Analisis Data Seismic Activity and Climate Effects on Coral Growth of Porites on Simeulue

Gambar 8 Laju ekstensi musiman karang Porites di Simeulue Gambar 9 Rata-rata ekstensi musiman karang Porites Simeulue Ekstensi karang seperti yang ditunjukkan pada Gambar 8 dan Gambar 9 diatas tidak menggambarkan secara jelas perubahan musim secara teratur. Nilai ekstensi tidak memperlihatkan bahwa setiap musim memiliki kecenderungan besaran nilai pertumbuhan pada posisi yang sama. Musim penghujan yang biasanya dimulai di akhir tahun seharusnya menggambarkan terjadi penurunan nilai pertumbuhan dari karang. Penurunan suhu, salinitas, dan intensitas cahaya 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 2000 2000 2001 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004 2005 2005 2006 2006 2007 2007 2008 2008 2009 2009 Laju ekstensi li nier kar ang Porites cm Musim Langi Pulau Ina Labuan bajau Teluk Busong 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 2000 2000 2001 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004 2005 2005 2006 2006 2007 2007 2008 2008 2009 2009 Laju ekstensi li nier kar ang Porites cm Musim di di di di di di d d di d d di d d d d d d d d d di di d d d d di di d d d d di d d d d di i di di di d d d d d di d di di di d di d d d d d d i d d d d d d d d d d d d di di d d d di d d d d d d di i i d d di i d d d d di di i i i i i i d i i i d d d d d d d d a a a a a ek ek ek ek ek ek ek ek ek k ek ek k k k ek ek ek ek k k k ek k k ek ek ek k k ek ek k ek k ek k ek ek e k k e ek ek e e ek ek ek e ek ek ek k ek k ek e e e e e e e e e ek e e e ek e e e e e e e e e e e e e e e e e e k e e e e e k k e e e k k k k s s s be be be be be be b b b b b b b e e b b b b b be e e be e e e b be b e e e e e e e e e e e be e e e be e e e be e e b b bi b bi i i bi bi bi bi b b b bi bi i bi bi b b b b i b b b b bi bi bi b bi b b b i bi b bi i b bi b i i a a a ni ni n ni n ni ni ni ni ni i ni ni ni ni ni ni n n ni ni i n ni i n ni n n ni n n ni i ni i n ni i n n n i n n ni n n n ni n n i n n n n ni n n n n i n n n n n n n n n n n n n n n n n n n i n n n n n n n i i i i i i i n n i n n n n n n la l la di musim penghujan yang biasanya terjadi, biasanya memicu penurunan kecepatan pertumbuhan. Nilai ekstensi tidak dapat menggambarkan perubahan musim. Untuk lebih mengetahui secara mendalam dan jelas mengenai pertumbuhan karang Porites di Simeulue kaitannya dengan perubahan iklim dan gempa, maka pembahasan berikutnya akan membahas juga perubahan indeks luminansi atau gambaran densitas musiman. Perubahan suhu permukaan laut dan intensitas cahaya matahari secara keseluruhan tidak memiliki hubungan yang erat dengan laju ekstensi. Keseluruhan nilai ekstensi karang Porites di Simeulue dapat dilihat pada tabel nilai ekstensi pada tabel 1 dibawah ini. Nilai ekstensi atau pertumbuhan linier tertinggi pada tahun 2003 dan 2008 dengan nilai 1,3 cm tahun 2003 dan 1,16 cm tahun 2008 dalam satu musim. Tabel 1 Nilai ekstensi cm karang Porites di Simeulue. TahunMusim Langi Pulau Ina Labuan Bajau Teluk Busong Rata-rata 2000 0,56 0,57 0,28 0,58 0,4975 2000 0,59 0,86 0,59 0,56 0,65 2001 0,31 0,87 0,69 0,83 0,675 2001 0,46 0,88 0,85 0,53 0,68 2002 0,47 0,52 0,59 0,53 0,5275 2002 0,44 0,75 0,51 0,45 0,5375 2003 0,37 0,72 0,35 0,5 0,485 2003 0,36 0,59 0,56 1,3 0,7025 2004 0,25 0,44 0,63 0,43 0,4375 2004 0,53 0,69 0,74 0,16 0,53 2005 0,89 0,47 0,6 0,34 0,575 2005 0,57 0,09 0,61 0,67 0,485 2006 0,77 0,6 0,7 0,66 0,6825 2006 0,71 0,7 0,73 0,79 0,7325 2007 0,45 0,42 0,6 0,69 0,54 2007 0,31 0,49 0,71 0,22 0,4325 2008 0,55 0,54 0,6 0,79 0,62 2008 0,36 1,16 0,62 0,69 0,7075 2009 0,59 0,79 0,51 0,22 0,5275 2009 0,94 0,4 0,59 0,79 0,68 Selain laju ekstensi karang seperti yang telah disebutkan diatas, densitas merupakan parameter pertumbuhan yang biasa diamati dalam memahami 22 di m m musi kece e epata musi i im. pertu u umb gem p pa, lumi n n nans dan in in in n in in n in in in in in n n n n n in n n n n in in in in in n in n in n n in in n n in n n in n in n in n n n n n n n in n n n in n n n n n n n n in n n n i n n in i n n i n in i n n n n n n n in n n te te te te t t te te te t t te te te te te te t t te t te te te te te te te te t te t e te e t t t t e e te t t t te e te te te te e te e t e te e te e e t e e te e te te e e e e t t e e t t e e e t e e e t t e e te e yang g g e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e ra ra ra ra ra r r r r r r r r r r r r r r ra r r r r r r r r r a r a r r r K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K K tabe l l ni ni ni ni ni n n n i n n n n n n ni ni ni ni n n n n ni n n n n n n n n n n n n n n ni n n n n n n n n n n n n n ni n n n n n n n n n n n ni n n n n n n n n n n n ni ni ni n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n ni n n n ni n n n n ni n n n n n n n n i n n n n i n n i n n n la linier r r te te te te te te te t te t e te t t t t te te te te te e te t e e e te t te te te te t t t e te t te te t e te e e te t te e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e te e e e te e e t te te t e e e t t t te e e e e t e e e te t e e t e e t t te e e e e t te te e e e e e e e e e e e te e e e e e e e e e e te t e e e te e e t e e e e e e e t t e rt r 1,16 cm cm cm cm cm cm m m m m m m m m cm cm m m m m m m m m cm m m m m m m cm c m m m m m m m m m m m m m m m m m cm cm m m m m m m m m m c m m m m m c c m m m m m m m m c c m m m m m c m m m m c m m m c m c Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta a Ta T a Ta Ta a Ta Ta a T Ta a T T a a a a Ta Ta a Ta a a Ta Ta Ta a T Ta a T T T a T T a a a a a a a a a T T a Ta a a T a a a a a Ta Ta T a a a a T T a a a a a a a a Ta a T T a a a a T T h h h h h h h h h h h h h h h h h h h S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S S meru u u u u pa p pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa pa p p p pa p p p p pa pa p p pa pa pa a pa pa p pa p a p pa pa pa p a a a a pa pa p pa p pa pa p a a pa pa a pa p pa p p a a a pa a p p p a a p a pa p p p pa a pa p p p a a a a a a p p p a a a a a a p p p p p p p p p p p p p k k k k k k pertumbuhan karang hermatipik. Indeks luminansi pada Gambar 10 dan Gambar 11 dibawah, secara jelas memperlihatkan representasi perubahan musim yang terjadi dari tahun ke tahun. Nilai ini muncul sebagai hasil nilai luminansi yang menggambarkan densitas pita pertumbuhan karang Porites. Ekstensi atau pertumbuhan linier yang didefinisikan sebagai pertambahan panjang dan indeks luminansi yang merepresentasikan densitas karang adalah parameter yang saling punya keterkaitan dengan faktor fisika kimia perairan. Sekilas dapat dilihat pada Gambar 10 dibawah, adanya pola indeks luminansi yang kurang lebih mirip. Terlihat bahwa adanya kemiripan pola lokasi Langi dan Labuan Bajau, walaupun pada kenyataannya nilainya berbeda. Tahun 2004 dan tahun 2005 memperlihatkan adanya penurunan indeks luminansi, yang dapat diartikan sebagai peningkatan densitas karang Porites selama awal musim. Peningkatan densitas setelah memasuki awal musim kedua kenyataanya merupakan titik awal menurunnya densitas karang Porites. Peningkatan densitas juga ditemukan di lokasi Langi dan Labuan Bajau bersamaan pada tahun 2008, diduga setelah aktivitas seismik atau gempa Februari 2008. Penurunan densitas yang disebabkan oleh abrasi dan turbiditas diduga terjadi di lokasi Langi. Pegangkatan yang terjadi di Langi memperlihatkan ada pengikisan garis pantai yang tidak jauh dari lokasi pengambilan sampel core. Lokasi pengambilan sampel Labuan Bajau sangat berbeda dengan kondisi lokasi pengambilan sampel yang ada di Langi. Peristiwa penaikan muka tanah di Simeulue menciptakan kondisi atau karakteristik yang berbeda antara selatan dan utara Simeulue pada saat terjadinya gempa. Ketika peristiwa gempa dan tsunami 2004, terjadi penaikan muka tanah di utara Simeulue, sedangkan peristiwa gempa Nias 2005 menyebabkan penaikan muka tanah di selatan Simeulue Briggs et al. 2006. Peristiwa gempa tahun 2004 dan tahun 2005 diduga akan memberikan perubahan signifikan terhadap tempat hidup atau habitat karang Porites. Perubahan lingkungan yang terjadi berdampak positif terhadap karang untuk tumbuh dan berkembang atau merespon kondisi lingkungan yang berbeda. Empat peristiwa gempa besar yang disebutkan pada tulisan ini, yaitu gempa November 2002 7,7 SR, Desember 2004 9,3 SR, Maret 2005 8,7 SR, dan Februari 2008 7,3 SR tidak seluruhnya menyebabkan perubahan tinggi muka tanah yang signifikan. Simeulue yang berada di jalur pertemuan lempeng indo- australia dengan lempeng eurasia menjadikan Simeulue sebagai daerah tektonik pe 11 terj me pe lum sa sa sa sa sa sa sa sa sa s sa s sa sa s s sa sa sa sa a sa sa sa s s sa sa sa sa sa sa a sa sa sa sa s s sa sa a sa sa sa s sa sa a sa s sa s s s sa a sa sa sa s s sa a sa sa a sa s s a a a a a a sa sa s s a a a a sa a a sa s s s s a a s s a a a a a s a a a a a a sa l l l lu lu lu l u u lu l lu lu u lu lu lu u lu l u lu u lu lu lu lu l lu u u u u u u u u u u l u u u u u u u l u u u u u u u u u lu u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u l u u u u u u u l u u u u l u u u u u u u u u u u u u u u u u u l u u u u l u m m m m m La La La La La L La L L a L L L La La La La La La L La La La La La L La L L L L La L L L L L L La L L La L L L L L L L L La L L La L L L La L L L L L L L La L a La L L L L L L L L L L La L La L L a L L a L La L a La L L a La L L La L L L L a La L L La L L L L L L a L L L L L L L L L L L L L L L L L L L La L L L La L L a L La L L L L La L L L a a a a L L L a a a L L a L L L 20 20 20 2 20

20 2

20 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

20 2

2 2

20 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 20

20 2

20 2

2 2

2 20

2 2

2 2

2 20

2 2

2 2

2 20

2 2

2 2

20 2

2 2

2 2

2 2

2 2

20 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 2

2 da da da d d d d da d da da d da d d da da da d da d d d d d da d d d d d d d da da da d d d d d d d d d d d d d da a da da da da d d d d d d d d d d d d a d d d d d d d d d d d d d d d d d a d d d d d d d a d d d d a d d d d d a d d d a d d d a d d d d a d d a d m m m m m m m m m m m m mu m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m me m m m m m m m m m m m m m m m m me m m m m m m m m me m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m be be be b be be be b b b be b b be be be b be be be b be be b be be be be b b be be be b be b be b b be be be e b b be be b b b b be be b b b b b b b b b b be b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b be b be b b b b b b b b b b b b b b be be b b b b b e be b b b b b e be b b b e b b b b b b e b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b Fe Fe F F F F F F Fe Fe F F F F F F F F F Fe F F F F F F Fe F F F F F F Fe F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F Fe F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F e F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F F di di d d d d d d d d d d di di di d d d d d d d d d d d d d d di d d d di d d d di d d d d d d d d d d di d d d d d d d d di d d i d d d d d d i d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d ad ad ad a a a ad ad ad d d a a a a ad a a a ad a d a a ad d a a ad d ad a ad a a ad a a ad a a ad a a a ad a a d ad a a a a d a a a d a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a ad a a a a a a a a a a a a a a ad a a a a a a d a a a a a a a ad a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a d a a a a a a a a a Lo Lo Lo Lo L L L Lo Lo L Lo L Lo Lo L L L Lo Lo Lo L L L L Lo L L L Lo L L Lo Lo L L L L Lo o Lo Lo Lo Lo L Lo L L L L Lo L L L L L L o o o o Lo o o o L o Lo L L L L Lo o Lo o o o L L L L L L L L Lo L o Lo o o L L L L L L L L L L L L Lo o o o o L L o o o L Lo L o L o L L L L o o L L L L L L L L L L pe Sim da tsu pe Sim pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe pe p p pe pe p pe pe pe pe p p pe pe e e pe p p pe e pe p p p pe e p p p p p p e e e p pe p p pe p p p p p pe p p p pe p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p p e p e p p p p p p p p p p P P P P P P P P P P P Pe Pe Pe Pe Pe P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P Pe P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P tu tu tu tu tu tu t tu u tu tu tu tu t t t t t t tu tu tu tu t tu tu tu tu tu tu tu t t tu tu tu tu tu tu t tu tu tu u u t tu tu u u t t t u u u t t t u u u tu t u u u t tu u tu u tu t t u u u t u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u u m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m Em Em Em Em E E E E E E E Em E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E No No No No No N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N Fe Fe Fe Fe Fe Fe Fe Fe Fe F F Fe e Fe Fe Fe e Fe Fe e Fe e e e e Fe Fe e e e Fe Fe Fe e e e Fe e e e e e Fe e e Fe F F e F Fe F e Fe F e e F F e e F F e e e a ta ta ta ta ta a t ta t t ta ta ta t ta t t t t ta t ta t a a ta t ta ta ta ta ta ta a a ta ta t a ta a ta ta t t t ta a a ta a ta ta ta a a a a a a a a t a a a a a t t a a a a a a a a a a a a a a a a a n u au au au au u u au u u a au au u u u u u au u u u u u u u u au u u u u au u u u au u u au u u