Ilmu Falak Contoh Perhitungan Awal bul

ILMU FALAK
Contoh Perhitungan Awal Bulan Dzulhijjah 1441 H
Untuk Memenuhi Tugas
Mata Kuliah Ilmu Falak
Dosen Pengampu Bapak Basthoni

Disin oleh
Eka Vidia Astuti

(1602036154)

MU D3

PRODI HUKUM EKONOMI SYARIAH
FAKULTAS SYARIAH DAN HUKUM
UNIVERSITAS ISLAM NEGERI WALISONGO
SEMARANG

2017
CONTOH PERHITUNGAN AWAL BULAN DZULHIJ J AH 1441 H
1. Menentukan bulan dan tahun

Dzulhijjah 1441 H
2. Menentukan lokasi
Pelabuhan Ratu, Sukabumi
Lintang tempat

=

-07º 01´44,60´´LS

Bujur tempat

=

106º 33´27,80´´BT

Tinggi tempat

=

52,685 neter diatas air laut


3. Konversi tanggal
30 Dzulqa’dah 1441 H atau 30-11-1441 H
Waktu yang telah dilalui sebanyak 1440 tahun, lebih 10 bulan, lebih 30 hari
1440 tahun : 30 tahun = 48 daur
48 daur

= 48 x 10.631 hari = 510.288 hari

10 bulan

=

30 hari

=

295 hari

=


=

J umlah

= 510.613 hari

Selisih kalender hijriah-masehi
Anggaran baru gregorious

J umlah
510.613 : 7

= 5 (selasa)

510.613 : 5

= 3 (pon)

30 hari


= 227.016 hari
=

13 hari +

= 737.642 hari

+

737.642 : 1461
504 siklus

= 504 siklus lebih 1298 hari
= 504 x 4 tahun

= 2016 tahun

1298 hari


= 3 tahun lebih 203 hari

203 hari

= 6 bulan lebih 23 hari

Waktu yang dilewati 2016 tahun + 3 tahun +6 bulan + 23 hari atau 2019
tahun lebih 6 bulan lebih 23 hari.
J adi, 30 dzulqa’dah bertepatan 24 agustus 2020 M (selasa pon)
4. Menyiapkan data astronomi pada tanggal 24 agustus 2020 M
5. FIB terkecil pada tanggal 24 Agustus 2020 M yaitu 0,30574 pada jam 0 (GMT)

6. ELM jam 0

= 151º 18´16´´

ELM jam 1

= 151º 20´41´´ -


Selisih (B1)

=

7. ALB jam 0



2´ 25´´

= 218º 15´09´´

ALB jam 1

= 218º 51´05´´ -

Selisih (B2)

= 0º


8. ELM jam 0

35´56´´

= 151º 18´16´´

ALB jam 1

= 218º 15´09´´ -

MB

= -66º 56´53´´

9. B2

= 0º

35´56´´


B1

= 0º

2´ 25´´

-

SB

= 0º 33´ 31´´

10. Titik ijma’

= MB:SB
= -6º 56´ 53´´: 0º 33´´31´´
= -119º 50´50.42´´

11. Waktu FIB terkecil = 0º
Titik ijma’


0´ 0´´

= -119º 50´ 50.42´´ +
-119º 50´ 50,42´´

Koreksi WIB

= 7º



0´´

-

= 112º 50´ 50.42´´

12. Perkiraan matahari terbenam untuk Pelabuhan Ratu, Sukabumi pada tanggal
24 Agustus 2020 M

= -07º 01´ 44,60´´
= 106º 33´ 27,80´´
Tt

= 52,685 meter diatas air laut

d.

= 10º 59´ 45´´

e.

= -02´20´´

Dip

= 52,685 x 0, 0293 = 0º 12´ 45,62´´

h.


= (0º 16´+ 0º 34´ 34´´+ Dip) = -0º 03´ 15,62´´

cos t = -tan tan d. + sin h : cos : cos d.
= -tan -07º 01´44,60´´x tan 10º 59´45´´+ sin -01º 03´15,62´´: cos -07º
01´44,60´´: cos 10º 59´45´´

t.

= 91º 4´55,90´´

12-e

= 12- (-0º 02´ 20´´)
= 11º 57´ 40´´

t.:15

= 6º 4´ 19,72´´ +
18º 1´ 59,72´َ

:15

= 7º



13,85´´ -

10º 55´ 45,87´´ Matahari terbenam (GMT)

13. Data ephemeris pada jam 10:55:45,87 (GMT)
a) Deklinasi matahari (d0)
d0 jam 10

= 10º 52´13´´

d0 jam 11

= 10º 51´ 22´´ -

= 0º

d.0 jam 10:55:45,89

10º 52´ 13´´

0´ 51´´



55º 45,87´´ x



0´ 47,40´´

0º 0´ 47,40´´ 10º 51´25,6´´

b) Semi diameter matahari (D0)
SD0 jam 10

= 15º 49´24´´

SD0 jam 11

= 15º 49´25´´

15º 49´ 24´´
-

= -0º 0´ 1´´
0º 55´ 45,87´´ x
= 0º 0´ 0,92´´

0º 0´ 0,92´´

SD0 jam 10:55: 55.45,87

15º 49´ 23,08´´

c) Equation of time (e)
e. jam 10

= 0º -02´ 16´´

e. jam 11

= 0º -02´ 15´´
= 0º 0´

0º -02´ 16´´

-

1´´

= 0º 0´ 0,92´´

0º 0´ 0,92´´

e. jam 10:55:45.87

14. h.0

0º 2´

15,08´´

= -(SD0 + 00º 34´34´´+Dip)
= -(15º 49´23,08´´+ 00º 34´34´´+ 0º 12´45,62´´)
= -16º 36´38,7´´

15. Cos t0

= -tan Ø tan d + sin h : cos Ø : cos d
= -tan -07º 01´44,60´´x tan 10º 59´45´´+ sin -01º 03´

15,62´´:
Cos -07º 01´44,60´´: cos 10º 59´45´´
t.0

= 91º 4´55,90´´

16. Ghurub

= 12-e + (t0:15)-( :15)
= 11º 57´ 40´´+ (6º 4´19,74´´)-(7º 6´13,85´´)
= 10º 55´45,89´´

Koreksi WIB

= 07 º 0´ 0´´

+

17º 55´ 45,89´´
17. AR0 jam 10

= 153º 42´ 21´´

AR0 jam 11

= 153º 44´ 39´´

153º 42´ 21´´
-

= -0º 2´ 18 ´´
0º 55´ 45,89 ´´ x
= 0º 2´

8,26 ´´

AR0 10:55:45,89



8,26 ´´ -

153º 40´

18. AR

jam 10

= 222º 48´ 18´´

AR

jam 11

= 222º 22´ 33´´ = -0º

= 0º

AR



12,74´´

222º 48´ 18´´

34´ 15´´
55´ 45,89 ´´ x
31´ 49,94´´



jam 10:55:45,89

31´ 49,94´´ 222º

16´

28,06´´

19. d.

J am 10

= -12º

49´ 17´´

d.

J am 11

= -13º

01´ 52´´ -

= 0º

12´ 35´´



55´ 45,89 ´´x

-12º

49´ 17´´

= 0º
d.

11´ 41,70´´



jam 10:55:45,89

11´ 41,70´´ -13º



58,7´´

20. SD

jam 10

= 16º

12´ 72´´

SD

jam 11

= 16º

12´ 38´´ -

= 0º

0´ 34´


= 0º
SD

16º

12´ 72´´

55´ 45,89 ´´ x
0´ 31,60´´



jam 10:55:45,89

0´ 31,60´´ 16º

12´

40,4´´

21. HP

jam 10

= 0º

59´ 30´´

HP

jam 11

= 0º

59´ 28´´

= 0º

0´ 2´´


= 0º
HP



59´ 30´´



0´ 1,86´´ -

-

55´ 45,89 ´´ x
0´ 1,86´´

jam 10:55:45,89



59´

28,14´´

22. t.

= AR0 – AR

+ t0

= 153º 40´12,74´´- 222º 16´28,06´´+ 91º 4´55,90´´

= 22º 28´40,58´´
23. Sin h

= sinØ- sin d + cos Ø cos d cos t
= sin -07º 01´ 44,60´´x sin 10º 59´45´´+ cos -07º 01´

44,60´´
x cos 10º 59´45´´x cos 91º 4´55,90´´
h
24. P

= 0º 58´8,90´´
= cos h x HP
= cos 0º 58´8,90´´x 0º 59´28,14´´
= 0º 59´59,50´´

25. h.0

=h - P

+ SD

= 0º 58´8,90´´- 0º 59´59,50´´+ 16º 12´40,4´´
= 16º 10´49,8´´

= 0,0167 : tan (h0+(7,31(h0 + 4,4)))

26. Refr

= 0,0167 : tan (16º 10´49,8´´+(7,31(16º 10´49,8´´+4,4)))
= 0º 2´36,35´´
27. h

0

= h0 + Refr + Dip
= 16º 10´49,8´´+ 0º 2´36,35´´+ 0º 12´ 45,62´´
= 16º 26´ 11,77´´

28. Sin NF

= (sin Ø x sin d0 ) : (cos Ø x cos d0)
= (sin -07º 01´44,60´´x sin 10º 51´25,6´´) : (cos -07º 01´

44,60´´
x cos 10º 51´25,6´´)
NF
29. PNF

= -1º 20´0,77´´
= cos NF x HP

= cos -1º 20´0,77´´x 0º 59´28,14´´
= 0º 59´59,04´´
30. SBSH

= 90 + NF
= 88º 39´59.23´´

31. SBS

= 90+ NF + PNF – (SD+0,575 + Dip)
= 90 + (-1º 20´0,77´´) + 0º 59´59,04´´- ( 0º 59´58,58´´+
0,575 + 0º 12´ 45,62´´)
= 87º 52´ 44,07´´

32. Lm

= (SBS – t) : 15
= (87º 52´ 44,07´´- 22º 28´40,58´´) : 15
= 4º 21´36,23´´

33. Terb

= ghurub + Lm
= 17º 55´45,89´´+ 4º 21´36,23´´
= 22º 17´22,12´´

34. Tan A0

= -sin Ø : tan t0 + cos Ø tan d : sin t0
= -sin -07º 01´44,60´´: tan 91º 4´55,90´´+ cos -07º 01´

44,60´´x
tan 10º 59´ 45´´: sin 91º 4´55,90´´
A0

35. Tan A

= 10º 55´1,50´´

= -sin Ø : tan t + cos Ø tan d : sin t
= -sin -07º 01´44,60´´: tan 22º 28´40,58´´+ cos -07º 01´

44,60´´
x tan 10º 59´ 45´´: sin 22º 28´40,58´´
A

= 26º 45´58,27´´

36. PH

=A -A0
= 26º 45´58,27´´- 10º 55´1,50´´
= 15º 50´56,77´´

37. Tan AT

= -sin Ø : tan SBS + cos Ø x tan d : sin SBS
= -sin -07º 01´44,60´´: tan 87º 52´ 44,07´´+
cos -07º 01´44,60´´x tan 10º 59´ 45´´: sin 87º 52´

44,07´´
AT

= 10º 55´20,95´´

38. F1 jam 10

= 0, 35121

F1 jam 11

= 0, 35583

0, 35121
-

= -0, 00462
0º 55´ 45,89´´ x
= -0, 00429389216
F1 jam 10:55:45,89

39. NH

-0, 00429
0, 34692

= (√|PH2+ h

0 2

|) : 15

= (√|15º 50´56,77´´2 + 16º 26´ 11,77´´2) : 15
= 1, 52221476154518
= 1º 31´ 19,97´´
=1,5222138
40. Kemiringan hilal
Tan MRG

= (PH : h

0

)

= (15º 50´56,77´´: 16º 26´ 11,77´´)

-

MRG = 43º 57´ 25,22´´
41. Cos J B

= cos h

0

x cos PH

= cos 16º 26´ 11,77´´x cos 15º 50´56,77´´
= 0º 55´21,61´´

Dari perhitungan diatas dapat diketahui bahwa ijtima’ menjelang bulan
Dzulhijjah 1441 H terjadi pada hari selasa pon tanggal 24 Agustus 2020 M
Untuk lokasi Pelabuhan Ratu, Sukabumi (J awa Barat):
Matahari Terbenam
Arah Matahari

= 10º 55´ 45,87´´ (GMT)
= 10º 55´1,50´´

Tinggi hilal

= 16º 26´ 11,77´´

Arah hilal

= 26º 45´58,27´´

Posisi hilal

=15º 50´56,77´´

J arak busur

= 0º 55´21,61´´

Lama hilal

= 4º 21´36,23´´

hilal terbenam
arah trbn. Hilal
iluminasi hilal
nurul hilal

= 22º 17´22,12´´
= 10º 55´20,95´´
= 0, 34692
= 1,5222138

DATA EPHEMERIS TANGGAL 24 AGUSTUS 2020