LAPORAN RESMI PRAKTIKUM PENGANTAR TEKNIK

LAPORAN RESMI
PRAKTIKUM PENGANTAR TEKNIK KIMIA I
NAMA
:
NO. MAHASISWA :
Kelompok
:

No.

HARI/TANGGAL :
PERCOBAAN
:

Percobaan

Pengamatan

Reaksi/ Kesimpulan

No.


Percobaan

Pengamatan

Reaksi/ Kesimpulan

No.

Asisten,

Percobaan

Pengamatan

Reaksi/ Kesimpulan

Yogyakarta,
Praktikan,


LAPORAN RESMI
PRAKTIKUM PENGANTAR TEKNIK KIMIA I
NAMA
:
NO. MAHASISWA :
Kelompok
:

No.

Asisten,

HARI/TANGGAL :
PERCOBAAN
: Analisa Kation

Percobaan

Pengamatan


Reaksi/ Kesimpulan

Yogyakarta,
Praktikan,

LAPORAN RESMI
PRAKTIKUM KIMIA ANALIT
NAMA
:
NO. MAHASISWA :
Kelompok
:

No.

Asisten,

HARI/TANGGAL :
PERCOBAAN
: Analisa Anion


Pe rc o b a a n

Pengamatan

Reaksi/ Kesimpulan

Yogyakarta,
Praktikan,

No.

Percobaan

Pengamatan

Reaksi/ Kesimpulan

YAYASAN PEMBINA POTENSI PEMBANGUNAN
INSTITUT SAINS DAN TEKNOLOGI AKPRIND YOGYAKARTA

FAKULTAS TEKNOLOGI INDUSTRI JURUSAN TEKNIK KIMIA

Laboratorium Kimia Dasar &
KimiaAnalisa
Jl. I Dewa Nyoman Oka 32, Kotabaru, Yogyakarta 55224 Phone : ( 0274 ) 561338

LAPORAN RESMI PRAKTIKUM PPTK I
Nama
No. Mhs.
Hari/Tgl.
Jam

: ………………………….
: ………………………….
: ………………………….
: ………………………….
PERCOBAAN I. PERMANGANOMETRI

I. Standarisasi Larutan KMnO4 dengan Na oksalat.


Perc.

Volume Na oksalat yang
digunakan

Pembacaan Buret
awal

1.
2.
3.

Volume KMnO4 rata-rata

=

V1  V2  V3
3

=


=

ml

Normalitas Na oksalat

=

N

Normalitas KMnO4

=

VNa oksalat x N Na oksalat
VKMnO 4

=


=

II. Penetapan Kandungan Besi dalam Baja

N

akhir

Vol. KMnO4

Perc.

Volume Na oksalat yang
digunakan

Pembacaan Buret
awal

akhir


1.
2.
3.

Volume rata-rata

=

V1  V2  V3
3

=
=
Kadar besi dalam baja

ml

= 1000/25 x VKMnO4 x NKMnO4 x 56 mgr/l
= 1/1000 x 1000/25 x VKMnO4 x NKMnO4 x 56 mgr/l
=

=

Mengetahui,

Yogyakarta,

Asisten Jaga

Praktikan

Vol. KMnO4

YAYASAN PEMBINA POTENSI PEMBANGUNAN
INSTITUT SAINS DAN TEKNOLOGI AKPRIND YOGYAKARTA
FAKULTAS TEKNOLOGI INDUSTRI JURUSAN TEKNIK KIMIA

Laboratorium Kimia Dasar &
KimiaAnalisa
Jl. I Dewa Nyoman Oka 32, Kotabaru, Yogyakarta 55224 Phone : ( 0274 ) 561338


LAPORAN RESMI PRAKTIKUM PPTK I
Nama
No. Mhs.
Hari/Tgl.
Jam

: ………………………….
: ………………………….
: ………………………….
: ………………………….
PERCOBAAN II. ASIDIMETRI

I. Standarisasi HCl dengan Boraks.

Perc.

Pembacaan Buret

Volume boraks yang
digunakan

awal

akhir

Vol. HCl yang
digunakan

1.
2.
3.

Volume HCl rata-rata

=

V1  V2  V3
3

=

=

Jadi Normalitas HCl

=

ml

Vboraks x N boraks
VHCl

=

=

N

II. Penentuan Kadar Karbonat dan Bikarbonat dalam Larutan
A. Titrasi HCL x N dengan Sample I

Perc.

Volume HCl x N yang digunakan dengan

Volume sample yang
digunakan

Indikator PP (ml1)

1.
2.
3.

Volume rata-rata dengan indicator PP

=

V1  V2  V3
3

Indikator MO (ml2)

=
=

Volume rata-rata dengan indicator MO

ml

=

V1  V2  V3
3

=
=

ml

B. Titrasi HCL x N dengan Sample II

Perc.

Volume HCl x N yang digunakan dengan

Volume sample yang
digunakan

Indikator PP (ml1)

Indikator MO (ml2)

1.
2.
3.

Volume rata-rata dengan indicator PP=

V1  V2  V3
3

=
=

ml

C. Titrasi HCL x N dengan Sample III

Perc.

Volume HCl x N yang digunakan dengan

Volume sample yang
digunakan

Indikator PP (ml1)

1.
2.
3.

Volume rata-rata dengan indicator PP=

V1  V2  V3
3
=
=

ml

Perhitungan :
a. Apabila volume 1 HCl (ml1) = volume 2 HCl (ml2)
Maka kadar karbonat dalam sample =
=

(ml1 x N HCl )
x 60.000 mgr/l
ml sample

Indikator MO (ml2)

=

b. Apabila volume 1 HCl (ml1) < volume 2 HCl (ml2)
Maka kadar karbonat dalam sample =

(ml1 x N HCl )
x 60.000 mgr/l
ml sample

=
=

Maka kadar bikarbonat dalam sample

=

(ml 2 - ml1 )(N HCl )
x 61.000 mgr/l
ml sample

=
=
c. Apabila volume 1 HCl (ml1) > volume 2 HCl (ml2)
Maka kadar karbonat

=

(ml2 x N HCl )
x 60.000 mgr/l
ml sample

=
=

Mengetahui,

Yogyakarta,

Asisten Jaga

Praktikan

YAYASAN PEMBINA POTENSI PEMBANGUNAN
INSTITUT SAINS DAN TEKNOLOGI AKPRIND YOGYAKARTA
FAKULTAS TEKNOLOGI INDUSTRI JURUSAN TEKNIK KIMIA

Laboratorium Kimia Dasar &
KimiaAnalisa
Jl. I Dewa Nyoman Oka 32, Kotabaru, Yogyakarta 55224 Phone : ( 0274 ) 561338

LAPORAN RESMI PRAKTIKUM PPTK I
Nama

: ………………………….

No. Mhs.
Hari/Tgl.
Jam

: ………………………….
: ………………………….
: ………………………….
PERCOBAAN III. VOLUMETRI

I. Standarisasi CaCl2 dengan Na2EDTA.

Perc.

Pembacaan Buret

Volume CaCl2 yang
digunakan

awal

akhir

Vol. Na2EDTA
digunakan

1.
2.
3.

Volume Na2EDTA rata-rata

=

V1  V2  V3
3

=

=

ml

Normalitas CaCl2 yang digunakan

Jadi Normalitas Na2EDTA

=

=

N

VCaCl 2 x N CaCl 2
VNaOH

=

=

N

Molaritas Na2EDTA = N Na2EDTA : 2 ( Valensi ) =
=

M

II. Penetapan Derajad Kesadahan Air

Perc.
1.
2.
3.

Volume sample yang
digunakan

Pembacaan Buret
awal

akhir

Vol. Na2EDTA
yang digunakan

Volume Na2EDTA rata-rata

=

V1  V2  V3
3

=
=
1 ml Na2EDTA 0,1 M

ml

 0,0100 gram CaCO3

Derajad kesadahan air

= V Na2EDTA x

MNa 2 EDTA
x 0,01 gr CaCO3/25 ml
0,1

= 105/25 x V Na2EDTA x

MNa 2 EDTA
x 0,01 gr CaCO3/105 bag. air
0,1

=

gr CaCO3/105 bag. air

=

0

P

Mengetahui,

Yogyakarta,

Asisten Jaga

Praktikan

YAYASAN PEMBINA POTENSI PEMBANGUNAN
INSTITUT SAINS DAN TEKNOLOGI AKPRIND YOGYAKARTA
FAKULTAS TEKNOLOGI INDUSTRI JURUSAN TEKNIK KIMIA

Laboratorium Kimia Dasar &
KimiaAnalisa
Jl. I Dewa Nyoman Oka 32, Kotabaru, Yogyakarta 55224 Phone : ( 0274 ) 561338

LAPORAN RESMI PRAKTIKUM PPTK I
Nama
No. Mhs.
Hari/Tgl.
Jam

: ………………………….
: ………………………….
: ………………………….
: ………………………….

PERCOBAAN IV. ARGENTOMETRI
I. Titrasi NaCl dengan larutan standart AgNO3 0,05 N.

Perc.

Volume NaCl (ml)

Volume Titrant (ml)

Volume rata-rata (ml)

1.
2.
3.

Kadar NaCl dalam sample

=

10 x V1 x 0,05 x 58,5 x 100%
450

=

=

%

II a. Penetapan Bromida dengan Cara Volhard
Volume KBr

Perc.

Volume AgNO3 (V1) yang
ditambahkan (ml)

Volume NH4CNS yang
dibutuhkan (Vx)

1.
2.
3.

KBr dalam sample

= (V1 x 0,05 – Vx x 0,05) x 119 gram
= (V1 – Vx ) x 0,05 x 119 gram
=
=

mg

b. Penetapan Khlorida dengan Cara Volhard
Perc.

Volume HCl (ml)

Volume AgNO3 (V1)

1.
2.
3.

HCl dalam sample

= (V1 – V2 ) x 0,05 x 36,5 gram
=
=

mg

Volume NH4CNS
(V1)

(V1 – V2) (ml)

Mengetahui,

Yogyakarta,

Asisten Jaga

Praktikan

YAYASAN PEMBINA POTENSI PEMBANGUNAN
INSTITUT SAINS DAN TEKNOLOGI AKPRIND YOGYAKARTA
FAKULTAS TEKNOLOGI INDUSTRI JURUSAN TEKNIK KIMIA

Laboratorium Kimia Dasar &
KimiaAnalisa
Jl. I Dewa Nyoman Oka 32, Kotabaru, Yogyakarta 55224 Phone : ( 0274 ) 561338

LAPORAN RESMI PRAKTIKUM PPTK I
Nama
No. Mhs.
Hari/Tgl.
Jam

: ………………………….
: ………………………….
: ………………………….
: ………………………….
PERCOBAAN V. IODOMETRI

I. Standarisasi Larutan Na thiosulfat dengan KIO3.

Perc.

Pembacaan Buret

Volume KIO3 yang
digunakan

awal

akhir

Vol. Na thiosulfat
yang dipakai

1.
2.
3.

Volume Na Thiosulfat

=

V1  V2  V3
3

=
=

Normalitas Na Thiosulfat

=

ml

VKIO3 x N KIO3
VNa 2S2O3

=
=

N

II. Penetapan Kadar Kafeina dalam Tablet
Berat gelas arloji + tablet

=

gr

Berat gelas arloji kosong

=

gr

Berat asam tablet

=

gr

Perc.

Volume sample
yang digunakan

Pembacaan Buret

Volume iod yang
digunakan

awal

Vol. Na2S2O3

akhir

1.
2.
3.

Volume Na thiosulfat rata-rata

=

V1  V2  V3
3

=
=

ml

III. Test Blangko Iodium
Perc.

Pembacaan Buret

Volume Iodium yang
digunakan

awal

1.
10 ml x N (I2)  V thio X N thio

= a mgrek
=

akhir

Vol. Na thiosulfat
yang dipakai

=

mgrek

IV. Penentuan Kadar Kafeina
Iod yang bereaksi dengan kafein

= (a – b) mgrek

Berarti kafein yang ada

= (a – b) mgrek

1 grol kafeina  4 grol I berarti :
1 grat I  1/4 grol = 1 grek
Sehingga (a – b) mgrek kafeina =

(a  b)
mgrol
4

Diketahui BM kafein = 194 maka :
(a  b)
(a  b)
mgrol kafeina =
x 194 mgram
4
4

Misal berat sample (tablet) = c gram = 1000 c mgram, diencerkan menjadi 100 ml,
Maka berat kafeina dalam 1000 c mgram atau 100 ml larutan tablet adalah :
100 ml
 (a  b)

 4 x 194 mgr x 10 ml A mgram



Kadar kafein dalam tablet

=

(a  b)
x 100%
4

Mengetahui,

Yogyakarta,

Asisten Jaga

Praktikan