Penyertaan Penduduk Bandar Baru Bangi da

UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA

PENYERTAAN PENDUDUK BANDAR BARU BANGI DALAM
PENDIDIKAN DAN LATIHAN

NIK HAIRI OMAR

FPP 1998 89

PEYERTAAN PENDUDUK BANDAR BARU BANGI DALAM
PENDDKAN DAN ATHAN

Oleb;
Nik Hairi Omar

Kertas Projek Ini Dikemukakan Sebagai Sebabagian Syarat
Bagi Ijazab Master Sains, Fakulti Pengajian Pendidikan,
Universiti Putra Malaysia

Oktober 1998.

Adalah disahkan bahawa saya telah membaca dan menyemak kertas projek ini
yang bertjuk "Penyertaan Penduduk Bandar Bam Bangi Dalam Pendidikan
Dan Latihan" oleh Nik Rairi Omar. Dengan ini, diperakui bahawa kertas projek
ini memenuhi syarat dan kelaykan bagi keperluan ijazh Master Sains
pembangunan Sumber Manusia)

�.

,

DR. RJA D TAJUDDN SH BIN RJA ABDUL RASD
Pensyarah,
labatan Pendidikan Pengembangan,
Fakulti Pengajian Pendidikan,
Universiti Putra Malaysia,
pemeriksa).

/,

Tih: . .. . : . .. {t1.

PENGARGAN

Alhmdulillah, syukur ke hadrat Allah yang maha pengasih lagi penyayang kerana
dengan limpahan kuiNya, ketas projek i akhinya bejaya disiapkan.

Saya dengn penuh iltizam dan rasa ls inin mengucapkan setingi­
tinggi terima kasih dn penghargaan kepada Prof Madya Dr. Mzanah MUhamad,
pensyrah Jabatan Pendidikn dan Pengembangan, Universiti Putra Mlaysia selu
penyelia kertas projek ini. Sepnjang berada di bawh penyelian beliau, saya telah
mendapat banyak bimbingan, bantuan, galakan, tunjuk ajr dan idea yng benas.
Saya sungguh terhutng budi di atas segala komitmen dan sikap prihatin yang
ditunjukn oleh beliau sepnjng proses penyelidikan i dilukan. Semoga
kesungguhan dn jasa beliau akan mendapat balasn yng mui dari Allah Ta'ala.
Saya juga mengambil kesempatan ini untuk mengucapkn ribun terima kasih
kepada semua pensyarah Jabatn

Pendidikn dan Pengembangan kerna telah

banyak memberikan ilmu pengetahun yang bermfaat dalam penyelidikan i.

Saya tumt tepangil untuk merkamkan jutan terima kasih yang tidk
terhingga kepada pihak Universiti Kebangsaan Malaysia kerana telah meluluskn
cuti belajar dan membiayai seluuh pengajian MSc Pembangunan Sumber Manusia
yang saya ikuti selama hampir dua tahun di Universiti Putra Mlaysia.

Saya turut

mengucapkan setingi-tingi terima kasih kepada pihak penguusan Fakulti Sains

ii

Pembangu nn kerana t el ah memberikn dorongn dan kepercayan sepnjang
t empoh pengaj ian saya.

Uc apan terima kasih tidk dilupakan kepada semua penduduk Fasa 3
Bandar bam Bangi,
kajian. Tidak dilupakan juga kepada Jabatan K emj uan Bani dan pihak R ukun
Tetangga kerana telah banyk membantu saya dalam mendapatkan data-data
pent ing penduduk sert a memberikan kej asama dal am mejal ankan penyel idikn.

K epada kawn-kawan yang banyak memberikan tegurn dn tidak jemu
menghulurkan bntun- Wn Idru s,
kerna menjadi sahabat yng berbudi. K ebaikan anda akn selalu saya kenng.

D ipohonkn doa serta kasih sayng buat bonda Tun H asmh Tun Nor
dan Ayahnda Syed Ibrh im Syed Mustapha kerana sentiasa mendon kejayan
dan kesejahtera n buat saya. Tidak lupa kepada , ipar dan adik.Terimakasih
di atas segala ingatan dan dorongan.

ii

ADNGN

Mukasurat

PENGHARGAAN .

. .

. . . . . . .

.

.

. . .

. ..
. .

.

. .

.

.

SENAI JADUAL

SENARAI RAJAH

.

. .

. . . . . . . . .

KANDUNGAN BD .......... .. . ...... .
.

.

.

.

. .

. . . . .

. . . . . . . .

.

. . .

. . . ...
.

, ., .... '" ... '" .............., ... '" ............ '"

. . . . .

. . . . . . . . . . .

..

. . . . . . .

..

. .

. . .

1

. .

iv

. '" ...... '" ........... , ... '" ...

. .
. .

. . .

. .

.

.

.

.

. . .

.

.

.

. . . . . . . . .

.

...

. .

ll

.

. .

x

SENARAI LAMP.N........................................................

l

ABSRAK .. " ..... , ....... '" '" ............ '" ......... '" '" ......... '" .. , ...
BSTACT

ii

.

. .. . . . . . . . . . . . . . . . ...

. . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .

v

. . . . . . . . . . . .

BD

I

PENDAHULUAN

Pengenalan ........

,

. . . . .

' "

. ,

. . . ..
. .

. "
'

.

.

. . . . .

. . .

.

.

.

. . . . . . . . . . . .

.. .
.

,

. .

.

.

.

.

.

. . . .

. .

. . . . . .

. .
.

. . . .

.

. . . . . . . . .

. . . . . . . .

,

.

. .

.

.

.. .
.

Pemyatan Masalah....................................................

1
4
6
7
8
10
11
14

.

"

ObjektifKajian .........................................................
Kepentingn Kajian...................................................

1

. . .

.

' "

Skop Kajin..............................................................
Andaian Kajian.........................................................

.

. .

Limitasi Kajian ...........................................................
Deinisi Istilah...........................................................

n

.

SOROTAN LITERATUR............................................

.

Pendahulun...............................................................
Konsep Pembngunan Sumber Mnusia..............................

.

Konsep Pembangunan...................................................

.

Konsep Pendidian Dan Lathan.......................................
Kepentingan Penyertan dalam Pendidikan dan Latihan ...........

.

20
20
20
23
25
30

Fator Sosio Demori Dn Perbezaan Penyertan Dalm
Pendidikan Dan Latihan Menut Konteks Pembangunan ......

.

Kerangka konseptual kajian............................................ .

m

ETODOLOGI AN............................................ .

Pendahuluan..............................................................

. .

Rekabentuk Kajian.......................................................
Subjek Kajian.............................................................
lat Kjian............. ....
,

'

"

.. ... . ..... . .
.

.

.

.

.

' "

' "

...

' "

.

,

.. ... . ....
.

.

.

Penentuan saiz smpel. .................................................
iv

.

. .

33
40

44
44
44
45
46
50

Kaedah Pemilihn responden. .... . ... .. . .. . .. . ... .. . ... ... ... ... ... .. ...

51

Penguuran Pembolehubah. .. ...... ... ... ... ...... ... .. . ... ... .. . ... . . ..

52

Pengumpuln Data .. ..,....'" ......'" ...........................'" .....

53
54

AnalisisD ata... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ......

V

............'" '" .......
Pengenalan... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...... ... ... ... .....
Proil SosioD emoraiR esponden. ...... , ... ... ... ... ... ... ... ... ....
Etnik...... ... .................................... ...... ... ... ... ........
Gender..................................................................
Umu r... .................................................................
StatusPerkahwinan......... .... ....... .......... ............ .........
Tarf pendidikn...... ... ... ... ... ... ... ... ... .. . ... ... ... ... ... ......
Statu sPerkej an.. ....... .............. ...............................
PenyertanD lm tivitiPendidikan dnL atihn... ... ... ... ... ...
PenyertanK eselu ruhn... ... ...... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
PenyertaanD alamTju ktivitiPendidikanD anL atihan
Mengiku tBentu kD nK onteksPembngu nan... ... ... ... ... ....
PenyertanD alm K ategoritivitiPendidiknD nL atihan
Meniku tK onteksPembangunan... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ....
SebabAtau R asionalPenyetanD lamtivitiPendidikn
D anL atihan... . . . .. . . .... . ..... ... ....... .......... ..... ., ... ... ... ....
SebabPenyertanD alm K onteksPembangu nnPersonal....
SebabPenyetaanD lm kontekPembangu nanK ej aya... ....
SebabPenyertan dalm K onteks pmbngu nnMasyarakat..
Penganju rtivtiPendidikanD nL atihn............................
Penganju rtiviti D alamK onteksPembangu nanPersonal....
Pengnju rtiviti D alm K onteksPembngunan kej aya......
Penganju rtiviti D alm K onteksPembangu nn masyrkat.
K ekerapanPenyertanD alamvitiPendidikanD anL atihan.....
K ekerapnPenyertanK eseluu han... ... ... ... ... ... ... ... ... ......
K ekerapanPenyerta nMenutK onteksPembngu nn... .....
Perbezan PenyertanD alm tiviti Pendidikan danL atihan
BerdasrkanFtor Sosio Demogri Tetenu . .................. ...
Gender ........ .'" ....................................'" '" .......,.'"
Status Pekejan ... .. ... ... ... ...... ... ... ... ... ... ...... ... ... ..... ..
TarafPendidikan. .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...... ... ... ...... ... ...
Umu r ... ............ . .... . ............. ...... ............... ..... ....
ASa KAlAN DAN PEBNCANGAN

.

.

.

.

.

.

V

.

.

56
56
56
56
57
57
58
58
59
60
60
60
67
68
68
71
74
76
76
78
79
81
81
82
84
84
88
93
99

NGKASAN, ESPULAN, MPLKASI
DAN CADANGAN.......................................................

L atrbelakang masalah kajin... ... ... ... ... ... ... ... ... .. . ... ... ... .....
PemyataanMasalahK ajian. ... .............. ......... ... ... .... .. ... ....
Objet ifK ajian ......... ......... ............ ...............................
MetodologiK ajian... ...... ... ... ... ...... ... ... ... ... ... ... ... ... ....... ...
v

104
105
106
106
107

Penemuan Kajin ...... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...... ... ... ....

108

Proil sosio demogri . .'" .,. '" ................,.... '" .,....... ...

108

Penyetn dlm tajuk pendidikan dan latihn . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kategori Pendidikn Dan Latihan Disertai......... .. .. . . . . . . . . . . . .
Sebab Penyertaan Daln Pendidikan Dan latihan. . . . . . . . . . . . . . . .
Pengnjur Pendidikn Dan Latihn... ......... ....................
Skor Penyertan Daln Pendidikn Dan latihn... . . . . . . . . . . . . . . .
Kekerapan Penyertan Daln Pendidikn Dn Latihan. . . . . . . . .

109
110
111
11 2
113
113

Hubungan ntara Kekerapan Penyertaan Dan Ftor
Sosio-Demori... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kesimpuln Kajian ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
Implikasi Kajian dan cadangan... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cadngn Penyelidikan Lanjutan ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

114
115
1 20
125

.

i

SENAIJADUL
Mukasurat

Jadual1: Taburan responden mengikut etnik

57

Jadual2: Taburan responden menikut kategori umur

57

Jadual3 : Taburan respoden mengikut status perkahwinan

58

Jadual4: Taburan responden mengikut tarafpendidikan

59

Jadual5: Taburan responden menikut jawatan keja

59

ladua16: Taburan responden yang pemah dan tidak pemah menyertai
pendidikn dn latihan

60

Jadual7: Taburn penyertaan dalam pendidikn dn latihn menut
tajuk dan konteks pembangunan personal

61

Jadual8: Taburan penyertaan dalam pendidikan dan latihan menut
tjuk dan konteks pembangunan kejaya

63

Jadual9: Taburn penyertan dalm pendidikan dan latihan menikut
tajuk dan konteks pembangunan masyrkat

65

Jadul10: Taburan penyertaan dlam kategori aktiviti pendidikn dn
latihan menikut konteks pembngunan

67

Jadual 11: Sebab umum penyertaan dlm

69

pembngunn personal
pendidikallatihan

70

pembangunn kejaya

71

Jadual12: Sebabpenyertaan mengikut kategori
ladual13 : Sebab umum penyertaan dalam

Jadu114: Sebab penyetn menikut kategoi aktiviti

pendidikan

73

JaduallS: Sebab umum penyertaan dlm pembangunan Masyrakat

74

Jadual16: Sebab penyertaan menikut kategoi aktiviti

75

Jadual17: Penganjur dalam konteks pembngunn
Jadual18: Taburn penganjur mengikut
pembangunan personal

vii

pendidikan

personal

76

kategori aktiviti bagi
77

kejaya

78

Jadual20 : Pengnjur titi dlam konteks pembngunan masyrkat

79

Jadual21: Taburan penganjur mengikut
pembangunan masyrkat

80

Jadul19: Pengnjur ativti dalam konteks pembngunn

kategori aktiviti bagi

Jadual22: Taburn kekerapn penyetaan dalam aktiviti pendidikan
dan latihan keseluruhan.

82

Jadual23 : Taburan kekerapn penyertan dalm aktiviti pendidikan
dan latihan mengikut konteks pembangunan

83

Jadual24: Taburan kekerapn penyertaan dalm aktiviti pendidikan
dan latihan keseluuhan menut faktor gender

84

Jadual25: Keputusn Ujin-t: Perbezaan faktor gender dengan
kekerapan penyertaan keseluruhn

85

Jadual26: Taburan kekerapn penyertaan dalm aktiviti pendidikn
dan latihn mengikut konteks pembngunn berdasarkn
Faktor gender

86

Jadual2 7: Keputusan Ujin-t perbezaan kekerapan penyertaan dalm
tiviti pendidikan dan latihan mengikut mengikut konteks
pembangunn berdasarkn ftor gender

87

Jadual2 8: Taburan kekerapn penyertaan responden
aktiviti
dalm pendidikan dn latihan keseluruhn mengiut faktor
status pekejaan

89

Jadual29: Keputusn Ujian-t: Perbezaan faktor status pekejn
dengan kekerapan penyertaan keseluruhan

90

Jadual30: Tburn kekerapn penyertan dalam ktiviti pendidin
dan latihan mengikut konteks pembanunn berdasrkan
ftor status pekejaan

91

Jadual31: Keputusn Ujin-t perbezaan kekerapn penyertan dlam
ktiviti pendidikn dn latihan menikut mengikut konteks
Pembangunan berdasarkan faktor status pekejaan

92

Jadual32: Taburan kekerapn penyertaan responden
aktiviti
dalam pendidikan dan latihan keseluuhan mengikut faktor
taraf pendidikan

93

viii

Jadual33: Keputusn Ujin-NOVA: Perbean ftor traf
Pendidikan dengn kekerapan penyertaan keseluuhan

94

Jadual34: Taburn kekerapn penyrtaan dalm aktiviti pendidikn
dan latihan mengikut konteks pembangunan berdasarkan
faktor traf pendidikn

95

Jadual35:Keputusan NOVA pebeankekerapan penyetaan dalam
aktiviti pendidikan n latihn mengikut mengikut konteks
pembangunn berdasrkan faktor tarf pendidikan

97

Jadual36: Taburn kekerapan penyertaan respond en
aktiviti
dalam pendidikan dan latihan keseluuhan mengiut faktor
umur

99

Jadual3 7 : Keputusan Ujin NOVA: Perbeanfaktor umur dengn
kekerapan penyertaan keseluuhan

100

Jadul3 8 : Taburan kekerapan penyertan dalm aktiviti pendidikan
dn latihan menikut konteks pembangunan berdasarkan
faktor umur

101

Jadual39: Keputusan NOVA perbeaan kekerapn penyertan dlam
aktiviti pendidikan dan latihan menikut menut konteks
pembngunn berdasarkn ftor umur

102

ix

SENARAI RAJAH
Mukasurat

Rajh 1: Keranka Konsepul Penyelidian

x

43

LAMPRAN

Mukasurat

Lampiran 1: Makluman kepada responden

i

134

Abstrk kajin ini dikemukkan kepada Jabatn Pendidikan dn Pengembngn,

Fakulti Pendidikn, Universiti Putra Mlaysia sebagai memenui sebhagian
dipada keperluan untuk ijah saj na sins.

PENYERTAAN PENDUDUK BANDAR BARU BANGIDALAM
PENDDKAN DAN LATAN

Oleh;
KI

BN OAR
OKTOBER 1998

Penyelia:

Prof Madya Dr. Mzanah Muhamad

FkuIti:

Pengajian Pendidikan

Pembangunan sumber manusia adalah suatu bidang yang luas dan tidak
tefokus semata-mata kepada aspek pembangunan diri i sektor organisasi keja.
Teras dalm bidng pembngunan sumber mnusia seharusnya

juga ditf

menuut konteks pembangunan personal, kejaya dan masyarakat, iaitu meliputi
bidang pembangunan di dalam dn di Iur organisasi keja secara sekaligus.
Penulisn dn penyelidikan yang memperteguhkan dimensi pembngunan mnusia
dalam konteks sebegini didapati agak terabai dan terpisah. Justeru itu, tujuan
penyelidikn

ini

adalh

untuk

mengenalpasti

penyertaan

responden

dalm

pendidikan dan latihan berdasarkan konteks pembangunan personal, kejaya dan
masyarakat. Penyelidikan ini juga bertujuan mengenalpasti sebab penyertaan,
penganjur aktiviti, kekerapn dan perbean penyertan di kalangn responden
dalam aktiviti pendidikan dan latihan tersebut.

xii

Data kajian diperolehi daripada 96 responden yang disampel secara
sistematik daripada 972 populasi. Kajin ini menggunakan kaedah taburan rekuansi
bagi semua ngkubah berkit penyertaan di smping ujian-t dan NOVA bagi
menentukan perbezaan signiikan yng wujud ntara ftor sosio demogri tertentu
dengan kekerapan penyertaan.

Kajian ini menunjukan bahawa majoriti responden menyerti ativiti
pendidikan dn latihan yang terdapat di dalm dan di lur perseitrn keja. Walau
bagaimnapun, tidak kesemua kategori pendidikan dan latihn dalam konteks
pembngunan personal, kejaya dan masyarakat disertai oleh respond en. Penyertaan
dalam setiap kategori pendidikan dan latihn didapati minima dengan kekerapan
yang rendah dalam tempoh satu tahun (angkerap =2 penyertaan). Kajian
menunjukkan sebab utama penyertaan dalam pendidikan dan latihan adalah reIevan
dengan konteks pembangunan. Kajian mendapati kesedaran meningkatkan kualiti
diri merupakn sebab utama penyertaan dalam konteks pembangunan personal,
kesedarn meningkatkn kualiti keja merupakan sebab utama penyertan dalam
konteks pembangunan kejaya dan kesedaran mengenai tanggunjawab sosial
merupakan sebab utama penyertan dalam konteks pembngunan masyarakat.

Kajin ini mendapati institusi majikan merupakn penganjur utama pendidikan dn
latihn dalm konteks pembngunn personal dn kejaya mnakala Pejabat Daerah
merupakn penganjur utma pendidikan dan latihn dalm konteks pembanunan
masyarakat. Hasil kajian juga mendapati faktor sosio demografi tetentu seperti

xiii

gender, status pekejan dn trf pendidikn mempunyi pengruh yng siiikn
ke atas kekerapan penyertaan.

Bagi meningkatkan penyertaan komuniti, kajian ini memmuskan agar
pembentukan polisi pembangunan sumber manusia mengambilkira tahap penyetaan
yang rendah di kalangan komuniti untuk tumt serta dalam pendidikan dan latihan.
Dalam hal ini, kesedrn dan penghayatan mengenai isu tertentu yang menyentuh
gender, tarf pendidikan, perbezaan umur dan staus pekejaan adalah penting.
Cadangan yang dibuat bai meningkatkan penyertan ialah dengn menganjurkan
aktiviti pembangunan dalm bentuk mudah, berkesan dan diminati komuniti seperti
ceramah, kursus ringkas dan program. Selain itu kesedaran mengenai penyertaan
dapat ditingkatkan melalui kempen dan penyebaran infomasi iaitu dengan
mempertingkatkan peranan badan-badan tertentu sebagai penganjur aktiviti
pendidikn dan latihn seperti Pejabat Daerah, Dewan Belia, unit tetngga, masjid,
institusi pendidikan dn majikan.

iv

Abstract of Research Project submitted to the Deptment Of Etension Education,
Faculty of Educational Studies, Universiti Putra Malaysia in ptial ulillments for
the degree of Master of Science.

THE PARTICPATION OF BANDAR BARU BANGI PEOPLES N
EDUCATION AND NG

By;
NK I OMAR
OCTOBER 1998

Supervisor:

Pof Madya Dr. Mazanah Muhamad

Faculty·

Educational Sudies

Human resource development is a broad subject, it should not only focus on
self-development witin working organization. Essentially, the core of human
resource development must be urther deined ithin personal, career and
community development and tking into consideration the intenal nd etenals of
the working organizations. This is due to the inadequacy of reserch and writing in
the field

Thus, this reserch intend to identiy relevnt activities fiated with

education and training witin the ramework of personal, career and community
development.

The research also identiied the reasons of participation; activity

sponsorship; requency and diferences in participation among the respondents in
education and training activities.

Data was gathered rom 96 respondents who were systematically smpled
rom a total population of 972.

Frequency distribution was used to nalyse all
v

participation vriables, while T-test and NOVA were applied to determine the
significant diferences between certain socio-demographic factors and the requency
of participation.

The findings show that majority of the respondents participated in existing
education and trining activities both in within nd outside working environments.
Nevertheless, some categories of education and training activities in the contet of
personal, career and community were not the focus of participation by the
respondents. Prticipation in each categories of education nd tring were also at
the minimum level with a low requency within a period of one year (requency =

2

participation). The research showed that the main reasons for the participation in
education nd training were relevant to the context of development. The relization
to improve self-quality is the main objective for participating in the vaious aspect
of personal development� the realization to uprade quality of work is the main
objective for prticipating in the aspect of career development, nd the relization
towards the social responsibilities is the main objective for participating in the
aspect of community development.

The research found that employers were the

main organizers for the education and training in personal and career development,
whereas the District Oice was an important organizer in community development
context. The research findings lso coniued that certain socio-demographic

factors, such as gender, job status and level of education have received significance
diference on the requency of participation.

vi

To increase

the comunity prticipation in education nd trining, this

research suggests that the policy of human resource development must consider the
low level of pticipation among the community. In this sense, awareness and
concentration on the issues associated with gender, education level, age diferences
nd j ob status were impotant. In order to increase the community pticipation,
there should be an orgnization of development activities in simple, eicient and
favorable such as talks, short courses and programs. Moreover, participation can be
increased through campaign and information dissemination by enhncing the roles
of certain agencies as education and training organizers such as the District Oice,
Youth Organizations, mosques, educational institutions and employers.

vii

BABI

PENDHULUAN

Pengenalan

Persoaln manusia adalah fokus dalm semua agenda pembangunn
terutamanya dalam bidang-bidng yng menyentuh pembangunan sumber.

Dri

sudut pemiiran yang berbeza seperti perspetif ntropologi, sosiologi dn sins
pengurusn, terdapatnya kepelbagaian tentang kaedh dan peneltian ke atas aspek
manusia vis-.-vis proses dan gerkuasa pembngunan. Mislnya persoalan
kontradiksi kemanusin dalam pembangunan, mores komunikasi dan kebudayaan
perancangan pembangunan adalh antara tema yang selalu mendapat perhatian
dalam bidng-bidng antropologi dan sosiologi manakala pembangunan orgnisasi
dan gunatenaga, pendidikan dewasa, hubungan buruh dan latihan dan pembngunn
pula seringkali menjadi intisari penting sains penguusn dan pembangunan sumber
manusia.

Di sekitar persoalan mnusia dn proses pembangunan yang multi­
dimensi sifatnya,

terdap at sedikit kekurngn dalm kebnyakn karya dan

penyelidikan apabila meneliti proses adaptasi manusia terhadap pembangunan.
Aspek

integrasi

manusia

di dalam aktiviti pembangunan menurut konteks

2

pembangunan

sumber manUSla yang menyeluruh kerap terabai dan mendapat

perhatian yang selalu mrginal. Terdapat beberapa masalh umum dalm perkra
ini, antaranya konsepsi awam tentang maksud dan tema pembangunan sumber
manusia kelihatn agak terbatas dn kabur. Sempadn emperatif tentng konsep dn
penyelidikan mengenai pembangunan sumber manusia seringkali dimengertikan
dalam rung wilayah organisasi, yakni terbatas dalam persekitaran keja dan jrng
sekli mengambilkira persekitaran pembangunan di luar organisasi keja. Hl i
adalah sesuatu yang pincang kerana proses dan gerakuasa pembangunan
belangsung dlam kedua-dua persekitaran.

Dalam hubungan ini, diperhatikan bahawa sukr sekali menemui sebuah
penyelidikan

atau

pengkaryaan

yang

bersungguh-sungguh

dalam

mengkonseptulisasikn, mentejemah atau menakrif aktiviti pembngunn dalam
kedua-dua persekitaran tersebut secara jelas dan teratur. isalnya temuan tentang
aspek pembangunn sumber manusia jelas terpish-pish ramente) dalam
karya-kaya

pembangunan

orgnisasi,

pembangunn

kejaya,

pembangunan

personal, pembangunan komuniti dn belia dan sebagainya. Keadaan i menjadikan
pemahamn awam agk dangkal dlam perenungan mengenai mana pembngunan
dan kaitannya dengan aktiviti pembangunan itu sendiri. Kedangkalan ii selanjutnya
menyumbangkan kekeliruan dan merupakan faktor yang agak penting yang
mempengaruhi penyertaan individu di dalam aktiviti pembangunan.

Penelitian sosial terhadap kehidupn manusia dan proses pembanunn
umumnya menggambarkan masyarakat sebagai suatu bentuk relational concept.

3

Secara khususnya terdapat ungsi dan peranan yang pelu dilksanakan oleh setiap
warga demi mempastikan berlangsungnya pembangunan diri dari aspek personal,
kerjaya dan institusi masyarakat.

Persolan bagaimana menjadi individu yang

terbik dlam konteks pembngunan personal (dn lingkungn fmili), di tempat
keja dan di dalm konteks masyrkat adlah persoaln yng amat penting bagi
sesebuah struktur sosil. Disebabkn ungsi dan peranan itu adlah teras yang
menjamin progres dan penerusan individu dalam konteks masyarakat secara luas,
maka polisi dan stratei pembangunan sumber manusia seharusnya menakif sejelas­
jelasnya konteks sesebuah pembangunan dengan menekankan persoalan bagaimana
individu boleh memberi sumbangan dan peranan untuk pembangunan personal,
kejaya dan
seharusnya

institusi masyarakat. Pembentukan dan penilaian strategi PSM
mengambilkira

keadaan

wujudulu

dan

status

semasa

kelayan

pembangunan (misalnya faktor-fator yng mempengruhi penyertaan) selain
mempersolkan apakah peluang-peluang yng sepatutnya diberikan atau disedikan
ke arah membantu mencapai matlamat tersebut. Hl ini sangat kurang diperhatikn
dalam dasar-dasar awm lantas merupakan suatu masalah dalam agenda dan projek
PSM. Di atas landasan ini, penyelidikan i berminat untuk membongkarkan isu
penyetaan dengan melihat sejauhmana komuniti yang dikaji menyertai aktiviti
pembngunan yang berkaitan dengan pendidikan dan latihan, sebab penyertaan,
penganjur aktiviti dan perbezaan penyetaan di klangan warga dalam komuniti dari
sudut sosio demogra..

4

Penyataan Masalah

Pada tan yang jelas,
berpunea daripada kesukarn

lSU

yang menggerakkan penyelidikan ini

menemui kerangka konseptul PSM yng lengkap

iaitu merangkumi konteks pembangunan manusia di dalam dan di luar persekitaran
keja seeara serentak. Penelitian pengkaji mendapati kerngka konseptual, model
dan

aplikasi

mengenai

PSM

eendeung

dibentuk

dan

dihurai

berasaskan

latarbelakang persekitaran keja iaitu menumpukan aspek pembangunan individu

(individual development), pembangunan organisasi (organisation evelopment) dn
pembangunan kerjaya

(career development) (lihat Thompson, 1971; Me Lagan,

1989; Brtol dn Martin, 1994; Robbins, 1992;

Wellman, 1995).

Penyelidikan

dalam konteks luas menyentuh tentang individu dan konteks sosialnya yakni
sekligus melibatkan
terabai.

pemhangunan organisasi

dn institusi masyarakat selalu

Keadaan ini menjadi paradoks sedangkan penyelidikan dan penulisan

tentang PSM (lihat Rao, 1997; Harold 1991; Biddle dan Biddle, 1968; Halsey et al.
1968) selalu menekankan bahawa perhineangan mengeni PSM tidak sepenuhnya
selesai

tanpa

menyentuh

dimensi

individu

dan

institusi

masyarakat

seeara

keseluruhan. Bai pengkaji, penegasan seumpama ini memberi mkna bahawa skop
penelitian mengenai PSM dalam pengkaryaan dan penyelidikan akan lebih jitu jika
terdapat gambaran aktiviti pembangunan dalm konteks tinjauan yang luas seperti
kedudukan individu

vis-a-vis pembangunan personal, pembangunan kejaya dan

pembangunan masyarakat seeara sekaligus, yakni menyentuh tema yang terdapat
dalam persekitaran keja dan di luar persekitaran keja.

5

Menuut

ao (1997), penelitian mengenai PSM dalm konteks di dalm

dan di luar persekitaran keia secara serentk akan melengkapkan konsep PSM
sebagai satu proses membangunkan manusia

(the process of eveloping people).

Pada intinya, penelitian mengenai PSM yang tidak terbatas kepada persekitrn
keja tumt menyedikan perimbangan dalam pembentukan strategi PSM daripada
terlalu menekankan pembangunan pengurusan dalam konsepsi ekonomi berbanding
isu bersangkutn pembinan intelektul, moral, spiritual, kepuasan dan hasarat diri,
emosi, kejasama, ekspresi sosial dan politik.

Di sebalik perkembangan drastik

ekonomi, teknologi, modal dan aliran maklumat, aspek tersebut seharusnya
disertakn dlam kajin yang menyentuh konseptualisasi pembangunn.

Kesukaran menemuai konseptual, model dan aplikasi PSM yang lengkap
iaitu sejajar dengan konseps dan definisi PSM telah menyulitkan penyelidikan pada
ras miro dn makro.

Pada aras mikro,

kerangka konseptul yng ada tidak

berupaya menunjukkan aktiviti pendidikan dan latihan yang ujud dalam pelbagai
persekitaran pembangunan, manakala pada aras makro terdapat halangan bai
penyelidikn yang cuba memahami penyertaan dalam tiviti pendidikan dn latihn

tersebut. Dua situasi ini

sudh

cukup memberi kesan ke atas persoalan struktural

sesebuah komuniti, misalnya kapasiti adaptasi sesebuah komuniti untuk terlibat atau
menyertai aktiviti pendidikan dn latihan dalam pelbagai persekitaran pembangunan.
Persoaln ini sudh tentu memberi kesan ke atas keupayan pembngunn individu
pelbagai

lapisan, paras, kelas dan kedudukan dari segi sosio ekonomi dan sosio

demograi (misalnya dari segi etnik, gender, taraf pendidikan, pekeiaan dan
pendapatn). Senario i pada suatu sudut yang berhubungan menimbulkan

6

persoalan samada stratei dan polisi PSM teragih smrata atau tidak selain
daripada kesukaran menentukan progres manusia dalam proses pembangunan yang
sedang berlangsung.

Berasaskan senario yang dijelaskan, maka tumpuan penyelidikan i
adlah untuk memecahkn beberapa persoln; (1) Apakah terdapat tiviti
pendidikan dan latihan dlam konteks pembangunan personl, kejaya dan
masyarakat yang disertai oleh sesuatu komuniti? (2) Apakah sebab atau rasional
penyertan komuniti di dalm ativiti pendidikan dan Iatihan? (3) Siapakah
penganjur utama aktiviti pendidikan dan Iatihan kepada komuniti dalam persekitaran
dlam dan Iuar organisasi keja? (4) Apakah kekerapan penyertaan komuniti di
dalam aktiviti pendidikan dan Iatihn memadai?, dan (5) Apkah terdapat perbezan
penyertaan di kalangan komuniti dalam aktiviti pendidikan dan Iatihan dai sudut
sosio demograi? Persoaln tersebut ditimbulkan kerna tidak terdapat penyelidikan
yang cuba menentukan apakah aktiviti pendidikan dan Iatihan dalam pelbagai
persekitaran pembangunan selain

daripada melihat penyertaan dan isu yang

berkaitan dengannya (i.e. sebab, pengnjur, kekerapan dn perbezaan penyertan).

Objektif Kajian
Objektif Umum

Secara umum, kajian ini bertujun melihat penyertan komuniti dalam
ativiti pendidikan dan latihan
organisasi keja.

mengikut persekitaran di dalam dan di luar