pertumbuhan karang hermatipik. Indeks luminansi pada Gambar 10 dan Gambar 11 dibawah, secara jelas memperlihatkan representasi perubahan musim yang
terjadi dari tahun ke tahun. Nilai ini muncul sebagai hasil nilai luminansi yang menggambarkan densitas pita pertumbuhan karang Porites. Ekstensi atau
pertumbuhan linier yang didefinisikan sebagai pertambahan panjang dan indeks luminansi yang merepresentasikan densitas karang adalah parameter yang
saling punya keterkaitan dengan faktor fisika kimia perairan. Sekilas dapat dilihat pada Gambar 10 dibawah, adanya pola indeks
luminansi yang kurang lebih mirip. Terlihat bahwa adanya kemiripan pola lokasi Langi dan Labuan Bajau, walaupun pada kenyataannya nilainya berbeda. Tahun
2004 dan tahun 2005 memperlihatkan adanya penurunan indeks luminansi, yang dapat diartikan sebagai peningkatan densitas karang Porites selama awal
musim. Peningkatan densitas setelah memasuki awal musim kedua kenyataanya merupakan titik awal menurunnya densitas karang Porites.
Peningkatan densitas juga ditemukan di lokasi Langi dan Labuan Bajau bersamaan pada tahun 2008, diduga setelah aktivitas seismik atau gempa
Februari 2008. Penurunan densitas yang disebabkan oleh abrasi dan turbiditas diduga terjadi di lokasi Langi. Pegangkatan yang terjadi di Langi memperlihatkan
ada pengikisan garis pantai yang tidak jauh dari lokasi pengambilan sampel core. Lokasi pengambilan sampel Labuan Bajau sangat berbeda dengan kondisi lokasi
pengambilan sampel yang ada di Langi. Peristiwa penaikan muka tanah di Simeulue menciptakan kondisi atau karakteristik yang berbeda antara selatan
dan utara Simeulue pada saat terjadinya gempa. Ketika peristiwa gempa dan tsunami 2004, terjadi penaikan muka tanah di utara Simeulue, sedangkan
peristiwa gempa Nias 2005 menyebabkan penaikan muka tanah di selatan Simeulue Briggs et al. 2006.
Peristiwa gempa tahun 2004 dan tahun 2005 diduga akan memberikan perubahan signifikan terhadap tempat hidup atau habitat karang Porites.
Perubahan lingkungan yang terjadi berdampak positif terhadap karang untuk tumbuh dan berkembang atau merespon kondisi lingkungan yang berbeda.
Empat peristiwa gempa besar yang disebutkan pada tulisan ini, yaitu gempa November 2002 7,7 SR, Desember 2004 9,3 SR, Maret 2005 8,7 SR, dan
Februari 2008 7,3 SR tidak seluruhnya menyebabkan perubahan tinggi muka tanah yang signifikan. Simeulue yang berada di jalur pertemuan lempeng indo-
australia dengan lempeng eurasia menjadikan Simeulue sebagai daerah tektonik pe
11 terj
me pe
lum sa
sa sa
sa sa
sa sa
sa sa
s sa
s sa
sa s
s sa
sa sa
sa a
sa sa
sa s
s sa
sa sa
sa sa
sa a
sa sa
sa sa
s s
sa sa
a sa
sa sa
s sa
sa a
sa s
sa s
s s
sa a
sa sa
sa s
s sa
a sa
sa a
sa s
s a
a a
a a
a sa
sa s
s a
a a
a sa
a a
sa s
s s
s a
a s
s a
a a
a a
s a
a a
a a
a sa
l l
l lu
lu lu
l u
u lu
l lu
lu u
lu lu
lu u
lu l
u lu
u lu
lu lu
lu l
lu u
u u
u u
u u
u u
u l
u u
u u
u u
u l
u u
u u
u u
u u
u lu
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
l u
u u
u u
u u
l u
u u
u l
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
l u
u u
u l
u m
m m
m m
La La
La La
La L
La L
L a
L L
L La
La La
La La
La L
La La
La La
La L
La L
L L
L La
L L
L L
L L
La L
L La
L L
L L
L L
L L
La L
L La
L L
L La
L L
L L
L L
L La
L a
La L
L L
L L
L L
L L
L La
L La
L L
a L
L a
L La
L a
La L
L a
La L
L La
L L
L L
a La
L L
La L
L L
L L
L a
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L La
L L
L La
L L
a L
La L
L L
L La
L L
L a
a a
a L
L L
a a
a L
L a
L L
L 20
20 20
2 20
20 2
20 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
20 2
2 2
20 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 20
20 2
20 2
2 2
2 20
2 2
2 2
2 20
2 2
2 2
2 20
2 2
2 2
20 2
2 2
2 2
2 2
2 2
20 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 da
da da
d d
d d
da d
da da
d da
d d
da da
da d
da d
d d
d d
da d
d d
d d
d d
da da
da d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
da a
da da
da da
d d
d d
d d
d d
d d
d d
a d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
a d
d d
d d
d d
a d
d d
d a
d d
d d
d a
d d
d a
d d
d a
d d
d d
a d
d a
d m
m m
m m
m m
m m
m m
m mu
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m me
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
me m
m m
m m
m m
m me
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
be be
be b
be be
be b
b b
be b
b be
be be
b be
be be
b be
be b
be be
be be
b b
be be
be b
be b
be b
b be
be be
e b
b be
be b
b b
b be
be b
b b
b b
b b
b b
b be
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b be
b be
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
be be
b b
b b
b e
be b
b b
b b
e be
b b
b e
b b
b b
b b
e b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b Fe
Fe F
F F
F F
F Fe
Fe F
F F
F F
F F
F F
Fe F
F F
F F
F Fe
F F
F F
F F
Fe F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F Fe
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
e F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F F
F di
di d
d d
d d
d d
d d
d di
di di
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
di d
d d
di d
d d
di d
d d
d d
d d
d d
d di
d d
d d
d d
d d
di d
d i
d d
d d
d d
i d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d ad
ad ad
a a
a ad
ad ad
d d
a a
a a
ad a
a a
ad a
d a
a ad
d a
a ad
d ad
a ad
a a
ad a
a ad
a a
ad a
a a
ad a
a d
ad a
a a
a d
a a
a d
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
ad a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a ad
a a
a a
a a
d a
a a
a a
a a
ad a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a d
a a
a a
a a
a a
a Lo
Lo Lo
Lo L
L L
Lo Lo
L Lo
L Lo
Lo L
L L
Lo Lo
Lo L
L L
L Lo
L L
L Lo
L L
Lo Lo
L L
L L
Lo o
Lo Lo
Lo Lo
L Lo
L L
L L
Lo L
L L
L L
L o
o o
o Lo
o o
o L
o Lo
L L
L L
Lo o
Lo o
o o
L L
L L
L L
L L
Lo L
o Lo
o o
L L
L L
L L
L L
L L
L L
Lo o
o o
o L
L o
o o
L Lo
L o
L o
L L
L L
o o
L L
L L
L L
L L
L L
pe Sim
da tsu
pe Sim
pe pe
pe pe
pe pe
pe pe
pe pe
pe p
p pe
pe p
pe pe
pe pe
p p
pe pe
e e
pe p
p pe
e pe
p p
p pe
e p
p p
p p
p e
e e
p pe
p p
pe p
p p
p p
pe p
p p
pe p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
e p
e p
p p
p p
p p
p p
p P
P P
P P
P P
P P
P P
Pe Pe
Pe Pe
Pe P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
Pe P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P tu
tu tu
tu tu
tu t
tu u
tu tu
tu tu
t t
t t
t t
tu tu
tu tu
t tu
tu tu
tu tu
tu tu
t t
tu tu
tu tu
tu tu
t tu
tu tu
u u
t tu
tu u
u t
t t
u u
u t
t t
u u
u tu
t u
u u
t tu
u tu
u tu
t t
u u
u t
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m Em
Em Em
Em E
E E
E E
E E
Em E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E E
E No
No No
No No
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
N N
Fe Fe
Fe Fe
Fe Fe
Fe Fe
Fe F
F Fe
e Fe
Fe Fe
e Fe
Fe e
Fe e
e e
e Fe
Fe e
e e
Fe Fe
Fe e
e e
Fe e
e e
e e
Fe e
e Fe
F F
e F
Fe F
e Fe
F e
e F
F e
e F
F e
e e
a ta
ta ta
ta ta
a t
ta t
t ta
ta ta
t ta
t t
t t
ta t
ta t
a a
ta t
ta ta
ta ta
ta ta
a a
ta ta
t a
ta a
ta ta
t t
t ta
a a
ta a
ta ta
ta a
a a
a a
a a
a t
a a
a a
a t
t a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
n u
au au
au au
u u
au u
u a
au au
u u
u u
u au
u u
u u
u u
u u
au u
u u
u au
u u
u au
u u
au u
u
aktif, yang secara terus-menerus mengalami perubahan muka tanah pada saat interseismic ataupun postseismic. Peristiwa gempa 2004 memperlihatkan
perubahan yang signifikan, dan bagian utara Simeulue mengalami pengangkatan uplift sampai dengan 1,5 meter Briggs et al. 2006.
Laju ekstensi tahunan karang dapat dijadikan sebagai salah satu variabel yang digunakan dalam mengkaji pertumbuhan karang Lampiran 13. Perubahan
laju ekstensi tahunan karang dapat dinyatakan juga sebagai perubahan pertumbuhan pada karang. Variasi pada pertumbuhan karang merefleksikan
kondisi lingkungan yang mempengaruhi perubahan pada nilai peubah ini Carricart-Ganivet dan Barnes 2007.
Gambar 10 Nilai indeks luminansi karang Porites Simeulue Rata-rata nilai indeks luminansi pada Gambar 11 berikut ini, menunjukkan
ada rata-rata penurunan nilai luminansi karang Porites mulai akhir tahun 2004 atau musim kedua pada tahun 2004 sampai dengan musim-musim di tahun
selanjutnya. Keterkaitan dengan aktivitas gempa dan perubahan muka tanah boleh jadi merupakan dugaan yang kuat menyebabkan perubahan atau
penurunan luminjansi yang cukup signifikan ini. Perubahan tinggi muka tanah signifikan terjadi hanya pada gempa 2004
dan 2005. Perubahan kedalaman menyebabkan perubahan kondisi dan dinamika yang terjadi di lingkungan karang, bahkan pengangkatan berakibat pada
150 155
160 165
170 175
180 185
190 195
200
2000 2000
2001 2001
2002 2002
2003 2003
2004 2004
2005 2005
2006 2006
2007 2007
2008 2008
2009 2009
Indeks l u
mi nansi
Musim
Langi Pulau Ina
Labuan Bajau Teluk Busong
aktif, ,
yan inters
rs rseis
peru bah
upli f
f ft sa
Laj yang
g g dig
laju e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e ks
ks ks
ks k
k k
ks ks
ks k
k ks
ks ks
ks ks
ks k
k ks
k k
ks ks
ks ks
ks ks
k k
k k
k k
ks k
k k
k k
k ks
ks k
k k
ks k
k ks
k k
k k
k k
k k
k ks
k s
k k
k s
ks ks
k k
s k
k k
k s
k k
k s
k s
s k
k s
s ks
s pertu
um um
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
kond d
dis s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
Car r
ri ca
ca c
ca c
ca c
c ca
ca ca
c c
ca c
a ca
a a
ca ca
ca ca
ca ca
c ca
c ca
c c
c ca
ca ca
a ca
ca a
ca c
c c
ca ca
a ca
a c
c ca
c c
a a
ca ca
c ca
c a
a ca
ca a
ca ca
a ca
a c
ca ca
ca a
a ca
ca c
a ca
a a
ca ca
c ca
c a
a ca
a ca
c c
ca c
c c
c a
a c
c c
c c
a c
c a
c c
a a
a ca
ca c
c c
c a
c c
c ca
c c
a a
a a
a a
c c
c ca
c a
a a
a a
a c
c c
a a
a a
a c
c a
c c
c r
Ra ada
ra ra
ra r
ra ra
ra ra
ra ra
ra a
ra ra
ra ra
ra ra
a ra
a r
ra a
a a
a a
r ra
a a
r ra
a a
ra ra
ra a
ra ra
ra r
ra r
ra ra
a a
a a
a a
a ra
a a
a a
r a
a r
r a
a a
a a
a a
r a
a r
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
ta ta
ta t
ta ta
ta ta
ta ta
ta ta
ta ta
ta t
ta t
ta ta
ta ta
ta ta
t ta
ta a
ta ta
ta ta
ta t
ta ta
a t
t a
a t
a ta
a t
ta a
a t
t a
ta ta
ta ta
a ta
a ta
a a
a a
t t
a a
a ta
t t
ta a
a a
ta a
t ta
a t
t t
a a
t a
a a
t t
t t
atau u
u m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
u u
u u
u sela
n nj
nj nj
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j nj
j j
j j
nj j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
j j
ut ut
ut ut
ut ut
u ut
ut u
ut ut
ut ut
u ut
t ut
ut t
ut ut
u t
ut ut
ut ut
u u
ut t
ut u
ut u
ut ut
ut ut
u u
ut u
ut ut
ut u
u u
u u
u t
u u
u u
u u
ut u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
ut u
t t
t u
u u
t u
t n
bole h
h h
h h
ja ja
ja ja
ja j
ja j
j j
ja j
j ja
j j
ja j
ja j
j j
j j
j j
j j
ja j
j ja
ja j
ja a
j j
j j
a a
j j
j ja
j j
j ja
j j
j j
ja j
j j
ja j
j j
j j
j j
j a
j ja
j j
ja j
j j
j j
j j
penu u
u ru
ru r
ru r
r ru
ru ru
ru r
ru ru
r r
r ru
ru ru
r r
r ru
ru ru
ru r
r ru
ru ru
ru ru
u u
u u
r r
r ru
ru r
u u
u u
u u
u u
u u
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n n
n Pe
Pe Pe
Pe P
Pe P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
dan 2
20 20
20 20
2 20
2 2
20 2
20 20
20 2
2 2
20 2
20 20
20 20
20 20
2 20
20 20
20 20
2 2
2 20
2 2
20 2
2 20
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
05 05
05 yang
g g
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t e
e e
e e
e
15 15
15 15
15 5
15 15
15 5
5 15
1 1
1 15
15 5
5 15
15 15
15 1
1 15
1 15
15 5
15 15
5 1
1 15
1 1
15 15
15 5
15 5
1 1
15 15
1 1
5 15
1 15
5 15
5 1
15 15
15 1
1 1
5 5
15 1
1 15
5 5
5 5
1 1
1 5
1 5
15 1
15 15
1 15
15 5
1 1
5 5
5 5
1 1
5 1
1 5
5 1
1 1
1 1
5 5
5 5
5 5
5 5
5 5
5 5
5 5
5 5
5 5
5 5
5 5
15 15
15 15
5 1
15 15
15 1
15 15
15 15
15 15
1 15
1 1
15 15
15 1
15 15
15 5
15 5
5 15
1 15
15 15
15 15
15 1
15 15
15 15
1 15
1 1
1 1
1 5
1 1
1 1
5 5
5 1
1 15
1 1
5 5
15 5
1 1
1 1
15 5
5 5
5 1
15 1
1 5
5 15
1 1
5 1
15 1
1 5
5 1
15 15
5 5
5 1
1 1
5 5
5 1
1 1
1 1
5 5
1 1
1 5
1 5
5 1
1 5
15 1
1 5
5 1
1 1
15 1
1 5
1 1
1 1
15 1
1 1
5 5
5 5
5 16
16 16
1 1
6 16
16 16
16 6
6 6
1 16
16 16
16 1
1 6
6 6
6 6
6 6
1 1
1 6
6 6
16 6
6 6
6 6
6 16
16 6
6 16
6 6
1 1
6 6
6 6
1 16
16 6
16 6
6 6
16 6
6 6
6 6
6 1
1 1
1 1
1 6
16 6
6 16
1 1
1 1
6 6
1 1
1 16
6 6
6 1
6 6
6 1
1 1
1 6
6 6
6 16
16 16
16 1
16 16
16 16
16 16
6 6
6 6
16 1
1 16
16 16
6 16
16 1
6 1
1 1
1 1
16 1
6 6
6 6
6 6
16 6
6 16
6 6
16 6
6 6
6 6
6 6
6 6
6 16
6 6
6 6
6 6
6 6
6 6
6 6
6 6
16 16
6 6
6 6
6 1
1 1
1 6
6 1
1 1
6 6
1 1
6 6
1 1
6 6
1 1
6 6
16 1
6 6
6 1
1 16
16 6
6 6
6 1
6 6
6 1
1 6
6 5
17 17
17 1
17 1
1 1
17 17
1 17
17 17
17 17
7 7
17 1
17 17
1 17
17 1
7 7
7 7
7 17
1 1
1 17
1 7
7 17
1 17
7 17
7 1
1 1
1 1
17 17
7 7
7 1
17 17
17 17
17 7
7 1
1 17
17 17
7 7
1 17
17 7
7 7
1 1
17 1
1 1
7 7
7 7
7 1
1 1
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
7 7
1 1
17 17
7 7
7 7
7 1
1 7
7 7
17 17
17 1
1 17
17 1
1 17
17 17
17 7
7 17
17 7
7 7
17 17
17 1
1 17
1 1
17 7
7 7
17 1
17 17
17 1
1 7
7 7
17 1
17 1
1 1
7 7
7 17
7 17
1 17
17 17
17 1
1 17
17 1
7 7
7 1
1 17
7 7
7 1
1 1
1 7
1 1
7 7
1 17
1 7
7 7
7 1
17 1
1 17
7 7
7 1
17 17
1 1
7 7
7 7
5 18
18 18
1 18
18 18
1 18
18 8
18 8
18 18
18 8
1 18
18 18
1 1
8 8
18 8
8 18
1 1
1 18
18 8
8 8
8 8
1 1
1 18
8 18
18 18
18 18
1 18
8 18
8 8
8 18
18 18
18 8
8 8
18 1
8 8
1 8
1 18
1 18
1 1
1 1
1 8
8 8
8 8
8 1
1 8
8 8
8 8
18 8
8 18
8 1
1 1
1 1
1 1
8 8
8 8
8 8
8 8
8 1
1 8
1 8
18 8
18 1
18 8
8 1
1 8
8 8
1 1
1 8
8 8
8 8
8 1
1 1
1 18
8 8
8 8
8 8
8 8
8 1
1 1
8 8
18 18
18 18
18 1
18 18
8 8
8 8
8 8
18 18
18 8
18 8
18 18
1 1
1 18
8 8
1 1
1 1
18 18
8 8
1 1
1 18
18 18
18 18
8 18
1 18
18 8
8 18
18 8
18 8
18 8
1 1
1 1
1 1
1 8
8 8
8 8
8 8
8 8
8 8
8 8
8 8
8 8
8 8
8 8
8 8
8 8
18 8
18 18
18 8
8 18
1 1
1 1
8 8
8 1
1 18
1 18
8 1
1 8
8 1
1 8
8 8
8 8
1 8
8 8
5 19
19 19
19 19
19 19
1 19
19 1
9 1
19 19
19 19
9 9
9 19
19 19
19 19
19 19
9 9
1 19
1 19
9 19
19 19
9 9
9 9
9 1
1 19
1 19
1 19
19 9
9 9
19 19
1 19
9 19
9 19
1 1
9 9
9 9
9 9
9 1
19 1
1 9
9 9
9 9
1 1
9 9
9 1
1 9
9 9
9 9
19 1
1 1
9 19
9 19
1 1
19 1
19 9
9 19
1 1
1 9
9 9
19 1
1 1
1 1
1 9
9 9
9 1
9 9
9 9
9 1
9 9
9 9
1 9
9 9
9 1
1 1
9 9
19 19
19 19
19 19
19 19
19 19
9 9
19 19
19 1
1 1
1 1
1 19
9 19
19 19
1 1
1 1
1 1
19 19
19 9
1 1
1 9
19 19
9 19
1 1
1 1
9 9
9 9
9 1
1 1
1 9
9 1
1 1
1 1
9 9
9 9
9 1
1 1
9 9
9 9
1 1
1 9
9 1
1 1
1 9
9 1
1 9
1 1
1 19
19 19
9 9
9 9
5 20
20 20
20 2
2 20
20 20
20 20
20 2
2 2
20 20
20 20
20 20
20 20
20 2
20 20
2 2
2 2
2 2
20 20
2 2
20 2
2 2
20 2
20 2
2 2
2 2
2 2
20 20
2 2
20 2
20 2
2 2
20 2
20
In In
de de
ks ks
l l
um um
in in
an an
si si
terpaparnya karang ke udara, sehingga menyebabkan terjadinya kematian pada ribuan hektar terumbu karang di Aceh Suyarso 2007.
Gambar 11 Rata-rata nilai indeks luminansi karang Porites Simeulue Nilai luminansi adalah nilai spektral dari gelap terangnya slab karang yang
dilakukan pemotretan dengan x-ray. Untuk lebih detailnya, perubahan nilai indeks luminansi tersebut, dapat dilihat pada Tabel 2 dibawah. Harus diperhatikan juga
bahwa semakin tinggi nilai luminansi adalah, maka semakin rendah nilai densitas. Keterbatasan pada ketersediaan data dan alat menjadikan nilai
luminansi tidak dapat menjelaskan nilai densitas sesungguhnya, sehingga indeks luminansi diharapkan dapat menjadi representasi nilai densitas. Perlu diketahui
sekali lagi, bahwa gempa tahun 2004 dan tahun 2005 menyebabkan terjadi pengangkatan muka tanah. Pengangkatan ini akan menyebabkan karang berada
lebih dekat ke permukaan, sehingga penerimaan cahaya matahari akan lebih efektif.
Adanya kecenderungan penurunan nilai indeks luminansi atau
meningkatnya densitas diduga dapat dijelaskan dengan semakin efektifnya karang Porites menerima pencahayaan dari matahari dan faktor-faktor lainnya
yang mendiukung tumbuh dan berkembangnya. Penyinaran matahari menjadi penting dalam proses pembentukan
terumbu sebagai sumber energi dalam proses fotosintesa. Laju pertambahan, densitas, dan laju kalsifikasi dapat diartikan sebagai pertumbuhan pada karang.
Studi mengenai hubungan beberapa variabel ini telah dilakukan oleh Dodge dan
150 155
160 165
170 175
180 185
190 195
200
2000 2000
2001 2001
2002 2002
2003 2003
2004 2004
2005 2005
2006 2006
2007 2007
2008 2008
2009 2009
Indeks l u
mi nansi
Musim
ter rib
di di
di d
d di
d di
d d
d d
d di
d d
d di
d i
di i
i di
di di
d d
d d
d d
d d
di i
di di
d d
d di
d d
d i
i di
d d
d d
d d
di i
i i
di d
d d
d d
i di
i d
d d
d d
d d
d di
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
di d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
i d
d d
d d
d d
d d
d i
d d
d d
d d
d d
d di
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
l l
la l
l lu
lu l
l lu
u u
lu u
lu u
lu u
u lu
lu l
u u
lu u
u lu
l l
lu lu
lu lu
u u
lu lu
lu u
u lu
lu u
u u
u u
u lu
u u
u u
u lu
lu lu
u u
u u
lu u
u u
u u
lu u
l u
u l
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
lu l
l l
l u
u l
l u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u m
m m
m ba
de lum
lum sek
pe le
le le
le le
le le
e e
e le
l le
e e
e e
e e
e e
e e
le e
le e
e e
e e
e e
e b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b ef
ef ef
ef ef
ef ef
ef ef
ef ef
ef ef
e e
ef ef
ef ef
ef ef
ef ef
ef ef
ef ef
ef f
f f
ef f
ef e
ef e
f ef
e e
ef ef
ef ef
ef f
e f
e ef
f ef
e e
f e
f ef
f ef
f f
f f
f f
f f
f f
f e
f e
f f
f e
f e
f e
e e
f f
e f
f e
e ef
f e
f e
me m
me m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
ka ka
ka ka
ka ka
ka ka
ka ka
ka ka
ka ka
ka ka
ka k
ka k
ka k
ka ka
k ka
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k r
ya y
ya ya
ya ya
ya ya
ya ya
ya ya
ya ya
ya ya
ya y
ya ya
ya ya
ya a
a ya
a ya
ya y
y y
ya a
a y
y y
y y
y y
y y
y y
y y
y ya
a ya
ya ya
y y
y ya
y y
y ya
ya ya
ya y
y y
y a
a ya
y y
ya a
y y
y ya
ya ya
a ya
ya a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a y
a a
a a
a a
y y
y y
y a
ya y
y y
a ya
y a
y y
y y
y y
n te
te te
te te
te t
te te
t te
t t
t t
t t
t te
te e
te te
te t
t t
t t
te e
e e
te te
te e
e e
t e
e e
e e
te te
e r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r de
d de
d de
d e
de de
de de
de de
d d
d d
d de
d d
de de
d d
d d
d d
d d
de d
de d
d e
d e
de d
de e
e d
de d
e e
St St
St St
S S
S S
S S
St St
S S
S S
St S
S S
S S
S S
S S
S St
S S
S S
S S
S St
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S St
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S S
S St
S S
S u
u u
Brass 1984, dan Scoffin et al. 1992 Carricart-Ganivet dan Merino 2001. Kalsifikasi biasanya lebih cepat terjadi pada musim kemarau, dan lebih lambat
pada saat musim penghujan Barnes dan Lough 1993; Taylor et al. 1993 Tabel 2 Nilai Indeks luminansi karang Porites di Simeulue
Musimtahun Langi
Pulau Ina Labuan
Bajau Teluk
Busong Rata-rata
2000 172,41
186,13 180,02
185,37 180,9825
2000 180,35
189,14 182,8
189,27 185,39
2001 180,65
176,67 175,57
188,09 180,245
2001 185,12
189,57 182,77
191,89 187,3375
2002 180,34
181,98 175,9
188,87 181,7725
2002 184,1
186,54 189,33
191,14 187,7775
2003 176,27
182,86 181,76
181,41 180,575
2003 175,69
193,47 188,59
190,07 186,955
2004 171,26
187,55 179,94
187,45 181,55
2004 171,15
194,3 186,8
190,04 185,5725
2005 161,32
181,82 170,72
181,85 173,9275
2005 170,81
182,79 183,87
186,28 180,9375
2006 163,82
178,21 178,07
177,88 174,495
2006 174,95
182,83 184,21
179,49 180,37
2007 168,61
176,45 180,97
177,27 175,825
2007 178,09
178,79 191,21
178,75 181,71
2008 169,85
176,77 177,03
171,61 173,815
2008 171,87
183,07 179,33
174,55 177,205
2009 168,83
171,41 173,98
165,08 169,825
2009 178,08
177,56 176,59
168,88 175,2775
Penyinaran matahari menjadi penting dalam proses ini sebagai sumber energi dalam proses fotosintesa. Laju pertambahan, densitas, dan laju kalsifikasi
dapat diartikan sebagai pertumbuhan pada karang. Studi mengenai hubungan beberapa variabel ini telah dilakukan oleh Dodge dan Brass 1984, dan Scoffin et
al. 1992 Carricart-Ganivet dan Merino 2001. Apabila dilihat sebagai rata-rata pertumbuhan linier tahunan karang Porites di empat lokasi pengambilan data
menunjukkan nilai yang tidak berbeda dengan yang ditemukan pada daerah tropis lainnya, dan menggambarkan pertumbuhan karang masiv Porites pada
umumnya Lampiran 14. Penelitian yang dilakukan pada tahun 1979–1986 di Great Barrier Reef menemukan bahwa rata-rata laju ekstensi karang Porites
pada 29 lokasi terumbu adalah 12.9±3.4 mmtahun Barnes dan Lough 2000. 26
Bras s
s 1 Kals
i ifika
pada a
a saa
Mu
Pe ener
rg gi da
dapa a
at t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t di
di di
di di
d d
d d
d d
di d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d bebe
e e
ra ra
ra ra
r ra
ra ra
ra ra
ra ra
ra ra
ra ra
r ra
ra ra
a ra
ra r
r ra
ra r
a a
r ra
ra ra
r ra
ra ra
ra a
a r
ra r
r r
r r
r r
r r
r r
ra ra
r r
r r
ra r
r r
r ra
r r
ra r
a ra
r a
r r
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a r
a a
a p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
al. 1 99
99 99
99 99
99 99
9 99
99 99
99 99
99 9
99 9
99 99
99 99
9 99
99 9
99 9
9 99
99 9
9 9
9 99
99 99
99 9
9 9
9 99
99 9
99 9
9 9
99 99
99 9
9 99
9 9
9 9
9 99
9 99
9 9
9 99
9 9
9 99
99 99
9 9
9 99
99 9
9 9
99 9
99 99
99 9
9 9
99 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
99 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 pertu
um um
um um
um m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b men
n u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u nj
nj nj
nj nj
nj nj
nj nj
nj nj
nj nj
n nj
nj nj
nj nj
nj nj
nj nj
nj n
nj nj
nj nj
nj nj
nj j
nj n
nj nj
nj j
j nj
nj nj
nj nj
nj j
j j
n n
n nj
j nj
nj n
n n
n n
n n
n n
n n
nj nj
nj n
n n
nj n
n n
nj n
n j
j j
j nj
j j
j j
j j
nj nj
nj nj
j nj
nj j
j j
j j
j j
j n
j j
n j
j j
n n
j j
n nj
j nj
nj nj
n j
j j
j j
j j
j j
j j
j u
u u
u u
tropis s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
la la
la la
a la
l l
l a
la la
la la
la la
la la
la la
l la
la la
la la
a l
la la
l la
la la
a la
a a
a la
la la
a a
a la
l l
l l
l l
la la
l l
l l
l a
a l
l a
umu m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
ny ny
n n
ny n
n n
ny ny
ny n
ny ny
n n
ny n
n ny
ny ny
ny ny
ny n
n n
ny n
y ny
y y
y ny
y y
y y
y y
y y
y y
y y
y Grea
a a
a a
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
t t
B B
B B
B B
B Ba
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B B
B pada
a a
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
9 9
Selanjutnya pada bab pembahasan ini, akan dibahas juga pertumbuhan linier dan indeks luminansi pada setiap lokasi pengambilan data, kaitannya
dengan perubahan iklim iklim ekstrim dan suhu permukaan laut dan aktivitas gempa yang menyebabkan perubahan muka tanah atau yang tidak
menyebabkan perubahan tinggi muka tanah. Kalsifikasi rata-rata tahunan adalah produk rata-rata ekstensi tahunan dan densitas dari deposit skeletal selama
kurun waktu setahun Carricart-Ganivet dan Barnes 2007. Kondisi lingkungan perairan seperti suhu permukaan laut dapat mempengaruhi kalsifikasi yang
terjadi selama pertumbuhan karang. Kenaikan suhu permukaan laut meningkatkan kalsifikasi pada karang Carricart-Ganivet 2004. Suhu
permukaan laut mempengaruhi ekstensi dan densitas karang.
4.2 Aktivitas Seismik dan Pertumbuhan Karang Porites
Peristiwa gempa 2004 diikuti dengan tsunami yang tingginya sampai 30 meter di Aceh dan gempa 2005 menjadi pemicu terjadinya perubahan tinggi
muka tanah di Simeulue. Gempa 2004 diikuti dengan kenaikan muka tanah 1,45 meter di Simeulue bagian barat-utara, sedangkan gempa 2005 diikuti dengan
kenaikan muka tanah sampai dengan 1,65 meter di bagian timur-selatan. Gempa tahun 2005 menghasilkan deformasi tektonik sekitar 400km sepanjang paparan
sunda, lepas pantai Sumatera bagian utara Briggs et al. 2006. Peristiwa gempa lainnya yang tercatat cukup besar terjadi pada November 2002 dan Februari
2008. Namun, kedua peristiwa gempa ini tidak mmenyebabkan adanya perubahan tinggi muka tanah yang mempengaruhi kawasan terumbu karang di
Simeulue. Sampel karang Langi diperoleh dari koloni karang yang sebagiannya telah
terpapar ke udara dan posisinya berdekatan dengan garis pantai. Adanya pengadukan tingkat pengadukan dan abrasi yang cukup tinggi. Turbiditas di
daerah tinggi dengan jarak pandang didalam air yang rendah kurang dari 2 meter. Pengaruh muara sungai kecil yang ada disekitar lokasi menambah tingkat
turbiditas, dan tekanan lingkungan yang disebabkan oleh pengaruh fluktuasi salinitas. Langi mengalami pengangkatan yang cukup signifikan pada gempa
2004. Lokasinya yang berada di utara Simeulue, pada 2004 mengalami pengangkatan sampai dengan kurang lebih setinggi 1,6 meter. Sebagian
kawasan karang di lokasi ini mengalami kematian karena terpapar ke udara, diatas batas pasang surut.
lini de
ge me
pro ku
ku ku
ku ku
ku ku
ku ku
k ku
k ku
ku k
k ku
ku ku
k u
ku ku
ku k
k ku
ku ku
ku ku
u u
u ku
ku ku
k k
ku ku
u ku
ku k
ku ku
u ku
k ku
k k
k ku
u ku
ku ku
k k
ku ku
ku u
ku k
k u
u u
u u
u ku
ku k
u u
u u
ku u
u ku
u k
k k
k k
u u
k k
u u
u u
u k
u u
u u
u ku
r r
r pe
pe pe
pe pe
pe p
p p
p p
p pe
e e
e e
e p
p p
p p
pe p
p p
pe pe
e e
e p
p pe
pe p
p p
pe e
pe e
e e
p e
e p
e e
p p
e p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p te
te te
te te
te t
te te
e te
te te
te t
t t
t t
te t
te te
te te
te te
te t
te te
te te
te te
te e
e te
te te
te e
e t
e e
e e
t e
te e
e e
t e
e t
te t
t t
e e
e e
e e
e e
e e
te te
te e
e e
e e
e e
e te
e e
e e
t e
e te
t t
e e
t t
e e
e e
t t
t e
e e
e t
t e
te e
e t
t e
e e
e e
e e
e t
t t
e e
e t
t t
t e
e t
t e
e t
t e
rj m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m me
m me
m me
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
pe pe
pe p
pe p
p pe
p p
p pe
pe pe
pe pe
p p
p p
pe p
pe pe
p p
p p
e p
p pe
pe e
pe p
p e
e p
p p
p p
p pe
e p
p p
p pe
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
e pe
p p
p pe
p p
p p
e p
p p
p pe
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
e p
p e
e p
e pe
p p
p p
p p
p p
p p
e p
e p
e p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p
4. 4.
4. 4.
4. 4.
4 4
4. 4
4. 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4. 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4. 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
2 2
me m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
mu m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
e ke
ke ke
k k
k k
k k
k k
k ke
ke ke
k k
k k
ke ke
ke ke
k k
ke k
ke k
k k
k ke
ke k
k ke
e ke
ke k
k k
k k
k k
k k
ke k
k k
k k
k e
e k
k ke
e k
k e
k ke
e k
ke k
k e
k k
k k
k k
k k
k k
e e
k k
k k
e e
k k
k e
e e
k e
e e
k k
k k
k k
k k
k e
ta ta
t ta
ta ta
ta t
ta ta
ta ta
ta ta
ta ta
a ta
t ta
t t
a a
ta t
t t
t ta
a ta
ta t
t ta
ta t
ta ta
ta ta
t ta
a ta
t ta
ta ta
ta ta
ta t
t t
t a
ta ta
t t
t a
a ta
t t
t ta
a ta
a a
ta ta
ta a
a t
ta a
ta t
ta a
a ta
a a
ta t
a a
a a
a ta
ta a
a a
t t
t a
a ta
a ta
a t
t ta
t t
a a
a t
t a
a t
t a
a t
t a
t t
t a
a a
a a
t t
t a
a a
t t
t t
a a
ta t
a a
t t
t t
a t
a t
a t
a a
a h
su su
su su
su su
su su
su s
su su
u su
su su
u u
u u
u su
su u
u u
s s
su su
u u
u su
s s
s su
u u
su su
u su
su s
su s
s u
u u
su s
s su
s s
s s
s s
s s
s s
s u
u u
u u
u u
su s
s s
s s
s su
u u
s s
su su
s u
u su
s su
u s
s s
u s
s s
s s
u s
s s
s s
s s
s s
n lain
20 pe
Sim ter
pe pe
pe pe
pe pe
pe pe
pe pe
pe e
pe pe
pe pe
pe pe
pe pe
pe p
e pe
p pe
pe pe
pe p
pe p
p p
e e
pe p
p p
pe p
p p
pe p
p pe
e p
p p
e e
pe pe
pe p
pe p
pe e
p p
p p
pe e
p pe
p e
e p
e e
p p
p p
p p
p p
p p
p da
da da
da da
da da
da d
da da
d da
da da
da da
da d
da da
da da
da da
da da
d d
da a
d d
a da
d d
d a
da d
d d
d a
a da
d d
d d
d da
d a
d d
d d
d d
d a
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d d
d m
me m
m m
m m
m m
m m
me m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
tu tu
tu tu
tu tu
t tu
u tu
tu tu
tu t
t t
t t
t tu
tu tu
tu t
tu tu
tu tu
tu tu
tu t
t tu
tu tu
tu tu
tu t
tu tu
tu u
u t
tu tu
u u
t t
t u
u u
t t
t u
u u
tu t
u u
u t
tu u
tu u
tu t
t u
u u
t u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
u u
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
r r
sa sa
sa sa
sa sa
sa a
sa sa
sa a
a sa
sa sa
a a
sa a
s a
sa a
a a
sa sa
a a
s s
s s
s a
a s
s s
sa sa
a s
s sa
sa sa
s sa
a a
sa sa
s s
s s
sa a
a a
sa s
s s
s s
a a
a a
a a
a s
s s
s s
s sa
a a
a a
a a
l 20
20 20
20 20
20 20
2 2
2 2
20 2
2 2
2 2
2 20
2 2
2 2
2 2
2 20
2 20
2 20
2 2
2 20
20 20
2 20
2 20
20 2
20 2
2 2
2 2
2 20
2 2
20 2
2 20
20 20
2 2
2 2
2 2
2 2
20 2
2 2
2 2
2 2
20 20
2 2
20 20
20 20
20 2
2 2
2 2
2 2
2 pe
pe pe
pe e
pe pe
e pe
e e
e pe
e e
pe pe
e e
e e
pe pe
e e
e pe
e pe
e e
pe e
e e
e e
e e
e e
pe e
pe p
pe pe
e e
e e
e e
p p
p p
ka ka
ka ka
k k
ka k
ka ka
ka ka
k k
ka ka
k ka
ka ka
ka ka
ka ka
ka k
a ka
ka ka
a ka
k ka
a a
ka k
ka k
a a
ka a
a a
a ka
a ka
a a
a a
a k
a a
a a
a a
k ka
k k
a a
ka a
a a
k k
k k
k a
k k
k k
a a
k k
k k
w di
d di
di di
i di
di di
d d
i di
d d
d d
d i
i di
d i
i i
d d
d d
d d
d di
i i
d d
d d
d d
d d
d d
di d
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a
Ekstensi karang Porites menunjukkan pengaruh yang signifikan terhadap gempa 2004 dan 2005 di Langi. Adanya penurunan nilai ekstensi linier terlihat
jelas dengan penurunan pertumbuhan yang tinggi. Untuk lebih jelasnya dapat dilihat pada Gambar 12 dibawah. Perubahan nilai indeks luminansi pada Gambar
13 menunjukkan adanya pengaruh gempa 2004 dan 2005 yang berdampak pada menurunnya nilai densitas karang pada awal tahun 2005. Karang Porites di
lokasi pengamatan Langi terpengaruh cukup signifikan. Penurunan nilai ekstensi dan meningkatnya indeks luminansi di Langi
diduga ada kaitannya dengan peristiwa abrasi yang disebabkan oleh penaikan muka tanah. Menurunnya transparansi perairan biasanya diikuti dengan
menurunnya pertumbuhan dan memberikan tekanan terhadap karang Yentsch et al. 2002.
Gambar 12 Ekstensi karang Porites dan aktivitas gempa di Langi. Jarak pandang di lokasi ini pada saat pengambilan sampel kurang lebih 2
meter. Peranan sungai-sungai kecil memberikan kontribusi run off dari daratan sangat besar. Run off daratan dari sungai-sungai kecil di hulu tidak saja terjadi
pada musim penghujan, akan tetapi juga pada musim kemarau. Karakteristik iklim lokal dengan adanya hujan lokal sepanjang tahun akan memberikan
kontribusi terhadap material tersuspensi ke dalam perairan. 28
E gem
p pa 2
jelas s
de diliha
a at pa
13 m m
m menu
men u
urun lokas
si si
si si
si i
i i
i i
si si
si i
si si
si i
si si
i i
si s
i i
i i
si i
i i
i i
i s
i i
s i
si i
i i
s i
s i
i s
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P didu
g ga
ga a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a muka
a a
t t
t t
t t
t a
men u
u ru
ru ru
ru r
ru u
u u
ru ru
ru ru
ru u
u u
u u
u u
u u
ru ru
u u
ru u
u u
u ru
ru u
u u
u u
u u
ru u
u u
u ru
u u
r ru
ru r
ru u
u u
ru r
r r
ru ru
ru u
ru u
u u
u ru
r r
u u
u ru
ru r
ru ru
u u
r u
u r
r ru
r r
u u
u r
r ru
r ru
u u
u u
u u
u u
u u
ru u
u u
u u
u u
u u
u ru
r ru
u u
ru u
u r
u u
u u
r u
r u
u r
r u
n et al.
. . 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 00
G Ja
J Ja
Ja J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J J
J mete
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
e e
r. r.
r. r.
r r.
r. r
r. r
r r
r r
r r.
r r.
r r.
r r.
r. r
r r
r r
r. r.
r. r
r. .
r r
r. .
r r
r r
r r
r r
r r
r .
. .
r r
r r
r r
r r
r r
r r
P P
P P
P sang
g gat
at at
at at
at t
t at
at at
at at
at a
a a
a a
b pada
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a a
a m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
u iklim
lo lo
lo lo
lo lo
o lo
lo lo
lo lo
lo o
o lo
lo lo
o o
o o
o lo
lo o
o o
o lo
lo o
o lo
o o
o o
lo o
o o
o o
o lo
o o
o o
lo lo
lo l
o o
o o
o l
l o
o o
lo o
o o
o lo
o o
o o
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
k k
kont r
ri ri
ri ri
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i ri
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i bu
b bu
b b
b b
b b
b b
bu bu
bu bu
bu bu
bu bu
b b
b b
b bu
bu bu
b b
bu b
b b
bu b
b b
bu b
b bu
bu b
b bu
b b
b b
bu b
b b
b bu
b b
b bu
b b
b b
b b
b b
b b
bu u
b bu
b b
b bu
u u
u u
b u
bu s
Gambar 13 Indeks luminansi dan aktivitas gempa di Langi. Pulau Ina yang masih berada di utara Simeulue juga mengalami
pengangkatan yang cukup signifikan, yang mengubah tinggi muka tanahnya sampai dengan kurang lebiih sebesar 1,65 meter. Nilai ekstensi musiman atau
tahunan pada tahun 2004 cukup rendah, akan tetapi tidak terlihat hubungannya secara langsung dipengaruhi oleh aktivitas gempa 2004. Gambar 16 dibawah
memperlihatkan bahwa nilai terendah dari ekstensi linier terjadi pada awal tahun 2004.
Indeks luminansi memperlihatkan adanya peningkatan densitas karang di Pulau Ina. Hal ini terus terjadi sampai tahun 2009 dan rata-rata berada pada nilai
yang lebih rendah dari rata-rata indeks luminansi sebelum tahun 2004 atau tahun 2005. Lebih jelasnya dapat dilihat pada Gambar 17 dibawah ini. Jelas terlihat
adanya peningkatan densitas atau lebih rendahnya nilai indeks luminansi setelah peristiwa gempa 2004 dan 2005. Perubahan pertumbuhan karang setelah
momentum 2004 dan 2005 diduga merupakan dampak perubahan tinggi muka tanah yang cukup signifikan. Tidak seperti peristiwa gempa tahun 2002 dan 2008
yang tidak mengakibatkan adanya perubahan tinggi muka tanah yang signifikan. Penaikan muka tanah akan meningkatkan penetrasi cahaya matahari dari
permukaan ke karang lebih efisien, sehingga dimungkinkan metabolisme zooxanthellae simbiosis meningkat pada kondisi optimalnya. Pengangkatan
karang Porites menjadikan karang lebih dekat ke permukaan dan meningkatan efektifitas penerimaan cahaya matahari. Pengaruh penerimaan cahaya akan
pe pe
pe pe
pe p
pe p
p pe
pe pe
pe pe
p p
p pe
pe e
pe e
pe pe
p p
pe pe
p e
e p
pe p
p p
pe p
p p
p p
p pe
e e
e e
pe p
p p
p pe
pe pe
p p
p e
pe e
p p
p p
pe pe
pe p
p p
pe p
p p
pe p
pe p
p p
p p
p e
pe p
p pe
pe pe
p p
pe pe
p e
e e
p p
pe e
e p
p p
p e
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p p
p sa
sa sa
sa sa
sa sa
sa sa
sa sa
sa a
sa s
sa sa
sa sa
sa sa
sa a
a sa
s sa
sa a
s s
a sa
sa s
sa s
s s
s a
a sa
sa a
sa s
s s
s sa
s s
s s
a a
s s
a sa
sa sa
a a
a sa
a a
a a
s a
a sa
s s
a a
a sa
a a
a s
s sa
s s
s s
s a
a a
a s
s sa
a s
s s
a a
s s
sa a
s a
a s
s s
s a
s sa
sa s
a a
a sa
s s
a a
s s
s s
a a
m ta
ta ta
ta ta
a ta
ta ta
ta ta
ta ta
ta t
t ta
ta ta
a ta
a ta
ta ta
t ta
a ta
t ta
ta ta
ta t
t ta
ta ta
ta ta
ta a
ta ta
t ta
a ta
a ta
t t
ta ta
a a
a a
t ta
a a
a a
t t
ta a
a t
t ta
a t
t a
a t
a a
ta a
a ta
a a
t ta
ta ta
a a
ta t
a a
a a
t t
ta a
a a
t a
a a
t ta
a a
a a
a t
t t
a a
t t
t t
a a
a a
a t
t a
a ta
t a
a a
a t
t a
a h
se se
se se
se se
s s
se se
e e
se se
s se
s s
se se
e se
e se
e e
se se
s se
se se
se e
e se
se se
s se
s se
se e
e se
se e
s s
s s
s s
e e
e e
s s
se se
s s
se se
e s
se s
se e
s se
se s
e se
s se
s se
s e
e e
s s
se se
s s
s e
s s
s se
e e
e s
s s
se s
e e
e e
e s
s s
e se
e e
e e
e e
e s
s s
s s
e e
e e
e e
s s
s s
s s
s s
e s
se s
s s
e e
c m
m m
m m
m m
m m
me me
me m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
20 Pu
yan 20
ad pe
mo mo
mo mo
mo m
mo mo
mo mo
m m
mo m
mo m
o m
m m
mo m
m m
mo m
mo m
m m
m mo
mo m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m o
mo m
m m
m m
m o
m m
m m
mo m
m m
mo mo
m m
m m
m m
m m
m m
o mo
m m
o m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m ta
ta ta
ta ta
ta ta
ta ta
ta ta
ta ta
ta a
ta ta
ta t
ta ta
ta t
ta t
ta ta
ta ta
a t
t ta
ta ta
a ta
a a
t ta
ta ta
a a
a ta
ta a
ta a
a a
a ta
t t
a a
a a
a ta
a a
a ta
a ta
a a
a a
t a
ta a
a a
ta t
a a
a t
a a
a a
ta a
a a
a n
ya ya
y ya
ya ya
ya ya
ya ya
ya a
ya y
a a
ya a
a a
y y
ya ya
ya a
a ya
y ya
ya ya
ya y
a a
ya y
y y
y y
a ya
a a
y y
ya y
y y
y y
a a
ya y
a a
a ya
ya y
a y
y a
a a
a y
a a
a a
a a
y n
Pe Pe
Pe P
Pe Pe
Pe P
Pe Pe
Pe Pe
P Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe P
P Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe P
Pe Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe Pe
Pe e
Pe Pe
Pe P
P P
P Pe
Pe Pe
P P
Pe P
e Pe
P e
P P
P e
e P
P e
e e
P P
P e
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
P P
pe pe
e pe
pe pe
pe pe
pe e
e pe
pe e
pe e
pe pe
pe pe
p pe
pe pe
e pe
e e
e pe
p e
e e
e p
p p
p e
e pe
e pe
pe p
pe pe
pe pe
pe pe
pe pe
pe p
p p
e e
pe e
e pe
e e
e e
e e
e e
e e
pe p
e e
e e
e e
pe p
e e
e e
e e
e p
p p
p p
z zo
zo zo
zo zo
zo zo
z zo
z zo
z z
z z
zo zo
o o
z z
z zo
zo o
o o
zo zo
o zo
zo zo
zo o
zo z
z o
z z
z z
z z
z zo
o o
z z
o ka
ka a
ka ka
a ka
ka a
ka ka
a ka
a ka
ka a
a ka
k ka
ka ka
a ka
k ka
a a
k a
ka a
a ka
k ka
ka a
a a
a a
ka ka
ka a
a a
a a
a a
a a
ka a
a a
k ka
ka a
a ka
ka a
k k
k ka
a k
k k
ka r
r r
f ef
ef ef
e ef
e ef
ef ef
ef ef
ef e
e e
f e
ef ef
ef ef
ef ef
e e
ef ef
ef f
e ef
ef ef
f f
e e
ef ef
ef ef
ef ef
ef ef
ef f
ef ef
ef ef
f ef
e ef
ef e
f ef
ef ef
f f
ef ef
f f
e e
ef e
e e
e e
e e
e e
f e
e ef
e e
e e
ef e
e ef
f e
e e
f e
e f
e f
e e
e
memicu peningkatan metabolisme zooxanthellae. Pertumbuhan maksimal pada karang terjadi pada rentang suhu 25-28
C Howe dan Marshall 2002.
Gambar 14 Ekstensi dan aktivitas gempa di Pulau Ina
Gambar 15 Indeks luminansi dan aktivitas gempa di Pulau Ina Labuan Bajau yang berada di selatan Simeulue memperlihatkan adanya
perubahan ekstensi setelah terjadinya gempa tahun 2004 dan 2005. Nilai pertumbuhan linier ini bergerak sangat fluktuatif ditunjukkan dengan turunnya
nilai ekstensi cukup signifikan. Tahun 2006 dan 2008 menunjukkan adanya nilai pertumbuhan optimal atau tertinggi selama 10 tahun terakhir, ini diduga bukan
mem m
micu kara
n ng te
L L
L L
La La
La L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L L
L peru
ba ba
b ba
ba ba
ba ba
ba ba
ba b
ba ba
b b
ba ba
b b
b b
ba b
b b
b b
ba b
b b
b b
b b
ba ba
b b
b ba
b b
b b
b b
b ba
b b
b ba
b ba
ba b
a b
b b
a a
a a
a ba
b b
b a
a a
a b
b b
b b
b b
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
h h
pertu um
um m
m m
m m
m m
m um
m m
m m
m m
m um
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
nilai ek
ek ek
ek ek
ek ek
ek ek
ek ek
e ek
ek ek
ek ek
ek k
ek ek
ek ek
ek ek
k ek
ek ek
ek k
ek ek
ek ek
k k
k k
ek ek
k ek
k k
ek ek
ek ek
k ek
ek ek
ek ek
k k
ek ek
ek k
k k
ek e
k ek
ek ek
ek k
ek k
k ek
e e
k k
e k
k e
k k
k e
e k
ek ek
ek ek
ek e
e e
e k
k ek
e e
k ek
e ek
k k
k k
k ek
e e
ek e
ek k
k k
e k
k k
e e
e k
e e
e k
k k
e k
k k
k k
k e
e e
e s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s s
s pertu
um um
um um
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
m m
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
b b
disebabkan oleh adanya aktifitas gempa. Adanya penyebab lainnya yang diduga dapat berpengaruh, faktor-faktor pembatas lingkungan perairan, seperti salinitas
dan turbiditas.
Gambar 16 Ekstensi dan aktivitas gempa di Labuan Bajau
Gambar 17 Indeks luminansi dan aktivitas gempa di Labuan Bajau Nilai ekstensi mengalami gangguan pada tahun 2004 dan 2005, namun
mengalami peningkatan yang sangat signifikan pada 2006. Hubungan antara aktivitas gempa tidak signifikan, jika dilihat peningkatan nilai ekstensi pada tahun
2006. Perubahan tinggi muka tanah di Teluk Busong tidak berdampak pada dis
da da
me me
me e
me me
me me
me e
me me
me m
m m
m m
m m
m me
m m
m m
m m
me me
m me
me me
m m
m m
m m
m m
m m
m me
e m
m e
e e
e e
e me
e e
e e
e m
m m
m e
e e
e k
ak k
ak ak
ak ak
ak ak
k k
k a
ak a
ak k
ak ak
a ak
ak k
ak k
k k
ak a
ak k
k k
k k
a ak
k k
k a
ak a
a ak
a a
ak k
ak k
a a
a a
a a
ak ak
a a
ak a
k a
a a
a a
a k
a k
k a
a k
a t
20 20
20 20
20 2
20 2
20 20
20 20
20 20