Pemanfaatan Blotong Tebu Untuk Mengurangi Pemakaian Semen Pada Pembuatan Batako

31

Lampiran 1.Flow Chart pelaksanaan penelitian.

Mulai

Diayak pasir dan blotong

Ditimbang bahan

FAS 0.5

Dicampur bahan

Ditambahkan blotong

Semen : Pasir

Konsentrasi :
5% 15% 25%


Dimasukkan
dalam cetakan

dipres

Dilepaskan dari cetakan

Didiamkan selama ±24 jam

Di jemur batako

Dilakukan pengamatan dan pengujian
parameter

selesai

Universitas Sumatera Utara

32


Lampiran 2. Standar ukuran batako
Tipe
A
B
C
D
E

Ukuran
20 x 20 x 40 cm berlubang
20 x 20 x 40 cm3 tidak berlubang
10 x 20 x 40 cm3 berlubang
10 x 20 x 40 cm3 tidak berlubang
8 x 20 x 40 cm3 tidak berlubang
3

Universitas Sumatera Utara

33


Lampiran 3. Data ukuran batako
Data analisis ukuran batako
Perlakuan

Panjang
(m)

Lebar
(m)

Tinggi
(m)

0.4
0.4
0.4
0.4
0.4
0.4
0.4

0.4
0.4
0.4
0.4
0.4

0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1

0.18

0.18
018
0.17
0.17
0.18
0.16
0.16
0.17
0.15
0.15
0.14

A0
A0
A0
A1
A1
A1
A2
A2

A2
A3
A3
A3

Analisa sidik ragam kuat tekan batako
SK

Db

JK

KT

Perlakuan

2

0.00108


0.00054444

Galat

6

0.0002

0.00003333

Total

8

0.00128

Fhit
16.333

F0,05

**

5.14253

F0,01
10.92477

Keterangan :
**

= Sangat nyata

*

= Nyata

tn

= Tidak nyata


Universitas Sumatera Utara

34

Lampiran 4.Analisis kuat tekan
Data analisis nilai kuat tekan batako
Perlakuan

Panjang
(m)

Lebar
(m)

A0
A0
A0
A1
A1
A1

A2
A2
A2
A3
A3
A3

0.4
0.4
0.4
0.4
0.4
0.4
0.4
0.4
0.4
0.4
0.4
0.4


0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1
0.1

Beban
Maksimum
(kg)
11600
64000
7600
20400
17200
12000
8400
14000
6000
8000
7200
8400

A0

I
2.84

Ulangan
II
1.57

III
1.86

A1

5.00

4.22

A2

2.06

A3

1.47

Kuat Tekan
(MPa)
2.84
1.57
1.86
5.00
4.22
4.90
2.06
3.43
1.47
1.47
1.77
2.06

Data kuat tekan
Perlakuan

Total

Rataan

6.27

2.09

4.90

14.12

4.70

3.43

1.47

6.96

2.32

1.77

2.06

5.79

1.93

Analisa sidik ragam kuat tekan batako
SK

Db

JK

KT

Fhit

Perlakuan

2

14.6459

7.322978

17.1865

Galat

6

2.55653

0.426089

Total

8

17.2024

F0,05
**

5.14253

F0,01
10.92477

Keterangan :
**

= Sangat nyata

*

= Nyata

tn

= Tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

35

Lampiran 5. Analisis absorbsi batako
Data analisis absorbsi batako
Perlakuan

Berat Jenuh
(Kg)

Berat Kering
(kg)

Absorbsi
(%)

A0
A0
A0
A1
A1
A1
A2
A2
A2
A3
A3
A3

12.535
12.120
11.735
11.345
11.297
9.381
11.735
11.885
11.076
11.554
10.829
11.861

11.051
10.953
10.478
10.478
10.671
8.472
10.478
10.186
9.721
9.994
9.044
10.125

13.53
10.56
21.53
5.6
5.87
10.73
13.17
16.68
13.94
15.60
19.73
17.15

Data absorbsi batako
Perlakuan

I
13.53
5.6
13.17
15.60

A0
A1
A2
A3

Ulangan
II
10.56
5.87
16.68
19.73

III
21.53
10.73
13.94
17.15

Total

Rataan

45.71
22.2
43.79
52.48

15.2
7.4
14.6
17.4

Analisa sidik ragam absorbsi batako
SK

Db

JK

KT

Perlakuan

2

162.0581 81.02903

Galat

6

32.18193 5.363656

Total

8

Fhit
15.10705

**

F0,05

F0,01

5.14253

10.92477

194.24

Keterangan :
**

= Sangat nyata

*

= Nyata

tn

= Tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

36

Lampiran 6. Perhitungan kuat tekan batako
Data uji tekan
A

=pxl
= 0.4 m x 0.1 m
= 0.04 m2

Batako normal tanpa adanya campuran blotong
P

= 11600 kg x 9.81 m/s2
= 113796 kgm/s2
= 113796 N

F

=



=

113796 �



0.04 � 2

= 2844900 N/m2
= 2844900 Pa
= 2.84 Mpa
Ulangan II
P

= 640000 kg x 9.81 m/s2
= 62784kgm/s2
= 62784 N

F

=



=

62784 �



0.04 � 2

= 1569600 N/m2
= 1569600 Pa
= 1.57 Mpa

Universitas Sumatera Utara

37

Ulangan III
P

= 7600 kg x 9.81 m/s2
= 74556 kgm/s2
= 74556 N

F

=



=

74556 �



0.04 � 2

= 1863900 N/m2
= 1863900 Pa
= 1.86 Mpa
Batako dengan kadar blotong 5%
Ulangan I
P

= 20400 kg x 9.81 m/s2
= 200124 N

F

=



=

200124 �



0.04 � 2

= 5003100 Pa
= 5 Mpa
Ulangan II
P

= 17200 kg x 9.81 m/s2
= 168732 N

F

=



=

168732 �



0.04 � 2

Universitas Sumatera Utara

38

= 4218300 Pa
= 4.22 Mpa
Ulangan III
P

= 12000 kg x 9.81 m/s2
= 117720 N

F

=



=

117720 �



0.04 � 2

= 2943000 Pa
= 2.9 Mpa
Batako dengan kadar blotong 15%
Ulangan I
P

= 8400 kg x 9.81 m/s2
= 82404 N

F

=



=

82404 �



0.04 � 2

= 2060100 Pa
= 2.06 Mpa
Ulangan II
P

= 14000 kg x 9.81 m/s2
= 137340 N

F

=



=

1373404 �



0.04 � 2

Universitas Sumatera Utara

39

= 3433500 Pa
= 3.43 Mpa
Ulangan III
P

= 6000 kg x 9.81 m/s2
= 58860 N

F

=



=

58860 �



0.04 � 2

= 1471500 Pa
= 1.47 Mpa
Batako dengan kadar blotong 25%
Ulangan I
P

= 8000 kg x 9.81 m/s2
= 78480 N

F

=



=

78480 �



0.04 � 2

= 1962000Pa
= 1.96 Mpa
Ulangan II
P

= 7200 kg x 9.81 m/s2
= 70632 N

F

=



=

70632 �



0.04 � 2

Universitas Sumatera Utara

40

= 1765800 Pa
= 1.77 Mpa
Ulangan III
P

= 8400 kg x 9.81 m/s2
= 82404 N

F

=



=

82404 �



0.04 � 2

= 2060100 Pa
= 2.06 Mpa

Universitas Sumatera Utara

41

Lampiran 7. Perhitungan nilai absorbsi batako
Data uji absorbsi
WA

=

M j −M k
Mk

x 100%

Batako normal tanpa adanya campuran blotong
Ulangan I
Mj

= 12.535 kg

Mk

= 11.051 kg

WA

=

12.535 kg – 11.051 kg
11.051 kg

x 100%

= 13.42 %
Ulangan II
Mj

= 12.120 kg

Mk

= 10.953 kg

WA

=

12.120 kg – 10.953 kg
10,953 kg

x 100%

= 10.65 %
Ulangan III
Mj

= 11.735kg

Mk

= 10.478 kg

WA

=

11.735 kg – 9.656 kg
9.656 kg

x 100%

= 21.53 %
Batako dengan kadar blotong 5%
Ulangan I
Mj

= 11.354 kg

Mk

= 10.478 kg

WA

=

11.354 kg –10.752 kg
10.752 kg

x 100%

Universitas Sumatera Utara

42

= 5.6 %
Ulangan II
Mj

= 11.297 kg

Mk

= 10.671 kg

WA

=

11.297 kg –10.671 kg
10.671 kg

x 100%

= 5.87 %
Ulangan III
Mj

= 9.381 kg

Mk

= 8.472 kg

WA

=

9.381 kg – 8.472 kg
8.472 kg

x 100%

= 10.73 %
Batako dengan kadar blotong 15%
Ulangan I
Mj

= 11.735 kg

Mk

= 10.478 kg

WA

=

11.735 kg – 10.478 kg
10.478 kg

x 100%

= 13.17 %
Ulangan II
Mj

= 11.885 kg

Mk

= 10.186 kg

WA

=

11.885 kg – 10.186 kg
10.186 kg

x 100%

= 16.68 %
Ulangan III
Mj

= 11.076 kg

Universitas Sumatera Utara

43

Mk

= 9.721 kg

WA

=

11.076 kg – 9.721 kg
9.721 kg

x 100%

= 13.94 %
Batako dengan kadar blotong 25%
Ulangan I
Mj

= 11.554 kg

Mk

= 9.994 kg

WA

=

11.554 kg – 9.994 kg
9.994 kg

x 100%

= 15.60 %
Ulangan II
Mj

= 10.829 kg

Mk

= 9.044 kg

WA

=

10.829 kg – 9.004 kg
9.004 kg

x 100%

= 19.73 %
Ulangan III
Mj

= 11.861 kg

Mk

= 10.125 kg

WA

=

11.861 kg – 10.125 kg
10.125 kg

x 100%

= 17.15 %

Universitas Sumatera Utara