Pengembangan Kurikulum dan Penerapannya dalam Penyusunan Satuan Ancara Perkuliahan - Universitas Negeri Padang Repository
PEN.GEM~G~NGAN
K I J R I K U L U M ' DUN
P E N E R A P A N N Y A D A L A M PENYUSUNAN
SeTlJAN ANCCiRA
PERKULIAHAN
KO'
___
'
NG I
---.
CALL
\
.
I
-.
-
I T
I\
o
-- ..
=
P
.
KK/
-
.-
.._-
_
c
I
/
5
:
,
7
/
f
l
e
&
/
:
.
.
f
@
k
/
. .-
P
DR-H. NURTAIN
MAKALAH
Disampaikan dalam P e n a t a r a n M e t o d i k K h u s u s
Dosen-Dasen P G S O D - I 1 F I P I K I P Padang
t a n g g a l 16 F e b r u a r i s - d 2 Maret
1 9 9 1 d i Padang
PFNGFMRANGAN K t JW KIIILUt-? DAN PEN ERAPGNNYA D&I-.AM
FENY~.ISI.)NAN SAT!.IAN Ar3ARA PERKUL. THAN
1..
Dal.am
Pengertian Pengemhangan Kurikulum
h?ik\~t e k s h a n y a k I . s t i . l . a h y a n g d j . g i . t n a k a n
menun j t ~ k k mp e r u h a h a n
st1at.k~ ktr
9.
a n , p c r n b a h a r ~ ~ a np, s r . e n c ; l n a . > n
konsep
yang
r .i.kilIum. Kat..;i- k a ta
cln?.~.lk
penb i.na-
rancl:cznyan adal a h k n n s e p -
%*,iqi~
mangandung p e n g e r t i a n ,
kegi.alan
yang
ber-
s a m a a n , ' t e t a p i t.iti.k b e r a ' t t i a n s i f a t n y a berheda,
Pernbinaar~ k t ] ri. ktrl.\~mb e r a r . t . i . kegi.a.t..an
dan
riiemper t . a h a r ~ k a n
rnenyempcl r n z k a n p e l . a k s a n a . . i n k u r j . kctl.t.;rn y a n g
c1n.k1.151
a
r n e m g e r a l . e h h a s i . I y a n g l . s t - , i h baf k.
Pornbahart.tan kt.1ri.kctl.i~rn adal.ah p e r u k a h a n y a n g
Perancarwan
kir r.i.ktrl.i~m at-att
a d a l . a h si.~a.tcrl a n g k a h a k ~ a l ,da1;rm
kul.urn.
Sc~a
t . t ~ p;:ranc%ny;tr
menc.t.apkan
rf1enc::ap;ii
perancangan
rii2ndasa r.
kt1 r i k t i l i r r n
k e c j i . a . t a n pclnyi.~.;t~nan k u r . i . -
ad..il.ah pi-a.;e.,r
a 1 a,!. , . t . ~ , k n i . k ,prcn+;er.ft.~r (?an
~
berancana
iun.t-.irk
r
6n.F.iI k
n-
.
I
.t.it j i 1 4 n .
t a r
t.~il:i.ran .i.rii p ~ . n g 2 r n k a n r k t r r i k l r l Llai
di
i
zi-t. k2r.1
~r..~..b;lga.ik e g i a t a n y a n g m e r w r a n g k a n is'P.ri.1a h - i . s t ; . i. 1.at-1d i at.,?%
,,
~1tl1.a.i.p e t - a n c ~ r s ~ a npr.rnrqk;ih;..r\:;lr1
,
nyrl
lebih
t.t:ficirn..
T)wlaiii p r o g r a m
d a n p2rntj.in:i;irl
pendi.dikan,
yang
I
I
r
t.cjan
-
?,-i
TA
k e g i ;lt.an
h ~ n y a t.~n?.ttk r n e n g h ~ q IiI c w r >
b : t h ~ n pe1.aj a r a n ~1nlp.l.;.,i.r?kar1\ l n t . . \ ~ k1.ebi.h men i ngk:i.t:kan
k11al.i.-
't?,s pendj.4.i.k a n . D i,samp-ii~gi . k . 1 ~ peng?.hikang2n ku r i k!: 1:lr;i j~lg..:
rnembi.carakan
Tanner
'ti.i?ak
f . % i . ~ . - i . s c . ~m
r
i
e n g e ~ a i k u r.i.kt~l.um, s.:i.apa y a n g
T a n c e r ( 108C)
d5.1.i
m s n g ~ . m ! ; k a k a n hahwa
harcls
rnambc~at.kcpi~'tcrsan-kr.p~.~~t.~.~~~an
?.en-tang apa
g:r ril
sebak
dapa-k mengel.ak c?~l.arnp;~.ncjembangan kurj.k\.rl.c:rn,
sentla gt; r u ha rtrs r n a n g t ~ a ~ ~ pangmbangan
ai.
ktt r-i.kt11,t.trn.
-
-Mr!reka
yang
akan
d l i a j a r k a n d s n b a g a - i . m a n a metorla m : ? n g a j a r k w n n y a .
3 - Siklus Pengembangan Kurikulum.
Dal.am p e n g e m b a n g a n k \ . ~ r ikctl.\.lrii
.
secara s e d a r h a n ~ pal. i.
IYJ
s c c l i k : i .t ad;! 4 ~ ) e r t . a n y a r ? ny ? n g hai"us dijaw.lit.), ( a ) a v ~
.t.oj~;--
.~
yarig a k ~ i ?
a n y a n g i.ngi.n di.r;apsi. , ( b ) apa b a h a n a ' t s ~ ~r2i't.e.r-i.
j
k
t..ep;i.t:
asi
t
i,
t i n'P.tik
( c ) kmgai n n n a s.P.r;c.teg-i be1.aj a r
k e e j i . a t . a n i:t..o
b a h w a has5 1. be1 a J.? t-
d:+n
$.
m r . - : n g ~ j ~ iy- a n g
( d ) kagai.mana r.3r.a mengsval
Zk~;a
t.91a h rn~r~t'.%p;?i?.\] j~t:qn
\..I.-
yang
.t..alsl.)4i.k.t..t:apkwn, :;e~dr;i v i . s l . t ~ l s5.kl.i.1~
5 t ~ 1~3apa.P. d . j l , i b , a P .
pad? b a y a n 1 .
Ker..aifipa:: k:;mr;onen
i.tu
-
t.t~Ji!;?.;n,bahan, ~.i..rat..egl
he1 ,?-
j a r menga j a r d a n e v a ? . ~ r ; i s i . , - mer~rpakan k?g i.at..an Fang
lay i.5 . D i 5ar;ipi.ng i t r : , k e a m p a ?.
u r ~ l ' P . z n b:n
b e ;--.
k:xripnn:?n
.k.zdi.
u ru'tan Icegi.atan
sa.kcr 3 a x a ].;ti.n sal.i.
ng b a r h ~ i b u i l g ; i n . Jadj.
kc,mr;;;nnen i.-t:~
merupa!r;irl rl i.n;lmi-
dari sa1.i ng hubc.ingan azn.tr,r;i
ka dal.arn pengembangan ku ri. k . i ~ l . i ~..m
a. Kampanen tujilan dal am ar-ti deka%, d a p a t
dipandang
sehayaj. s a s a r a n be1.aj a r . urnurrl da3.am p e n y c l . e n g g a r a a n
di.kwn.
Semcla
keparla
i
3 e n i . s keg.i.;zt:;in p:anc.l-i.4 i. k a n
hela j a r - umt;rn i n i . .
n
Penh:i.dik%r.nEahasa Tndone?. , r a n Tl.rn11 Penget.;.,Fitian filaul ( T P A ) ,
r
k
Tlrr1t.1
P
e
t
. S
.
1 (
P
)
ri.i.k.?n
Mclat..;rn
L . o k a l y a n g cJi:i.nt:.egrarr'.k,arr
.t..c?rnpelan,, mel.ai.n k a n h a r o 5 ri~;..i-\rpakan
);zing
bersznyawa ha;!k.
d;.,l.arn
lzt.
Mat.e--
Y\e~wni.an d a n
Rahasa T r\dc>r?~+:;.i.a
.. D e n g ; i r ~ p~n,d?k:it.r,nn i n i. h e r a r t i
ram
pniil-
P?!.r~r!i-
bclk~in pragrzm
sat.1~k e s a t t r a n
penya j i a n
p t--03.-
pel : i j 8 a r s n
r ~ a t ~ p ~dtar-i~ z n lp e n y u q k l r l a n s i l a k ? i . -
2 ) n r . n \ . 1 r \ . 1 1 7 k ~t->ehe;-apa
n
p s k o k b a h a s a n d a n sc:k pclSi0k
hahasan
(PR
d a n 6PR) d ~ i r j ,gar is--Gr,ris
P a n g a j a r a n (GRPP)
Resar
Pragrar~i
st.r;t.tcr mats p e l a j a r a n y a n g d a p a t di.ka.-
pen:?zk.rtan
k ~ m agtrrti h a r i ~ ~
msxlmy;e!.xjari.
.
G B P P ma7.a
aj a r a n
I l . m t ~ Penge.kaf;uan Al.arn ( I P A ) ,
So5i.2''
('IPS), M A t..arn;i.t.i.ka, R ~ h a r , a Xndcjnesi a,
dan
S.1.mt.r
Fange.P.ahc:a;s
Kesen-i.an
Ke..t.,era:npi. 1.an .. Ks;n~.~rjl.i.an
dica.ta.t pokok bahas..rn
d a n stjb pokok bah;~szn ( S P R )
poknk
(PR )
at.,a~r uiia-ian bahan p e l z j a r a n
dal.arn G R V P yang m~.lngk.i.ndapat. di. kai.t k a n rfefigan
p a k a k c?;!larn
r327.-
p o l a keh:i.dt.lpan r n a s y a r a k a t . .
dan s ~ r hp d k o k hahasan 5:tcr
dan
gagae.an
P:i.l.?h s a l a h sat.\]
kamhangkan
bahan
pala j a r a n ic.,eie-muat.an I.ok.al. d a r i gagasan pakak yang t..c?.I.ah
dj.tent.ukan
.t.ad:.i. nlel.al.t~i.t a b e l t a h a p a n . Akht r n y a
Mc~atan 1 . n k a l
henar-b?nar
kt? dal.am kur5 kt11t.!m
yang h e r 1 -3kl.i
tabel.
~~7kara17g
c f ' i . i . n ~ ~ . ~ ~ g r c z s . idalarrl
. k w r ~ GRPP yaag s a h
s?cara
h e r e n c a n a d.ars ~i.sterna.t:.i:~. J a d i . Penc4i.d-i.kan Mt..~a't.;in I..okal.
:r,.
t : ~ k a r ~p~-c:gra(;i .t.emp:?lr,n a.C..;.,\l t.it..i.pan yang- c?:i.anak,.'t.jri--.
- -.-..
&;,I:.\
:
kar1.
, A - 42:; I ? , *
r'"C$$I
i)!r'jb.*
.: !
c:. F e n d e k a . t . a n M~il.t.i.dis;.i1.:i.n~?i'.
ha r.?~?,
n~zro:~itr)akk1.1ri.k
pc?nd:'ik~.t4n i n i
I
~(rrnl yang h e r l . a k u r ; ~ . k a r a n g .
.
d i L;);I~;~IJ~S
Dal a m
~1-c>gram-..prng:-am t?a7.;.\;
kv?rdrisarkar) masal.ah-rria:?;il a17 kehi.dup;in.
tln-t1.1
k rn3rnec:ahk:in
'
3 i p l . i n 5.1 r n t ~ ( b i . c j a n g st.ur?i ) . K a r e n 8 :i t u pernb~hasanr(la%a].ah
r
kohi.dk.:pan 'terss.?tit.~.t5anga.t k o m p l 5 k s
i
=
yang
.7.?hih msnd~'l.andart
j.lrnt.1
.. M j . s a l . n y a p r o g r a m
an
Kesehahn
yang
mr.nt.rnkt.;k
herbagai
d-i.s.i.pl.in
Pendid:,agt?:.,n3 . .
t.1
diF';R~~A--
TL.Ij t ~ a n
Pi?.nd. Dasar.
Tujuan
Pend. Praseknlah
a
I
t:.:i.n g k a t . y a n g ~,;3l:it>g hawah , yai:ti
kan
:
k
r>l.eh
.
I
I
4
1
. e>p~?r..i,:iona1
1.arirkmga
der.rg?n
Pend. T5.ngg.i.
---
I
Peng~i,:~il.,ar.,y;.,n r
TLI j u a n
T u jt.lan
P e n d . Mensngah
1
I
bet-;tdi~ pi3:lf;i
p~.ncjernka~?gan
yang d i l...tku-
M a d ~ l p~ngemhangr,n
.
?.~.kt71ah :in i
1.enibaga 1.ai.n
:
k , e r v a r : i as::
dar? a n t a r a
an.l:ara
pangr,nl.l.t.
~.'II(?A
53
F.11
paha~~i
yang s a t ( . )dengan p e n y a n t ~ . kp a h a m yaEg 1 . a i . n .
y:
K I J R I K U L U M ' DUN
P E N E R A P A N N Y A D A L A M PENYUSUNAN
SeTlJAN ANCCiRA
PERKULIAHAN
KO'
___
'
NG I
---.
CALL
\
.
I
-.
-
I T
I\
o
-- ..
=
P
.
KK/
-
.-
.._-
_
c
I
/
5
:
,
7
/
f
l
e
&
/
:
.
.
f
@
k
/
. .-
P
DR-H. NURTAIN
MAKALAH
Disampaikan dalam P e n a t a r a n M e t o d i k K h u s u s
Dosen-Dasen P G S O D - I 1 F I P I K I P Padang
t a n g g a l 16 F e b r u a r i s - d 2 Maret
1 9 9 1 d i Padang
PFNGFMRANGAN K t JW KIIILUt-? DAN PEN ERAPGNNYA D&I-.AM
FENY~.ISI.)NAN SAT!.IAN Ar3ARA PERKUL. THAN
1..
Dal.am
Pengertian Pengemhangan Kurikulum
h?ik\~t e k s h a n y a k I . s t i . l . a h y a n g d j . g i . t n a k a n
menun j t ~ k k mp e r u h a h a n
st1at.k~ ktr
9.
a n , p c r n b a h a r ~ ~ a np, s r . e n c ; l n a . > n
konsep
yang
r .i.kilIum. Kat..;i- k a ta
cln?.~.lk
penb i.na-
rancl:cznyan adal a h k n n s e p -
%*,iqi~
mangandung p e n g e r t i a n ,
kegi.alan
yang
ber-
s a m a a n , ' t e t a p i t.iti.k b e r a ' t t i a n s i f a t n y a berheda,
Pernbinaar~ k t ] ri. ktrl.\~mb e r a r . t . i . kegi.a.t..an
dan
riiemper t . a h a r ~ k a n
rnenyempcl r n z k a n p e l . a k s a n a . . i n k u r j . kctl.t.;rn y a n g
c1n.k1.151
a
r n e m g e r a l . e h h a s i . I y a n g l . s t - , i h baf k.
Pornbahart.tan kt.1ri.kctl.i~rn adal.ah p e r u k a h a n y a n g
Perancarwan
kir r.i.ktrl.i~m at-att
a d a l . a h si.~a.tcrl a n g k a h a k ~ a l ,da1;rm
kul.urn.
Sc~a
t . t ~ p;:ranc%ny;tr
menc.t.apkan
rf1enc::ap;ii
perancangan
rii2ndasa r.
kt1 r i k t i l i r r n
k e c j i . a . t a n pclnyi.~.;t~nan k u r . i . -
ad..il.ah pi-a.;e.,r
a 1 a,!. , . t . ~ , k n i . k ,prcn+;er.ft.~r (?an
~
berancana
iun.t-.irk
r
6n.F.iI k
n-
.
I
.t.it j i 1 4 n .
t a r
t.~il:i.ran .i.rii p ~ . n g 2 r n k a n r k t r r i k l r l Llai
di
i
zi-t. k2r.1
~r..~..b;lga.ik e g i a t a n y a n g m e r w r a n g k a n is'P.ri.1a h - i . s t ; . i. 1.at-1d i at.,?%
,,
~1tl1.a.i.p e t - a n c ~ r s ~ a npr.rnrqk;ih;..r\:;lr1
,
nyrl
lebih
t.t:ficirn..
T)wlaiii p r o g r a m
d a n p2rntj.in:i;irl
pendi.dikan,
yang
I
I
r
t.cjan
-
?,-i
TA
k e g i ;lt.an
h ~ n y a t.~n?.ttk r n e n g h ~ q IiI c w r >
b : t h ~ n pe1.aj a r a n ~1nlp.l.;.,i.r?kar1\ l n t . . \ ~ k1.ebi.h men i ngk:i.t:kan
k11al.i.-
't?,s pendj.4.i.k a n . D i,samp-ii~gi . k . 1 ~ peng?.hikang2n ku r i k!: 1:lr;i j~lg..:
rnembi.carakan
Tanner
'ti.i?ak
f . % i . ~ . - i . s c . ~m
r
i
e n g e ~ a i k u r.i.kt~l.um, s.:i.apa y a n g
T a n c e r ( 108C)
d5.1.i
m s n g ~ . m ! ; k a k a n hahwa
harcls
rnambc~at.kcpi~'tcrsan-kr.p~.~~t.~.~~~an
?.en-tang apa
g:r ril
sebak
dapa-k mengel.ak c?~l.arnp;~.ncjembangan kurj.k\.rl.c:rn,
sentla gt; r u ha rtrs r n a n g t ~ a ~ ~ pangmbangan
ai.
ktt r-i.kt11,t.trn.
-
-Mr!reka
yang
akan
d l i a j a r k a n d s n b a g a - i . m a n a metorla m : ? n g a j a r k w n n y a .
3 - Siklus Pengembangan Kurikulum.
Dal.am p e n g e m b a n g a n k \ . ~ r ikctl.\.lrii
.
secara s e d a r h a n ~ pal. i.
IYJ
s c c l i k : i .t ad;! 4 ~ ) e r t . a n y a r ? ny ? n g hai"us dijaw.lit.), ( a ) a v ~
.t.oj~;--
.~
yarig a k ~ i ?
a n y a n g i.ngi.n di.r;apsi. , ( b ) apa b a h a n a ' t s ~ ~r2i't.e.r-i.
j
k
t..ep;i.t:
asi
t
i,
t i n'P.tik
( c ) kmgai n n n a s.P.r;c.teg-i be1.aj a r
k e e j i . a t . a n i:t..o
b a h w a has5 1. be1 a J.? t-
d:+n
$.
m r . - : n g ~ j ~ iy- a n g
( d ) kagai.mana r.3r.a mengsval
Zk~;a
t.91a h rn~r~t'.%p;?i?.\] j~t:qn
\..I.-
yang
.t..alsl.)4i.k.t..t:apkwn, :;e~dr;i v i . s l . t ~ l s5.kl.i.1~
5 t ~ 1~3apa.P. d . j l , i b , a P .
pad? b a y a n 1 .
Ker..aifipa:: k:;mr;onen
i.tu
-
t.t~Ji!;?.;n,bahan, ~.i..rat..egl
he1 ,?-
j a r menga j a r d a n e v a ? . ~ r ; i s i . , - mer~rpakan k?g i.at..an Fang
lay i.5 . D i 5ar;ipi.ng i t r : , k e a m p a ?.
u r ~ l ' P . z n b:n
b e ;--.
k:xripnn:?n
.k.zdi.
u ru'tan Icegi.atan
sa.kcr 3 a x a ].;ti.n sal.i.
ng b a r h ~ i b u i l g ; i n . Jadj.
kc,mr;;;nnen i.-t:~
merupa!r;irl rl i.n;lmi-
dari sa1.i ng hubc.ingan azn.tr,r;i
ka dal.arn pengembangan ku ri. k . i ~ l . i ~..m
a. Kampanen tujilan dal am ar-ti deka%, d a p a t
dipandang
sehayaj. s a s a r a n be1.aj a r . urnurrl da3.am p e n y c l . e n g g a r a a n
di.kwn.
Semcla
keparla
i
3 e n i . s keg.i.;zt:;in p:anc.l-i.4 i. k a n
hela j a r - umt;rn i n i . .
n
Penh:i.dik%r.nEahasa Tndone?. , r a n Tl.rn11 Penget.;.,Fitian filaul ( T P A ) ,
r
k
Tlrr1t.1
P
e
t
. S
.
1 (
P
)
ri.i.k.?n
Mclat..;rn
L . o k a l y a n g cJi:i.nt:.egrarr'.k,arr
.t..c?rnpelan,, mel.ai.n k a n h a r o 5 ri~;..i-\rpakan
);zing
bersznyawa ha;!k.
d;.,l.arn
lzt.
Mat.e--
Y\e~wni.an d a n
Rahasa T r\dc>r?~+:;.i.a
.. D e n g ; i r ~ p~n,d?k:it.r,nn i n i. h e r a r t i
ram
pniil-
P?!.r~r!i-
bclk~in pragrzm
sat.1~k e s a t t r a n
penya j i a n
p t--03.-
pel : i j 8 a r s n
r ~ a t ~ p ~dtar-i~ z n lp e n y u q k l r l a n s i l a k ? i . -
2 ) n r . n \ . 1 r \ . 1 1 7 k ~t->ehe;-apa
n
p s k o k b a h a s a n d a n sc:k pclSi0k
hahasan
(PR
d a n 6PR) d ~ i r j ,gar is--Gr,ris
P a n g a j a r a n (GRPP)
Resar
Pragrar~i
st.r;t.tcr mats p e l a j a r a n y a n g d a p a t di.ka.-
pen:?zk.rtan
k ~ m agtrrti h a r i ~ ~
msxlmy;e!.xjari.
.
G B P P ma7.a
aj a r a n
I l . m t ~ Penge.kaf;uan Al.arn ( I P A ) ,
So5i.2''
('IPS), M A t..arn;i.t.i.ka, R ~ h a r , a Xndcjnesi a,
dan
S.1.mt.r
Fange.P.ahc:a;s
Kesen-i.an
Ke..t.,era:npi. 1.an .. Ks;n~.~rjl.i.an
dica.ta.t pokok bahas..rn
d a n stjb pokok bah;~szn ( S P R )
poknk
(PR )
at.,a~r uiia-ian bahan p e l z j a r a n
dal.arn G R V P yang m~.lngk.i.ndapat. di. kai.t k a n rfefigan
p a k a k c?;!larn
r327.-
p o l a keh:i.dt.lpan r n a s y a r a k a t . .
dan s ~ r hp d k o k hahasan 5:tcr
dan
gagae.an
P:i.l.?h s a l a h sat.\]
kamhangkan
bahan
pala j a r a n ic.,eie-muat.an I.ok.al. d a r i gagasan pakak yang t..c?.I.ah
dj.tent.ukan
.t.ad:.i. nlel.al.t~i.t a b e l t a h a p a n . Akht r n y a
Mc~atan 1 . n k a l
henar-b?nar
kt? dal.am kur5 kt11t.!m
yang h e r 1 -3kl.i
tabel.
~~7kara17g
c f ' i . i . n ~ ~ . ~ ~ g r c z s . idalarrl
. k w r ~ GRPP yaag s a h
s?cara
h e r e n c a n a d.ars ~i.sterna.t:.i:~. J a d i . Penc4i.d-i.kan Mt..~a't.;in I..okal.
:r,.
t : ~ k a r ~p~-c:gra(;i .t.emp:?lr,n a.C..;.,\l t.it..i.pan yang- c?:i.anak,.'t.jri--.
- -.-..
&;,I:.\
:
kar1.
, A - 42:; I ? , *
r'"C$$I
i)!r'jb.*
.: !
c:. F e n d e k a . t . a n M~il.t.i.dis;.i1.:i.n~?i'.
ha r.?~?,
n~zro:~itr)akk1.1ri.k
pc?nd:'ik~.t4n i n i
I
~(rrnl yang h e r l . a k u r ; ~ . k a r a n g .
.
d i L;);I~;~IJ~S
Dal a m
~1-c>gram-..prng:-am t?a7.;.\;
kv?rdrisarkar) masal.ah-rria:?;il a17 kehi.dup;in.
tln-t1.1
k rn3rnec:ahk:in
'
3 i p l . i n 5.1 r n t ~ ( b i . c j a n g st.ur?i ) . K a r e n 8 :i t u pernb~hasanr(la%a].ah
r
kohi.dk.:pan 'terss.?tit.~.t5anga.t k o m p l 5 k s
i
=
yang
.7.?hih msnd~'l.andart
j.lrnt.1
.. M j . s a l . n y a p r o g r a m
an
Kesehahn
yang
mr.nt.rnkt.;k
herbagai
d-i.s.i.pl.in
Pendid:,agt?:.,n3 . .
t.1
diF';R~~A--
TL.Ij t ~ a n
Pi?.nd. Dasar.
Tujuan
Pend. Praseknlah
a
I
t:.:i.n g k a t . y a n g ~,;3l:it>g hawah , yai:ti
kan
:
k
r>l.eh
.
I
I
4
1
. e>p~?r..i,:iona1
1.arirkmga
der.rg?n
Pend. T5.ngg.i.
---
I
Peng~i,:~il.,ar.,y;.,n r
TLI j u a n
T u jt.lan
P e n d . Mensngah
1
I
bet-;tdi~ pi3:lf;i
p~.ncjernka~?gan
yang d i l...tku-
M a d ~ l p~ngemhangr,n
.
?.~.kt71ah :in i
1.enibaga 1.ai.n
:
k , e r v a r : i as::
dar? a n t a r a
an.l:ara
pangr,nl.l.t.
~.'II(?A
53
F.11
paha~~i
yang s a t ( . )dengan p e n y a n t ~ . kp a h a m yaEg 1 . a i . n .
y: