Aktivitas Antioksidan pada Soyghurt dengan Penambahan Ekstrak Daun Sambung Nyawa (Gynura procumbens) (Soy-Nuraghurt) terhadap Mencit Penderita Kanker

185
163

Lampiran 1.
Perhitungan pemberian injeksi benzo[a]piren dan pencekokan pada mencit
Perhitungan untuk perlakuan pada mencit percobaan :
-

Benzo[a]piren
Dosis benzo[a]piren

= 33,3 mg/kg bb

Berat mencit rata-rata

= 29 g = 0,029 kg

Sehingga

= 33,3 mg/kg x 0,029 kg
= (0,9657 mg + 0,3 ml akuades)/mencit


Banyak mencit yang diberi benzo[a]piren = 18 x 3 hari = 54
54 x 0,3 ml = 16,2 ml
Maka, banyaknya benzo[a]piren ditimbang = 16,2 ml x 0,9657 mg
0,3 ml
= 52,1478 mg + 54 ml akuades
-

Ekstrak daun sambung nyawa
Dosis ekstrak

= 500 mg/kg

Konsentrasi sediaan

= 500 mg/kg
0,3 ml/ 29 g
= 500 mg
1000 g


x 29 g
0,3 ml

= 48,33 mg/ml = 4,83%
Berat ekstrak yang ditimbang untuk sediaan
= 500 mg/kg x 29 g x 12 ekor
= 500 mg/kg x 348 g
= 500 mg/kg x 0,348 kg
= 174 mg = 0,174 g

Universitas Sumatera Utara

186
164

Volume sediaan

= berat ekstrak
Konsentrasi
= 174 mg x 4,83 g/100 ml

= 174 mg x 100 ml
4830 mg
= 3,6 ml

-

Produk soy-nuraghurt
Dosis produk

= 5 g/kg

Konsentrasi sediaan

= 5 g/kg
0,3 ml/ 29 g
= 5 g x 29 g
1000 g
0,3 ml
= 483,3 mg/ml = 48,3%


Berat ekstrak yang ditimbang untuk sediaan
= 5 g/kg x 29 g x 12 ekor
= 5 g/kg x 348 g
= 5 g/kg x 0,348 kg
= 1,74 g
Volume sediaan

= berat ekstrak
Konsentrasi
= 1,74 g x 48,3 g/100 ml
= 1,74 g x 100 ml
48,30 g
= 3,6 ml

Universitas Sumatera Utara

187
165

Lampiran 2.

Data pengamatan dan data analisis bahan baku
Data analisis bahan baku
Analisis
Total padatan(%)*
Kadar air (%)
Kadar abu (%)
Kadar protein (%)
Kadar lemak (%)
Kadar serat (%)
Keterangan :

Buah sirsak
7,8529
79,3629
3,8496
0,8881
0,8526
4,0668

Daun sambung nyawa

1,7618
82,4898
4,3232
1,1054
1,1510
6,4458

* = berdasarkan sari sirsak dan ekstrak daun sambung nyawa

70

60

60

50

% Hambatan (%)

70


y = 0,174x + 46,34
R² = 0,963

40
30
20

50
30
20
10

0

0
0

50


100

y = 0,190x + 45,88
R² = 0,938

40

10
150

0

50

Konsentrasi (µg/ml)

100

150


Konsentrasi (µg/ml)

(a)

% Hambatan (%)

% Hambatan (%)

Kurva perhitungan IC50 untuk ekstrak daun sambung nyawa

(b)

70
60
50
40
30
20
10
0


y = 0,166x + 46,94
R² = 0,923

0

20

40

60

80

100

120

Konsentrasi (µg/ml)


(c)

Universitas Sumatera Utara

188
166

50
40

y = 0,102x + 43,70
R² = 0,839

30
20
10
0
0

50

100

% Hambatan (%)

% Hambatan (%)

60

60
50
40
30
20
10
0

150

y = 0,132x + 42,00
R² = 0,969

0

50

Konsentrasi (µg/ml)

100

150

Konsentrasi (µg/ml)

(d)

(e)

% Hambatan (%)

60
50

y = 0,130x + 41,57
R² = 0,983

40
30
20
10
0
0

50

100

150

Konsentrasi (µg/ml)

(f)
Gambar kurva perhitungan IC50 untuk ekstrak daun sambung nyawa ulangan 1 (a)
ulangan 2 (b), ulangan 3 (c) dan sari buah sirsak ulangan 1 (d), ulangan 2 (e) dan
ulangan 3 (f)

Universitas Sumatera Utara

167
189

Lampiran 3.
Data pengamatan dan data analisis sidik ragam aktivitas antioksidan
Data analisis aktivitas antioksidan (IC50) (µg/ml)
Ulangan
Perlakuan
I
II
II
F1P1
58,5430
63,5455
68,6538
F1P2
88,6364
86,2500
86,6667
F1P3
90,7407
70,6757
89,3103
F1P4
76,6216
82,6667
75,8333
F2P1
50,7031
64,4444
64,4681
F2P2
69,2523
60,5319
78,0488
F2P3
86,8750
74,5098
84,4318
F2P4
73,4328
81,3889
68,9109
F3P1
50,1840
53,5556
51,7500
F3P2
56,8794
59,1026
68,7500
F3P3
76,6667
67,6316
75,0769
F3P4
69,7037
69,8000
55,3125
F4P1
42,2603
44,2529
44,2857
F4P2
42,5275
41,2121
53,7705
F4P3
65,0370
59,5960
61,9828
F4P4
62,9487
45,3659
49,1667
Total
Rataan

Total

Rataan

190,7423
261,5530
250,7268
235,1216
179,6157
207,8330
245,8166
223,7326
155,4896
184,7320
219,3752
194,8162
130,7989
137,5101
186,6158
157,4812
3161,9606

63,5808
87,1843
83,5756
78,3739
59,8719
69,2777
81,9389
74,5775
51,8299
61,5773
73,1251
64,9387
43,5996
45,8367
62,2053
52,4937
65,8742

Daftar analisis sidik ragam aktivitas antioksidan (IC50) (µg/ml)
SK
db
JK
KT
F. Hit
15 8009,1263 533,9418 12,8182 **
Perlakuan
3
4936,7017 1645,5672 39,5046 **
F
3
2574,6849 858,2283 20,6032 **
P
9
497,7398
55,3044
1,3277 tn
FxP
32 1332,9615
41,6550
Galat
47 9342,0878
Total

Keterangan =
FK
KK
**
tn

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

= 208291,559
= 9,797%
= Sangat nyata
= Tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

190
168

Data analisis aktivitas antioksidan soy-nuraghurt
% Hambatan pada konsentrasi tertentu (µg/ml)
Kode
5
10
25
50
100
F1P1U1 39,7070 42,4908
46,8132
50,4762
55,0916
F1P1U2 43,1498 44,6863
46,1588
47,7593
54,3534
F1P1U3 46,7607 47,2097
47,7229
48,5568
51,9564
F1P2U1 41,2454 43,6630
44,6154
47,9121
50,3297
F1P2U2 47,2471 47,3752
48,3355
49,1037
50,3201
F1P2U3 45,9269 47,0173
47,6588
47,7229
50,8659
FIP3U1 41,6850 44,2491
45,1282
47,2527
50,4029
FIP3U2 44,4942 45,0064
47,5672
49,2958
51,7286
FIP3U3 41,5430 42,8783
45,5490
47,4777
50,3709
FIP4U1 37,8755 41,4652
42,5641
46,3004
53,2601
FIP4U2 44,4942 45,7746
47,1831
48,5915
50,7682
FIP4U3 45,9199 46,7359
48,2196
49,3323
50,8160
F2P1U1 42,7106 44,8352
46,9597
52,3077
55,2381
F2P1U2 43,7900 45,9027
47,8233
49,4878
52,4328
F2P1U3 47,0173 47,2097
47,4022
48,9416
51,8281
F2P2U1 41,0989 45,1282
45,9341
48,2784
53,0403
F2P2U2 45,1344 45,3905
45,5186
49,8720
53,5851
F2P2U3 47,2097 47,4022
47,9153
48,0436
51,3149
F2P3 U1 40,8059 43,2967
44,1758
47,6923
50,6960
F2P3 U2 41,5493 44,9424
45,1344
47,1831
52,7529
F2P3 U3 41,8398 43,3234
46,2908
47,1810
50,9644
F2P4U1 38,8278 43,6630
44,3223
45,6410
53,9194
F2P4U2 47,2471 47,5032
48,2074
48,4635
50,8963
F2P4U3 43,5460 44,0653
46,3650
46,8843
53,5608
F3P1U1 40,0733 43,1502
48,9377
50,9158
57,1429
F3P1U2 45,1985 46,2228
47,6953
49,9360
54,0973
F3P1U3 46,4400 46,8890
47,0173
50,4811
53,8165
F3P2U1 41,6117 43,8095
44,8352
51,4286
55,1648
F3P2U2 44,4302 46,5429
47,9513
50,3841
52,6248
F3P2U3 47,4022 47,9153
48,3643
48,8133
51,5074
F3P3U1 38,7546 41,8315
44,2491
46,1538
53,0403
F3P3U2 42,0615 43,2778
45,3265
49,6159
53,0090
F3P3U3 44,5104 46,2908
47,4777
48,2196
51,6320
F3P4U1 40,5128 43,1502
44,6154
45,7143
54,7253
F3P4U2 46,5429 46,6709
48,3995
49,1677
51,4085
F3P4U3 43,8427 44,2878
44,8813
50,5193
55,4154
F4P1U1 42,3443 47,1795
48,8645
49,9634
58,6813
F4P1U2 45,1344 47,2471
49,3598
51,4085
54,2894
F4P1U3 47,1456 47,6588
48,2360
51,1867
53,6883
F4P2U1 45,2015 47,1062
49,1575
52,0879
54,4322
F4P2U2 46,8630 48,3995
49,4238
50,5122
53,8412

IC50
(µg/ml)
58,5430
63,5455
68,6538
88,6364
86,2500
86,6667
90,7407
70,6757
89,3103
76,6216
82,6667
75,8333
50,7031
64,4444
64,4681
69,2523
60,5319
78,0488
86,8750
74,5098
84,4318
73,4328
81,3889
68,9109
50,1840
53,5556
51,7500
56,8794
59,1026
68,7500
76,6667
67,6316
75,0769
69,7037
69,8000
55,3125
42,2603
44,2529
44,2857
42,5275
41,2121

Universitas Sumatera Utara

169
191

% Hambatan pada konsentrasi tertentu (µg/ml)
5
10
25
50
100
45,9910 46,9532
47,7229
50,1604
51,9564
40,4396 43,1502
44,1026
50,4762
53,6264
43,9181 45,3265
47,5672
48,4635
54,0973
42,2107 43,0267
47,9228
49,2582
53,7092
40,1465 43,2967
44,2491
46,5201
56,4103
45,5826 47,0551
49,1037
51,4725
53,8412
46,5134 47,8487
49,6291
49,7774
53,0415

Kode
F4P2U3
F4P3U1
F4P3U2
F4P3U3
F4P4U1
F4P4U2
F4P4U3

IC50
(µg/ml)
53,7705
65,0370
59,5960
61,9828
62,9487
45,3659
49,1667

Grafik analisis aktivitas antioksidan kontrol (Vitamin C)
60

%Hambatan

50
40
y = 1,271x + 32,63
R² = 0,804

30
20
10
0
0

2

4

6

8

10

12

14

Konsentrasi (µg/ml)

Universitas Sumatera Utara

170
192

Lampiran 4.
Data Pengamatan dan data analisis sidik ragam total padatan (%)
Data analisis total padatan (%)
Ulangan
Kode
I
II
F1P1
26,0502
25,8405
F1P2
25,3824
25,4457
F1P3
21,3201
24,5852
F1P4
22,4797
22,4831
F2P1
25,6436
25,9865
F2P2
24,9978
25,0370
F2P3
23,0221
25,4827
F2P4
22,1951
22,2780
F3P1
25,9640
24,6749
F3P2
24,3687
25,1667
F3P3
22,7682
21,9673
F3P4
21,8249
22,4755
F4P1
25,3220
25,0231
F4P2
25,7365
24,8405
F4P3
21,8631
22,1098
F4P4
22,0207
21,6802
Total
Rataan

III
26,4436
24,8690
22,8724
22,6658
26,4212
25,5779
20,7204
21,9997
26,4413
23,4257
22,8588
21,9974
27,0049
22,6899
22,1479
21,7408

Daftar analisis sidik ragam total padatan (%)
SK
db
JK
KT
15 118,4503 7,8967
Perlakuan
3
4,0794
1,3598
F
3 113,2000 37,7333
P
9
1,1708
0,1301
FxP
32 28,8413
0,9013
Galat
47 147,2915
Total

Keterangan =
FK
KK
**
tn

Total

Rataan

78,3343
75,6971
68,7778
67,6287
78,0514
75,6128
69,2252
66,4728
77,0801
72,9611
67,5942
66,2977
77,3500
73,2669
66,1208
65,4417
1145,9126

26,1114
25,2324
22,9259
22,5429
26,0171
25,2043
23,0751
22,1576
25,6934
24,3204
22,5314
22,0992
25,7833
24,4223
22,0403
21,8139
23,8732

F. Hit
8,7615
1,5087
41,8660
0,1443

**
tn
**
tn

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

= 27356,57878
= 3,977%
= Sangat nyata
= Tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

193
171

Lampiran 5.
Data Pengamatan dan data analisis sidik ragam kadar air (%)
Data analisis kadar air (%)
Kode
F1P1
F1P2
F1P3
F1P4
F2P1
F2P2
F2P3
F2P4
F3P1
F3P2
F3P3
F3P4
F4P1
F4P2
F4P3
F4P4
Total
Rataan

I
73,9498
74,6176
78,6799
77,5203
74,3564
75,0022
76,9779
77,8049
74,0360
75,6313
77,2318
78,1751
74,6780
74,2635
78,1369
77,9793

Ulangan
II
74,1595
74,5543
75,4148
77,5169
74,0135
74,9630
74,5173
77,7220
75,3251
74,8333
78,0327
77,5245
74,9769
75,1595
77,8902
78,3198

III
73,5564
75,1310
77,1276
77,3342
73,5788
74,4221
79,2796
78,0003
73,5587
76,5743
77,1412
78,0026
72,9951
77,3101
77,8521
78,2592

Rataan

221,6657
224,3029
231,2222
232,3713
221,9486
224,3872
230,7748
233,5272
222,9199
227,0389
232,4058
233,7023
222,6500
226,7331
233,8792
234,5583
3654,0874

73,8886
74,7676
77,0741
77,4571
73,9829
74,7957
76,9249
77,8424
74,3066
75,6796
77,4686
77,9008
74,2167
75,5777
77,9597
78,1861
76,1268

Daftar analisis sidik ragam total padatan (%)
SK
db
JK
KT
15 118,4503 7,8967
Perlakuan
3 4,079419 1,3598
F
3
113,2
37,7333
P
9
1,170811
0,1301
FxP
32 28,84125 0,9013
Galat
47
Total

Keterangan =
FK
KK
**
tn

Total

F. Hit
8,7615
1,5087
41,8660
0,1443

**
tn
**
tn

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

= 278174,0505
= 0,47%
= Sangat nyata
= Tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

194
172

Lampiran 6.
Data Pengamatan dan data analisis sidik ragam kadar abu (%)
Data analisis kadar abu (%)
Ulangan
Kode
I
II
F1P1
2,2837
2,0785
F1P2
2,8751
2,7129
F1P3
2,4689
3,0577
F1P4
2,6669
2,5542
F2P1
2,0883
2,0538
F2P2
2,3295
2,6522
F2P3
2,8677
2,8791
F2P4
3,0829
3,0405
F3P1
2,0921
2,2207
F3P2
2,6371
3,4586
F3P3
2,9005
2,8839
F3P4
3,1516
2,9049
F4P1
2,7477
2,5889
F4P2
3,0356
2,9832
F4P3
3,1723
2,7969
F4P4
3,4354
3,3405
Total
Rataan

III
2,0042
2,7381
2,7765
2,6126
2,4408
2,9640
2,6194
2,9575
2,3456
2,9418
2,9975
3,0554
2,4229
2,8063
2,9851
3,2646

Daftar analisis sidik ragam kadar abu (%)
SK
db
JK
KT
5,252809
0,3502
Perlakuan 15
3
1,063573
0,3545
F
3
3,699866
1,2333
P
9
0,48937
0,0544
FxP
32
1,163446
0,0364
Galat
47
Total

Keterangan =
FK
KK
**
tn

Total
6,3663
8,3261
8,3031
7,8337
6,5828
7,9457
8,3661
9,0809
6,6584
9,0376
8,7819
9,1120
7,7595
8,8252
8,9542
10,0405
131,9740

Rataan
2,1221
2,7754
2,7677
2,6112
2,1943
2,6486
2,7887
3,0270
2,2195
3,0125
2,9273
3,0373
2,5865
2,9417
2,9847
3,3468
2,7495

F. Hit
9,6317
9,7510
33,9210
1,4955

**
**
**
tn

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

= 362,8572165
= 8,481%
= Sangat nyata
= Tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

195
173

Lampiran 7.
Data Pengamatan dan data analisis sidik ragam kadar protein (%)
Data analisis kadar protein (%)
Ulangan
Kode
I
II
F1P1
8,5152
8,5637
F1P2
8,5706
8,8569
F1P3
8,1686
8,1121
F1P4
9,9015
9,9611
F2P1
8,8614
8,6569
F2P2
10,7877
10,8233
F2P3
9,2160
9,4451
F2P4
10,7294
10,8545
F3P1
8,5863
8,5576
F3P2
8,0630
8,1184
F3P3
9,5654
9,6277
F3P4
10,3745
10,2425
F4P1
8,5905
8,5493
F4P2
9,2357
9,0784
F4P3
9,7548
9,5883
F4P4
8,0466
7,9418
Total
Rataan

III
8,5119
8,8337
8,0521
9,8679
8,5971
10,7157
9,2845
10,8255
8,5556
8,0936
9,5727
10,3291
8,6737
9,1726
9,7303
8,0618

Daftar analisis sidik ragam kadar protein (%)
SK
db
JK
KT
F. Hit
2,5334
400,9254
Perlakuan 15 38,0005
3
3,4522
1,1507
182,1144
F
3 28,8517
9,6172 1522,0042
P
9
5,6966
0,6330
100,1695
FxP
32
0,2022
0,0063
Galat
47 38,2027
Total

Total

Rataan

25,5907
26,2612
24,3329
29,7305
26,1154
32,3267
27,9456
32,4094
25,6995
24,2751
28,7657
30,9462
25,8134
27,4868
29,0734
24,0503
440,8228

8,5302
8,7537
8,1110
9,9102
8,7051
10,7756
9,3152
10,8031
8,5665
8,0917
9,5886
10,3154
8,6045
9,1623
9,6911
8,0168
9,1838

**
**
**
**

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

Keterangan =
FK
= 4048,432143
KK
= 0,866%
**
= Sangat nyata

Universitas Sumatera Utara

196
174

Lampiran 8.
Data Pengamatan dan data analisis sidik ragam kadar lemak (%)
Data analisis kadar lemak (%)
Ulangan
Kode
I
II
F1P1
5,6295
5,6219
F1P2
5,2755
5,5736
F1P3
2,2495
2,3694
F1P4
1,5479
1,7299
F2P1
5,1175
5,0219
F2P2
4,1550
5,3657
F2P3
1,3294
1,4025
F2P4
2,7436
2,4780
F3P1
4,2141
4,3262
F3P2
3,3874
3,9514
F3P3
2,8474
2,6968
F3P4
2,7220
2,2760
F4P1
4,0986
4,1731
F4P2
3,9161
3,4788
F4P3
2,5696
2,6608
F4P4
5,2303
5,5436
Total
Rataan

III
5,6276
5,3845
2,4711
1,6553
5,1158
4,8591
1,0964
2,2100
4,1672
3,6771
2,1271
2,2446
4,1963
3,5151
2,9355
5,4592

Daftar analisis sidik ragam kadar lemak (%)
SK
db
JK
KT
F. Hit
6,0589 103,2670
Perlakuan 15 90,8838
3 4,2330
1,4110
24,0487
F
3 50,9054
16,9685 289,2071
P
9 35,7454
3,9717
67,6931
FxP
32 1,8775
0,0587
Galat
47 92,7613
Total

Total

Rataan

16,8789
16,2336
7,0899
4,9330
15,2552
14,3797
3,8283
7,4316
12,7076
11,0159
7,6713
7,2426
12,4681
10,9100
8,1659
16,2332
172,4449

5,6263
5,4112
2,3633
1,6443
5,0851
4,7932
1,2761
2,4772
4,2359
3,6720
2,5571
2,4142
4,1560
3,6367
2,7220
5,4111
3,5926

**
**
**
**

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

Keterangan =
FK
= 619,526075
KK
= 6,74%
**
= Sangat nyata

Universitas Sumatera Utara

197
175

Lampiran 9.
Data Pengamatan dan data analisis sidik ragam kadar serat kasar (%)
Data analisis kadar serat kasar (%)
Ulangan
Kode
I
II
F1P1
1,9635
2,0711
F1P2
1,6165
1,4518
F1P3
1,6702
1,5272
F1P4
2,4139
1,8373
F2P1
2,8667
2,5104
F2P2
2,3559
2,2092
F2P3
2,3559
2,3346
F2P4
1,9288
2,1217
F3P1
3,1428
3,1279
F3P2
2,8286
2,7653
F3P3
2,1821
2,0424
F3P4
2,0954
2,0313
F4P1
4,6373
4,8098
F4P2
2,9779
3,0285
F4P3
2,3747
2,3601
F4P4
2,1116
2,0321
Total
Rataan

Daftar analisis sidik ragam kadar serat (%)
SK
db
JK
KT
24,5802
1,6387
Perlakuan 15
3
9,6991
3,2330
F
3
8,3685
2,7895
P
9
6,5126
0,7236
FxP
32
0,7849
0,0245
Galat
47
25,3651
Total

III
2,0979
1,5159
1,5936
1,5248
2,4583
2,2258
2,1539
2,1579
2,8909
2,8102
2,1749
2,0544
4,5052
2,9556
2,2017
2,3448

Total

Rataan

6,1325
4,5843
4,7911
5,7760
7,8353
6,7910
6,8445
6,2084
9,1616
8,4041
6,3994
6,1810
13,9523
8,9621
6,9365
6,4885
115,4486

2,0442
1,5281
1,5970
1,9253
2,6118
2,2637
2,2815
2,0695
3,0539
2,8014
2,1331
2,0603
4,6508
2,9874
2,3122
2,1628
2,4052

F. Hit
66,8043
131,8013
113,7206
29,4999

**
**
**
**

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

Keterangan =
FK
= 277,6744055
KK
= 6,51%
**
= Sangat nyata

Universitas Sumatera Utara

198
176

Lampiran 10.
Data Pengamatan dan data analisis sidik ragam total asam laktat (%)
Data analisis total asam laktat (%)
Ulangan
Kode
I
II
F1P1
0,6827
0,6484
F1P2
0,6583
0,6727
F1P3
0,5757
0,6230
F1P4
0,5878
0,5628
F2P1
0,6058
0,6242
F2P2
0,6628
0,6486
F2P3
0,5712
0,5828
F2P4
0,5676
0,5749
F3P1
0,6411
0,6527
F3P2
0,5522
0,5495
F3P3
0,5768
0,5403
F3P4
0,5331
0,5455
F4P1
0,6194
0,6241
F4P2
0,5508
0,5497
F4P3
0,5523
0,5440
F4P4
0,5408
0,5292
Total
Rataan

II
0,6794
0,6676
0,6175
0,5930
0,6229
0,6628
0,5697
0,5706
0,6474
0,5616
0,5372
0,5420
0,6082
0,5507
0,5530
0,5392

Daftar analisis sidik ragam total asam laktat (%)
SK
db
JK
KT
F. Hit
0,1011 0,0067
46,5499
Perlakuan 15
3
0,0341 0,0114
78,5471
F
3
0,0484 0,0161
111,5081
P
9
0,0185 0,0021
14,2315
FxP
32
0,0046 0,0001
Galat
47
0,1057
Total

Total

Rataan

2,0105
1,9986
1,8163
1,7437
1,8529
1,9742
1,7237
1,7132
1,9412
1,6633
1,6543
1,6206
1,8516
1,6512
1,6494
1,6092
28,4738

0,6702
0,6662
0,6054
0,5812
0,6176
0,6581
0,5746
0,5711
0,6471
0,5544
0,5514
0,5402
0,6172
0,5504
0,5498
0,5364
0,5932

**
**
**
**

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

Keterangan =
FK
= 16,89221413
KK
= 2,028%
**
= Sangat nyata

Universitas Sumatera Utara

199
177

Lampiran 11.
Data Pengamatan dan data analisis sidik ragam total bakteri asam
laktat (log CFU/g)
Data analisis total bakteri asam laktat (log CFU/g)
Ulangan
Total
Kode
I
II
II
F1P1
8,4771 8,5911 8,5051 25,5733
F1P2
8,5315 8,6532 8,7782 25,9628
F1P3
8,5185 8,7404 8,6232 25,8821
F1P4
8,6335 8,8388 8,7324 26,2047
F2P1
8,5185 8,5315 8,3802 25,4302
F2P2
8,7243 8,8195 8,6812 26,2251
F2P3
8,9638 8,9685 8,8388 26,7711
F2P4
8,4771 8,8129 8,6232 25,9133
F3P1
8,3979 8,4771 8,5441 25,4191
F3P2
8,5185 8,3222 8,4314 25,2721
F3P3
8,6812 8,7160 8,6021 25,9993
F3P4
8,5911 8,6902 8,8129 26,0942
F4P1
8,3617 8,4624 8,4914 25,3155
F4P2
8,3979 8,3424 8,4914 25,2317
F4P3
8,5315 8,6232 8,5441 25,6988
F4P4
8,6021 8,7160 8,7160 26,0341
Total
413,0275
Rataan

Rataan
(CFU/g)
3,3 x 10⁸
4,5 x 10⁸
4,2 x 10⁸
5,4 x 10⁸
3,0 x 10⁸
5,5 x 10⁸
8,4 x 10⁸
4,3 x 10⁸
3,0 x 10⁸
2,7 x 10⁸
4,6 x 10⁸
5,0 x 10⁸
2,7 x 10⁸
2,6 x 10⁸
3,7 x 10⁸
4,8 x 10⁸

Rataan
8,5244
8,6543
8,6274
8,7349
8,4767
8,7417
8,9237
8,6378
8,4730
8,4240
8,6664
8,6981
8,4385
8,4106
8,5663
8,6780
8,6047

Daftar analisis sidik ragam total bakteri asam laktat (log CFU/g)
SK
db
JK
KT
F. Hit
F 0,05
0,8971
0,0598
7,0734
**
1,99
Perlakuan 15
3
0,2070
0,0690
8,1595
**
2,9
F
3
0,4002
0,1334
15,7784 **
2,9
P
9
0,2899
0,0322
3,8098
**
2,19
FxP
32
0,2706
0,0085
Galat
47
1,1676
Total

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

Keterangan =
FK
= 3553,9935
KK
= 1,69%
**
= Sangat nyata

Universitas Sumatera Utara

200
178

Lampiran 12.
Data Pengamatan dan data analisis sidik ragam kadar vitamin C
(mg/100 bahan)
Data analisis kadar vitamin C (mg/100 g bahan)
Ulangan
Kode
I
II
III
F1P1
12,6756
10,5958
10,3221
F1P2
11,3682
12,6751
11,3483
F1P3
8,5331
9,8789
9,3651
F1P4
9,8738
9,9661
8,4694
F2P1
8,5028
10,5567
8,0526
F2P2
9,2139
9,3678
8,5070
F2P3
9,8599
8,5092
8,9033
F2P4
7,8166
8,8609
8,4420
F3P1
8,5359
9,1475
8,4894
F3P2
9,9177
8,9193
8,0118
F3P3
8,4264
7,5180
8,4599
F3P4
7,0696
9,1830
7,5770
F4P1
8,4894
9,1564
8,5454
F4P2
9,1956
8,5229
8,4375
F4P3
7,0439
8,5053
7,5645
F4P4
7,0459
8,4482
8,4829
Total
Rataan

Total

Rataan

33,5935
35,3916
27,7771
28,3093
27,1121
27,0887
27,2724
25,1195
26,1728
26,8488
24,4043
23,8297
26,1912
26,1561
23,1137
23,9770
432,3577

11,1978
11,7972
9,2590
9,4364
9,0374
9,0296
9,0908
8,3732
8,7243
8,9496
8,1348
7,9432
8,7304
8,7187
7,7046
7,9923
9,0075

Daftar analisis sidik ragam kadar vitamin C (mg/100 g bahan)
SK
db
JK
KT
F. Hit
15 56,4220 3,7615
6,1091
**
Perlakuan
3 34,1154 11,3718
18,4693
**
F
3 56,4220 18,8073
30,5456
**
P
9
6,7554
0,7506
1,2191
tn
FxP
32 19,7028 0,6157
Galat
47 76,1248
Total
Keterangan =
FK
KK
**
tn

F 0,05 F 0,01
1,99
2,65
2,9
4,46
2,9
4,46
2,19
3,02

= 3939,6825
= 8,66%
= Sangat nyata
= Tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

179
201

Lampiran 13.
Data Pengamatan dan data analisis sidik ragam viskositas (pa.s)
Data analisis viskositas (poise)
Ulangan
Kode
I
II
F1P1
2,1557
2,3196
F1P2
2,4826
2,5782
F1P3
4,0497
4,5012
F1P4
2,7647
2,8226
F2P1
2,5384
2,3179
F2P2
2,8935
2,8338
F2P3
3,0951
3,4810
F2P4
7,7178
7,6675
F3P1
2,5480
2,4006
F3P2
3,9754
3,6499
F3P3
5,4556
5,3830
F3P4
7,1592
7,2653
F4P1
4,0089
4,3949
F4P2
5,1386
5,3614
F4P3
5,5837
5,4457
F4P4
7,2759
7,8670
Total
Rataan

III
2,3858
2,5212
4,0740
2,5224
2,4946
2,8892
3,3414
7,4094
2,5212
3,7141
5,3076
7,2425
4,2141
5,5118
5,4161
7,7112

Daftar analisis sidik ragam viskositas (poise)
SK
db
JK
KT
F. Hit
161,4001 10,7600 424,6701
Perlakuan 15
3
47,4234 15,8078 623,8941
F
3
78,6036 26,2012 1034,0955
P
9
35,3730 3,9303 155,1204
FxP
32
0,8108
0,0253
Galat
47 162,2109
Total

Total
6,8611
7,5819
12,6249
8,1097
7,3508
8,6165
9,9174
22,7947
7,4698
11,3394
16,1462
21,6669
12,6179
16,0118
16,4455
22,8541
208,4087

Rataan
2,2870
2,5273
4,2083
2,7032
2,4503
2,8722
3,3058
7,5982
2,4899
3,7798
5,3821
7,2223
4,2060
5,3373
5,4818
7,6180
4,3418

**
**
**
**

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

Keterangan =
FK
= 904,8785771
KK
= 3,67%
**
= Sangat nyata

Universitas Sumatera Utara

202
180

Lampiran 14.
Data Pengamatan dan data analisis sidik ragam total gula (%)
Data analisis total gula (%)
Kode
F1P1
F1P2
F1P3
F1P4
F2P1
F2P2
F2P3
F2P4
F3P1
F3P2
F3P3
F3P4
F4P1
F4P2
F4P3
F4P4
Total
Rataan

I
21,3631
21,1476
21,4094
21,2821
21,0817
21,2324
21,2181
21,4205
21,1973
21,3663
21,2083
21,2262
21,3269
21,0674
21,3080
21,3179

Ulangan
II
21,2233
21,3557
21,2206
21,3908
21,1852
21,4027
21,2343
21,3709
21,4225
21,3428
21,1681
21,2340
21,3780
21,1573
21,3835
21,2054

Total

Rataan

63,9175
63,9842
64,0663
63,8127
63,4377
64,0272
63,5570
64,1925
64,0136
64,1700
63,6247
63,9160
63,8024
63,3099
64,0075
63,7664
1021,6056

21,3058
21,3281
21,3554
21,2709
21,1459
21,3424
21,1857
21,3975
21,3379
21,3900
21,2082
21,3053
21,2675
21,1033
21,3358
21,2555
21,2834

Daftar analisis sidik ragam total gula (%)
SK
db
JK
KT
15
0,3246
0,0216
Perlakuan
3
0,0453
0,0151
F
3
0,0132
0,0044
P
9
0,2661
0,0296
FxP
32
0,2976
0,0093
Galat
47
0,6222
Total
Keterangan =
FK
KK
**
tn

III
21,3311
21,4808
21,4364
21,1398
21,1708
21,3922
21,1046
21,4011
21,3937
21,4610
21,2483
21,4559
21,0975
21,0853
21,3161
21,2432

F. Hit
2,3266
1,6225
0,4716
3,1796

*
tn
tn
**

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

= 21743,90426
= 0,453%
= Sangat nyata
= Tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

181
203

Lampiran 15.

Absorbansi (nm)

Kurva standar total gula
1,40
1,20
1,00
0,80
0,60
0,40
0,20
0,00

y = 0,011x + 0,422
R² = 0,944

0

10

20

30

40

50

60

70

Konsentrasi larutan standar (ppm)

Universitas Sumatera Utara

204
182

Lampiran 16.
Data Pengamatan dan data analisis sidik ragam total soluble solid (°brix)
Data analisis total soluble solid (%)
Ulangan
Kode
I
II
F1P1
14,0342
14,0769
F1P2
14,8853
14,9550
F1P3
15,3054
15,0699
F1P4
15,5431
14,9995
F2P1
13,8462
13,9818
F2P2
13,5144
12,7898
F2P3
14,0203
13,4408
F2P4
14,3005
14,8712
F3P1
13,4709
13,3604
F3P2
12,7726
12,7248
F3P3
13,7933
13,3510
F3P4
14,3679
13,4473
F4P1
12,0963
13,5010
F4P2
12,5933
12,7282
F4P3
14,7907
14,2095
F4P4
13,7941
13,4946
Total
Rataan

III
13,9398
15,0389
14,9710
14,2121
13,6656
12,7168
14,2284
15,5667
13,4955
13,3984
13,2939
14,1696
13,5509
12,7462
13,5847
12,5471

Daftar analisis sidik ragam total soluble solid (°brix)
SK
db JK
KT
F. Hit
15
28,1668
1,8778
9,4187
Perlakuan
3 15,1760
5,0587
25,3737
F
3 6,4642
2,1547
10,8079
P
9 6,5266
0,7252
3,6374
FxP
32 6,3797
0,1994
Galat
47 34,5465
Total

Total

Rataan

42,0509
44,8793
45,3463
44,7548
41,4936
39,0210
41,6895
44,7384
40,3268
38,8958
40,4382
41,9848
39,1482
38,0676
42,5849
39,8357
665,2558

14,0170
14,9598
15,1154
14,9183
13,8312
13,0070
13,8965
14,9128
13,4423
12,9653
13,4794
13,9949
13,0494
12,6892
14,1950
13,2786
13,8595

**
**
**
**

F 0,05 F 0,01
1,99
2,65
2,9
4,46
2,9
4,46
2,19
3,02

Keterangan =
FK
= 9228,878352
KK
= 3,22%
**
= Sangat nyata

Universitas Sumatera Utara

205
183

Lampiran 17.
Data pengamatan dan data analisis sidik ragam uji organoleptik warna
Data analisis uji organoleptik warna
Ulangan
Kode
I
II
F1P1
3,60
3,13
F1P2
3,73
3,27
F1P3
3,73
3,60
F1P4
3,67
3,40
F2P1
3,13
3,47
F2P2
3,33
3,27
F2P3
3,47
3,00
F2P4
3,67
3,27
F3P1
3,40
3,13
F3P2
3,07
3,27
F3P3
3,13
3,60
F3P4
2,87
3,33
F4P1
2,67
3,00
F4P2
3,07
3,13
F4P3
3,00
3,00
F4P4
3,13
3,07
Total
Rataan

III
3,47
3,27
3,13
3,47
3,07
3,40
3,60
3,27
2,87
3,40
3,00
3,60
3,27
3,07
3,33
3,27

Daftar analisis sidik ragam uji organoleptik warna
SK
db
JK
KT
F. Hit
1,0593
0,0706
1,2183
Perlakuan 15
3
0,8985
0,2995
5,1672
F
3
0,1489
0,0496
0,8562
P
9
0,0119
0,0013
0,0227
FxP
32
1,8548
0,0580
Galat
47
2,9141
Total
Keterangan =
FK
KK
**
tn

Total

Rataan

10,20
10,27
10,47
10,53
9,67
10,00
10,07
10,20
9,40
9,73
9,73
9,80
8,93
9,27
9,33
9,47
157,07

3,40
3,42
3,49
3,51
3,22
3,33
3,36
3,40
3,13
3,24
3,24
3,27
2,98
3,09
3,11
3,16
3,27

tn
**
tn
tn

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

= 513,9570
= 4,60%
= Sangat nyata
= Tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

206
184

Lampiran 18.
Data pengamatan dan data analisis sidik ragam uji organoleptik aroma
Data analisis uji organoleptik aroma
Ulangan
Kode
I
II
F1P1
3,27
3,27
F1P2
3,20
3,47
F1P3
3,07
2,80
F1P4
3,27
3,13
F2P1
3,20
3,20
F2P2
3,40
3,73
F2P3
2,93
3,33
F2P4
3,27
2,73
F3P1
3,13
3,20
F3P2
3,00
3,40
F3P3
2,60
2,93
F3P4
2,53
2,73
F4P1
2,67
2,87
F4P2
3,13
3,33
F4P3
2,93
2,80
F4P4
2,33
2,40
Total
Rataan

III
3,73
3,60
3,00
3,27
3,13
3,53
2,87
2,80
3,53
3,40
3,00
2,80
2,87
2,73
2,80
2,60

Daftar analisis sidik ragam uji organoleptik aroma
SK
db
JK
KT
F. Hit
0,2695
7,0312
Perlakuan 15 4,0430
3
1,5244
0,5081
13,2560
F
3
1,9178
0,6393
16,6763
P
9
0,6007
0,0667
1,7413
FxP
32 1,2267
0,0383
Galat
47 5,2696
Total
Keterangan =
FK
KK
**
tn

Total

Rataan

10,27
10,27
8,87
9,67
9,53
10,67
9,13
8,80
9,87
9,80
8,53
8,07
8,40
9,20
8,53
7,33
146,93

3,42
3,42
2,96
3,22
3,18
3,56
3,04
2,93
3,29
3,27
2,84
2,69
2,80
3,07
2,84
2,44
3,06

**
**
**
tn

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

= 449,7793
= 6,396%
= Sangat nyata
= Tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

207
185

Lampiran 19.
Data pengamatan dan data analisis sidik ragam uji organoleptik rasa
Data analisis uji organoleptik rasa
Ulangan
Kode
I
II
F1P1
3,60
3,47
F1P2
3,40
3,53
F1P3
3,60
3,60
F1P4
3,33
3,60
F2P1
3,60
3,13
F2P2
3,53
3,53
F2P3
3,33
3,20
F2P4
3,27
2,73
F3P1
3,20
3,13
F3P2
3,00
3,40
F3P3
3,13
3,60
F3P4
2,60
2,80
F4P1
2,87
2,93
F4P2
3,20
3,13
F4P3
3,20
2,93
F4P4
2,33
2,53
Total
Rataan

III
3,67
3,53
3,40
3,40
2,80
3,53
3,13
2,87
3,33
2,93
3,27
2,80
2,60
3,00
2,93
2,53

Daftar analisis sidik ragam uji organoleptik rasa
SK
db
JK
KT
F. Hit
15
4,6095 0,3073
9,4286
Perlakuan
3
2,7166 0,9055
27,7831
F
3
1,2603 0,4201
12,8892
P
9
0,6327 0,0703
2,1569
FxP
32
1,0430 0,0326
Galat
47
5,6525
Total
Keterangan =
FK
KK
**
tn

Total

Rataan

10,73
10,47
10,60
10,33
9,53
10,60
9,67
8,87
9,67
9,33
10,00
8,20
8,40
9,33
9,07
7,40
152,20

3,58
3,49
3,53
3,44
3,18
3,53
3,22
2,96
3,22
3,11
3,33
2,73
2,80
3,11
3,02
2,47
3,17

**
**
**
tn

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

= 482,6008
= 5,69%
= Sangat nyata
= Tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

208
186

Lampiran 20.
Data pengamatan dan data analisis sidik ragam uji organoleptik tekstur
Data analisis uji organoleptik tekstur
Ulangan
Kode
I
II
F1P1
3,07
3,07
F1P2
3,13
2,73
F1P3
3,60
2,80
F1P4
4,13
3,60
F2P1
3,07
2,87
F2P2
3,20
3,00
F2P3
3,20
2,93
F2P4
3,60
3,47
F3P1
2,47
2,67
F3P2
2,20
2,93
F3P3
3,07
3,33
F3P4
3,60
3,53
F4P1
2,80
2,73
F4P2
3,33
2,60
F4P3
3,33
3,13
F4P4
3,13
3,00
Total
Rataan

III
3,07
3,00
3,13
3,60
2,53
3,07
2,53
3,67
3,20
2,33
3,00
3,73
2,87
2,80
3,27
3,27

Daftar analisis sidik ragam uji organoleptik tekstur
SK
db
JK
KT
F. Hit
15
5,2056 0,3470 5,4556
Perlakuan
3
0,4270 0,1423 2,2377
F
3
3,5322 1,1774 18,5095
P
9
1,2463 0,1385 2,1769
FxP
32
2,0356 0,0636
Galat
47
7,2411
Total
Keterangan =
FK
KK
**
tn

Total

Rataan

9,20
8,87
9,53
11,33
8,47
9,27
8,67
10,73
8,33
7,47
9,40
10,87
8,40
8,73
9,73
9,40
148,40

3,07
2,96
3,18
3,78
2,82
3,09
2,89
3,58
2,78
2,49
3,13
3,62
2,80
2,91
3,24
3,13
3,09

**
tn
**
tn

F 0,05
1,99
2,9
2,9
2,19

F 0,01
2,65
4,46
4,46
3,02

= 458,8033
= 8,16%
= Sangat nyata
= Tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

187
209

Lampiran 21. Data analisis berat badan dan aktivitas enzim SGPT
Data analisis ANOVA berat badan
Source of variation
Sum of squares
Perlakuan
180,2812
Hari
66,9692
Residu
53,6186
Total
300,8690

d.f.
5
9
45

Mean square
��2 = 36,0562
��2 = 7,4410
2
����
. = 1,1915

P
30,26
6,24

Keterangan : P < 0,01, yang berarti terdapat perbedaan bermakna berat badan mencit di setiap
kelompok.

Data nilai rata-rata aktivitas enzim SGPT
Ulangan
Perlakuan
I
II
III
P0
183
173
195
P1
119
268
412
P2
212
165
180
P3
146
126
165
P4
89
98
152
P5
158
116
194
Total
Rataan

IV
115
262
141
106
116
64

Data analisis ANOVA aktivitas enzim SGPT
Source of variation Sum of Squares d.f.
41832,25
5
Aktivitas enzim
121629,96
18
Galat
163462,21
23
Total

Total

Rataan±SD

666
1061
698
543
455
532
3955

166,5±35,49
265,25±86,08
174,5±26,84
135,75±25,43
113,75±27,86
133±55,96
164,7917

Mean square
��2 = 8366,45
��2 = 6757,22

P
189
1,24 188

Keterangan : P > 0,05, yang berarti tidak terdapat perbedaan bermakna aktivitas enzim SGPT di setiap
kelompok setelah diberikan perlakuan selama 28 hari

Universitas Sumatera Utara

210
188

Lampiran 22.
Foto-foto penelitian

Produk Soy-nuraghurt ulangan I, ulangan II dan ulangan III

Tanaman sambung nyawa untuk penelitian

Universitas Sumatera Utara

211
189

Masa mencit diadaptasikan dan pencekokan

Proses pembedahan mencit

Universitas Sumatera Utara

212
190

Bagian yang meradang (sel kanker)

Hepar mencit tiap kelompok

Serum darah mencit

Pemeriksaan histopatologi hati mencit

Universitas Sumatera Utara

213
191

Lampiran 23.

Universitas Sumatera Utara

Dokumen yang terkait

Aktivitas Antioksidan pada Soyghurt dengan Penambahan Ekstrak Daun Sambung Nyawa (Gynura procumbens) (Soy-Nuraghurt) terhadap Mencit Penderita Kanker

0 3 178

UJI AKTIVITAS ANTIOKSIDAN EKSTRAK DAUN SAMBUNG NYAWA(Gynura procumbens (Lour.)Merr.) BERDASARKAN PERBEDAAN METODE EKSTRAKSI dan UMUR PANEN.

0 3 16

SKRIPSI UJI AKTIVITAS ANTIOKSIDAN EKSTRAK DAUN SAMBUNG NYAWA (Gynura procumbens (Lour.) Merr.) BERDASARKAN PERBEDAAN METODE EKSTRAKSI DAN UMUR PANEN.

6 15 15

I. PENDAHULUAN UJI AKTIVITAS ANTIOKSIDAN EKSTRAK DAUN SAMBUNG NYAWA (Gynura procumbens (Lour.) Merr.) BERDASARKAN PERBEDAAN METODE EKSTRAKSI DAN UMUR PANEN.

0 9 7

Aktivitas Antioksidan pada Soyghurt dengan Penambahan Ekstrak Daun Sambung Nyawa (Gynura procumbens) (Soy-Nuraghurt) terhadap Mencit Penderita Kanker

1 1 22

Aktivitas Antioksidan pada Soyghurt dengan Penambahan Ekstrak Daun Sambung Nyawa (Gynura procumbens) (Soy-Nuraghurt) terhadap Mencit Penderita Kanker

0 1 2

Aktivitas Antioksidan pada Soyghurt dengan Penambahan Ekstrak Daun Sambung Nyawa (Gynura procumbens) (Soy-Nuraghurt) terhadap Mencit Penderita Kanker

0 0 5

Aktivitas Antioksidan pada Soyghurt dengan Penambahan Ekstrak Daun Sambung Nyawa (Gynura procumbens) (Soy-Nuraghurt) terhadap Mencit Penderita Kanker

0 0 23

Aktivitas Antioksidan pada Soyghurt dengan Penambahan Ekstrak Daun Sambung Nyawa (Gynura procumbens) (Soy-Nuraghurt) terhadap Mencit Penderita Kanker

0 3 8

Uji Aktivitas Antibakteri Ekstrak Daun Sambung Nyawa (Gynura procumbens L.) terhadap Pertumbuhan Bakteri Salmonella thypi Muhamad Taswin

3 11 7