ ه ﺎ رأى‬
‫ا ﻜﺎح ه ﺎ ا ﺎم ا ﺎ‬
‫ﺔ ا ﻜﺎح‪.‬‬
‫ﺮوط‬
‫ﻜﺎن‬
‫ا‬
‫ا ﺔ ا ﻬﻮر‬
‫إن ا ﺎم ﺎ ﻚ وا ﺎم ا ﺎ‬
‫ا‬
‫ﻜ ﺮ‬
‫ا ﺎء ا ﺄ ﺮ‬
‫ا ﻜﺎم‬
‫ﻬﻬ ﺎ ﺮ‬
‫إذا آﺎن ﻬ ﺎ أ ﺎع‬
‫ا‬
‫ا ﺎ ‪،‬‬
‫ﺮ ﻮن إ ﻬﺎ‬
‫ا راء‬
‫أرا ﻬ ﺎ وا ﺎ‬
‫ﻰآ ﺮ‬
‫أ ﺎء ا ﺎ ﻜﺎ ﺎ‬
‫ا ﺮى ‪.‬‬
‫دﺔ‬
‫ا‬
‫ا‬
‫ﻬﺬا ا‬
‫ﺎء ﻰ هﺬ آ ﻬﺎ‪ ،‬آﺎ ﺎ‬
‫ا ﺰ ﺎ ﺪ ا ﺎم ﺎ ﻚ وا ﺎم ا ﺎ ‪،‬‬
‫ﻮ ﺔ ﻜﺎح‬
‫ﺎ‬
‫ا‬
‫اﺰﺎ ﺄﺔ‬
‫ﻜﺎح‬
‫‪ ،‬ﻜﻮن ا ﻮ ﺔ‬
‫ﺄه ﺔ هﺬا ا‬
‫وا ﺮف ا ﺎ‬
‫ا ﺮ وا ﺮأة‬
‫ا ﺎ ﺮة ا ﺰو ﺔ‬
‫‪ .‬وا ﻜﺎح‬
‫ﺎ ﻜﺎح‬
‫ﺎدة اﷲ ﺈ ﻰ‪.‬‬
‫وهﻮ ﻮع‬
‫هﺬ ا ﺄ ﺔ‬
‫أن‬
‫ﻚ ا ﻮال ا ﺬآﻮرة ﺮأى ا ﺎ‬
‫ﺮا‬
‫ا ﺰ ﺎ ﺪ ا ﺎم ﺎ ﻚ‬
‫ﺎ ﻮ ﻮع "و ﺔ ﻜﺎح‬
‫ا‬
‫ﻰ‬
‫وا ﺎم ا ﺎ "‬

‫ب‪.‬‬

‫ﺪﺪ‬

‫ﻜﺔا‬

‫ﺚ‬

‫ﻬﺎ آ‬
‫إن ﺄ ﺔ ا ﻮ ﺔ وا ﺔ ﺪا‪ ،‬و‬
‫وا ﺎم ﺎ ﻚ‪.‬‬
‫ﻬﺎ راؤه ﻬ ا ﺎم ا ﺎ‬
‫وا‬
‫ﺪ ا‬
‫ﺮج‬
‫أن ﺪد هﺬ ا ﺄ ﺔ ا ﻮ ﺔ ﻰ‬
‫ﺎ‬
‫ا‬
‫ﻜ ﺎ ﺔ هﺬا ا‬
‫ﺪ ا ﺎ‬
‫ا ﻮﺔا‬

‫ا ﺎء ‪،‬‬
‫ﺮ‬
‫ﺬ ﻚ أراد ا ﺎ‬
‫ﺮر‪.‬وأن ا ﺄ ﺔ‬
‫‪:‬‬

‫ﺎرأي ا ﺎم ﺎ ﻚ‬
‫ﺪ ﻜﺎ ﻬﺎ؟‬

‫‪.1‬‬

‫ا ﻮ ﺔ و ﺮ ﻬﺎ ﻮ ﻰ‬

‫اﻟﺰ ﺎ‬
‫ﻘﺴ اﻟﻮ ﺔ و ﺮ ﻬﺎ ﻟﻮﻟﻰ‬
‫ﺎرأي اﻹ ﺎم اﻟﺸﺎ ﻰ‬
‫اﻹ ﺎم ﺎﻟﻚ واﻹ ﺎم اﻟﺸﺎ ﻰ‬
‫و ﺎ وﺟﻪ ا ﺎق وا ﺧ ف‬
‫اﻟﺰ ﺎ؟‬
‫ﻜﺎح‬
‫و ﺮ ﻬﺎ واﻟﻮ ﺔ‬

‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬

‫ج ‪ .‬أهﺪاف ا‬

‫ﺚ و ﻮاﺋﺪ‬

‫اﺰﺎ‬
‫ﺪ ﻜﺎ ﻬﺎ؟‬
‫ﻘﺴ اﻟﻮ ﺔ‬

‫إ ﻬﺎ ا ﺎ‬
‫أن‬
‫ا هﺪاف ا ﻰ‬
‫اﻮ ﺔ‬
‫ﺮ ﺔ رأي ا ﺎم ﺎ ﻚ‬
‫‪.1‬‬
‫ا ﺰ ﺎ ﺪ ﻜﺎ ﻬﺎ‬
‫و ﺮ ﻬﺎ ﻮ ﻰ‬
‫ا ﻮ ﺔ و ﺮ ﻬﺎ‬
‫ﺮ ﺔ رأي ا ﺎم ا ﺎ ﻰ‬
‫‪.2‬‬
‫ا ﺰ ﺎ ﺪ ﻜﺎ ﻬﺎ‬
‫ﻮﻰ‬
‫ا ﺎم ﺎ ﻚ‬
‫ف‬
‫و ا ﺎق وا‬
‫‪ .3‬ا ﻜ‬
‫ا ﻮ ﺔ و ﺮ ﻬﺎ وا ﻮ ﺔ‬
‫وا ﺎم ا ﺎ ﻰ‬
‫ا ﺰ ﺎ‪.‬‬
‫ﻜﺎح‬

‫د‪ .‬ﻬ ا‬
‫ا ﺪرا ﺔ ا‬
‫و‬
‫ا‬
‫‪.1‬‬
‫ا‬
‫‪. 2‬‬

‫ﺚ‬

‫ه ‪:‬‬

‫ﺪا ﺎ‬
‫هﺬ ا ﺄ ﺔ‬
‫ا‬
‫ﻮل ﻰ ا‬
‫ﻜﻮن ﺮا‬
‫ﺎا‬
‫ﺎ‬
‫ﺔ‬
‫ﺎ ﺔ اﻜ ا‬
‫ﻜ ﺔ‬
‫ﻰ ا ﺎه ا ﺎ ﺔ ‪:‬‬
‫ا ﺎ‬
‫ﻮع ا‬
‫ﻰ ا ﺪرا ﺔ ا ﻜ ﺔ )‪ (LibraryResearch‬وه‬
‫ﺪا ﺎ‬
‫ﺎ ﺔ ا ﻜ ا ﻜ ﺔ إ ﺎ ا ﺮ ن أو ا ﺔ وآﺬ ﻚ ا ﻜ ا ﻬ ﺔ‬
‫‪.‬‬
‫ﻜﻮن ﺮا ا‬
‫ﺎ ﺎا‬
‫ﺔ‬
‫ﺟ‬

‫اﻟ ﻘﺎﺋﻖ‬

‫ﻰ‬

‫أ ﺎ ﺎ إﻰ‬
‫ا ﻬ ا ﻮ ﺎ ﻰ )‪ (Document Method‬هﻮ ا ﻬ ا ﺬي‬
‫ا ﻮط وا ﺔ و ﻬ إ ﻰ‬
‫ﺪأ‬
‫ﻮم ا ﻮ ﺔ‬

‫ﻮي‬

‫ﺎس ﺎ‬
‫ﺪم ا ﺎ‬
‫وا ﺎم ﺎ ﻚ‬
‫ا ﺎ‬
‫ا ﺎ‬
‫‪.3‬‬
‫ﺮا ﻰ وا ﻬ‬
‫ا ﻬ ا‬
‫ا ﺪم ا ﺎ‬
‫هﺬا ا‬
‫و‬
‫ا ﺪ ‪:‬‬
‫ا ﺎ‬
‫ﺮا )‪ (Inductive Method‬هﻮ ا ﻬ‬
‫أ ‪.‬ا ﻬ ا‬
‫ا ﺎج وا ﺎط ا ﺎ ﺪة ا ﺎ ﺔ‬
‫ﺎ ا‬
‫ﺔ‬
‫ا‬
‫اﺰﺎ‬
‫ﺮ ﺔ ا ﻮ ﺔ ﻰ ﻜﺎح‬
‫هﺬا ا ﻬ‬
‫ا ﺪم ا ﺎ‬
‫ﺪ ا ﺎم ا ﺎ ﻰ وا ﺎم ﺎ ﻚ‬
‫ا ﺎ‬
‫)‪ (Deductive Method‬هﻮ ا ﻬ‬
‫ب ‪.‬ا ﻬ ا ﺪ‬
‫هﺬا‬
‫ﺮج ﻬﺎ ا ﺎ ا ﺎ ﺔ ا ﺪم ا ﺎ‬
‫ا ﺎﺔ‬
‫ا ﺮح ﻰ ا ﺮ ن وا ﺪ ‪.‬‬
‫ا ﻬ‬
‫ج ‪ .‬ﻬ ا ﺎر ﺔ )‪ (Comparative Method‬هﻮ ا ﻬ ا ﺬي ﺎرن‬
‫هﺬا‬
‫ﺪم ا ﺎ‬
‫ا ﺎ ا ﺬآﻮرة‪.‬‬
‫ﺔ‬
‫ا ﻮر ا‬
‫رأي ا ﺎم ا ﺎ‬
‫ف‬
‫ﺮ ﺔ و ا ﺎق وا‬
‫ا ﻬ‬
‫ا ﺰ ﺎ‪.‬‬
‫ﻜﺎح‬
‫ﺄﺔاﻮ ﺔ‬
‫و ا ﺎم ﺎ ﻚ‬

‫‪.‬‬

‫ﺔا‬

‫ﺚ‬

‫ﻮ ﺎت ﺎ ﺪة ﺎ‬
‫اﻮ ﺔ‬
‫ﺎر ا ﺎم‬
‫ﻮن ا ﻮ ﺔ "‬
‫ﺮ أ ﺎ ﺎ ﻬ ﺎ ا ﺎط ا ﻜﺎم‪.‬‬

‫ا‬
‫إ ﻰ ﺎ ﺔ ﺮ ﺪهﺎ‬
‫ﻮغ ا ﻜﺎر آ ﺎ ﺔ هﺬ ا ﺮ ﺎ ﺔ‬

‫ﻮل‬
‫ا‬

‫ﻰ‬

‫ا ﺎ‬
‫و‬
‫ا هﺪاف ا ﺮ ﻮة و ﻬ‬
‫إ ﻰ أر ﺔ أ ﻮاب‬
‫ﺔ‬
‫ﺎم ﻬﺎ‬
‫ﻰ‬
‫ا ﺎب ا ول ﻮي ﻰ ﻮ ﻮع ا‬
‫ﺪ ﻮا ﺎ‬
‫ا‬
‫وا ﺪوا‬
‫و ﺪ ﺪ ا ﺄ ﺔ وأهﺪاف ا‬
‫ا‬
‫ا ﺪرا ﺔ‬
‫ا ﻮان‬
‫وﻮ‬
‫ﺮ ﺪ إ ﻬﺎ ا ﺎ‬
‫آ ﺎ وا ه ﺔ ا‬
‫ﻬﺎ‬
‫ﺎر ا ﺎ‬
‫ا ﺮق ا‬
‫ﻬﺎ ا ﺎ‬
‫ا ﻜ ﺔ و ا ﺎه ا‬
‫ا ﺎ ﺎ‪.‬‬

‫ﺎة ا ﺎم ﺎ ﻚ وا ﺎم‬
‫ﺎر‬
‫ا ﺎب ا ﺎ‬
‫ا ﺎ‬
‫ا ﺎ و ا ﺮة ا ﺎ ﺔ و ﺔ ا ﻜﺎح و هﺬا ا ﺎب إ ﻰ ا‬
‫ﺎة ا ﺎم ﺎ ﻚ وا ﺎم ا ﺎ‬
‫ﺎر‬
‫ا ﺎ‬
‫ا ول‬
‫ا‬
‫ا ﻜﺎم ا ﺮ ﺔ و ﺆ ﺎ ﻬ ﺎ‬
‫ﻬﺎ و ﺮ ﺔ ا ﺎ ﻬﺎ‬
‫و ﺔ ا ﻜﺎح‬
‫ا ﺮة ا ﺎ ﺔ‬
‫ا ﺎ‬
‫ا ﺎ‬
‫وأ ﺎ ا‬
‫ﺮ ا ﻮ ﺔ ا ﻜﺎح و ﺮوط ا ﻮ و ﺮ ا ﻮ ‪.‬‬
‫و ﺔ ﻜﺎح‬
‫هﺬا ا ﺎب‬
‫ا ﺎ‬
‫أ ﺎ ﻰ ا ﺎب ا ﺎ‬
‫ا ﺰ ﺎ ﺪ ا ﺎم ﺎ ﻚ وا ﺎم ا ﺎ ﻰ و ﺎر ﺔ ر ﻬ ﺎ و هﺬا ا ﺎب إ ﻰ‬
‫ا ﻮ ﺔ و ﺮ ﻬﺎ وا ﻮ ﺔ‬
‫ا ول‬
‫ﺔ ﻮل‪ :‬ا‬
‫اﻮ ﺔ‬
‫ا ﺎ‬
‫ا ﺰ ﺎ ﺪ ا ﺎم ﺎ ﻚ وا‬
‫ﻜﺎح‬
‫ا ﺎ‬
‫ا ﺰ ﺎ ﺪ ا ﺎم ا ﺎ ﻰ وا‬
‫ﻜﺎح‬
‫و ﺮ ﻬﺎ وا ﻮ ﺔ‬
‫وا ﺎم ﺎ ﻚ و ﺔ ﻜﺎح‬
‫ﺮ ﺔ ا ﺎم ا ﺎ‬
‫ا ﺎر ﺔ‬
‫ا ﺰ ﺎ‪.‬‬
‫ا ﻮ ﺔ و ﺮ ﻬﺎ وا ﻮ ﺔ ﻰ ﻜﺎح‬
‫اﺰﺎ‬
‫ﺎ‬
‫هﺬا ا‬
‫ا ﺎب ا ﺮ‬
‫و ا ﺎب ا ﺮا ﻜ ا ﺎ‬
‫ﺎم ‪.‬‬
‫وا ﺮا ﺎت وا‬

‫ا ﺎب ا ﺜﺎ ﻰ‬
‫ﺎر‬
‫أ ‪ :‬ﺎر‬
‫‪ .1‬ﺎر‬

‫ﺎة ا ﺎم ﺎ ﻚ و ا ﺎم ا ﺎ ﻰ و ا‬
‫و ﺔ ا ﻜﺎح‬
‫اﻹ ﺎم ﺎ ﻚ واﻹ ﺎم ا ﺎ ﻰ‬

‫اﻹ ﺎم ﺎ ﻚ‬

‫ﺮة ا ﺎ ﺔ‬

‫أ‪ .‬إ‬
‫هﻮ أ ﻮ‬

‫و‬

‫ﺎﻚ أ‬
‫ﺪ اﷲ ﺎ ﻚ أ‬
‫ﻰا‬
‫ﺮ ا ﺎرث وهﻮ ا‬
‫ﺪم‬
‫ﺪ ا ﺎم‪ ،‬هﻮ أول‬
‫و ﺎﻚ أ‬
‫ﺎن‬
‫و ﻬﺎ‪ ،‬ﺪ ﺎ ﺪ ا ﺮ‬
‫ﺎ ﺮ و ا ﺎون‪ ،‬ﺎ ﺎب ﺎ ﻚ ا ﺪ‪،‬‬
‫ورد ا ﺪ ﺔ‪ ،‬أ ﻮ‬
‫ا ﺎه ﺔ‪ .‬و ‪ :‬أول‬
‫ا م‪ ،‬ﺪ ﺰوة ﺪر‪،‬‬
‫ﺎة ا‬
‫ﺪرا‪.‬‬
‫و ةا ‪،‬‬
‫ﺎ‬
‫و ﺪ ﺰل ﺪ ﺎ ﻚ ﺎ ﺪ ﺔ ﺪ ﺎ ﺎءهﺎ‬
‫‪ ،‬إ ﻬﺪ‬
‫ﺮة ا ﺮ‬
‫ﺮا و ﺎ ﺎ‪ .‬و ﺪ أ ﻬﺮ إ ﻰ ﻰ ﻰ‬
‫ﺎ ﺬهﺎ‬
‫ﺎ ﻚإ ﻰ‬
‫ﻬ ‪ .‬و ﺪ أن إ‬
‫ﺎ ﺪه ﻰ أن ﻜﻮن و ؤ ﻬ و ﺮ‬
‫ﺎﺔ‬
‫وروا ﺔ ا ﺪ و ﺎر ا‬
‫إ ﻰا‬
‫ا ﺪ ﺔ‪ ،‬ا ﺮف آ ﺮا‬
‫‪4‬‬
‫وا ﺎوي ﻬ ‪.‬‬
‫ﺔ ﻮ ة ﺪ اﷲ‬
‫ﺮﻚا ﺪﺔو ‪:‬‬
‫وأ ‪ :‬ا ﺎ ﺔ‬
‫‪5‬‬
‫ﺮ‪.‬‬
‫وﻜ‬
‫ا ﺎء ﻰ ا ﺔ ا ﻰ و ﺪ ﻬ ﺎ ﺎ ﻚ ر ﻰ اﷲ‬
‫ا‬
‫ه ﺮ ﺔ ﺪ روي‬
‫ا آ ﺮ ا ﻮا ﻰ أ و ﺪ ا ﺔ ا ﺎ ﺔ وا‬
‫و ﺪ آﺎ و د ﻰ ا ﺪ ﺔ ا ﻮرة‬
‫أ ﺎل‪ :‬و ﺪت ﺔ ث و‬
‫ﻰ ا ﻰ‪،‬‬
‫وأ ﻮ أ ا‬
‫إ ﻰ ﺔ ﺎ ﺔ وهﻰ‪ :‬ذو أ‬
‫و ﻬﻰ‬
‫‪6‬‬
‫ﺮ ﻚ ا زد ﺔ‪.‬‬
‫وأ ا ﺎ ﺔ‬

‫‪ 3‬ا ﻰ‪ ,‬ﻰ‬
‫‪ 4‬أ ﻮ زه ﺮة ‪,‬ا‬
‫‪، (1985‬ص‪177.‬‬
‫‪ 5‬ا ﻰ‪ ,‬ﻰ‬
‫ﺪ‬
‫‪6‬ا ﺎ ﻰ‬
‫‪،‬ص‪21.‬‬

‫ﺎن‬

‫ا ﺎرث‬
‫‪3‬‬
‫ﺮى‪.‬‬
‫ﺎ‬
‫ا ‪،‬‬
‫ا ﺪ ﺔ‬
‫ﺪ اﷲ د ﺎ‬
‫ﺔ‬
‫و ﺮ ‪ ،‬وآﺎن ذ ﻚ‬
‫ﺪ وا ﺪ ا ﺎم‪ ،‬ﺰ ﻬﺎ‬
‫ﺎز آ ﻬﺎ‬
‫‪ ،‬و ﻬﺪ‬

‫ﻰ ا ﻰ‪ ،‬ﻮ ﺄ‬
‫ﺪ‪،‬أ‬

‫ﻮل ا‬

‫ﻰ ا ﻰ‪ ،‬ا ﺮ‬
‫ﻮ ﺪ‪ ،‬ا ﺬاه ا‬

‫ﺎم ﺎ ﻚ‪ )،‬دار ا ﺎ‬
‫‪,‬‬

‫ﺎ ﺮات ﻰ ﺎر‬

‫(‪ ،‬ص‪9.‬‬

‫ا ﺬاه ا ﻬ ﺔ‪ ) ،‬ﺮوت‪:‬دار ا ﻜ ﺮ‬

‫ا ﺎ ‪ ،‬ص‪9.‬‬
‫ﺔ وا ﺬاه ا ﻮ ﻮد‪ ) ،‬ﺮوت ‪:‬دار ا ﺮ‬
‫ﺔا‬

‫(‬

‫ﻮم ا ﺮ‬
‫ﺔا‬
‫ا ﺪ و‬
‫ا‬
‫و ﺄ ﺎﻚ‬
‫ﻰ آ ﺎر‬
‫ﺎﻬ ‪.‬و ﻰ ا‬
‫و‬
‫ﺪ آﺎن آ ﺎر ا ﺎ‬
‫وا ﺪ‬
‫ﺮو‬
‫ﺪ اﷲ‬
‫ﻮ‬
‫ﺎ‬
‫و ﺎ ﻬ ﺎ ﺪ ﺔوأ ﺬ‬
‫ا ﺎ‬
‫ا ﺮأي و ﺮه ﺎ أو ﺬآﺮ ا ﻜ ﺎب‬
‫ا ﺮوف ﺮ‬
‫ﺪاﺮ‬
‫ر‬
‫ﺮا ﺪ ‪ ،‬ﺪ‬
‫وه ﻮ‬
‫إ ﻰا‬
‫أ ﻮ ا ﺎ ﺔ‪ ،‬ﺈذا آﺎن ﺪ ا‬
‫‪.‬‬
‫ا زم ا أ ﺬ ﻬ ﺎ‬
‫إ ﻰ هﺬ ا ﺎ ﺔ‪ ،‬ﻬﺎ ﻮ‬
‫أ‬
‫ﻰ أه ا ﺪ و ﻰ ﻰ أه ا ﺮأي ‪ ،‬ﻜﺎن‬
‫و ﺪ أ ﺬ أآ ﺮ درو‬
‫اﷲ ا ﺮ ن‪ .‬و‬
‫ر‬
‫ﺪرا ‪ .‬و‬
‫ﻬ ﺔ روا ﺔ ا ﺪ و ﺎ ﺎ‬
‫‪7‬‬
‫ﺎ‪.‬‬
‫ﻬﺎ‬
‫ﻬﺔ أ ﺮى أ‬
‫ﺎش ا ﺎم ﺎ ﻰ ا ﺪ ﺔ و ﺎدروه ﺎ إ ﺎ ﺎ إ ﻰ ﻜ ﺔ و ﻮ‬
‫ﻰ‬
‫)‬
‫ﻰذ ﻚ‬
‫ﻰ‬
‫ود‬
‫ﻰ ا ﺪ ﺔ ا ﻰ ﻬ ﺎ ﺎرة‬
‫و ﺎ ﻚ ﻰ ا ﺪ ﺔ(‪ .‬و ﺪ ﺎش ‪ 84‬ﺔ‪ ،‬و ﻮ ﻰ ﻰ ر ا ول ﺔ ‪179‬‬
‫‪8‬‬
‫ه ﺮ ﺔ ود ﺎ ‪.‬‬
‫ب‪ .‬ﺮ ﺔ اﻹ ﺎم ﺎ ﻚ إ ﺎط اﻷ ﻜﺎم ا ﺮ ﺔ‬
‫ﺎ ﻚ ﺰ ﺔ ا ﻜ ﺎب ﻮق آ ا د ﺔ‪،‬‬
‫اﻷول‪ :‬هﻮ ا ﺮ ن ا ﻜ ﺮ ‪،‬‬
‫أ ﻜﺎ ﻬ ﺎ ا ﺎ ﺪة إ ﻰ ﻮم ا ﺎ ﺔ‪.‬‬
‫هﺬ ا ﺮ ﺔ و ﻬﺎ‪ ،‬و‬
‫أ‬
‫ا ﺮ ا ﺬى‬
‫ﻰ ا ﺔ و ﻰ ﺎوراءهﺎ‪ ،‬ﻬ ﻮ ﺄ ﺬ‬
‫و ﺪ‬
‫ا ﺄو‬
‫ﺄو ‪ ،‬و ﺄ ﺬ ﺎهﺮ ا ﺬي‬
‫ا ﺮ ﺔ‬
‫ﺎدام ﻮ ﺪ د‬
‫ا ﺮ ن ﻰ ﻜ و ﻬ ﺎ أ ﻮى‬
‫ﻬﺎ ﻰ و ﻮب ﺄو ‪ ،‬وذ ﻚ ﺄن‬
‫‪9‬‬
‫ﺮ أى ﻬﻮد ﻰ‪.‬‬
‫هﺬا ا‬
‫ﻰ هﺬا ا ﻜ‬
‫ا ﻜ ﺎب‪ .‬وه ﻮ‬
‫ا ﺜﺎ ‪ :‬ا ﺔ‪ ،‬ﻜ ﻮن ا ﺔ ا ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ا ﻰ‬
‫ﺆ ا ﺎ ﻬ ﻰ ا ﻜ ﺬب‬
‫ﺄ ﺬ ﺎ ﻮا ﺮ ﻬ ﺎ‪ ،‬وه ﻮ ا ﺬى روا‬
‫و ‪.‬وﺄ ﺬ‬
‫ﻰ اﷲ‬
‫ﻮا ﺬ ﻚ إ ﻰ ا ﻰ‬
‫ﻬ‪ ،‬ﻰ‬
‫وا ﺪ‬
‫و‬
‫ا ﻰ ﻰ اﷲ‬
‫ﺎ ﻬﻮر ﻬ ﺎ‪ ،‬وه ﻮ ﺎروا‬
‫‪ 7‬ﺪاﺮ‬
‫ﻰ ا ﺬاه ا ر ﺔ‪ ) ،‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ(‪ ،‬ص‪9 :‬‬
‫ا ﺰ ﺮي‪ ،‬ا‬
‫ﺪ ﻮ ﺪ‪ ،‬ا ﺮ ا ﺎ ‪،‬ص‪24 .‬‬
‫‪8‬ا ﺎ‬
‫ﺪ‪،‬أ ﻮل ا ) ﺮوت‪:‬دار ا ﻜﺮ ‪، (1985‬ص‪177.‬‬
‫‪ 9‬أ ﻮ زهﺮة ‪,‬ا‬

‫ﻮا ﺪ ا ﻮا ﺮ‪ ،‬ﻬ ﻮ ﺮد‬

‫ﺎ ﺔ أو ا ﺎن أو أآ ﺮ‬
‫ا‬
‫‪10‬‬
‫أ ﻮى ‪.‬‬
‫أه‬
‫ﺮ‬
‫أه ا ﺪ ﺔ‪ ،‬آ ﺎن ﺎ ﻚ ر ﻰ اﷲ‬
‫ا ﺜﺎ ﺚ‪:‬‬
‫ا ﻰ ﻰ‬
‫ﻜ إ أن ﻜ ﻮن‬
‫ﺔ إذا آﺎن ذ ﻚ ا‬
‫ا ﺪ‬
‫ﺎﻚ ﻰ‬
‫أه ا ﺪ ﺔ را ﺎ‬
‫ﺎ‬
‫و ‪ .‬و ﺪ آﺎن ا‬
‫اﷲ‬
‫‪11‬‬
‫و ‪.‬‬
‫ا ﻰ ﻰ اﷲ‬
‫ا ﻮ ت‬
‫ﺪ ا ﺎة و ﺮو‬
‫ﺄ ﺬ ﻮى‬
‫ﺎ ﻰ‪ ،‬آ ﺎن ﺎ ﻚ ر ﻰ اﷲ‬
‫ا ﺮا ‪ :‬ﺎوى ا‬
‫ﻮى‬
‫أ‬
‫‪،‬وﺬﻚأﺮ‬
‫ﺎ ﻰ ﻰ أ ﻬﺎ ﺪ وا ا‬
‫ا‬
‫ﻰ ﺎ ﺎر أن ذ ﻚ‬
‫و ﺮك‬
‫ﺎﺔ ﻰ ﺎ ﻚا‬
‫ا‬
‫ﺮ أ ﺮ ﻰ ﻰ اﷲ‬
‫ﻰ ﺎ ﻚا‬
‫ﺎ‬
‫ﺎ ﻰ ﺎ آﺎن‬
‫ا‬
‫ﻜ أن ﺮف إ ﺎ ‪ .‬و ﻜ ﺎ ﻜ ﺎ آ ﺎن‬
‫و إذ أن ا ﺎ ﻚ‬
‫ﺪ ﺎ‪ ،‬ﺎ ﺎر ﺔ‬
‫إ ﺎ‬
‫ﺎﻰ ﻰأ ﺮ‬
‫ﺮ ﻮل ا‬
‫ﺎ ﻜ ﻮن أ ﻮى‬
‫ا‬
‫و ﺮع‪ ،‬و أن ﺎر‬
‫أ‬
‫‪،‬‬
‫أ‬
‫ﺔ ا ﺎ ﺔ‪ ،‬و ﺮد ا ﺎ ﻰ‪ ،‬و‬
‫ﻜ ﺎم ا‬
‫ﺔ‬
‫ﺪا‪ ،‬وأ ﻮى‬
‫‪12‬‬
‫و ‪.‬‬
‫إ ﻰ ا ﻰ ﻰ اﷲ‬
‫ا ﺎ ‪ :‬ا ﺎس‪ ،‬آﺎن ا ﺎم ﺎ ﻚ ﺄ ﺬ ﺎ ﺎس‪ .‬وآ ﺔ ا ﺎس ﺪ‬
‫ﻮص ﻰ‬
‫ﻰ ا ﺬى هﻮ ا ﺎق أ ﺮ ﺮ‬
‫ا ﺎس ا‬
‫آﺎ‬
‫هﻮ ﺔ‬
‫ﺮاآﻬ ﺎ ﻰ و‬
‫ﻮص ﻰ ﻜ ‪،‬‬
‫ﺄﺮ ﺮ‬
‫ﻜ‬
‫‪13‬‬
‫ا ﻜ‪.‬‬
‫ﺔ‬
‫ا ﺎدس‪ :‬ا ﺎ ا ﺮ ﺔ ‪ ،‬ﺪ ا ﺮ ﺎ ﻚ ﻰ أن ا‬
‫أ ﻜﺎ ﻬﺎ إ‬
‫ﺎ ﺎ ﺬا ‪ ،‬و ﺮر أن ﻮص ا ﺎرع ﺄت‬
‫ا أ‬
‫ﺪ‬
‫ﺮف ﺎ‬
‫ﺮف ‪ .‬و ﺎ‬
‫ﺔ‪ ،‬و ﺎ آﺎن ﺎ‬
‫ﺎ هﻮ ا‬
‫أ ﺎ ﺎ‬
‫ﺔا‬
‫ﺎ ﻮص ا ﺎ ﺔ ا ﺮ ﺔ‪ .‬أن ا‬
‫ﺮف‬
‫ﺎ ﺪ‪،‬و ﺪ‬
‫ه ا‬
‫ا ﺮع ا‬
‫ﻬﺬا ا ﻜ ا ﺪ‬
‫ﻬﺎ‪ ،‬وه ‪:‬‬
‫ﻰ و ﻮب‬
‫ﺔا‬
‫ا ﻮر ا‬
‫ا ﺮع ا‬
‫‪10‬‬
‫ا ﺮ ‪ ،‬ص‪214 .‬‬
‫‪11‬‬
‫ا ﺮ ‪ ،‬ص‪219 .‬‬
‫ﺪ أ ﻮ زهﺮة‪ ،‬ا ﺮ‬
‫‪ 12‬أ ﻮ زهﺮة‪ ,‬ا‬
‫‪13‬‬
‫ا ﺮ‬

‫ا ﺎ ‪ ،‬ص‪217 .‬‬

‫ﺮا‬

‫ﺎ هﻮ‬

‫ﺎ ﺎ ا ﺮ ﺔ‬
‫وا ﺮض‪ 14.‬وا‬
‫ﻬﺎ‬
‫ﺬه ‪ ،‬و ﺎ ﻚ ﺪم ا‬
‫ﻬﺎ ﺎ ﻚ‬
‫ﺔ أ ﺮى‪.‬‬

‫‪ ،‬وا ‪ ،‬وا ﺎل‪ ،‬وا‬
‫ا‬
‫ا ا ﺪ‬
‫ا‬
‫أ ﺎس‬
‫ﺔ ﺮ‬
‫ﺪ ﺎ ﺎرض‬
‫ج‪ .‬ﺆ ﺎ‬
‫‪ ،‬و ﺎ ا ﻬ ﺪ‪ ،‬وه ﻮ‬
‫ه ﺬا ا‬
‫ا ول ه ﻮ ا ﻮ ﺄ‪ ،‬أول آ ﺎب‬
‫ﺔ و ﻮ ﺔ‪ .‬آ ﺎ أ أول آ ﺎب‬
‫ﻬﺎ ا ﺎد‬
‫أول ا ﻜ ا ﻰ و‬
‫ﺪ‬
‫ﺔ‪ .‬و ﺪ أ ﺮج ا‬
‫ﺎ‪ .‬أ ﺎ ﻚ ﻰ أر‬
‫ﻰ ا ﺪ وا‬
‫أ‬
‫ﺪ ا ﻮا ﺪ ﺎ ا وزا ﻰ أ ﺎل‪ :‬ﺮ ﺎ ﻰ‬
‫ﺮ‬
‫ا ﺮ‬
‫ﺔ‪ ،‬أ ﺬ ﻮ‬
‫ﻰ أر‬
‫ﻮ ﺎ‪ ،‬ﺎل‪ :‬آ ﺎب أ‬
‫ﺎ ﻚ ا ﺆ ﺄ ﻰ أر‬
‫ﻮ ﺎ‪ ،‬ﺎ أ ﺎ ﻬﻮن ‪.‬‬
‫ﻰ أر‬
‫و ﺪ ﺎل ا ﺎ ﻰ ﻰ ا ﻮ ﺄ‪ :‬ﺎ ﻰ ﻬﺮ ا رض آ ﺎب ﺪ آ ﺎب اﷲ‬
‫آ ﺎب ﺎ ﻚ‪.‬‬
‫أ‬
‫ﻰ ا ﻮ ﺄ إ و ﺎ ﺪ او ﻮا ﺪ‪،‬‬
‫ﺮ‬
‫و ﺎل ا ﻮ ﻰ ‪ :‬ﺎ‬
‫‪15‬‬
‫ء‪.‬‬
‫ﻰ‬
‫ﺎ ﻮاب إ ق أن ا ﻮ ﺄ‬
‫ا ﺪو ﺔ ه ﻮ آ ﺎب ا ﺪ ﺔ ﺔ إ ﻰ أ ﺪ‬
‫وا ﺎ ﻰ ا ﺪو ﺔ‪ ،‬وأ‬
‫ا ﺮات ا ﻮ ﻰ ﺔ ‪ 213‬ه ﺮ ﺔ‪.‬‬
‫إﻰ‬
‫ا ﻮ ﺄ‪ ،‬ار‬
‫أدرك أ ﺪ ا ﺮات ا ﺎم ﺎ ﻚ وأ ﺬ‬
‫ﺔ‬
‫ﻬ ‪ ،‬وأ ﺬ ا‬
‫ﺔ‪ ،‬و‬
‫ﺬة ا ﺎم أ ﻰ‬
‫ا ﺮاق‪ ،‬ﺎ ﻰ ه ﺎك‬
‫‪16‬‬
‫إ ﻰ ا ا ﺎ ‪ ،‬ﻮل ﺎ ﺮا ﺎ ﻚ ﻰ ﻚ ا ﺎ ‪.‬‬
‫ﺮدا‪ ،‬و‬
‫‪ .2‬ﺎر اﻹ ﺎم ا ﺎ ﻰ‬
‫و‬
‫أ‪ .‬ا‬
‫ﺪ إدر‬
‫هﻮ ا ﺎم أ ﻮ ﺪ اﷲ‬
‫ﺪ هﺎ‬
‫ﺪ اﷲ‬
‫ا ﺎ‬
‫‪ 14‬أ ﻮ زهﺮة‪ ,‬ا‬
‫‪ 15‬ا ‪ ,‬ﻰ‬
‫‪ 16‬ا ﺪآ ﻮر‬
‫‪122‬‬

‫ﺮ‬

‫ا ﺎس‬

‫ﺪ‬

‫ﺎن‬
‫ﺎف‬

‫ﺎ‬

‫ﻰ‬

‫ﺪ أ ﻮ زهﺮة‪ ،‬ا ﺮ ا ﺎ ‪ ،‬ص‪316 :‬‬
‫ﻰ ا ‪ ,‬ا ﺮ ا ﺎ ‪ ,‬ص‪11 .‬‬
‫ﺎن ا‬

‫ﺮ‪ ,‬ا ﺪ‬

‫إ ﻰ درا ﺔ ا ﺪارس وا ﺬاه ا ﻬ ﺔ‪ )،‬دار ا ﺎ‬

‫(‪ ,‬ص‪.‬‬

‫ﻰا‬
‫ا ﺮ ﻰا‬
‫ﻰ ﺪ ﺎف ‪.‬‬
‫و‬
‫ا ﺮواة ﻰ أن ا ﺎ ﻰ و ﺪ ﻰ ﺰة ﺔ ﺎ ﺔ و‬
‫أ‬
‫ﺮا‬
‫ﺔ و ﺮ وا ﺪ إذ آ ﺎن‬
‫ه ﺮ ﺔ وهﻰ ا ﺔ ا ﻰ ﻮ ﻰ ﻬﺎ أ ﻮ‬
‫و ﺎ ‪.18‬‬
‫ﺔ ﻰ‬
‫و‬
‫ﺮدة ﻰ‬
‫و ﺪ ﺄ ﻰ أ ﺮة ﺮة آﺎ‬
‫ﺪ‬
‫و‬
‫ﺬل‬
‫ا ﺎء ا ﺎ ﺔ‪ .‬وآ ﺎن ا ﺎم ﺮا و ﻜ ا ﺮ‬
‫ا ﺔ وا ﺮ‬
‫ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ﻰ ﻜﺔ ‪ ،‬و‬
‫ﻮ وذآﺎ ا ﻮ ﺪ‬
‫ا ﺮ‬
‫وا ﺮ ﻰ‪ .‬و ﺎ‬
‫وا دب و ﻮم ا ﺮ ن وا ﺪ وا‬
‫ﺎ ﺎم ﺎ ﻚ ﺬه إ و ﻰ‬
‫وﺪ‬
‫إﻰا ﺪ ﺔ ﺎ‬
‫ﺮ ا‬
‫أ ﺪ‬
‫ﻬ ﺪ ﺎ أ ﺬ آ ﺎب ﻮ ﺔ وا ﻰ ﻜﺔ‪ ،‬وا ﺎر ا ﻮ ﺄ‬
‫ﺔ وأ ﺬ‬
‫ﺎب أ ﻰ‬
‫ا إ ﻰ ا ﺮاق ﺎ ﻰ أ‬
‫أ ﺎب ﺎ ﻚ‬
‫ا ﺪان و ﺎد إ ﻰ ا ﺪ ﺔ ﺪ أن‬
‫ﻬ ﻬ ‪ ،‬ور إ ﻰ ﺎرس وآ ﺮ‬
‫ﺮا ﻰ ا‬
‫و ﺬاك أذن ﺎ ﺎء ﻜ‬
‫ﻰ ﻰ هﺬ ا ﺮ ﺔ‬
‫إﻰ‬
‫ﺎء و ﺮ ا ﻮة ا ﺬا ﺔ وو ﺎر ا ﻬ‬
‫ا ﺮام ﺎ ا‬
‫ﻮر ﺪ وآ ﺎن ا ﺎس‬
‫ﺮ ز ﺰم ﺪارس ا ﺔ وا وا ﺪ‬
‫ﺎ‬
‫‪19‬‬
‫و ﺰداد هﺬ ا ﺎت ا ﺎ ﺎ ﺎ ﺎ ﺪ ﺎم‪.‬‬
‫ﻮ ﻮ ﻰ ﻮا ا‬
‫ﻬﺎ‬
‫ﺔ‪،‬‬
‫ﺔ ﺮ ﺔ‬
‫ﺪ ﺎ ﺄ ﺰة ﺎش ا ﺎم ا ﺎ ﻰ‬
‫‪،‬‬
‫ﺰاز ﺎ‬
‫ا ﺮ ﺎ ﺔ‪ ،‬وا‬
‫روح ا ﻬﺎ ﺔ وا ﺎ ﺔ‪ ،‬وا ﻜ ﺮم و‬
‫ﺮ‬
‫و ‪ ،‬ور ﺎ ﺎ ﺎ ﺎ‬
‫و‬
‫ﻬ ﺎ ﺰا‬
‫ر‬
‫ﺄ‬
‫ﺎف‬
‫و‬
‫ﺎ ﻮد ﻬﺎ ﺪ و ﺎ ﺎ ﻮل ا‬
‫‪ ،‬وآﺮ ﺎ‬
‫ﺎ‬
‫ﺎت ا ﺮ ﺔ‪.‬‬
‫ﺔ‪ ،‬ﺪة‬
‫‪،‬وﺮﻰ ﺮ ﺔد ﺔ‬
‫ﻰذﻚ ﻮ ﺔ‬
‫ﺮى ﺔ ‪ 204‬ه ﺮ ﺔ ود ﺎ ﺮا ﺔ‬
‫و ﻮ ﻰ إ ﺎم ا ﺎ ﻰ ﻰ‬
‫ﺎء ﻰ ﻜﺔ ا ﻜﺮ ﺔ ا ﻬﻮر ﺄه ا وأه ا ﺪ وأه‬
‫وهﻮ ا‬
‫‪20‬‬
‫ا ﺔ وا دب ‪.‬‬
‫‪17‬‬

‫ﺎزى ا ﻜ ﻰ‪،‬‬

‫‪17‬‬
‫ا ﺮ ‪ ,‬ص‪134.‬‬
‫‪ 18‬ا ﺎ ﻰ ﺪ ﻮ ﺪ‪ ،‬ا ﺮ‬
‫‪ 19‬ا ﺎ ﻰ ﺪ ﻮ ﺪ‪ ،‬ا ﺮ‬
‫‪ 20‬ا ﺎ ﻰ ﺪ ﻮ ﺪ‪ ,‬ا ﺮ‬

‫ا ﺎ ‪ ,‬ص‪25 .‬‬
‫ا ﺎ ‪ ,‬ص‪25.‬‬
‫ا ﺎ ‪ ،‬ص‪25.‬‬

‫ﻰ‬

‫ا ﺮ ﻮل اﷲ‬

‫ﻰ اﷲ‬

‫ب‪ .‬ﺮ ﺔ اﻹ ﺎم ا ﺎ ﻰ إ ﺎط اﻷ ﻜﺎم ا ﺮ ﺔ‬
‫ﺮا ‪ ،‬آ‬
‫اﷲ ﻰ ا ﺎط ا ﻜ ﺎم ﻰ‬
‫ﺪأ ا ﺎ ﻰ ر‬
‫ﺮ ﺔ ﺪ ﺔ ﻰ ﺎ ﺪهﺎ‪.‬‬
‫ﺪر ا ﻮ ﺪ‬
‫ا ﺮ ﺔ اﻷو ﻰ‪ :‬ا ﻜ ﺎب و ا ﺔ‪ ،‬و ﺮه ﺎ ا‬
‫ﺎ ﺔ ﻰ را ﻬ‬
‫ﻮل ﻬ ﺎ‪ ،‬ﺎ‬
‫ﺎدر‬
‫ا‬
‫ﻰ‪ ،‬و ﺮه ﺎ‬
‫ا‬
‫ﻜ ﺎب أو ا ﺔ‪ ،‬ه ﺎ‬
‫ﻜ أن ﻜﻮ ﻮا ﺎ‬
‫أو‬
‫ﺎع‬
‫ﻬ ﺎ‪ ،‬وآ ﺬا ﻚ ا‬
‫ﻬ ﺎ أو ﺎ‬
‫ا ﻮ ﺎن ﻬﺬ ا راء ﺎ‬
‫ﺆ ﺬ دا ﺎ‬
‫ﺪا ﻬ ﺎ‪ ،‬ﺮ ﺎرج ﻬ ﺎ‪ ،‬ﺎ‬
‫ﻜ أن ﻜﻮن إ‬
‫‪21‬‬
‫ﺎن‪.‬‬
‫أ ﻰ‪ ،‬وه ﺎ ا‬
‫ﺔ‪ ،‬ﺮر ا ﺎ ﻰ‬
‫آ ﺎب و‬
‫ا ﺮ ﺔ ا ﺜﺎ ﺔ‪ :‬ا ﺎع‪ ,‬ﺎ‬
‫ﺮ ﻰ ﻜ‬
‫ﺎء ا‬
‫أن ا ﺎع ﺔ ﻰ ا ﺪ ‪ ،‬و ﺮ ﺄن‬
‫أ ﻮل و‬
‫‪ ،‬وهﻮ ﻮل ﻰ ذ ﻚ‪:‬‬
‫ﺪون‬
‫د‬
‫ﺮ‬
‫ﺎ ﻰ ﺎ ﺎ أ ﺪا‪ ،‬إ ﻮ ﻚ‬
‫إ‬
‫أه ا ‪ ،‬ه ﺬا‬
‫أ ﺪ‬
‫ذ ﻚ‪ .‬وأول‬
‫آ ﺎ ﻬﺮ أر ‪ ،‬وآ ﺮ ا ﺮ و ﺎ أ‬
‫و ﻜﺎ‬
‫ﺎ ﺪل ﻰ‬
‫ﺎ ﺔ‪ ،‬و ﻮ ﺪ آ‬
‫إ ﺎع ﺮ ا ﺎ ﻰ هﻮ إ ﺎع ا‬
‫‪22‬‬
‫ﻜﻮن ﺔ‪.‬‬
‫أن إ ﺎع ﺮه‬
‫ﻮل‬
‫آ ﺎب ا‬
‫ﺎ ﺔ‪ ،‬إد ﻰ‬
‫ا ﺮ ﺔ ا ﺜﺎ ﺜ ﺔ‪ :‬أ ﻮال ا‬
‫ﺎ ﺔ ﻰ ﺬه ا ﺪ و ﺄ ﺬ ﻬ ﺎ‬
‫ا ﺎ ﺔ أن إ ﺎ ﻬ آﺎن ﺄ ﺬ ﺄ ﻮال ا‬
‫روا ﺔ ا ﺰ ﺮا ﻰ ﻜ‬
‫ﻰ ﺬه ا ﺪ ﺪ‪ ،‬و ﺬه ا ﺪ ه ﻮ ﺎ ا‬
‫ﺎن ا ﺮ ادى ا ﺆذن ﻜ‬
‫ﺎ ﺮاق‪ ،‬و ﺬه ا ﺪ ﺪ هﻮ روا ﺔ ر‬
‫ﺎن أ ﺄ ﺬ‬
‫ﺪ ﻰ آ ﺎ ا ﺮ ﺎ ﺔ ﺮوا ﺔ ا ﺮ‬
‫ﺮى‪ .‬و ﻜ‬
‫ﺎﻰ ﻰا ﺪ ﺪآ ﺎ‬
‫أ آﺎن ﺄ ﺬ ﻮل ا‬
‫ﺎ ﺔ‪ ،‬و ﺬ ﻚ‬
‫ﺄ ﻮال ا‬
‫‪23‬‬
‫آﺎن ﺄ ﺬ ا ﺪ ﺎ ﺎق وذ ﻚ هﻮ ﺎ ﺮى أ ا ‪.‬‬
‫ﺎ ‪،‬و ﻜ‬
‫ا ﺮ ﺔ ا ﺮا ﺔ‪ :‬ا ﺎس‪ ،‬ﺎ ذآ ﺮ آ ﺎن ا ﺎ ﻰ‬
‫ا ﻮال ﻰ‬
‫ﻮص‪ ،‬أو ﺮ‬
‫ﻬ ﺪا إ ﻰ إدراك ﺎ ﻰ ا‬
‫‪ 21‬أ ﻮ زهﺮة‪ ،‬ا ﺎذ ا‬
‫ﺪ أ ﻮ زهﺮة‪ ،‬ا ﺮ ا ﺎ ‪ ،‬ص‪255.‬‬
‫ﺪ أ ﻮ زهﺮة‪ ,‬ا ﺮ ا ﺎ ‪ ،‬ص‪261 .‬‬
‫‪ 22‬أ ﻮ زهﺮة‪ ،‬ا‬
‫‪23‬‬
‫ا ﺮ ‪ ،‬ص‪263.‬‬

‫آ ﺎ آﺎن ا ﺄن ﻰ ﺮ‬

‫ﻬ‪.‬‬
‫أ ﺎا‬
‫أن ﺮ‬
‫ا ﺮا ﺎ‬
‫ﺎء ا‬
‫ﻮص‬

‫أ ﻮال ا‬

‫ﺎ ﺔ ر ﻮان اﷲ‬

‫ﺎﻰ‬

‫ﺎس ﺪ آﺎن ﻬﺎ ا ﺎ ﻰ ﻬﺪا ﻰ إ ﺮاج ا ﺮأى ا ﺬى ﻜ‬
‫و ﺬ ﻚ ﺮر ا ﺎ ﻰ أن ا ﺎس ه ﻮ ا ﻬ ﺎد‪ ،‬وا ﺎس ﻰ‬
‫ﺮ‬
‫ا ﻜ ﺮة ا ﻰ ﺮ ﻬﺎ‬
‫أ‬
‫ﻰ آ ﺎ ﺪو‬
‫ﺄﺮ ﺮ‬
‫ﻮص ﻰ ﻜ‬
‫ﻮل ﺄ إ ﺎق أ ﺮ ﺮ‬
‫‪24‬‬
‫ﻰ ﺔا ﻜ ‪.‬‬
‫ﺮاآ‬
‫ﻰ ﻜ‬

‫ج‪ .‬ﺆ ﺎ‬

‫وا ﺮ ﺔ وأ‬
‫ا‬
‫ﺎ‬
‫ا ﺎم ا ﺎ ه ﻮ ر‬
‫ﻜ ﺎ ﺔ ا ﺮ وا ﺮ وآﺬ ﻚ ﺆ ا ﻜ ا ﺎ ﺔ ا ﻰ ﺮت ا ﺪ‬
‫م‪ .‬وا ﻜ ا ﻰ أ ﻬﺎ ا ﺎم ا ﺎ هﻰ‪:‬‬
‫ا‬
‫أ ﻮل ا ‪،‬‬
‫اﻷول‪ :‬آ ﺎب "ا ﺮ ﺎ ﺔ"‪ ،‬ه ﺬا ا ﻜ ﺎب ﺎص‬
‫ﻬ ﺪى وه ﻮ ا ﺎم‬
‫ﺪا ﺮ‬
‫ﺎ‬
‫ﺎ‬
‫أ ه ﺬا ا ﻜ ﺎب و‬
‫ﻬ ﺪى ﻜ‬
‫ﺪا ﺮ‬
‫ا ﻬﻮر أه ا ﺪ ‪ ،‬ﻮ ﻮد ا‬
‫أ ﻮل ا ‪ ،‬آ ﺎن‬
‫آ ﺎب "ا ﺮ ﺎ ﺔ"أول آ ﺎب ا ﺪأ‬
‫ا ﺎم ا ﺎ‬
‫ا ﺮ ن وا ﺔ وآ ﺔ‬
‫ﺪ ل‬
‫ﺎط وا‬
‫آ ﺔا‬
‫ﺎن وا‬
‫ا ﺎم ا ﺮ‬
‫ﺎع وا ﺎس وه ﺬا ا ﻜ ﺎب روى‬
‫ا‬
‫ا ﺪ ل‬
‫ﺎن ا ﺮادى‪.‬‬
‫آ أو أ ‪،‬‬
‫ا ﺜﺎ ﻰ‪ :‬آ ﺎب " ا م"‪ ،‬إن آ ﺎب ا م هﻮ آ ﺎب ا ﺎ‬
‫ا ﺬى أ ا ﺎم‬
‫ا ‪ ،‬وهﺬا ا ﻜ ﺎب آ ﺎب‬
‫وهﺬا ا ﻜ ﺎب ﺎن‬
‫ا ﻮب ا ﺪ‪ ،‬وآ ﺎن ا‬
‫ا‬
‫ﺎن‬
‫ا ﺎ ﻰ‪ ،‬آﺎن‬
‫إ ﺎ ا ﺮ ن وا ﺔ وا ﺎع أو ا ﺎس‪.‬‬
‫آ ﺎب ا م ﺎ ﺎ ﺪ‬

‫‪ 24‬أ ﻮ زهﺮة‪ ،‬ا‬

‫ﺆ ﺎ‬
‫ﻰ‬

‫ﺪ أ ﻮ زهﺮة‪ ,‬ا ﺮ‬

‫ا ﺎ‬

‫‪ ،‬ص‪265.‬‬

‫ا ﺜﺎ ﺚ‪ :‬آ ﺎب " ا ف ا ﺪ "‪ ،‬هﺬا ا ﻜ ﺎب أ‬
‫و‬
‫ف ﺪ ا ﻰ ﻰ اﷲ‬
‫ا‬
‫ﺎن‬
‫ﺮ ﺔ و ﺎ ﺔ هﺬا ا ﻜ ﺎب‪.‬‬
‫ﺎء أه ا ﺪ‬
‫ﺪون آ ‪ ،‬وأ دون‬
‫ﻜ ﺎب‪،‬‬
‫وآ ﺎن ﺮ ﺔ ﺄ ا ﺎ‬
‫ﺬ‪،‬‬
‫ﺮىء ﺎ آ‬
‫ﺮ‪ ،‬وآﺎن ﻜ‬
‫آ ﺎ ﺎ ﺮاق‪ ،‬ودون ﻬﺎ‬
‫ﺮ ﺪ‬
‫ﻜ‬
‫‪ .‬و ﺪ آﺎن‬
‫ﻮ ‪ ،‬وأ ﺎ ﺎ آﺎن‬
‫أ ﺎد ‪ ،‬أو ﺎر ﻬ ﺔ‪ ،‬و ﺪهﺎ و ﺎ ﻬﺎ‪.‬و ﺪ آ ﺎن‬
‫ﺎ‬
‫اﻜ ‪،‬‬
‫ﺮ ﺔ ﺎل‪" :‬آ ﺎن ا ﺎ‬
‫ﺮ‬
‫ﺪ‪ ،‬ﺪ روى‬
‫آ ﺮا ﺎ ﻜ ﺎ‬
‫ﻬ ﺎ‪،‬‬
‫ﺔ‪،‬‬
‫ﺪ‪ ،‬ﻰ‬
‫ا‬
‫ﻮا ﺔ‬
‫إ ﻰهﺬ ا‬
‫‪25‬‬
‫‪ .‬هﻜﺬا ﺮ ﺔ ﺄ ا ﺎ "‪.‬‬
‫آﺎن ﺎ ﺎ‬
‫و ﻰ ﻮ ﻬ‪،‬‬
‫ا ﺎم ا ﺎ ﻰ ‪،‬‬
‫ﻰ‬
‫‪ ،‬وا‬

‫ب ‪ :‬ا ﻈﺮة ا ﺎ ﺔ‬

‫و ﺔ ا ﻜﺎح‬

‫‪ .1‬ﺮ ا ﻮ ﺔ ا ﻜﺎح‬
‫آ ﺔ "و – " ﺎه ﺎ‪ :‬ﻚ أ ﺮ و ﺎم ‪،‬‬
‫ا ﻮ ﺔ ﺔ‪:‬‬
‫ﺎ‬
‫ﺮ ‪ ،‬ﺬ‬
‫ﺎن‪ .‬ا ﻮ ﺔ‬
‫وا ﻮ ﺔ ا ﺔ وا ﺎرة و ا‬
‫ا ﺮ ﻰ ا ﺮ ﺮا ‪ ،‬وه و ﺔ ﺎ ﺔ‪ ،‬و و ﺔ ﺎ ﺔ‪ ،‬و ا ﻮ ﺔ‬
‫ه‬
‫و و ﺔ ﻰ ا ﺎل‪ .‬وا ﻮ ﺔ ﻰ ا‬
‫ا ﺎ ﺔو ﺔ ﻰا‬
‫ﺔ‬
‫ا ﺰواج‪ .‬ا ﻮ ﺔ ا ﺰواج‬
‫ا‬
‫ﻮدة ه ﺎ‪ .‬أي و ﺔ‬
‫ا‬
‫‪27‬‬
‫ﺔإ ‪.‬‬
‫‪ ،‬ور ﻮع‬
‫ا ﻮ‬
‫ﻜﺎ‬
‫ﺮ ﺔ‬
‫ﺮهﺎ‪،‬‬
‫ﺰوج ﻬﺎ و‬
‫ا ﺎء إ ﻰ أن ا ﺮأة‬
‫ذه آ ﺮ‬
‫ﺔ ا ﺪ‪،‬‬
‫ﺮط‬
‫ﺪ ﺎر ﻬﺎ‪ ،‬إذ أن و ﻮد ا ﻮ‬
‫وإ ﻰ أن ا ﺰواج‬
‫ا ﻜﺎح هﻮ ا ﺬي ﻮ‬
‫وأن ا ﺎ ﺪ هﻮ ا ﻮ وا ﻮا ﻬﺬا‪ .‬وا ﻮ‬
‫آ ﺎ ا ﻜﺮ ‪ ):‬وأ ﻜ ﻮا‬
‫ﺪو ‪ .‬ﺎل اﷲ ﺎ‬
‫ﺔ ا ﺪ‬
‫ﻮ ﻰ أن‬
‫أ‬
‫ﺎدآ وإ ﺎ ﻜ (‪ 28.‬و‬
‫ا ﺎ ﻰ ﻜ وا ﺎ‬
‫‪26‬‬

‫‪ 25‬أ ﻮ زهﺮة‪،‬‬
‫‪108‬‬

‫ا ﺮ‬

‫ﺪ أ ﻮ زهﺮة‪ ،‬ا ﺎ‬
‫ا ﺮب ﻜ‬

‫ﺎ و‬
‫ا‬

‫ﺮ راء و ﻬ ‪)،‬ا ﺎهﺮة ‪:‬دار ا ﻜ ﺮ ا ﺮ ﻰ(‪,‬ص‪.‬‬

‫ﺔ ا ﺮ ﺔ ﺮ ﺔ وا ﺎ ﺔ وا ﻮم‪ ،‬ا ﻜ ﺎب ا‬

‫‪ 26‬ﺎ ﺔ آ ﺎر ا ﻮ‬
‫ا ﺎ ‪ ،‬ص‪1333 .‬‬
‫‪ 27‬ﺪ ﺎ ‪ ،‬ا ﺔ‪ ) ،‬ﺮوت ‪ :‬دار ا ﻜﺮ ا ﺮ (‪ ،‬ص‪111 .‬‬
‫‪ 28‬ا ﺮ ن ا ﻜﺮ ‪ :‬ﻮرة ا ﻮر ﺔ ‪32‬‬

‫ر ﻮل اﷲ ﻰ اﷲ‬
‫إ ا‬
‫ا ﺪ‬
‫ا ﺰواج ﺮ و ﺎ ‪.‬‬

‫و‬
‫ﺔ ا‬

‫ﺎل‪ ) :‬ﻜﺎح إ ﻮ (‪ 29.‬وا‬
‫ه أ ﺮب ا ﺎز إ ﻰ ا ﺬات‪ ،‬ﻜﻮن‬

‫‪ .2‬ﺷﺮوط اﻟﻮﻟﻲ‬

‫و ﺮط ا ﻮ ‪:‬‬
‫ﻮن‪،‬‬
‫و ﺔ‬
‫‪،‬‬
‫أو ‪ :‬ا‬
‫و ﺔ ﻰ ﺮ‪،‬و‬
‫ﻜﻮن‬
‫ﺄو ﻰ أن‬
‫أن ﻮ ﻰ ﻮن ﺮ ‪.‬‬
‫ﻮن‬
‫ا‬
‫ﺎ ﺎ‪ :‬ا ﻮغ‪ ،‬ن ا ﻮ ﺔ‬
‫ﻮون ﺮ ‪.‬‬
‫و ﺔ ا ﺎء‪.‬‬
‫ﺎ ﺎ‪ :‬ا ﺬآﻮرة‪ ،‬إذ‬
‫ﺔ‪،‬‬
‫ﺰوج ا ﻜﺎ ﺮ ا‬
‫م‪،‬‬
‫را ﺎ‪ :‬ا‬
‫آ ﺎ ا ﻜﺮ ‪ ) :‬و‬
‫‪ .‬ﺎل اﷲ ﺎ ﻰ‬
‫(‪ 30.‬و ن و ﺔ ا ﺰواج ﺔ‬
‫ا ﺆ‬
‫وآﺎ ﺮ‪.‬‬
‫و ﻮارث‬
‫ا ﺎده ‪،‬‬
‫و ﺰوج آﺎ ﺮ آﺎ ﺮة‪ ،‬و ﻮ ا‬
‫ﺔ وا ﺪة‪،�