Pembuatan Asam Oksalat Dari Pelepah Kelapa Sawit (Elaeis guineensis) Menggunakan Metode Peleburan Alkali

LAMPIRAN 1
KOMPOSISI BAHAN BAKU

Tabel L1.1 Komposisi Bahan Baku Pelepah Kelapa Sawit
Komposisi
Komponen
(%)
Selulosa
30,9
Kadar Air
53,7

49

Universitas Sumatera Utara

LAMPIRAN 2
DATA PENELITIAN
L2.1

DATA YIELD ASAM OKSALAT


Tabel L2.1 Data Analisis Yield Asam Oksalat dari Pelepah Kelapa Sawit
menggunakan proses peleburan alkali dengan Pengaruh
Temperatur dan Waktu Reaksi
Konsentrasi Temperatur
Waktu
Asam
Rasio Pelepah/
Yield
Ca(OH)2
Reaksi
Reaksi
Oksalat
Ca(OH)2 (w/v)
(%)
(N)
(oC)
(Menit)
(g)
70

40
2,87
18,8
70
50
3,92
25,7
70
60
5,80
38,4
70
70
4,10
27,0
70
80
3,52
23,2
80

40
3,17
20,7
80
50
4,28
28,1
80
60
6,80
45,0
80
70
6,04
39,8
80
80
5,66
37,2
90

40
4,56
30,0
90
50
6,40
42,1
90
60
9,06
59,6
1 : 16
3,5
90
70
8,20
54,3
90
80
7,10

46,8
100
40
3,53
23,3
100
50
4,91
32,4
100
60
5,15
33,8
100
70
4,95
32,7
100
80
4,12

27,1
110
40
2,15
14,2
110
50
3,50
23,1
110
60
5,20
34,3
110
70
5,04
33,2
110
80
4,22

27,7

50

Universitas Sumatera Utara

L2.2

DATA KONVERSI PELEPAH KELAPA SAWIT

Tabel L2.2 Data Analisis Konversi Selulosa Pelepah Kelapa Sawit menjadi
Asam Oksalat menggunakan proses peleburan alkali dengan Pengaruh
Temperatur dan Waktu Reaksi
Rasio
Kadar
Konversi
Konsentrasi Temperatur
Waktu
Pelepah/
Selulosa pada

Selulosa
Ca(OH)2
Reaksi
Reaksi
Ca(OH)2
Residu
(%)
(%)
(N)
(oC)
(Menit)
(w/v)
70
40
14,3
53,7
70
50
13,5
56,3

70
60
10,2
66,9
70
70
13,0
57,9
70
80
13,9
55,0
80
40
13,8
55,3
80
50
12,7
58,8

80
60
9,1
70,5
80
70
10,0
67,6
80
80
10,6
65,6
90
40
12,1
60,8
90
50
9,4
69,5

90
60
6,4
79,2
1 : 16
3,5
90
70
7,5
75,7
90
80
8,6
72,1
100
40
13,8
55,3
100
50
11,8
61,8
100
60
11,5
62,7
100
70
11,8
61,8
100
80
13,0
57,9
110
40
15,2
50,8
110
50
13,8
55,3
110
60
11,3
63,4
110
70
11,6
62,4
110
80
13,2
57,2

51

Universitas Sumatera Utara

LAMPIRAN 3
CONTOH PERHITUNGAN

L3.1

PERHITUNGAN KADAR AIR
x 100 %

Kadar air =

Keterangan : a = massa sampel mula-mula(gram)
b = massa sampel kering oven (gram)
L3.1.1 Perhitungan Kadar Air Pelepah Kelapa Sawit
Massa sampel mula-mula
Massa sampel kering oven
Kadar air =

= 35,26 gram
= 16,31 gram

x 100 %
=

x 100 %

= 53,7 %
L3.2

PERHITUNGAN KADAR SELULOSA
Kadar selulosa =

x 100 %

Keterangan : a = massa sampel mula-mula (gram)
c = massa residu setelah melalui proses refluks tahap dua
(gram)
d = massa residu setelah melalui proses refluks tahap tiga
(gram)
L3.2.1 Perhitungan Kadar Selulosa Pelepah Kelapa Sawit
Massa sampel mula-mula
= 1,1 gram
Massa residu setelah melalui proses refluks tahap dua = 0,77 gram
Massa residu setelah melalui proses refluks tahap tiga = 0,43 gram
Kadar selulosa =

x 100 %
x 100 %

=
52

Universitas Sumatera Utara

= γ0,9 % ≈ γ1%
Untuk perhitungan kadar selulosa pada residu sama dengan yang diatas.
L3.3

PERHITUNGAN YIELD ASAM OKSALAT
Yield =

x 100 %

=

x 100 %

= 18,8 %
Untuk data yang lainnya sama dengan perhitungan di atas.

L3.4

PERHITUNGAN

KONVERSI

SELULOSA

PELEPAH

KELAPA

SAWIT
Konversi =
=

x 100%
x 100%

= 53,7 %
Untuk data yang lainnya sama dengan perhitungan di atas.

53

Universitas Sumatera Utara

LAMPIRAN 4
HASIL ANALISIS KEMURNIAN ASAM OKSALAT

54

Universitas Sumatera Utara

LAMPIRAN 5
DOKUMENTASI PENELITIAN
L5.1

PREPARASI PELEPAH KELAPA SAWIT

Gambar L5.1 Pelepah kelapa sawit segar yang telah dipotong kecil-kecil

Gambar L5.2 Pelepah Kelapa Sawit yang telah dikeringkan

Gambar L5.3 Penghalusan Pelepah Kelapa Sawit Menggunakan Ball Mill
55

Universitas Sumatera Utara

Gambar L5.4 Serbuk Pelepah Kelapa Sawit

L5.2

PEMBUATAN ASAM OKSALAT

Gambar L5.5 Proses Peleburan Alkali pada Kelapa Sawit

Gambar L5.6 Filtrasi Hasil Proses Peleburan Alkali
56

Universitas Sumatera Utara

Gambar L5.7 Larutan Asam Oksalat dan Endapan Kalsium Sulfat

Gambar L5.8 Endapan Kalsium Sulfat Yang di Filtrasi

Gambar L5.9 Larutan Asam Oksalat Setelah di Filtrasi
57

Universitas Sumatera Utara

Gambar L5.10 Kristalisasi Larutan Asam Oksalat

Gambar L5.11 Kristal Asam Oksalat

Gambar L5.12 Kristal Asam Oksalat Yang Sudah di Rekristalisasi
58

Universitas Sumatera Utara

L5.3

ALAT MELTING POINT

Gambar L5.13 Melting Point Analyzer

59

Universitas Sumatera Utara