LAPORAN INDIVIDU PRAKTIK PENGALAMAN LAPANGAN (PPL) UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA DI SMK N 3 YOGYAKARTA.
LAPORAN INDIVIDU
PRAKTIK PENGALAMAN LAPANGAN (PPL)
UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
DI SMK N 3 YOGYAKARTA
Jl. R.W. Monginsidi 2A Telepon (0274) 513503, Yogyakarta 55233
(Disusun Guna Memenuhi Salah Satu Tugas Mata Kuliah Praktik Pengalaman Lapangan)
Disusun Oleh :
AHMAD LUTFIYANTA
NIM. 11505241031
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK SIPIL DAN PERENCANAAN
FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
2014
(2)
i
LAPORAN INDIVIDU
PRAKTIK PENGALAMAN LAPANGAN (PPL)
UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
DI SMK N 3 YOGYAKARTA
Jl. R.W. Monginsidi 2A Telepon (0274) 513503, Yogyakarta 55233
(Disusun Guna Memenuhi Salah Satu Tugas Mata Kuliah Praktik Pengalaman Lapangan)
Disusun Oleh :
AHMAD LUTFIYANTA
NIM. 11505241031
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK SIPIL DAN PERENCANAAN
FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
2014
(3)
(4)
iii
Assalamu alaikum Wr. Wb
u
ji syukur kehadirat Allah SWT yang telah memberikan limpahan rahmat,
taufik, dan karunia-Nya kepada penyusun sehingga penyusun diberi kemudahan
dalam melaksanakan kegiatan Praktik Pengalaman Lapangan (PPL) Universitas
Negeri Yogyakarta di SMK Negeri 3 Yogyakarta tahun 2014.
Kegiatan Praktik Pengalaman Lapangan memberikan banyak sekali manfaat
sebagai bekal masa depan. Melalui kegiatan PPL ini penyusun telah belajar banyak
hal terutama dalam belajar menjadi seorang pengajar yang baik, berorganisasi, saling
memahami, saling bertukar pikiran, dan masih banyak hal lagi yang kami dapatkan.
Laporan ini merupakan hasil kegiatan yang telah dilakukan selama
melaksanakan kegiatan PPL di SMK Negeri 3 Yogyakarta yang dimulai pada tanggal
2 Juli 2014 sampai dengan 1 Oktober 2014. Tentunya, semua ini dapat terwujud
bukan karena diri pribadi, tetapi banyak pihak yang telah membantu dalam
melaksanakan kegiatan PPL, semua dapat berjalan dengan lancar karena bantuan dan
kerjasama dengan berbagai pihak. Pada kesempatan ini, penyusun menyampaikan
ucapan terima kasih kepada :
1. Ibu Rinawati, ibu yang senantiasa memberikan dukungan moral dan material.
2. Bapak Sarmuji, atas segala dukungan yang telah diberikan.
3. Adik-adikku yang senantiasa memberikan hiburan di rumah.
4. Ketua LPPMP beserta staff yang telah memberikan semua informasi pelaksanaan
kegiatan Praktik Pengalaman Lapangan di Sekolah.
5. Bapak Drs. H. Sumarjo H., M.T. selaku Dosen Pembimbing Lapangan PPL yang
telah memberikan bimbingan dan pemantauan hingga penyusunan laporan ini.
6. Bapak Drs. Aruji Siswanto selaku Kepala SMK Negeri 3 Yogyakarta.
7. Bapak Drs. Heru Widada selaku Koordinator KKN-PPL SMK Negeri 3
Yogyakarta.
8. Bapak Joko Ismono, S.Pd, selaku Kepala Program Unit Kerja Teknik Bangunan
yang telah menyediakan fasilitas terhadap mahasiswa PPL di jurusan Teknik
Bangunan.
9. Tri Astuti, S.Pd, selaku guru pembimbing kegiatan PPL yang telah banyak
memberikan arahan serta motivasi sehingga kegiatan program PPL yang
dilaksanakan dapat berjalan lancar.
10. Rekan-rekan seperjuangan mahasiswa KKN UNY 2014 kelompok 215.
11. Rekan-rekan seperjuangan mahasiswa PPL SMK Negeri 3 Yogyakarta.
(5)
i
v
12. Bapak/ibu guru dan karyawan SMK Negeri 3 Yogyakarta yang sudah membantu
melancarkan pelaksanaan kegiatan Praktik Pengalaman Lapangan selama ini.
13. Semua pihak yang tak dapat disebutkan satu persatu yang telah membantu dalam
pelaksanaan kegiatan
Praktik
Pengalaman
Lapangan
Universitas Negeri
Yogyakarta 2013 di SMK Negeri 3 Yogyakarta.
Dalam penyusunan laporan ini, penyusun menyadari masih banyak
kekurangan dalam pelaksanaan maupun penyusunan laporan kegiatan PPL, sehingga
kritik maupun saran yang dapat membangun sangat diperlukan demi kesempurnanya
laporan ini. Sehingga laporan ini dapat bermanfaat bagi semua pihak, terutama bagi
pihak SMK Negeri 3 Yogyakarta dan mahasiswa PPL Universitas Negeri
Yogyakarta.
Wassalamu alaikum Wr. Wb.
Yogyakarta, 3 Oktober 2014
(6)
DAFTAR ISI
HALAMAN JUDUL
HALAMAN PENGESAHAN LAPORAN PPL
KATA PENGANTAR
DAFTAR ISI
ABSTRAK
RINGKASAN KEGIATAN PPL
x
BAB I. PENDAHULUAN
A. Analisa Situasi... 2
B. Perumusan Program dan Rancangan Kegiatan PPL ... 6
BAB II. PERSIAPAN, PELAKSANAAN, DAN ANALISIS HASIL
A. Persiapan ... 9
B. Pelaksanaan PPL ... 14
C. Analisis Hasil Pelaksanaan dan Refleksi
1. Analisis Hasil Pelaksanaan... 16
2. Refleksi... 18
BAB III PENUTUP
A. Kesimpulan ... 22
B. Saran... 23
DAFTAR PUSTAKA
... 25
LAMPIRAN
(7)
I
I
(PPL)
DI SMK NEGERI 3 YOGYAKARTA
ABSTRAK
! " # $%&'( )* +$ ,($ -./
.
0012134 02 506 7$8(*8 6,9$ $# $, &$ :$,9$,
(
6 6&)
#7 ': $8 $, ;$$ ;$(' #$($ 8'* $ $: $,9$, +$, 9 < 7;*)$( * ,(7 $8'*8'7.
8$7 ,$ : $8;$,$ $ , 6 6& +$,9 $, 9; ',9 < 7 *,(7$8;* % , 9$, : ;7($ % *% *8,
#$8$ % *<'(' 8$, : 7; * $: $, +$ , 9 # $($,9.
/ $8$ % $7 * *( '= : * $8 > ,*?7;*($; - 97* @ A 9 +$8$7($ ##< 7 * : #< 8$$, 8 ';'; (,($,9 : $8;$,$ $,6 6&%$$## ,+*$: 8 $,( ,$ 9$: ,%*% * 8.
6,9( $ ' $,% $,8 ( 7 $# : *$ , % *< 7* 8$, ',('8 # $ $;*; B $ ;< $ 9$* < 8$ % $$# # ,9 $%$: * % ',*$ 87C $ % * < *% $,9 : ,% *% *8$, ; D$7 $ 8 ' ; '; % $, % ',*$ 87C $ ; D$7 $ '#'#.
E$ $# 89*$( $, 6 6& *,*,
# $ $; *;B$# $8'8$,8 9* $( $, #,9$C $7 +$, 9 (7< *#< *,9.
/$ $;*;B$# ,C$$,8$ , :7A97 $# # , 9$C$7 # * ,*# $ F 8$* : 7( # '$,G /( A% +$, 9 % *9', $8 $, % $$# # ,9$C $7 < 7 $ 9$#,
;: 7(* # ( A% % *; 8';*,
( $,+$ C$B$< = D7$# $ % $,cooperative
learning
.
6 7$8(*8$, ( $ # ,+ ;$* 8$, ( '9$; # ,9$C $7 ;< $, +$8 F8$* ; $# $ 89*$( $, 66&< 7 $, 9;', 9
.
/, 9$#: ' # $( $ : $C$7$ , .#' H$, 9',$, %, 9$, ($($: # '8$38$ *; #*,99'% $,;(*$:# * ,99',+$: 7 $8(* 8$,#,9$C$7; $# $0IC$#.
JD$7 $ 8;'7' $, :7 A 97$# 87C $ 6 6& (7$8;$,$ %, 9$, <$*8= #; 8* : ', # $;* (7% $: $( < < 7 $:$ 8,%$$ ;:7( * : , 9 A$$, 8$; +$,9 ( 7 8$% $,9 ; '*( ',( '8% * 8A,% *;*8$,
.
-$#',=;# '$*( '#7 ': $8$,;< '$ :7 A;;',( '8# ,'C '+$ , 9 < * < $*8 $ 9*.
E$ $# # $8;$,$8$, 8 9*$( $, : #< $C $7 $,,
:7$8( * 8$, ( $ # $8;$,$8$, : #< '$( $ , 7,D$,$ : #<$C $7 $ , ;< $,+$8 03 K6 6,
# $8'8$, 89*$( $,:7$8( * 8# , 9$C$7;< $,+$8F8 $ *: 7(#'$,=% $,# $8'8$,08$ *? $ '$; * < $C $7 ',('8 # $( $ : $C$7 $, . # ' H$,9',$, % * ( * $: 8$;, +$.
E$$# : $8;$,$$, :7$8( * 8 # ,9$C $7 # ( A% +$, 9 % * 9',$8$, +$*( ' # ,99',$8 $, # ( A% D7 $#$ = % #A,;( 7 $;*,
$;*#*$;* ($,+$C$B$<%$,: ,' 9$;$,G/$ '* 8 9*$($, 6 7 $8(* 8 6,9$ $#$, &$: $, 9$, *,*
,
:7$8( * 8$, # ,%$: $( 8 $, < $,+$ 8 < 8 $ ;: 7(* : ,9$ $#$, ;7( $ 9$# < $7 $, , +$($ (,( $, 9 8 9* $( $, : # < $C$7$,= ;7( $ ,*$*-
,* $* ;: 7( * 87 C$ 87$;,
87 C $;$# $,
($, 99', 9 C $B $< = % $, % *;*:*,G J$*, *('= % $:$( # # < $,( ' #$ $;*; B $ % $ $# # # : 7;*$: 8 $, % *7 * ',( '8 # ,C$% * ( ,$ 9$ : ,% *% *8 +$ , 9 :7 A) ;* A,$%$, # # * * 8* 8(7 $# : * $, # ,9$C $7
.
> ,( '8 : $8;$,$$, 6 6& : 7* A% +$ , 9 $8$, % $($,9 $%$ < $* 8, +$ C *8$ $,( $7 $ : * $8 ; 8A $ % $, # $ $;*; B $ < * #,* ,98$(8 $, 87 C$;$# $ $ 9$7 %$: $( < * < 7#$,)$$( < $9*; #' $: * $8.
(8)
L
BAB I
PENDAHULUAN
M
e
NOPOQs
RSr
OT PUR TVQVQ WXYR T POZ Or
OVO[ O\WRt
Rr
OY UQ[ OTYu
t
[OWy
OT P\Oru
s
VQYQ [QWQs
RS]OTP Pu
ru
.
^TQ_Rrs
Qt
Os
`RPRQr
aSPbO W Ort
Os
R N O POQ U Rr
Pu
ru
OTt
Q TPPQ URTcRt
OW cO[ S T URTVQ VQ W Y RY Ud TOQy
tu
POs
d Teu
W Y R TQOU WOTy
VOT Y RT P\Os
Q [ WOTt
R TOPO UR TVQVQW OT P
y
t
Rr
OY UQ[ V O[ OY NQ V OTPTOy
.
^Ted W Y Rw
dZ dV WOT \O[t
Rrs
RNde,
^TQ_RQrs
t
Os
`RPRr
QaS Py
OWOrt
O Y RYNRr
QWOTU RT PRt
O\d OTV OTWRt
Rr
OY UQ[OTNOPQU Or
O Y O\Os
Qsw
Ot
R TeOT P U]SfRs
NR[ OZOr
-
Y R T POZOr
YR [ O[dQ Y Ot
O Wd[ Q O\ UR TVQVQWOT OTPy
VQ \OOU WOTr
YOYUd Y RYNRr
Q NR WO[y
OT P cWdUu
WRU OV O U Or
O YO\ Os
Qsw
OTy
O YR TP\ OVOUQ Vd TQO WRZ Or
VQ NQV OTP U RTVQ VQ WOTs
R cOr
O W\dfu
s
V OT Vd TQ O WRr
ZOs
RcOr
O dYdY.
gOt
O Wd[ Q O\y
O T P VQs
R[R T PPOr
OW OT YR[Q UQu
t
YOt
O Wd[QO\t
RS]Q,
U]OWeQW V OT Y Ot
O Wd[QO\ [OUOT POTh MO[ O\s
Otu
cS TeS \ YOt
O Wd[ Q O\ [OUOTPOT OV O[O\ ir
OWe Q W iRTPO[OYOT jOUOT POT(
i ij) y
OT Pw
OZQ N [ d[u
s
t
RYUd \h i ijs
R NO POQ [Ot
Q \OT WRUR TVQVQWOT O T Py
NRrs
QkOt
Q TeOWd[ Q Wd[Rr
r
VQ \Or
OUWOT YOYUd YRYNRr
QWOT URTPO[ OYOT OTPy
NRr
W OQt
OT VR T POT URYNR[ OZOr
OTX NRrw
Ow
Os
OT [d Os,
Y OTVQr
Q,
t
OTPPd T PZO
w
ONXV OTNRr
WSY U RR Tt
VQNQV OTPTOy
.
^TQ_R
rs
Qt
Os
`R PRr
Q aSPbO W Ort
Oy
O T P YRdU OW O Tr
Y Rt
OY S]kSfQs
V Or
Q lm li aS PO WOy
rt
Os
RZOWOw
O[ NRVQr
Q Tr
y
Ot
R[ O\Y RTy
Ot
OW OT WSYQYR Tt
t
QTPPQt
Rr
\OV OUVd TQ OURTVQ VQ WOTX
u
t
OY OTy
Os
RWS[O\h mSYQt
Y RTt
Rrs
RNde VQw
dZ dV WOT V O[OY U]SPr
OY URYNRr
V OO OTy
s
R WS[ O\YR[O[dQZ O[r
u
ir
OWeQWiR TPO[OYOTjOUOT POT(
i ij)
V Qs
RWS[O\h MOs
Or
OTVOQr
WRPQOt
OTiijOV O[ O\s
Qsw
O-s
Qsw
QVQs
R WS[ O\h M R NR[dY VQRt
Zd T WOTr
d Te d W YR[ OWfOTOWOT WRPQ Ot
OT i ij,
Y O\Os
Qsw
O VQ NRr
Q URY NR WO[OTy
OQtu
WR PQOt
OT U]O i ijy
O T P NR
r
dU O U RYNR[OZOr
OT Y Q W] S V OT S NfRrv
Os
Q WRs
R WS[ O\h iRYNR[ OZ Or
OT Y Q W]S VQ[ OWd WOT VQs
RY Rst
Rr s
RNR[dYTy
O(s
RY Rst
Rr 6)
VRTPOT YR[OWd WOT U]OWe Q WY R TPOZOr
NR
rs
OY Ot
RYOTs
RZ Ow
Ot, s
RV OTPWOT d Ted W S NfRr
_Os
Q VQ[ OWd WOTs
R NR[ dY Y O\Os
Qsw
O VQt
RZd TWOTr
WRs
R WS[ O\h nNfRr
_Os
Qy
O T P VQ[OWdWO T YR[ QUde Q SNfRr
_OQs
kQs
QW V OT TS T kQs
Q WfRrt
OS NfRrv
Os
QURY NR[ OZ Or
OTVQWR[ Os.
iOV O
t
O\d T Q TQt
QY i ij ^`a20 14
NRrt
RY U Ot
VQ M R WS[ O\ gRTR T PO\ mRZd OTu
r
`RPRQr
3
aSPbOWOrt
O.
oQs
QTQ [ O\ Y O\Os
Qsw
O i ij VQt
OTe OT P d Te d W YOY Ud YR TPRYNOT PWOTQ[ Yu
V OTUR TPRt
O\d OTTOy
.
M R N R[dYUR[ OWfOTOOTWRPQOt
OT, t
QYi ij UR[r
u
YR Tu
s
d Ty
U]SPr
OYs
R cOr
O Y Ot
OT P d Te dW YRYURr
[ OTcOr
U]OWeQ W Y R TPOZOr.
pR TcOTO iR[OWfOTOOT iRY NR[ OZO
r
OTX S NfRrv
Os
Q WR[ Os
V OT WS Tfd[t
Os
Q WR U OV O Pu
ru
URYNQYNQ TP YRr
dU OW OT \O[-
\O[y
OTP UR TeQTP d Ted W Y R TV OU Ot
WOT \Os
Q[y
OT P Y OWfQY O[V OTUR[ OWfOTOO TWR PQOt
OTTy
OVOU Ot
NRr
ZO[ OTVR T POTN OQWVOT[OT cOr.
(9)
q
r
ek
o
l
sh
ten
en
sg
h
ue
vws xr
u
y z {zr
|3
}~ {y
s srt
s zr
wss xs
ss s
stu
s
z~ s sx{
y
z| || ~z x |y
s x{ s| s s zz xwsxs
|sw
sy
sx{ zr
~zt
z x |s x z | | |sy
ss
s| x{ss w x|s|xwtr
|.
x||t
wxvws xz x{sx ss xsy
zr
s {s|vs xs
ru
u
y
sx{t
zrs
z|ss ss
z ~ s,
zst
ss
|y
s x{|r
s|s
|ssw
,
sx z| ||Bu
rs
suzr
vsuu
su
s (B
uu) y
s x{z zr
vss
s szx {sxzzr
sszs s sxru
s
t
z
r
xs swxw z xsy
u
r
s xwu
s
s x zs {s|t
zxs {szr
v s|zru
s
ss s xzrs
zw.
A. Analisis Situasi
SMK N 3 Yogyakarta
u w |s uz
r
vs yy
st
s(
u u y)
zr
w s sx z xt
w zr
w| s s x s x {y
| s s xs sx z x{sx sx{s
wx{t
zr
vwx z ssy
sssr
t.
tsssy
s sr
t s
ss
sr
s x uu yss
t
zr
ws ssy
ss sr
t
zzs
ss x sssy
r
s st
zr
~ssxs
z ~ s ssy
sr
s st
| xwtry
,
st
su
z ~~ ssy
sr
s st
s|xy
s x{ | s xs x{ ss y
z xvs|s
ss
sr
sxuuy
.
r tu yz{z
r
|3
}~ {y
ssrt
sy
sx{zr
w ss x s {|sxsr
|u u yt
zr
zs t
| ss x .
t wx{|x ||2
in
rata
g
xin
ro
k
o
d
etis
Yo
g
yak
m
p
eru
ak
an
salah
arta
satu
sek
lah
o
k
ej
u
ru
an
yan
aerah
g
ad
a d
i
stim
ewa Yo
g
yak
arta
tu
k
d
n
ap
at m
en
g
en
al lebih d
alam
ten
stru
tan
g
k
o
n
d
isi sek
k
tu
r d
o
lah
an
d
im
an
a sek
o
lah in
i m
eru
p
ak
an
lo
k
asi k
eg
iatan
uu ym
ak
a m
ahasiswa haru
s
m
elak
u
k
an
k
eg
iatan
o
bservasi
bservasi in
i te
lah d
ilak
san
ak
an
o
leh s
elu
ru
h
an
g
g
o
ta k
elo
m
p
o
k
p
ad
a m
asa p
ra
u u yyaitu
p
ad
a bu
ebru
lan
ari
u
n
i
q iharap
k
an
d
en
ad
g
an
ya k
an
eg
iatan
o
bservasi in
m
ahasiswa d
i
ap
at lebih
m
en
g
en
al
r t u yeg
eri
Yo
g
yak
yan
arta
g
selan
ju
tn
ya d
ap
at m
em
p
erlan
car d
an
m
em
p
erm
u
d
ah p
uuyelak
san
aan
d
ap
u
n
asil
hasil yan
d
g
ip
ro
leh m
elalu
i k
eg
iatan
o
bservasi ad
alah
sebag
ai berik
u
t
a. Visi dan Misi SMK Negeri 3 Yogyakarta
u
alam
p
aya u
n
tu
k
m
em
ben
d
k
tu
an
m
en
cip
tak
an
su
d
an
asan
a
m
o
tivasi k
erja yan
g
tin
r tui
g
g
yeg
eri
Yo
g
yak
arta m
en
erap
k
an
k
ebijak
m
an
u
t
u
yan
td
g
an
d
g
k
an
itu
alam
Visi d
isi berik
an
u
t
Visi
Visi
r tu yeg
eri
Yo
g
yak
arta ad
alah sebag
ai berik
u
t
ten
jad
i
em
bag
a
en
d
id
ik
an
d
an
elatihan
berstan
d
ar
n
tern
asio
n
al yan
g
berfu
n
si o
g
p
tim
al
u
n
tu
k
m
en
yiap
k
an
k
ad
er tek
n
isi m
en
en
g
ah yan
g
k
o
m
p
eten
d
ibid
u
an
g
n
ya
u
l d
g
g
n
alam
im
taq ip
te
d
an
m
an
d
iri
sehin
a m
g
g
am
p
u
berk
m
o
p
etisi p
ad
a era g
lo
balisasi
(10)
)
¡el
k
s
¢k
n
£en
d
id
i
¤n
¥n
£el
ti
¦n
§¨r
¤© ª«t
s
¬« ® ®¨¢ ©¯u
st
¢¥
r
°¢±¨¢r
s
«²¢ ª.
§
)
¡¨ ª ¤³ ¢ ¤ ¢ £ ¨¢ ¥« ¥«¤ ¢ ¥ ¢ £¨ªt
«¦ ¢y
¢´ § ¨r
µ©¢´s
« ²¬±«® ª ©¢±©¤ ®¨¢ ´¦s
«ª¤ ¢ ª©ªu
s
¢ ¢´y
¤²® ¬ ¨t
¨¢ ¥« §« ¥ ¢´¢y
,
©¢ ´´©ª¥ ª ®«®t
q ip
¤¶te
¥n
m
an
d
iri
·c
¸ ¡
elak
san
ak
an
£an
ik
id
d
en
d
an
£elatihan
u
n
tu
k
m
en
g
hasilk
an
lu
lu
san
yan
g
m
isasi
berk
u
am
p
·o
m
p
etisi d
i era g
lo
bal
b. Struktur Organisasi SMK Negeri 3 Yogyakarta
¹
eberlan
su
n
g
g
an
su
atu
lem
bag
a d
ip
en
g
aru
hi o
a
leh su
m
ber d
ay
m
an
u
sia yan
ad
g
a d
i d
alam
lem
·bag
ºa tersebu
ebag
t
ai sala satu
lem
bag
a yan
g
berg
erak
d
i bid
¢¶an
k
g
ep
en
d
id
ik
a
º¡ ¹»
eg
eri
Yo
g
yak
arta m
em
ilik
i
stru
k
tu
r o
rg
an
isasi yan
g
te
lah tero
baik
rg
an
isasi d
d
an
g
en
·an
rap
i
¼d
ap
u
n
secara sin
g
k
at
¶berd
asark
an
d
ata yan
¢¶g
k
i d
am
ap
atk
a
stru
k
tu
r o
rg
an
isasi d
i
º¡¹»
eg
eri
½o
g
yak
arta
alah
ad
¾ ¹ep
ala
º
ek
o
lah
¾¿
rs
· ¼ru
ji
ºiswan
to
Wakasek
À
ru
san
¹u
rik
u
lu
m
¾ ¿rs
·Áeru
Wid
ad
a
Àru
san
¹esiswaa
n
¾ ºetyo
Âi
d
u
ºu
n
g
k
o
w
²¶º·£d
À
ru
san
ºaran
a d
an
£rasaran
a
¾ Âetti
ºri
£u
rwan
¶i
º·£¥¶¡·Ã¢ ´· Àru
san
Áu
m
as
À
ru
san
¡ajem
an
en
¡u
tu
d
an
º¿ ¡¾ ¾
¿
o
d
o
t Yu
²¶lian
to
r
º·£¥¶¡T
· ¡ry
o
n
o
,
º·£d
,
¡Ä·c. Data Akreditasi dan Penerapan Kurikulum SMK
º§ ´ «
e
s
ª ¦s
tu
º¡¹ µ Ų«t y
¢´ ¥ ¥« ½²´y
¤rt
,
º¡¹ »¨´¨r
«3
½²´ ¤y
rt
® ¨® « ª«¤«8
¹²® ¬¨t
¨¢³ « ¹ ¨ ¦ ª« ¢y
¢´ ¤ ¨s
¨® © ¢y
t
¨ ª ¦t
¨
r
¤ ¨ ¥«t
s
«y
¢´¥ ¬t
¥« ª«¦t
¥ ª ®t
§ ª¨§¨r
«¤u
t.
1
Ä ¨¤¢« ¤¹²¢³tr
©¤³ «¹u
y
A
¤¨ ¥«t
s
«A
2010
2
Ä ¨¤¢« ¤Æ ®§r B
¢´©¢ ¢A
¤¨ ¥«t
s
«A
2010
3
Ä ¨¤¢« ¤°¢³t
ªs
«Ä¨¢ ´ Ç«str
«¤A
¤¨ ¥«t
s
«A
2010
4
Ä ¨¤¢« ¤£¨® ¨s
«¢ ¢A
¤¨ ¥«t
s
«A
2010
5
Ä ¨¤¢« ¤¹ ¨¢ ¥r
¢È«¢´ ¢A
¤¨ ¥«t
s
«A
2010
6
Ä ¨¤¢« ¤¼©¥«²-
Å« ¥¨²A
¤¨ ¥«t
s
«A
2010
7
Ä ¨¤¢« ¤¹²®¬ ©±¨r
¥ ¢Ér
« ¢ ´ ¢A
¤¨ ¥«t
s
«A
2010
(11)
Ê
d. Prasarana yang Dimiliki oleh SMK Negeri 3 Yogyakarta
Ë
e
ÌÍr
Í ÎÏ ÎÏ Ë ÐÑ Ò Ó ÔÓr
Õ3
Ö ×Ôy
ÍØ Írt
Í ÏÓÏ ÕÙÕ ØÕ ÚÛÍs
Ír
ÍÜ Íy
ÍÜÔ ÏÓÜÝÎØ ÎÜÔ ØÓ ÔÕÍt
ÍÜ ÞÓÙ ÍßÍr
Ï ÓÜÔÍßÍr
ÝÕs
ÓØ ×ÙÍàáFasilitas yang dimiliki
antara lain:
No.
1
Nama Ruang
Ruang Kepala Sekolah dan Wakil
Jumlah
5
2
Ruang Guru
1
3
Ruang Pelayanan Administrasi
1
4
Ruang Perpustakaan
1
5
Ruang Unit Produksi
0
6
Ruang Pramuka, Koperasi dan
UKS
2
7
Ruang Ibadah
2
8
Ruang Bersama
1
9
Ruang Kantin Sekolah
3
10
Ruang Toilet
22
11
Ruang Gudang
2
12
Ruang BP/BK
1
13
Ruang OSIS
1
14
Ruang Koperasi
2
15
Ruang UKS
1
16
Ruang Pramuka
1
17
Ruang Penjaga Sekolah
1
18
Ruang Kelas
46
19
Ruang Praktk/bengkel/Workshop
3
20
Ruang Lab. Fisika/Kimia/Biologi
1
21
Ruang Lab. Bahasa
5
22
Ruang Praktik Komputer
4
23
Ruang Lab. Multimedia
1
24
Ruang Praktik Gambar
1
25
Ruang Praktik Teknik Instalasi
Tenaga Listrik
4
26
Ruang Praktik Teknik Pemesinan
2
27
Ruang Praktik Teknik Kendaraan
Ringan
1
(12)
â
Video
29
Ruang Praktik Teknik Komputer
dan Jaringan
1
30
Ruang Praktik Multi Media
1
e. Hasil Observasi Sekolah
1) Kondisi Fisik Sekolah
Secara umum, SMK Negeri 3 Yogyakarta memiliki berbagai
fasilitas yang dapat menunjang kegiatan belajar mengajar di sekolah.
Fasilitas yang dimiliki SMK Negeri 3 Yogyakarta dapat dikatakan layak
untuk mendukung proses kegiatan belajar mengajar.
2) Kondisi Non Fisik Sekolah
Kondisi non fisik sekolah meliputi beberapa hal sebagai berikut :
a) Potensi Siswa
Total siswa yang ada di SMK Negeri 3 Yogyakarta adalah
xxx
siswa.
Jumlah siswa kelas X adalah
xxx
siswa. Jumlah siswa kelas XI adalah
237 siswa, sedangkan jumlah siswa kelas XII adalah
xxx
siswa.
b) Potensi Guru
SMK Negeri 3 Yogyakarta dikepalai oleh Drs. Aruji Siswanto.
Terdapat sebanyak 185 guru yang mengajar di SMK Negeri 3
Yogyakarta. Jumlah guru yang memiliki status Pegawai Negeri Sipil
(PNS) adalah sejumlah 141 guru. Sedangkan yangmemiliki status non
PNS sejumlah 44 guru. Sebanyak 6 guru memiliki status kelulusan
Diploma, 168 S1/D4 dan 11 orang guru lulusan S2. Dari sejumlah
guru tersebut, sebanyak 142 orang guru yang telah sertifikasi.
Guru-guru di sekolah ini memiliki profesionalitas yang tinggi dan rasa
kekeluargaan yang begitu hangat sehingga tercipta suasana kerja yang
kondusif.
c) Tenaga kependidikan / Karyawan
Jumlah tenaga kependidikan atau tenaga pendukung di SMK Negeri 3
Yogyakarta sebanyak 49 orang. Terdapat 17 orang karyawan yang
berstatus PNS, 32 orang yang berstatus non PNS. Sebanyak 38 orang
lulusan SMA/SMK/Sederajat, 3 orang lulusan Diploma, 8 rang
lulusan S1/D4.
d) OSIS
OSIS (Organisasi Siswa Intra Sekolah) merupakan organisasi resmi
yang dikelola oleh sekolah yang terdiri dari pengurus dan Pembina
(13)
6
s
ãä
rt
åãæçèéèæê ëäìææy
ä.
íãåãæ êäæu
s
ru
î ïðï ç ìéã ëñëäs
ã åãæèòæäy
ñëã ò
s
ìsw
ä ïóí ôã êãr
ì3
õñêä äy
ärt
.
îïðï öãr
è åäéäæ ñr
ê äæìs
äs
ìy
äæ ê öãæäèæ êì ã ë
s
u
r
è ò éãêìät
äæEkstrakurikuler.
Semua
kepengurusan ekstrakurikuler dikelola oleh OSIS. Sehingga osis
terdiri dari beberapa sub bidang yang masing-masing bidang tersebut
merupakan bidang ekstrakurikuler, yang terdiri dari :
(1)
Bola Volly
(2)
Bola Basket
(3)
Sepak Bola
(4)
Tenis Meja
(5)
Bulu tangkis
(6)
Tonti
(7)
Musik
(8)
Rohis
(9)
PMR (Palang Merah Remaja)
(10) Karate
(11) Pencak Silat
(12) Taekwondo
(13) Pecinta Alam
(14) Paduan Suara
(15) English Club
(16) Bahasa Asing
(17) Robotik
Kesemua ekstrakurikuler tersebut dilaksanakan pada waktu selesai
jam pelanjaran. Kegiatan ekstrakurikuler dilaksanakan pada hari senin
sampai sabtu mulai pukul 15.00
17.00.
B.
Perumusan Program Dan Rancangan Kegiatan PPL
Kegiatan Praktik Pengajaran Lapangan (PPL) meliputi pra-PPL dan
PPL. Pra-PPL adalah kegiatan sosialisasi PPL lebih awal kepada mahasiswa
melalui mata kuliah Kajian Pengantar Ilmu Pendidikan, Psikologi Pendidikan,
Sosioantropologi
Pendidikan,
Pengembangan
Kurikulum,
Metodologi
Pembelajaran, Media Pengajaran, Evaluasi Pembelajaran, Pengajaran Mikro
yang didalamnya terdapat kegiatan observasi ke sekolah sebagai sarana
sosialisasi mahasiswa agar dapat mengetahui sejak dini tentang situasi dan
kondisi di lapangan. Sedangkan, PPL adalah kegiatan mahasiswa di lapangan
dalam mengamati, mengenal dan mempraktikkan semua kompetensi yang
(14)
÷
d
ip
erl
øùú
n
ûú üý üu
ru
.
þÿ üú ú úy
ú ü ýÿr
ÿt
ÿrs
ÿû ø ýúr
ú ùú úút
ýúùú ýs
ÿûúüú ý ûÿ ùú øt
øù ÿ ûÿ øù ú üy
ru
u
ú üs
ú úr
ú ùútu
üús
út
ú üüø ü ú
w
úûy
ús
ÿûúüú ýt
ÿ úüúÿss
ý ú ùÿÿ ýý ùúþÿ
r
øu
s
úr
ú ú üú ùÿüý út
ú þþ ýsu
s
ø úüúr
úú ÿ ú ùú ú ú þ þúút t
ÿr
úr
ú,
û ú ýùýtu
ø øùùÿüýút
ú û ÿ ú úr t
ÿýú ø ø ùÿüýút
ú û ÿ ú úr
ú ùýù ú üúr
ús
ýy
ú ü ýúúý û ýs
ú ú ùý ú.
þÿrs
ýúú ý ý ý ú ùøùús
ÿ ú ú ùøú ü ÿû ý ÿ út
û øú út
úu
s
útu
s
ÿ ÿst
ÿr
s
ÿ ú ú ÿr
ùø ýú ú ûÿr
ú üø ü.
þÿrs
ýúú ý ýÿ ý øý:
1.
þÿ üú úr
ú ý ùþÿ üú ú
r
ú ý ù ýú ùú úùú ýs
ÿÿst
ÿr 6
ÿ üút
ø øú ø øù ÿ ûÿr
ýùú ûÿ ùú úw
ú ú ú ÿ úùú ú ú þ þ.
ú ú ùÿüýút
ú ý ý ú ús
ýúsw
ÿ ú ùøùú úùýù ÿ üú úr
ý ÿút
ÿ ú-t
ÿ ús
ÿ úw
út
ÿ ú øýû ý û ý üÿ2.
þÿûÿ ùúú þ þþÿûÿ ùúú þ þ ý úùøùú ø øù ÿ ûÿ
r
ý ùú ûÿ ùú ùÿ ú ú ú ús
ýúsw
y
ú ü ú ý ú ú ùú ÿ ú ùú ú ùú úù ÿ ù ú üúr s
ýú ÿ úú ý þ þý ùús
ý úy
ús
ý ü-
ús
ý ü.
ú
)
ûÿúr
s
ýÿù úûÿ
r
ús
ýs
ÿ ù ú ÿr
øúùú ùÿüýút
ú ÿ üúút
út
ÿr
ú ú ûÿûúüú ýr
ùúr
ú ùÿr
ýst
ý ù ù ÿ ÿ ý ý ùú ú-
úy
ú ü ýú út
ý ÿ ý ø ý:
ý üùø üú ýs
ýùs
ÿ ù ú ÿr
ú üùút
ÿûÿ ú úr
ú ÿs
ÿ ûÿ ú úr
ú ÿr
ý ú ùøýsw
ú.
û
)
þÿû øúút
þ ÿrs
ýúú ÿ üú úr
ÿûÿ ø ú ù ý ùú ÿúùú úùú ú ù ý ù ÿ üú ú
r
ýùÿ ús,
t
ÿ
r
ÿûý úøu
ú ù ý ùú ÿ û øút
ÿýúúrs
ÿ üú úr
ÿ üú út
ÿr
ýs
ÿÿ
rt
ýy
ú üt
ÿú ýt
ÿ øùú ÿ üu
ru
ÿ û ý û ý ü û ÿr
øú û øùø ùÿr
úü
u
ru
.
út
ú ýùút y
ú ü ýú ø ú ýy
tu
út
ú ý ùút
tr
øùýB
ú üø ú út
úý ùút
ý ýs
ÿt
ýú ý üüø úy
7
ú ÿú úr
ú( 280
ÿ ýt) ..
þÿ
r
øu
s
úr
ú ú üú ù ÿ üýút
ú þ þt
ÿÿû ørs
ÿ ý ø ý ÿû øút
ú ÿ ú ú þ ÿúùú úú þÿûÿ ú úr
ú(
þ þ),
ú ÿy
ý úú út
ÿr
ý û ú ú ú úr (
ÿ ýú ÿûÿ ú úr
ú ú út
ÿýr
ú úr
).
ÿüýút
ú ûÿú úr
ÿ üú úr
ýr
ÿ ú ú ùú8
ùú ýt
út
ú øùú ÿs
t
ýú úr
ý úûu
ý øúý úr
ý ú ÿú úrt
.
út
ú øùút
ýúÿÿ øúrt
ýr
ÿ ú úùús
ÿûúüúýûÿr
ý ùø:
ú
.
þÿÿ øúrt
ýr
ÿ ú ú ùú úút
ú üüú13 A
üu
stu
s
2014
ùÿús
X GB
(15)
8
rt
!"rt
,
# #s
# "$"r
% "& " %s
#
sw
" $u
ru
"$ !'rt
u
" #"#,
(s
#sw
& "$s
! "$ "$ !t
& )r
"* # %r
" % " (s
#sw
s
! ( & %+" % " ,-+rv
s
# . $#t
"B
&)r
/ "$)r (
.B
/)
%&s
s
0
r
%s
&u
r
!( "' ., "+#t
s
r y
"$ #s
#% " &( "$" # ) "#s
" 1! " $s
#str
! %2u
r
- "$! " " -r
s
r
% " % %2r
r
#st
#%'rt
! " %& # # "# (s
#sw
)!$ " # %"y
t
r
#s
r
-
s
r
%,"+tr
! %+# - "$! ""y
" $s
-"r
"y
t
# % & %,t
"+#,
" ! " %r
" #r
s
r
&u
#s
# %"* % (s
#sw
"y
# %"%s
#sw
.
-' !"
rt
3 3#r
"0" % "t
"$$&20 A
$u
stu
s 201
4
%&s
X GB
1 jam 1
7.
Pada pertemuan kedua,
mahasiswa meneruskan materi
pertemuan pertama, yakni jenis dan fungsi struktur bangunan
berdasarkan karakteristik. Dan mulai masuk pada kompetensi dasar
selanjutnya, yakni mengenai spesifikasi dan karakteristik bahan
adukan dan pasangan. Diberikan beberapa soal untuk menganalisis
daya serap siswa.
c. Pertemuan III direncanakan pada tanggal 27 Agustus 2014 kelas X
GB 1 jam 1
7.
Pertemuan ketiga melanjutkan materi pertemuan sebelumnya,
yakni spesifikasi dan karakteristik bahan adukan pada pasangan.
Selain memberikan materi, mahasiswa membagi siswa menjadi 8
kelompok untuk berdiskusi mengenai bahan adukan. Bahan diskusi
sudah disediakan oleh mahasiswa.
d. Pertemuan IV direncanakan pada tanggal 3 September 2014 kelas X
GB 1 jam 1
7.
Pertemuan keempat direncanakan untuk presentasi kelompok
diskusi yang telah dilaksanakan pada pertemuan sebelumnya. Dengan
alokasi waktu presentasi tiap kelompok maksimal 30 menit. Diberikan
tugas untuk praktek pengujian kerikil dan pasir.
e. Pertemuan V direncanakan pada tanggal 10 September 2014 kelas X
GB 1 jam 1
7.
Pertemuan kelima direncanakan untuk praktikum pengujian bahan
bangunan, bahan bangunan yang diteliti berupa kerikil dan pasir.
(16)
9
4 56789: ;6 <5
r
8= ; =5 6 789:;6 >:8;?s
s
;9 ; @: A ;r
5 6;A;6 ;?;t
<5? 8Bt
55 @:;
rs
.
C5 ? ;:689:>:s
8;?,
987;@: ? ;A 8A;6=5 6 789:;68A 8D;6A5r
:A:?.
E
.
4 55B8;6rt
V I direncanakan pada tanggal 17 September 2014 kelas X
GB 1 jam 1
7.
Pertemuan keenam direncanakan untuk menjelaskan kompetensi
dasar selanjutnya yakni macam pondasi. Namun sebelumya
dilaksanakan evaluasi mengenai materi yang telah diajarkan
sebelumnya yakni jenis dan fungsi struktur bangunan dan bahan
bangunan. Soal direncanakan berjumlah lima belas butir berupa essay.
g. Pertemuan VII direncanakan pada tanggal 24 September 2014 kelas X
GB 1 jam 1
7.
Pertemuan ketujuh direncanakan untuk melanjutkan materi
pondasi. Selain memberikan materi pondasi, siswa juga diminta untuk
menggambar pondasi.
h. Pertemuan VIII direncanakan pada tanggal 1 Oktober 2014 kelas X
GB 1 jam 1
7.
Pertemuan
kedelapan
direncanakan
untuk
melanjutkan
(17)
JK LMI HJHN
, PELAKSANAAN, DAN ANALISIS
HASIL KEGIATAN PPL
OP QRSTSU V VW XRYSZ[ SUS ZS U [PY S\S Z ]^S U Q Y P_R` T RQS _]YS U
,
T P^`RT ]UQ \ ]Y SR TS UQQSY a b]Y R acde [ S\fS R XPU QS Ud gZ Th_P ^ ac de.
iP^XSfSTw
SZ Tu
]UTu
Z Z PQR S TS U h_[P^jS[ R [PZhYS ` XS U h_[P^jS[ R ZPYS[ SU Qy
XR YSZ[ S USZS U [P_PY]\ VVW XR\ ]YS R.
V^hQ^S\ kUXR jRX] SU Qy
XR ^PUlS USZSU ]UT ]Z XRY SZ[ S USZS U XR m nO oP QP^R p qhQy
S ZS ^TS \ PY Rf]T R fP^[ RSfS Ur fPYSZ[ SUSS U XS U S USYR[R[ `S[ RY.
s ^S RS U T PU TS UQ `S[RY fPYSZ[ SUS S Uf^hQ^S\R UXRjRX][P_SQS R_P^RZ ]TtA. Persiapan
VP^[ RSfSU ZP QRS TS UVVWS XSYS ` `SY
y
SU Q fSYRU Qu
TS\ Sy
S U Q `S ^][ XRYSZ ]Z S Uu vSY TP^[ P_]T XRYSZ ]ZS Uu
UT]Z \P\fP^[RSfZS U \ S `S[R[w
S XSY S\ \PYSZ[SU SZS U V VW _S RZ _P^]fSfP ^[RSfS U wR[RZ\S ]f]U \ PUTSYUy
S ]U T]Z XSfS T\PU QSTS[ RfP ^\ S[SY S`S Uy
SU QSZS U \]Ul]Y[PYS Ux]T US
y
XS U [P_SQS R[S ^S US fP^[ RSfSU f^hQ^S\SfSy
SU QSZS U XRY SZ[ S USZSU USUT RUy
S,
\ SZS [ P _PY ]\ XRT P^x]UZSU ZP YhZS[ R V VW.
mP_S QSR _PZSY \S `S[R[w
S XSY S\ \ PY SZ [ S USZSU V VW,
f P ^[RSfS Uy
SU Q XRYSZ[S USZS U S XSYS` [P_SQS R _P^RZ ]Tt1.
Pengajaran Mikro (
Micro Teaching
)
y
u
ru
SXSl
Sh
se
_SQS R fPUXRXRZ r fPU QSxS^ fP\ _R\_RUQ,
fPYS TR `SUr fPUQP\ _S U QS U f^hQ^S\,
fPUQPYhYSS U f^hQ^S\ XS U T PUSQS f^hwP[ [RhUSY.
i]QS[ XSU w]U Q[R Q]^u
T P^[P_]T \PU QQS\_S^Z S U Zh\fP T PU[Ry
S U Q `S^][ XR\RYRZ R hYP` Q]^u
y
SU Qf^h wP[ RhUSY.
gYP`ZS ^PU SRTu
,
fS^SQ]^u
`S ^][ \ PUXSfS TZS U_ PZSYy
SU Q \ P\S XS R SQS^ XSfS T \ P UQ]S[S R [ Px]\YS ` Zh\fPT PU[ Ry
S U Q XR`S ^SfZ S U T P ^[P_]T XPUQS U \PYSY ]R fP\ _PUT]ZS U Z P\ S\f]S U \PU QS xS ^(teaching skill)
_S RZ [PlS ^S TPh^R TR[ \ S ]f]U f^SZ TR[.
mPlS^S f^SZ TR[ _PZSY ZP\ S\f]S U \PU QSx S^ XSfS T XRYS T R`ZS U\PYSY]RZ PQRS TS Umicroteaching
ST Su
fPUQSxS^S U\ RZ ^huV^hQ^S\ R UR XRYSZ[S USZ SU XSY S\ \S TS Z ]Y RS` SUQ
y
w
SxR_ TP\f]` _SQR \S `S[ R[w
Sy
SU Q SZ S U \PUQS\_RY V VW fSX S [P\ P[TP^ _ P^RZ ]TUy
S.
VP ^[y
S^S TS Uy
SU Q XRfP^Y ]Z S U ]UT]Z \PUQRZ ]TR \S TS Z ]Y RS` RUR S XSYS ` \ S`S[R[
w
S SUQy
TPY S` \ PUP\f]` \RUR\SY [P\P[ T P^ zk.
{SYS\ fPYSZ [ SUSS U fP ^Z ]Y RS`S Ur \ S`S[R[ |S XR_P^RZSU\S TP ^R T PUTS U Q _S QSR\S US \ PU QSxS^}S U Q
_S RZ XPU QS UXR[P ^TS R
f^SZ TRZ ]UT ]Z \PUQSxS ^X PU QS U
fP[P^TS }SU Q
XRSxS^ S XSYS` T P\S U
[PZ PYh\fhZ
STS]
peer
teaching
.
OPTP^S\fRY S U }S U Q(18)
p
el
k
s
n
m
t
k
u
li
h
in
i
l
h
-
y
u
u
2.
Observasi pembelajaran dikelas
D
w
-
u
u
u
v
u
u
-
y
.
¡ .
¢ ¢ £a.
Perangkat Pembelajaran
)
¤ ¥¤ ¢ ¢ ¥
.
)
¦ ¦ ¢ ¦ ¤ ¥
)
§ (
§ )
§
(
§ )
¢ § ¤ b.
Proses Pembelajaran
)
¨ © ¦ ¢ ¢ © ©
)
¢ ¢
,
-
¢ ¢ ¢ .
(19)
«
)
¬et
®¯p
em
°¯± ²³ ² ´²µD
²±²¶ ¶¯µy
²¶·²¸¹²µ ¶²º¯´¸,
»u
´u
¶¯µ»»¼µ ²¹²µ ¶¯º ®¯ ·¯¶°¯±²³²´²µ ®¸± ²¹ ¼¹²µ ®¯µ»²µ ½²´² ½¯´ ²¶²¾¿ º²µ²y
³ ²w
²° ® ²µ ®¯¶µÀº´²À ¸.
Á
)
 ¯µ»»¼µ² ²µ°²¾²À²D
²±²¶ ·¯µ²¶·²¸²µy
¶²º¯´¸ »u
´u
¶¯µ»»¼µ ²¹²µ ° ²¾ ²À² õ ®µ¯À ¸²y
²µ» ½¼¹ ¼· Ä´¶²± ®²µ ®¸ À¯±¸µ»¸ ®¯µ»²µ ° ²¾ ²À² ®²¯ ´²¾
y
²¸ºu
°²¾²À² Ųw
². D
¯µ»²µ ¶² ´¸º²Ày
À ¸Àw
² ®²´¸D.
Ã.
Æ»²¹² ´º²y
¶²¹² ¶²º¯´¸y
²µ» ®¸À²¶·²¸¹²µ½¼¹ ¼·®¸¶¯µ»¯´º ¸± ¯¾À ¸Àw
².
Ç
)
 ¯µ»»¼µ² ²µÈ²¹ºu
É°À¯´Ê²À ¸ ·¯¶¯±²³²´²µ ®¸±²¹¼¹²µ ·²®² ³ ²¶ ¹¯ Ë
-
Á(
ÌÍÎÌÌ-
ËÌ.
ÁÇ ÏÃÐ). D
¯µ»²µ ²±¹²À ¸w
²¹ºu
ÑÌ ¶¯µ¸ºy
²µ» º¯´À¯®¸²,
®²·²º ®¸³ ²°²´¹²µ À¯°²»²¸° ¯´¸¹ ¼ºÒ·¯µ ® ²¾¼±¼²µË̶¯µ¸º®¸ ¸À ¸®¯µ»²µ¶¯¶°¼¹²·¯± ²³²´²µ ®¯µ»²µ À²±²¶
,
·¯µ»¹µ®¸À ¸²µ ¹¯± ²À,
·´¯À¯µÀ ¸,
²·¯´À¯· À ¸ ®¸ ¸¹ ¼º ¸ ®¯µ»²µ ·¯µ³ ¯± ²À²µ ·¹¹ ¶²º¯´¸y
²µ» ²¹²µ ®¸·¯± ²³²´¸ ®²µ º ¼³¼²µ ·¯¶°¯±²³²´²µ¿ ¶¯¶º ¸Ê²À¸ ·¯À¯´º² ®¸®¸¹ À¯´º² ¶¯´¯Ê¸¯w
º
u
»²ÀÀ ¸À
w
²
y
²µ» º¯± ²¾ ®¸¹ ¼¶· ¼±¹²µ·²®²·¯´º¯¶¼²µÀ¯°¯±¼¶µy
².
Ó¯»¸²º²µ ¸µº¸ ÍÇ ¶¯µ¸º ®¸ ¸ À ¸ ®¯µ»²µ ¶²º¯´¸ ÓµÀº´¼¹ À ¸ вµ»¼µ ²µ Ų± ²µ ®²µ ů¶°²º²µ
.
Ó¯»¸²º²µ ·¯µ¼º¼· Ç ¶¯µ¸º ®¸ ¸À ¸ ®¯µ»²µ Ô ¯Ê¸¯w
º¯´¾ ²®²· ¶²º¯´¸y
²µ» Àu
®²¾ ®¸ À²¶·²¸¹²µ ® ²µ ¶¯¶°¯´¸¹²µ ºu
»²À ´¼¶²¾ ¹¯·²®² À ¸Àw
².
¬¯µy
²¶·²¸¹²µ ·¹¹ °²¾ ²À²µy
² µ» ²¹²µ ®¸°²¾ ²À ·²® ² ·¯´º¯¶¼²µÀ¯±²µ³¼ºµ²y
.
Õ
)
Öer
²k
Ö
er
²k
g
u
ru
s
²²t
®¸®²l
²m
k
el
²s m
elip
u
ti
Ò
Öu
ru
°¯´®¸´¸®¸®¯·²µ¹¯±²À¶¯¶°¯´¸¹²µ¶²º¯´¸¹¯·²®²·¯À¯ ´º²®¸®¸¹Î
Öu
ru
m
½¯¹en
g
e
½²º²º²µÀ¸Àw
²¶¯µ»¯µ²¸¶²º¯ ´¸y
²µ»®¸°¯´¸¹²µ
Öu
ru
°¯´¹¯±¸±¸µ» ¶¯¶° ¯´¸ ²´²¾²µ ¸µ ®¸Ê¸®¼²± ¹¯·²®² À ¸Àw
²y
²µ» °¯±¼¶ ³¯± ²À ¶¯»¯µ²¸ ½²´² ¶¯µ»»²¶° ²´ °¸®²µ» »²y
² ® ²µ °¸®²µ» ¶¶¯µ(20)
Ú ÛÜ Û ÝÞ Ýßàá âÛãá ã áã ä Û åáãÛÛà ã áã ä Û ã æåÛç Ýæ è Ûá éÞ êæç åÞ êë Ûê ìÞ Ûå Û ÛêìÞè Ûã
,
ëæÜæÝÞ êëÛèá çìÛêíÞÜç Ûàá Ûê ã áã ä ÛåÞ êë ÛêîÛÜ ÛïÞÜîÞ Üá à Û ã Þé Þ êÛìð ã ÞçáêëëÛ åáç ÛÜ ÛíìÛê ãÞ àÞè Ûç á àæ ã áã äÛ àáå Ûì è Ûëá ÝÞ ÜÛãÛ é Þêæç å ÛèÛÝÝÞ êÞÜá Ý ÛÝÛàÞÜá
..
ñ
)
òÞìêáìïÞÜ àÛêóÛòÞìêáì ïÞÜ àÛêóÛ óÛêë åáèÛìæìÛê ßèÞç ëæÜæ óÛá àæ ÝÞêÛê óÛìÛê ìÞ ÝïÛèá ÝÛàÞÜá ã ÞïÞèæ Ýê óÛ
,
ëæÜæ é æ ëÛ ÝÞ êÛêóÛìÛê ÝÛàÞÜá óÛ êë ïÛÜæ åáïÞÜáìÛê åÞ êëÛêãÞîÛÜ Û ÛîÛì ìÞíÛå Û ã áã äÛ,
åÛêëæÜæ é æ ëÛ Ý ÞÝïÞÜáìÛê îßêàßç å Ûê é Ûä ÛïÛê ëæ êÛ ÝÞ êëÛÜÛçìÛê éÛäÛïÛê ã áã äÛ ãÞçá êëë Û é ÛäÛïÛêåÛÜáã áã ä ÛïÞ ê ÛÜ.
ô
)
òÞìêáìíÞ êëæ ÛãÛ ÛêìÞè ÛãòÞìêáì íÞ êëæ ÛãÛ Ûê ìÞè Ûã åáèÛìæìÛê åÞ êëÛê îÛÜÛ ÝÞ êëìßêåá ã áìÛê ã áã ä Û Ûë ÛÜ ãÞè Ûèæ ã Þ Ý ÛêëÛà
,
ã Þ èÛèæÝÞ ÝÞÜç ÛàáìÛê ã ÛÛàëæÜæ ÝÞ êéÞ èÛãìÛê ÝÛàÞÜá,
ÝÞêéÛëÛ Ûë ÛÜ ãá ãä Û àáå Ûì é Þ êæç ð àá å Ûì Üáïæ à,
ã ÞÜà Û ëæ Üæ Ý ÛÝíæ ÝÞ ÝïÛêëìáàìÛê Ý ßàáâÛã á ã áã ä Û å Ûè ÛÝ ÝÞ êæ ÝïæçìÛê Ü ÛãÛ á ê ëáê à Ûçæ æ êàæìå ÛíÛàÝÞ êëæ ÛãÛáÝÛàÞÜáóÛ êëàÞ è ÛçåáïÞÜáìÛê.
õö
)
÷Þ êëëæ êÛ ÛêÝÞåáÛøÞåáÛ íÞ ÝïÞ èÛéÛÜÛê óÛ êë åáëæ ê ÛìÛê ãÛÛà ëæÜæ ÝÞêë Ûé ÛÜ Ûå ÛèÛç ùæìæ ÷Þ ëÛêëÛê óÛ êë åáíá êé ÛÝ ÝÞ èÛèæá íÞÜíæãà ÛìÛÛêð íÛíÛê àæ èáã
,
Ûè Ûà ëÛÝïÛÜïÞÜæíÛíÞêëë ÛÜáã,
ïæã æÜ,
íÞêëëÛÜáãå ÛêìÛíæÜäÛÜ ê Û.
õõ
)
ùÞ êàæìå ÛêîÛÜÛÞ â Ûèæ ÛãáùÞ êàæì å Ûê îÛÜ Û Þ âÛèæ Ûã á åÞ êëÛê îÛÜÛ ÝÞ ÝïÞÜáìÛê íÞ êæ ëÛã Û ê ÝÞ êëçá àæ êëå ÛêÝÞ êëë ÛÝïÛÜÝ ßÝÞ êìÞíÛåÛã áã ä Û
.
õú
)
øÞêæ àæííÞè ÛéÛÜ ÛêûæÜæ ÝÞ êæ àæí íÞ èÛé ÛÜ Ûê åÞ êëÛê îÛÜ Û ÝÞ êóÛÝíÛáìÛê ÜáêëìÛãÛê ÝÛàÞÜá óÛ êë àÞ è Ûç åáïÞÜáìÛê íÛåÛ ç ÛÜá áêá
,
ìÞ Ýæåá Ûê ëæ Üæ éæë Û ÝÞ ÝïÞÜáìÛê á êüßÜÝ Ûãá ÝÞ êëÞ êÛá ÝÛàÞÜá ÛíÛ óÛ êë ÛìÛêåáíÞ è ÛéÛÜá íÛå Û íÞÜàÞ Ýæ ÛêãÞ èÛêé æ àê óÛ.
c.
Perilaku Siswa
õ
)
÷ÞÜá èÛìæãá ã ä Ûåáå ÛèÛÝìÞè ÛãÛ
).
ý ÞïÛëá ÛêïÞãÛÜã áã äÛÝÞ ÝÞÜç ÛàáìÛêíÞêéÞ èÛãÛêëæÜæþï
).
ùÞïÞÜ ÛíÛã áã äÛÛåÛóÛêëìæÜÛêëà ÞÜ àáïðóÛáàæ àá åÛìÝÞ ÝÛã æììÛêïÛé æ ã ÞÜ ÛëÛÝ.
(21)
).
w
y
y
u
.
)
w
w
y
y
D
u
.
y
,
)
)
y
)
!
)
"-
#
)
$ %)
& ')
&
w
u
(
)
D
",
y
u
. D
w
,
w
)
u
3.
Konsultasi dengan Guru Pembimbing
&
,
,
w
u
u
(
)
y
.
4.
Persiapan Mengajar
,
.
.
&
(
)
.
(22)
e
, -./0 1/2 3456750 /8 / 9/:
B. Pelaksanaan
1. Pelaksanaan Pembuatan Rencana Pelaksanaan Pembelajaran (RPP)
;/0/6 450/<2 /://: <5=3/> /: ??@
,
4 5: 103 2 65:A /4 /> >1=/2 1: >1< 65: =/8 /9 <50 /2 B C D E A5:=/: 6/>/ 450/8 /9/: <F:2>91<2 3 7 /:=1:/:.
?5:5:> 1/: =191 45673 673: = A /: 6/>/ 450/8/ 9/: G/:= /</: A3 /64 1 F0 5H 6/H /2 32I/ A3>5: >1< /: 43 H/< 2 5<F0 /HJ G/3 > 1 I/<30 <54 /0/ 25<F0/H 73 A/: = < 193< 10 16,
2 5A /:=</: 65: =5: /3 7/:G/<:G/ <50/2 G/:= /< /: A3/64 1 75 9A /2/ 9< /: <573 8 /< /: A /93 =191 45 673 673 := A3 2 5<F0 /H , K/>5 93 G/: = A32/64 /3< /: A3 2521/3</: A5:=/: 23 0 /7 12 <F:2 > 91<2 3 7 /: =1:/: A /: A32 521/3 < /:81 =/ A5:=/:2121: /: 4 9F=9 /645:A3A3</:A /: 450 />3 H /:<5 /H03/: 6/2 3: =-
6 /2 3 :=.
L 5: M /: / ?50/<2 /: //: ?5 6750/8/9/:(
L ? ?)
G/:= A3 =1:/</: A /0 /6 450 /<2/://: 65: =/8/9 3:3 /A /0 /H 95: M /:/ 45 6750 /8/9/: A /: 2/>1/: 45 6750 /8 /9 /:1:> 1<>5F93.
2. Pelaksanaan Penyusunan Materi Pembelajaran
L 5:M /: /?50/<2/://:? 5 6750 /8 /9/:A3 7 1/>
,
/ =/96 />5 93450 /8 /9 /:G/:= /< /: A32/64 /3</: A /4/> A3> 5: > 1< /: , ;5:=/: A 563 <3 /: 6 /H /2 32I/ 49/< > 3< /: A /4 /> 65: G121: 6 />5 93 450/8 /9/: G/:= /< /: A32/64 /3< /: 4 /A / <5=3/> /: 750 /8 /9 65:=/8 /9 A3<50 /2.
?567 1/>/: 6/>593 45 0 /8/9/: A30 /< 1</: 75759 /4 / H /932 575016 6 /H /2 32I/ 65: =/8/9 A3 <50/2.
; /0 /645: 10 32/: 6/>5 93 450/8/9/: 3:3 45: 10 32 65: =/M 1 A/93 7 1< 1-
7 1< 1 G/:= A3 7593</: F0 5H =191 45 673673 : =,
7 1< 1-
7 1< 1 630 3< 6 /H /2 3 2I/ 25:A3 93,
7 1< 1 A /93 4594 12>/< / /: NKO P5=5 93 Q RF=G/< /9> /,
A/: 6 />593-
6/>5 93 0/3 : A /93 3 : >5 9: 5 > G/:= 75 9</3 > /: A5:=/: 6/>593G/:=/</:A3 /8 /9</:,3. Pelaksanaan Pemilihan Metode Mengajar
K5>FA5/A/0 /H2 1 /> 14 9F25A 191: >1<65: M /4/3> 18 1/:G/:=5S5< >3SA /: 5S3 2 35: , K5>FA5 65:=/8 / 9 /A /0 /H M /9 / 1:> 1< 65 645 96 1A /H 232I/ 65: M /4 /3 >181/: 750/8 /9/>/1 4 952 >/2 3 750/8/9
.
K5 >FA5 65:=/8/97 5 92 3 S/> 49F25A 19 /0 A /: 65 914 /</: 95:M /: / 65: G50 191H G/:= 759H 17 1:=/: A5:=/: 45:G/8 3/: 6/ >593 450 /8 /9/: , K/2 3 :=-
6 /23 : = 65 >FA5 65:=/8 / 9 6564 1: G/3 <50573H /: <5< 19/:=/: ,K5 >FA565 : =/8/9 G/:=A3430 3HA32 52 1/3 </:A5:=/:>18 1/:7 50/8 /9 A /: 6 />5 93 4 50 /8 / 9/: G/: = /</: A3/8 /9</: , T/A3 65>FA5 65: =/8 /9 7 1< /: 0 /H 65914 /< /: >18 1/:J 650/3:< /: M /9/ 1: > 1< 65:M /4 /3 >181/: G/:= >50/H A3 >5 >/4< /: ,(23)
W
em
ili
XYn
m
et
Z[\m
en
]Y ^Y_ [` aYbcbY d e\ _f Y gYYd [\ d ]Yd g\ gecYhi\ djYdY W\ aY bfY dYY d W\ g e\ aY^Y _Y d
(
iW W).
k\h Z[\ g\d]Y^Y_y
Yd] [` ]cdY bY d f\ aYg Y b\]` Y hY d e\aY ^Y_ g\ d ]Y ^Y _ gYh\ _` bZ dfh_cbf` eY d ]cdY d g\ d]]cdY bYd g\hZ[\ j\ _Yg YXl [\ gZ dfh _Y f`,
h Ydy
Y ^Yw
Y e,
aYh `XY d [ Y d m\ dc]Y fY dn4. Pelaksanaan Pemilihan Media Pembelajaran
oY _YdY [Yd m _YfY_YdY m\ d[ cbcd] m_Z f \ f e\ aY ^ Y_ g\ d ]Y ^Y_ [` okp q\]\ _` r sZ]YbY_hY
y
y
Y d] h \_eYhY f,
[ Y mYh g\d^Y[` XY geYhY d eY ] ` f`fYw
[Y aY g g\gYXYg` m\ aY ^Y_Y dy
Y d ] [` fY gmY`bYd Z a \X ]c_u
.
oY aYX f Yhu
fY_YdY [Y d m_Y fY _Y dYy
Yd ] Y[ Y [` okp q\]\_` r sZ ]Y bY _h Yy
` d` Y[ Y aYXLCD
W _Zy
\bh Z _ f\ eY]Y` fY _Y dY m\g e\ aY ^Y _Yd [` b\ aYf,
[` aYeZ _YhZ _` cg,
YhYu
[` e\ d]b \a.
t\ _[Yf Y _bYd X Y f` a Z ef\ _uY f` [`[Y mYh bYd eYXvY m\ dy
\[` Y dLCD
[` aY bfY dY bYd Z a \X ^ c_u
fY d gY f` d ]-
gYf`d ].
o\X`d]]Y ]c_u
y
Y d ] YbY d g\ d]]cdY bYd g \[` Y XY_ cf h \ _a\ e` X [ YX cau
g\ g m\ _f`Y mbYdLCD
y
Yd] YbY d [` mY bY`,
Y mY e` aYh `[Y b[` m\ _f`Y mbYdh \ _a\e` X[YX cau
dY dh`dYy
YbY d[` mY bY`Z a\X ]c_u
y
Y d ]aY`dnD
`^c_cfYdeY d]cdY dh\_[YmYhh`]YLCD
,
[`gY dYfY aYXfYh cdy
Y h\ _[Y mYh [` aYeZ _YhZ_` cgautoCAD
[Y dy
Yd] [ cYmobile
f\ f cY` [ \d]Y d m\ d]]cdYY ddy
Y.
k\ a` XYh bZ d[`f`y
Yd] f\ gYjY g ` d`,
gYXYf`fw
Y m_Y bh`bY d XY _cf e\_cmYy
Y cdh cb g\g ecYh g\[`Yy
Yd ] aY `d [Yd Y ah\ _dYh` w Y]Y _ f`fYw
gY g mcg\ gYXY g`gYh\_`y
Yd ][`fYg mY` bY df\ aY ` dg\ gY bY`LCD
m_Zy
\ bhZ _.
k\[` Yy
Y d ] [`]cdY bYd [Y aY g b\]`YhY d e \aY ^Y _ g\d]Y ^Y _ [` Y dh Y _YdYy
Y[YaYX mY mYdhca`f,
bY mc_,
u`[\Z,
[Y d]Yg eY _.
5. Pelaksanaan Praktik Mengajar
D
Y aYg m\ aY bfYdYY d pt k(
p \ ]` Yh Y d t\ aY^Y _ k\d]Y^ Y _),
h \_eY]`Yh Y f [ cY eY ]` Y d Y `h
y
u
m_Y bh ` b g\ d]Y^Y _ h\ _e`ge`d ] [Y d m_Y bh` b g\ d]Y ^Y_ gY d[` _`.
D
Y aYg m_Ybh ` b g\ d ]Y^Y_ h \ _e`ge`d],
m \dca` f [` e`ge`d] [YaYg XY a m\ _f`Y mY d [Y d m\ g ecYh Yd gYh\ _`.
o\[Y d]bY d m_Ybh ` b g\d]Y ^Y _ gY d[` _` gYXY f`fw
Y [` e\ _` b\ f\gmYhYd cdh cb g\ d]\ aZ aY m_Zf \ f m\ g e\ aY ^Y _Yd [` b\ aYf f\jY _Y m\ dcXl dY gcd [\ g`b`Y d e` ge`d]Yd [Y d m \gY dhY cY d [Y_` ]u
_u
m\ ge`ge`d] h\h Ym[`aY bcbYdnD
Y aYg m\aYb fY dYYd m_Yb h` b g\d]Y ^Y _,
gYX Y f`fw
Y m_Ybh ` bY d [`hcdh ch cdh cb [Y mYh g\ aY bcbYd m_Y bh`b g\ d]Y ^Y _ [` b\ aY f g`d`gY a x bYa` m\ _h\ g cY dlu
dh cb[Y mYhg\ g\ dcX`hcdh chY d ^cg aYXm\_h\ gu
Ydh \ _f\ ech,
gY bYgYX Y f`fw
Y m_Ybh ` bY d[` g`dhY cdhcb g\ d]Y ^Y _ b\aY fy
Yd ][`Ygmc Z a\X ]c_u
m \g e` g e` d] [\ d]YdgYh Ym\aY ^Y _YdYd]y
fY gYhY m`[\ d ]Ydb\ aY fy
Y d ]e\ _e\[ Y.
(24)
{|}|
sis
w
| ~ | | |w
| ~ | | |u
~ | | ~ y
|y
| ||}| ||~-
|~ |-
6. Evaluasi Pembelajaran
| | || | } ~| | | | || | ~| | | ~ | || ~| |
.
|| || | | | } ~ | | | }| ~| ~ || | }| | | | (
| } | | ).
~| | || | | | ~ | | | | ~ | ~ ~ | | | | } ~ | || ~ || ~~ } | | |} || | | ~ ||| | || | |~ ~|| | || | | | | ~~| | | | | | }| | | | | | }| | .
C. Analisis Hasil Pelaksanaan dan Refleksi
1. Analisis Hasil Pelaksanaan
|| ~~ ~| }| ¡| | |~ ~ || || ¢ | | | ~ | |~ }|~||
,
~ | | ~ || | |~ | | || | | ~ | | | | ~| ~~ ~ | -~| | }£| ||}|~| | | ~ | |~ || | | || ¢|| | }||¤
a. Analisis Hasil Pembuatan Rencana Pelaksanaan Pembelajaran (RPP)
¥| | } | ||| | ~ ~| || |||| ~ | ||
(
)
|| | } ~ | }| ¡| | } ~~| | } | | || | | ~ || | ~ | | || | | |.
¥|~|| || ~ | | | | | | ~| }|~| | | ~ ~| .
b. Analisis Hasil Penyusunan Materi Pelajaran
{| | | || | } ~ | ~ || | || | |
.
|| ~|| ~ | || | }|-
}| | ~ }|~| | || | | ~~ } | ~|}| ¡ | ¢}| ~| ~ ||.
(25)
¨
et
©ª«m
en
g
¬¬ ®y
¬¯ ° ª± °²¯¬³¬¯ ´ «µ¬¶ ¬ ³«°± ¬·¬¯ ¸ «µ¬ ¬®¶«¯°¬¬®
y
¬ ±·u
¶ «¯ °°²¯ ¬ ³¬¯¹«®¬ ¶¬º»ª«¶©¯´·® ¬´±,
·¬¯¬y
¬w
¬¸,
µ¬ ·±º¬¯ ª¬¯ ¼«¯²°¬´¬¯ ½ ¾ «¶± µ±º¬¯ ¶ «·© ª« ¶ «¯°¬¬® ±¯ ± ª±´«´ ²¬ ± ³¬¯ ª«¯°¬¯ ³¬®¬ ³·«® ±´· ±³ ¶¬ ·«® ± ª¬¯ ³¬®¬ ³·«® ±´· ±³ ´±´w
¬y
¬¯° ¬ ³¬¯ ª±¬¬®.
¿ «µ ¬ ¶¬ ¶«¯°°²¯ ¬ ³¬¯ ¶«·© ª« · «®´«¸² ·,
¼®©´«´ ³«°±¬·¬¯ ¸ «µ¬¬® ¶ «¯ °¬¬® ª± ³«µ¬´ ¸ «®µ¬¯ °´²¯ ° ¹² ³²¼ «À«³ ·±À.
Á¬¶²¯ ª«¶ ±³±¬¯» ¼«¯°°²¯ ¬¬¯ ¶ «·© ª« ±¯ ± ¶¬´±º ¬ª¬ ¸ «¸ «®¬¼¬ º¬¶¸¬ ·¬¯y
¬ ¯ ° ·«®¬ ª±,
´ «¼ «®· ± ´±´¬w
¶ «®¬´¬ ¸©´¬ ¯ ª¬¯¶«¯ °¬¯·² ³´«µ¬¶¬¼ ®©´«´¸ «µ¬ ¬ ®¶ «¯ °¬ ¬ ®.
d. Analisis Hasil Pemilihan Media Pembelajaran
¨«ª±¬ ¼ «¶¸ «µ¬¬®¬¯
y
¬ ¯ ° ª± °²¯¬³¬¯ ´«µ¬ ¶ ¬ ¼®¬ ³· ±³ ¶ «¯°¬ ¬ ® ª± ³«µ¬´ ¹² ³²¼ ¸ «®v
¬® ±¬´±,
ª±¬¯ ·¬®¬¯¬y
¬ ª¬ µ¬º ¼ ¬ ¼¬¯ ·² µ±´, w
º± ·«¸©¬®ª» ´ ¼ ±ª© µ,
¶© ª² µ ª¬¯ °¬ ¶¸ ¬®.
 ¬¶¸¬ ·¬¯¬¯ °y
ª±º¬ª¬¼ ±´¬¬ · ¶«¶± µ±º ¶ «ª±¬ ¼ «¶¸ «µ¬¬® ¬¯¬ ª¬ µ¬º³ «· «®´«ª±¬ ¬¯LCD
·«®¸¬·¬´,
´«º±¯°°¬¼«¯² µ±´¸ «®¸¬ °± ª«¯°¬¯ °u
®u
y
¬ ¯ ° µ¬ ±¯.
¨«µ±º¬ · ³©¯ ª±´±y
¬¯ ° ´ « ¶¬¹¬ ¶ ±¯ ±,
¶¬º¬´ ±´w
¬ º¬®²´¸ «®²¼¬¬y
²¯ ·² ³¶«¶¸²¬· ¶«ª±¬y
¬¯ °µ¬±¯ ª¬¯¬ µ ·«®¯¬· ±À ¬ °¬® ´±´w
¬ ¶¬ ¶¼² ¶ «¶¬º¬¶ ± ¶¬· «®±y
¬ ¯ ° ª±´ ¬ ¶¼¬ ±³¬¯ ´«µ¬±¯ ¶«¶¬ ³¬ ±LCD
¼®©y
« ³·©®.
e. Analisis Hasil Praktik Mengajar
¿«µ¬ ¶¬ ³«°±¬ · ¬¯ ¾ ¾Ã ª± ¿¨Ä Á«° «® ± Å Æ© °¬ ³¬® ·¬
y
,
¶ ¬º¬´±´w
¬ ·«µ¬º¶ «µ¬ ³² ³¬¯³ «°±¬ ·¬¯ ¸ «µ¬ ¬® ¶«¯°¬ ¬®´«µ¬ ¶¬ Ç ³¬µ ±¼ «® ·«¶²¬¯¼ ¬ ª¬ ¶¬ ·¬ ¼ «µ¬ ¬®¬¯ Ä©¯´·®² ³´± Ȭ¯°²¯¬¯ ª± ³«µ¬´ É ÊÈ Ë.
¬¶¸¬ ·¬¯ ̬ ¯ ° ª±º¬ ª¬¼ ±¶¬º¬´±´Í¬´ ¬ ¬· ¶ «¯°¬ ¬®ª±¬¯ ·¬ ®¬¯Ì¬¬ ª¬ µ¬º¬ª¬¸«¸ «® ¬¼¬´±´Í¬ ̬¯° ´«®±¯ ° ¶ «¯°©¸®© µ ´«¯ ª±® ±.
¿«µ¬±¯ ± ·²» ¶¬´±º ¬ª¬ ´ ±´Í¬ ̬¯ ° ·± ª¬ ³ ¶«¯¹¬ ·¬ · ¶¬ · «® ± ¼ «µ ¬ ¬®¬¯ ̬¯ ° ª±´¬ ¶¼¬± ³¬¯ © µ«º ¶¬º¬´±´Í¬.
¾«® ±µ¬ ³² ´±´Í¬ ̬ ¯ ° ´ ² µ± · ª±³«¯ ª¬ µ± ³¬¯ ±¯± ¶«¯ Ì«¸¬¸ ³¬¯ ¶¬ · «® ± ¼ «µ¬¬®¬¯ ̬ ¯ ° ª±¸ «® ±³¬¯ © µ «º ¶¬º¬´±´Í¬ ¶«¯¬ ª± ³²® ¬¯°¶¬ ³´±¶¬ µ ²¯ ·² ³ ª± ·«® ±¶¬ © µ«º ´±´Í¬ª¬¯¶« Ì«¸ ¬¸ ³¬¯¬ª¬¯Ì¬¼ «®¸¬± ³¬¯¼¬ ª¬´ ¬¬ ·²µ¬¯°¬¯º¬®± ¬¯ ½f.
Analisis Hasil Evaluasi Pembelajaran
¿«µ¬ ¶¬ ¶«µ¬ ³´ ¬¯¬ ³¬¯ ³«°±¬ ·¬¯ ¼«¶¸ «µ¬¬® ¬¯ª± ³«µ¬´
,
¶¬º¬´±´Í¬ ·«µ¬º ¶ «µ¬³² ³¬¯ Ë «Î¬µ² ¬´ ± ª¬¯ Ï ¼ «¯²°¬´ ¬¯ ¶¬ ¯ ª±® ±.
Ðά µ²¬´± ·«®´ «¸² · ª±µ¬ ³² ³¬¯¼¬ ª¬¶ ¬ ·¬¼ «µ¬ ¬®¬¯Ä ©¯´ ·®²³´±È ¬¯ °² ¯¬¯,
̬ ±·²³«µ¬´ÉÊÈË.
Ðά µ²¬´± ¼ «¶¸ «µ¬ ¬ ®¬¯ ̬¯° ª±°²¯ ¬ ³¬¯ ¼¬ª ¬ ¶¬·¬ ¼«µ¬ ¬®¬¯ Ä ©¯´ ·®²³´±(26)
ÓÔÕÖ×ÕÔÕÔØÔ ÙÔ ÚÛÜÕ ÖÖ ×ÕÔÝÔÕ Þ Ù ÔÕÖÔÕßÔ àáÔÕâ
.
ã Ü àØÔäÔ àÝÔÕØÔàá ÚÔä á Ù ÜåÔÙ ×Ôäá æÜ àä Ü Ó×æ,
ÝÜ ÙÔä ç èã â éê ä á äëÔ ÓÜÙ ×Û ÛÜ ÛÜÕ ×ÚáìàáæÜàáÔ ìÜæ×ÕæÔäÔÕíáÕáÛ×Û
(
ì ìí)
îÔØÔÛÔæÔîÜ ÙÔïÔ àÔ Õ ìðÕäæà×Ýäáã ÔÕÖ×Õ ÔÕñ âò ä áäëÔ ÓÜÙ ×Û ÛÜ ÛÜÕ×Úá ìàáæÜàáÔ ìÜæ×ÕæÔä ÔÕ íáÕá Û ×Û(
ì ìí)
îÔ ØÔ ÛÔæÔîÜ ÙÔïÔàÔÕìðÕäæà×ÝäáãÔÕ Ö×ÕÔÕ.
2. Refleksi
ãÜ àØÔä Ô àÝ ÔÕ ØÔ àá ÚÔäáÙ Ô ÕÔ Ùáä á ä îÜ ÙÔÝä ÔÕÔÔÕ î àðÖ àÔ Û ÝÜ àïÔ óÔÕ Ö æÜ Ù ÔÚ Øá ÙÔÝ×ÝÔÕñ æÜàØÔî Ôæ ÓÜ ÓÜàÔîÔ ÚÔÛ ÓÔæÔÕ ÔæÔ × Û Ô äÔ ÙÔÚ óÔ Õ Ö ØáæÜ Û×á äÜ ÙÔ ÛÔ îÜ ÙÔÝä ÔÕÔ ÔÕ î àðÖ àÔÛ ÝÜ àïÔ æÜ àäÜÓ×æ
.
ã ÜÓÜàÔîÔ ÚÔ ÛÓÔæÔÕ ÔæÔ × ÛÔäÔ ÙÔÚ óÔÕÖ Û×Õ ô×Ù ä Ü ÙÔ ÛÔ îÜ ÙÔÝäÔÕ ÔÔÕ æÜ àä Ü Ó×æ îÜ àÙ × ØáÓÜàáÝÔÕ ä×Ôæ× îÜÕÔÕ ÖÔÕÔÕ ÔæÔ × àÜõÙÜÝä á,
Ô ÖÔ àîÜ ÙÔÝäÔÕÔÔ Õî àðÖàÔ ÛæÜ àä ÜÓ×æØÔîÔæÓÜ àïÔ ÙÔÕÙÜÓáÚÓÔáÝö÷ØÔî ×Õ î àðÖàÔ Û-
î àðÖÔ ÛóÔÕ ÖîÜàÙ ×Øá ÓÜ àá ÝÔÕØá ÔÕæÔ àÔÕóÔÔ ØÔÙÔÚøa. Refleksi Terhadap Pembuatan Rencana Pelaksanaan Pembelajaran
ßÔ Û ÓÔæÔÕîÔØ ÔäÔÔæîÜÛÓ×ÔæÔÕù úúÔ ØÔÙÔ ÚÝ ×àÔÕ ÖÕóÔî Ü ÛÔÚÔ ÛÔÕ îÜÕ ×Ùáä ØÔ ÙÔÛ õðàÛÔæ ù ú ú
,
ä Ü ÚáÕÖÖÔ Øá ÙÔÝ ×Ý ÔÕ àÜåáä á ×Õæ×Ý ÛÜîÜ àÓÔáÝá æÔæÔÕÔÕ ù ú ú.
ûðÙ ×ä á óÔ Õ Ö ØáÙÔÝ ×Ý ÔÕ ×Õæ×Ý ÛÜÕÖÔæÔäá ÚÔ Ù æÜ àä ÜÓ×æ ä ÜÓÔá ÝÕóÔ äÜ ÓÜ Ù×Û ÛÜ ÙÔ Ý ×ÝÔÕ îÜÛ Ó×ÔæÔÕ ù úú ÛÔÚÔä áäëÔ ÙÜ Óá Ú áÕæÜÕä áõ ×Õæ×ÝÛÜ ÛîÜ ÙÔ ïÔàáõðàÛÔæù ú úóÔÕ ÖæÜàÓÔ à×ØÔÙÔÛîÜ ÛÓ×ÔæÔÕ ÕóÔ.
b. Refleksi Terhadap Hambataan Saat Menyiapkan Materi Pelajaran
úÔ ØÔ äÔÔæ îÜ ÙÔÝä ÔÕ ÔÔÕ ÛÜÕóáÔîÝ ÔÕ ÛÔæÜ àá î Ü ÙÔïÔ àÔÕ æÜàØÔîÔæ ÓÜ ÓÜàÔî Ô ÚÔ ÛÓÔæÔÕ ØáÔÕæÔ àÔÕóÔ Ô ØÔ ÙÔ Ú àÜõÜàÜÕäá Ó ×Ý × óÔÕ ÖØáÓÜàá ÝÔÕ ðÙÜ Ú Ö×à× îÜ ÛÓáÛÓá Õ Ö ä ÔÕ ÖÔæ äÜ Øá Ýáæ ä Ü ÚáÕÖÖÔ ÛÔÚÔä áäëÔ ÛÜ àÔäÔ ÝÜä×ÙáæÔÕ ØÔ ÙÔ Û ÛÜÕ ÖÜÛ ÓÔÕÖÝÔÕ ÛÔæÜ àá îÜÙÔ ïÔ àÔÕö û ðÙ ×äá óÔÕ Ö ØáÙÔÝ ×ÝÔÕ ×Õæ×Ý ÛÜÕÖÔæÔä á ÚÔ Û ÓÔæÔÕ æÜ àäÜ Ó×æ Ô ØÔ ÙÔ Ú ØÜÕ ÖÔÕ ôÔàÔ ÛÜÕ ôÔ àá àÜõÜàÜÕä á Ó×Ý × ØÔÕ ÛÜÕ ôÔàá ÛÔæÜ àá
-
ÛÔæÜ àá óÔ Õ Ö ÓÜàÝÔáæÔÕ ØÜ ÕÖÔÕ ÛÔæÜ àá óÔ Õ Ö ÔÝ Ô Õ ØáÔ ïÔàÝÔÕ Øá áÕæÜ àÕÜæ ØÜÕÖÔÕ ØÜ Ûá ÝáÔÕ ÛÔ ÚÔäá äëÔ ÛÜ ÛáÙáÝá ÓÔÕóÔ Ý àÜõÜàÜÕä á,
ä Ü ÚáÕ ÖÖÔ ÔÝÔÕ ÛÜ Û ×ØÔ ÚÝÔÕ ÛÔ ÚÔä á äëÔ ØÔ ÙÔ Û ÛÜÕÖÜ Û ÓÔÕ ÖÝ ÔÕ ÛÔæÜàáîÜ ÙÔïÔ àÔÕöc. Refleksi Terhadap Hasil Memilih Metode Mengajar
úÔ ØÔ ä ÔÔæ ÛÜ Ûá Ùá Ú ÛÜæðØÜ ÛÜÕÖÔïÔ à æáØÔÝ ÛÜÕÜÛ×ÝÔÕ ÚÔ Û ÓÔæÔÕ óÔÕÖÓÜ àÔ àæá
.
üÔ Û ×Õä ÜæÜÙÔÚÛÜæðØÜæÜàä Ü Ó×æØáæÜ àÔîÝÔÕÛÜ ÛáÙáÝáÓÜ ÓÜàÔîÔ ÛÔä Ô ÙÔ ÚóÔáæ×ñÔ ØÔÓÜÓÜ àÔîÔä áäëÔ óÔ Õ Ö ÛÜ àÔäÔÓðä ÔÕ ØÔÕ ÛÜÕÖÔÕæ×Ýä ÔÔæ î àðäÜä îÜÛ ÓÜ ÙÔ ïÔ àÔÕö ÞÕæ×Ý ÛÜÕÖÔæÔä á ÛÔä Ô ÙÔ Ú æÜ àä ÜÓ×æ ÛÔÝÔ äðÙ ×äá ÕóÔ(27)
ÿ ÿ
l
ÿh
n
ÿn
m
u
en
n
ÿ ÿg
g
n
m
et
m
en
g
ÿ ÿy
ÿv
ÿ ÿ ÿy
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿÿy
ÿ.
d. Refleksi Terhadap Hasil Memilih Media Pembelajaran
ÿ ÿ ÿÿ ÿ ÿ ÿ ÿÿ
y
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿÿ ÿÿ ÿ ÿy
u
,
ÿ ÿLCD
y
y
ÿ ÿÿ.
ÿÿ ÿÿ ÿÿ ÿy
ÿ ÿ ÿ ÿÿ ÿ ÿÿÿ
.
e. Refleksi Terhadap Hambatan Saat Praktik Mengajar
ÿÿ ÿ ÿÿ
y
ÿ ÿÿ ÿ ÿÿÿ ÿ
y
ÿw
ÿy
ÿ ÿÿu
ÿ ÿÿ ÿÿ ÿ ÿy
u
ÿ ÿÿ ÿÿu
ÿÿ ÿ ÿÿ ÿy
ÿ ÿy
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿÿ ÿ ÿÿ ÿ ÿ ÿ ÿy
ÿw
ÿy
ÿ ÿ ÿÿ ÿ ÿÿy
ÿ
u
ÿ ÿ ÿy
ÿ ÿ ÿy
ÿ ÿÿ ÿ ÿ ÿ ÿÿ ÿÿ
u
u
ÿÿy
.
ÿ ÿ ÿÿw
ÿy
ÿ ÿÿ ÿÿ ÿ ÿÿ ÿ ÿu
ÿ ÿ ÿÿ ÿ ÿÿÿy
ÿ ÿ ÿ ÿf. Refleksi Terhadap Hasil Evaluasi Pembelajaran
ÿÿÿ ÿ ÿ ÿÿ ÿÿ ÿ ÿ ÿ ÿ ÿÿ
w
ÿy
ÿ ÿy
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿw
ÿ ÿ ÿ ÿ(
),
u
ÿ ÿ ÿ ÿ ÿÿ(28)
BAB III
PENUTUP
A. Kesimpulan
! " # $ !% & # ' () $ ! # ' & "! # # * * + , $-#
2013
% . /0 12%3
34 2 5 " , 5 #2 %& "! # " # ' , #22 &2
6-&%2014
! (' %1
7 ",4)2013,
* *+ ( ()% " # 8 8 ! # , $ ' " ( (' - # 5 #2 %) -,-$" # -#,-" (#2 () #2" # ! - , - & () 2 ' #% %" #9 ., & $ % & "! # " # "2% , # * ",% " * #2 & ( # + ' #2 #(
* *+)
% . /0 12 %3
342 5 " , ( " ' ,% ()%&"!%(' -& #!) 2 %) %"-,) $8 :1.
02% , #;; <=>? @ ABCDE>F >GHG I EG > BJ CKD?KL> D EA D> DKCM> NOP L1
Q> DOP L2
@CM>RQ? M> KA K> D Q CDE> D
S>? K
,
T> M> AHA D >Q>SCSCG>H> H CG B> N>M>R> D => DE
Q?R>Q>H? NCHCG @? KAG > DED=> H CD EA> N>> D KC M>N
,
KAG > D ED=> H CDEA> N>> D B>@CG?,
Q MM D> BA D Q CD E> D Q A KA DE> D @CB> D-
@CB> D Q> D KCG F > KCG > N => DE Q?M> KA K> DU KC E?>@ > D ;; < N> D E>@M>RBCBSCG ?K> DR> N? M=> DEBC BA > NK>DV2.
* & "! # # ( #2 W " $-! -!#5 ' 4 2 ( " $&% # J C KD?K L> DEA D> D KCM>N O P L1
Q> D O P L2,
! #2 , % ! " # ( #X , #5,
" # !& %# ( ()%" # ' #2 & ( #-#,-"( #2 &4& " & ! #( () - ,! - ! # ' () & W #5 #2 X",%X,
W-2 ( # ' ,'#2 & ( #(#2$ '%) ) 2 %" ",!% ! 8.
3.
/& "! # " # * *+ !! - % ",#, - # " # ( #-() -$" # ! "'4X !%4# & # # , #22-#2 W 8 ) ( $ !% ! 8 ' ",%" # !) 2 % Y &4# ' #% %" -#, -" ( #2&4& # ( #2"4#% !% " # " & ! ! , ( & "-" # ' () & W #94.
* & "! # # * *+ %!%#% ( -' " # ! & $ ! , - "2% , # -#, -" (()%" # ( $ !% ! 8 ' ",% " #(# ' " #%&( -5 #2%'4& $% ) #2"-'"-&% $ #Z # %$ ' " # ( ('- )"!' &4 !% -#, -" (#Y% ', " # "( W - # -" ( W- # & (' & "! # #' ()& W #," %, #2 #'#2&4& #" & !.
[#2 #" , & %# ( $ !%! 8 " # ( #2 , $-% !Y #5 , "2% , #) %" % , -, " % -,, -2 !
,
" 8 W% ) # #
, #22-#2W 8 ) ! ) 2 %!4 #2' #2 W
.
5.
. & % #!) 2 %
, (' , ( # ' " # #
( #2 ' &%" !%" # %&(
-5 #2
% (% &% "%
,
' & "! # # * *+W -2 ( #W %
! # -#, -" (#%() %&( - # W -2 ' #2 & ( # 5 #2 ,% " % ' , " # % ) #2"- ' "-&% $ #Z ! & $ ! , -#5 %$ ' " # #2 # ' ( ! & $ # 5 #2 ,% " , #,- # , #2#5 W-2 ,% " (# #,- ! , '4!! )& W ( #2 W % ! "4& $ ) % " % , - ( #2# % ( # W ( # !"4& $ , -' -# ( # W (# '#%% " #9 \ & % #%& $ # #,% #5 " #(#-() -$" #" 8 ! # & (( #Y %W ,%%%2-# (#-() -$" # ! ' Y 5 % %' "( (' - #5 #2% (% &%"%
.
(29)
6.
_`a`bc de fgdh ibje `e a`gdkdb l `h mdkdb edhmd ngdc o fi `hmdb pc f jg`c i `ho fo fq d nd p mpb p odh i `e`b nd o fo fqhrd e `ho fbf,
e `gd fh o fo pq phm odh o fnphk dhm jg`c edbdhd odh ibd e dbdh d i`ho pq phm rdh m l`g`h mqd i f odh dod o f e `q jg dc fn p e `ho fb f.
7.
sdg dl l `gdq edh dqdh q `mfd ndh i`l a`gdkd bdh ld cd ef etd n`gdc l`gdq e dhdqdh i `lapd ndh b`hudh d i ` la`gdkdbdh e`adhrdq14
v ww,
l `gdq pqdh q `mfdndh ibdqn fq l `hmdkdb e`adhrdq8
qdg fi `bn `lpdhx o dh l`gdq pqdh1
qdg f `ydg pd e f a`gdk dbph n pqld ndi`gdkd bdhq `gd e.
8.
z`b admd f ldud l q `hodg d rd h m l `hmcd l adn q `m fd ndh w w{adfq rd h m a`b pid n `qh f e ld pi ph h jh n `qhf e odid n o f e `g`ed fqdh ldcd e fetd o `hmdh dod hrd adh npdhodb fmpb pi`lafl afhmo fe `q jgdcld pi phodb fsw{o db f|h fy`be f nd eB. Saran
}dbdh
-
ed bdh o`lf i `hfhmqdndh odh q`ldk pdh i `g dq edhddh ib jmb dl w w{ o fld ed rdh mdq dh odndh modh i `b ad fqdhib je`ei `la`gdk db dhodhi `ho fo fqdh o f }~_`m `bf3
jmrdq db nd,
dh ndbdg d fh1.
zd mf~dc d e fetddo fqdh mqd n dhd
.
w`b `hudh ddh rdh m ldn dhm d nd e e pdn p ib jmbdl n `h n p cdbpe e`gdgp o fi `bc f nphmqdh dqdh q ` ldhdd ndh o dhndb m`n rdh mdq dho fudid f,
e `c fh mmd ibjmbdl odi d no fh fgd f ` `q nfodh n `h npedkd dqdh l`hodidnqdh o pq ph mdh odb f a`b ad md f i fcdq k p md l`ldh m i b jmbd l n`b e`apn edh md n l`ho pq phm i `h fhmqdndh q pdg f nd e i ` l a`g dk dbdhx ef etd ld piph i `ldhd d ndh edbdhd odhibd edbdhdrd h mdo da wbjmb d lrdh mo fk dg dhq dhe`ud bda `bq`gdhk pndhc `h odqhrdn`ndio fkd mdo dh o fgdhkpnqdh e `bnd o fld hdd nqdh e`ldq e fldg lphmq fh odh e` ` `q n f lphmq fh
u
.
w`h n fhmhrd q jjbo fhd ef o`hmdh mpb p i `l afl afhm phn pq l`li `b l pod c odg dli `hrpe phdhb`hud hdi `l a`g dkd bdh.
o wbd w w{ e `ad fqhrd ldc d e fetd a`hdb
-
a`h db l` li `b e fdiqdh o fbf o `h mdh fg l px ad fq f np a`b e fd n n`jbf nf e ld pi ph rd h m a`b ef dn ibdqn fe e `c fh mmd q `n fqd n`bk ph gdh meph m idod i bdq n fq i `h mdg d ld h g didh mdh ldcd e fetd a`hdb-
a`hdbe fdiodhnfod qudh mmph mgd mf.
`
.
~dhdd nq dh tdq n p jae`b yd ef q `g de ph n pq l`hmdhdg f ef e admd fldhd i `hmpd eddhq`g d ejg `cmpb p.
(1)
mekanik secara visual
• Menyimpulkan hasil pemeriksaan Mengkomunikasikan :
• Mempresentasikan hasil pemeriksaan dalam bentuk lisan, tulisan, atau media lainnya
Penutup 4. Guru dan Peserta didik menyimpulkan hasil pembelajaran hari ini.
5. Peserta didik dengan bimbingan guru melaksanakan refleksi
6. Guru menyampaikan keterkaitan materi (networking)
20 menit
H. PENILAIAN HASIL BELAJAR : 1. Teknik Penilaian
• Tugas individu • Tanya jawab 2. Bentuk penilaian
• Soal formatif • Soal lisan 3. Instrumen
Yogyakarta, 29 Agustus 2014 Penyusun
Ahmad Lutfiyanta NIM. 11505241031
(2)
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
(RPP)
Satuan Pendidikan : SMK N 3 Yogyakarta Bidang Studi Keahlian : Teknologi dan Rekayasa Program Studi Keahlian : Teknik Bangunan Kompetensi Keahlian : Gambar Bangunan Mata Pelajaran : Konstruksi bangunan Kelas/Semester : X GB 1 /2
Alokasi Waktu : 1 x ( 7 x 40 menit) Kode Komp. Dasar : 3.12– 4.12
KKM : 75
Kompetensi Dasar : Melaksanakan Keselamatan dan Kesehatan Kerja serta Lingkungan Hidup (K3LH) dalam pelaksanaan konstruksi beton bertulang
A. KOMPETENSI INTI
1. Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya
2. Menghayati dan mengamalkan perilaku jujur, disiplin, tanggungjawab, peduli (gotong royong, kerjasama, toleran, damai), santun, responsif dan pro-aktif dan menunjukkan sikap sebagai bagian dari solusi atas berbagai permasalahan dalam berinteraksi secara efektif dengan lingkungan sosial dan alam serta dalam menempatkan diri sebagai cerminan bangsa dalam pergaulan dunia
3. Memahami, menerapkan, menganalisis dan mengevaluasi pengetahuan faktual, konseptual, prosedural, dan metakognitif berdasarkan rasa ingin tahunya tentang ilmu pengetahuan, teknologi, seni, budaya, dan humaniora dengan wawasan kemanusiaan, kebangsaan, kenegaraan, dan peradaban terkait penyebab fenomena dan kejadian, serta menerapkan pengetahuan prosedural pada bidang kajian yang spesifik sesuai dengan bakat dan minatnya untuk memecahkan masalah
4. Mengolah, menalar, menyaji, dan mencipta dalam ranah konkret dan ranah abstrak terkait dengan pengembangan dari yang dipelajarinya di sekolah secara mandiri serta bertindak secara efektif dan kreatif, dan mampu menggunakan metoda sesuai kaidah keilmuan
(3)
B. KOMPETENSI DASAR DAN INDIKATOR PENCAPAIAN KOMPETENSI :
1.1 Meyakini penciptaan alam semesta sebagai anugerah yang harus dijaga dan dipelihara keselarasannya dengan menunjukkan perilaku hati-hati, tidak berlebihan, dan berwawasan lingkungan dalam menggambar interior dan eksterior bangunan gedung
2.1 Menunjukkan perilaku ilmiah (memiliki rasa ingin tahu; objektif; jujur; teliti; cermat; tekun; hati-hati; bertanggung jawab; terbuka; kritis; kreatif; inovatif dan peduli lingkungan) dalam aktivitas sehari-hari
3.12 Melaksanakan Keselamatan dan Kesehatan Kerja serta Lingkungan Hidup (K3LH) dalam pelaksanaan pekerjaan konstruksi beton bertulang
4.12 Mengevaluasi pelaksanaan K3LH dalam pelaksanaan pekerjaan
C. TUJUAN PEMBELAJARAN:
Setelah proses pembelajaran berlangsung, peserta didik dapat :
1. Melaksanakan Keselamatan dan Kesehatan Kerja serta Lingkungan Hidup dalam pelaksanaan pekerjaan konstruksi beton bertulang
2. Mengevaluasi pelaksanaan K3LH dalam pelaksanaan pekerjaan
D. MATERI PEMBELAJARAN :
• Pengertian keselamatan dan Kesehatan kerja serta Lingkungan Hidup (K3LH) • Organisasi K3LH
• Peralatan K3LH • Aplikasi K3LH
• Persiapan Alat Pelindung Diri (APD) • Prosedur Pemakaian APD
• Mengidentifikasi potensi bahaya dan menindaklanjutinya E. METODE PEMBELAJARAN :
1. Pendekatan: Sciencetific (observing, questioning, associating, experimenting, networking}
2. ModelPembelajaran: PBL
F. MEDIA , ALAT DAN SUMBER BELAJAR: 1. Media :
(4)
• Papan Tulis 2. Alat
• LCD
• Laptop 3. Bahan
• Slide Materi • Spidol/kapur tulis 4. Sumber Belajar
• Buku Paket Ilmu Bangunan Gedung • Modul
G. KEGIATAN PEMBELAJARAN :
Pertemuan 1
Kegiatan Deskripsi pembelajaran Alokasi
waktu Metode Pendahuluan 1. Peserta didik merespon salam dan pertanyaan dari guru
berhubungan dengan kondisi dan pembelajaran sebelumnya
2. Peserta didik menerima informasi tentang keterkaitan pembelajaran sebelumnya dengan pembelajaran yang akan dilaksanakan.
3. Peserta didik menerima informasi kompetensi materi, tujuan , manfaat, dan kriteria penilaian
20 menit Tanya jawab
Kegiatan Inti Mengamati :
• Mengkaji dari berbagai sumber tentang K3LH
• Mengamati peralatan K3LH dan mencermati prosedur penggunaannya
• Menyimak informasi mengenai teknologi K3LH Menanya :
• Mengkondisikan situasi belajar untuk membiasakan
(5)
mengajukan pertanyaan secara aktif dan mandiri tentang peralatan dan kegunaannya
• Mengajukan pertanyaan tentang peralatan untuk alat pelindung diri (APD),
• Mengajukan pertanyaan tentang potensi bahaya yang mungkin terjadi dan bagaimana menindaklanjuti
Mengeksplorasi :
• Mengumpulkan data yang dipertanyakan dan menentukan sumber (melalui benda konkrit, dokumen, buku, eksperimen) untuk menjawab pertanyaan yang diajukan tentang peralatan dan kegunaannya
• Mengajukan pertanyaan mengenai peralatan K3LH sampai penggunaannya
• Melakukan eksperimen dengan cara simulasi di lingkungan bengkel/lab atau dilaksanakan pada saat praktik di bengkel/lab
Mengasosiasi :
• Mengkatagorikan data dan menentukan hubungannya, selanjutnya disimpulkan dengan urutan dari yang sederhana sampai pada yang lebih kompleks tentang peralatan K3LH dan penggunaannya
• Menganalisis potensi bahaya yang mungkin terjadi • Menyimpulkan hasil analisis potensi bahaya yang
mungkin terjadi
Mengkomunikasikan :
• Mempresentasikan /menyampaikan hasil konseptualisasi tentang peralatan K3LH dan penggunaannya dalam bentuk lisan , tulisan .
(6)
• Memberikan solusi tentang potensi bahaya yang mungkin timbul
Penutup 1. Guru dan Peserta didik menyimpulkan hasil pembelajaran hari ini.
2. Peserta didik dengan bimbingan guru melaksanakan refleksi
3. Guru menyampaikan keterkaitan materi (networking)
20 menit
H. PENILAIAN HASIL BELAJAR : 1. Teknik Penilaian
• Tugas individu • Tanya jawab 2. Bentuk penilaian
• Soal formatif • Soal lisan 3. Instrumen
Yogyakarta, 29 Agustus 2014 Penyusun
Ahmad Lutfiyanta NIM. 1150524103131