Pengembangan Kurikulum dan Penerapannya dalam Penyusunan Satuan Ancara Perkuliahan - Universitas Negeri Padang Repository

PEN.GEM~G~NGAN
K I J R I K U L U M ' DUN
P E N E R A P A N N Y A D A L A M PENYUSUNAN
SeTlJAN ANCCiRA
PERKULIAHAN

KO'
___
'

NG I
---.

CALL

\

.

I


-.

-

I T
I\

o

-- ..

=

P
.

KK/

-


.-

.._-

_
c

I

/
5
:
,
7
/
f
l
e
&
/

:
.
.
f
@
k
/
. .-

P

DR-H. NURTAIN

MAKALAH
Disampaikan dalam P e n a t a r a n M e t o d i k K h u s u s
Dosen-Dasen P G S O D - I 1 F I P I K I P Padang
t a n g g a l 16 F e b r u a r i s - d 2 Maret
1 9 9 1 d i Padang

PFNGFMRANGAN K t JW KIIILUt-? DAN PEN ERAPGNNYA D&I-.AM

FENY~.ISI.)NAN SAT!.IAN Ar3ARA PERKUL. THAN
1..

Dal.am

Pengertian Pengemhangan Kurikulum

h?ik\~t e k s h a n y a k I . s t i . l . a h y a n g d j . g i . t n a k a n

menun j t ~ k k mp e r u h a h a n

st1at.k~ ktr

9.
a n , p c r n b a h a r ~ ~ a np, s r . e n c ; l n a . > n

konsep

yang


r .i.kilIum. Kat..;i- k a ta

cln?.~.lk

penb i.na-

rancl:cznyan adal a h k n n s e p -

%*,iqi~

mangandung p e n g e r t i a n ,

kegi.alan

yang

ber-

s a m a a n , ' t e t a p i t.iti.k b e r a ' t t i a n s i f a t n y a berheda,
Pernbinaar~ k t ] ri. ktrl.\~mb e r a r . t . i . kegi.a.t..an


dan

riiemper t . a h a r ~ k a n

rnenyempcl r n z k a n p e l . a k s a n a . . i n k u r j . kctl.t.;rn y a n g

c1n.k1.151

a

r n e m g e r a l . e h h a s i . I y a n g l . s t - , i h baf k.
Pornbahart.tan kt.1ri.kctl.i~rn adal.ah p e r u k a h a n y a n g

Perancarwan

kir r.i.ktrl.i~m at-att

a d a l . a h si.~a.tcrl a n g k a h a k ~ a l ,da1;rm
kul.urn.


Sc~a
t . t ~ p;:ranc%ny;tr

menc.t.apkan
rf1enc::ap;ii

perancangan

rii2ndasa r.

kt1 r i k t i l i r r n

k e c j i . a . t a n pclnyi.~.;t~nan k u r . i . -

ad..il.ah pi-a.;e.,r

a 1 a,!. , . t . ~ , k n i . k ,prcn+;er.ft.~r (?an

~


berancana

iun.t-.irk

r

6n.F.iI k

n-

.

I

.t.it j i 1 4 n .

t a r

t.~il:i.ran .i.rii p ~ . n g 2 r n k a n r k t r r i k l r l Llai


di

i

zi-t. k2r.1

~r..~..b;lga.ik e g i a t a n y a n g m e r w r a n g k a n is'P.ri.1a h - i . s t ; . i. 1.at-1d i at.,?%
,,
~1tl1.a.i.p e t - a n c ~ r s ~ a npr.rnrqk;ih;..r\:;lr1
,
nyrl

lebih

t.t:ficirn..

T)wlaiii p r o g r a m

d a n p2rntj.in:i;irl

pendi.dikan,

yang

I

I

r

t.cjan

-

?,-i
TA

k e g i ;lt.an

h ~ n y a t.~n?.ttk r n e n g h ~ q IiI c w r >


b : t h ~ n pe1.aj a r a n ~1nlp.l.;.,i.r?kar1\ l n t . . \ ~ k1.ebi.h men i ngk:i.t:kan

k11al.i.-

't?,s pendj.4.i.k a n . D i,samp-ii~gi . k . 1 ~ peng?.hikang2n ku r i k!: 1:lr;i j~lg..:

rnembi.carakan

Tanner
'ti.i?ak

f . % i . ~ . - i . s c . ~m

r

i

e n g e ~ a i k u r.i.kt~l.um, s.:i.apa y a n g

T a n c e r ( 108C)

d5.1.i

m s n g ~ . m ! ; k a k a n hahwa

harcls

rnambc~at.kcpi~'tcrsan-kr.p~.~~t.~.~~~an
?.en-tang apa

g:r ril
sebak

dapa-k mengel.ak c?~l.arnp;~.ncjembangan kurj.k\.rl.c:rn,

sentla gt; r u ha rtrs r n a n g t ~ a ~ ~ pangmbangan
ai.
ktt r-i.kt11,t.trn.

-

-Mr!reka

yang

akan

d l i a j a r k a n d s n b a g a - i . m a n a metorla m : ? n g a j a r k w n n y a .

3 - Siklus Pengembangan Kurikulum.

Dal.am p e n g e m b a n g a n k \ . ~ r ikctl.\.lrii
.
secara s e d a r h a n ~ pal. i.
IYJ

s c c l i k : i .t ad;! 4 ~ ) e r t . a n y a r ? ny ? n g hai"us dijaw.lit.), ( a ) a v ~
.t.oj~;--

.~
yarig a k ~ i ?
a n y a n g i.ngi.n di.r;apsi. , ( b ) apa b a h a n a ' t s ~ ~r2i't.e.r-i.
j

k

t..ep;i.t:

asi

t

i,

t i n'P.tik

( c ) kmgai n n n a s.P.r;c.teg-i be1.aj a r
k e e j i . a t . a n i:t..o

b a h w a has5 1. be1 a J.? t-

d:+n
$.

m r . - : n g ~ j ~ iy- a n g

( d ) kagai.mana r.3r.a mengsval

Zk~;a

t.91a h rn~r~t'.%p;?i?.\] j~t:qn

\..I.-

yang

.t..alsl.)4i.k.t..t:apkwn, :;e~dr;i v i . s l . t ~ l s5.kl.i.1~
5 t ~ 1~3apa.P. d . j l , i b , a P .
pad? b a y a n 1 .

Ker..aifipa:: k:;mr;onen

i.tu

-

t.t~Ji!;?.;n,bahan, ~.i..rat..egl

he1 ,?-

j a r menga j a r d a n e v a ? . ~ r ; i s i . , - mer~rpakan k?g i.at..an Fang
lay i.5 . D i 5ar;ipi.ng i t r : , k e a m p a ?.

u r ~ l ' P . z n b:n

b e ;--.

k:xripnn:?n

.k.zdi.

u ru'tan Icegi.atan

sa.kcr 3 a x a ].;ti.n sal.i.
ng b a r h ~ i b u i l g ; i n . Jadj.

kc,mr;;;nnen i.-t:~
merupa!r;irl rl i.n;lmi-

dari sa1.i ng hubc.ingan azn.tr,r;i

ka dal.arn pengembangan ku ri. k . i ~ l . i ~..m

a. Kampanen tujilan dal am ar-ti deka%, d a p a t

dipandang

sehayaj. s a s a r a n be1.aj a r . urnurrl da3.am p e n y c l . e n g g a r a a n

di.kwn.

Semcla

keparla

i

3 e n i . s keg.i.;zt:;in p:anc.l-i.4 i. k a n

hela j a r - umt;rn i n i . .

n

Penh:i.dik%r.nEahasa Tndone?. , r a n Tl.rn11 Penget.;.,Fitian filaul ( T P A ) ,
r

k

Tlrr1t.1

P

e

t

. S

.

1 (

P

)

ri.i.k.?n

Mclat..;rn

L . o k a l y a n g cJi:i.nt:.egrarr'.k,arr

.t..c?rnpelan,, mel.ai.n k a n h a r o 5 ri~;..i-\rpakan
);zing

bersznyawa ha;!k.

d;.,l.arn

lzt.

Mat.e--

Y\e~wni.an d a n

Rahasa T r\dc>r?~+:;.i.a
.. D e n g ; i r ~ p~n,d?k:it.r,nn i n i. h e r a r t i

ram

pniil-

P?!.r~r!i-

bclk~in pragrzm

sat.1~k e s a t t r a n

penya j i a n

p t--03.-

pel : i j 8 a r s n

r ~ a t ~ p ~dtar-i~ z n lp e n y u q k l r l a n s i l a k ? i . -

2 ) n r . n \ . 1 r \ . 1 1 7 k ~t->ehe;-apa
n
p s k o k b a h a s a n d a n sc:k pclSi0k

hahasan

(PR

d a n 6PR) d ~ i r j ,gar is--Gr,ris

P a n g a j a r a n (GRPP)

Resar

Pragrar~i

st.r;t.tcr mats p e l a j a r a n y a n g d a p a t di.ka.-

pen:?zk.rtan

k ~ m agtrrti h a r i ~ ~
msxlmy;e!.xjari.
.
G B P P ma7.a

aj a r a n

I l . m t ~ Penge.kaf;uan Al.arn ( I P A ) ,

So5i.2''

('IPS), M A t..arn;i.t.i.ka, R ~ h a r , a Xndcjnesi a,

dan

S.1.mt.r

Fange.P.ahc:a;s
Kesen-i.an

Ke..t.,era:npi. 1.an .. Ks;n~.~rjl.i.an
dica.ta.t pokok bahas..rn

d a n stjb pokok bah;~szn ( S P R )

poknk

(PR )

at.,a~r uiia-ian bahan p e l z j a r a n

dal.arn G R V P yang m~.lngk.i.ndapat. di. kai.t k a n rfefigan
p a k a k c?;!larn

r327.-

p o l a keh:i.dt.lpan r n a s y a r a k a t . .

dan s ~ r hp d k o k hahasan 5:tcr

dan

gagae.an

P:i.l.?h s a l a h sat.\]
kamhangkan

bahan

pala j a r a n ic.,eie-muat.an I.ok.al. d a r i gagasan pakak yang t..c?.I.ah
dj.tent.ukan

.t.ad:.i. nlel.al.t~i.t a b e l t a h a p a n . Akht r n y a

Mc~atan 1 . n k a l

henar-b?nar

kt? dal.am kur5 kt11t.!m

yang h e r 1 -3kl.i

tabel.

~~7kara17g

c f ' i . i . n ~ ~ . ~ ~ g r c z s . idalarrl
. k w r ~ GRPP yaag s a h

s?cara

h e r e n c a n a d.ars ~i.sterna.t:.i:~. J a d i . Penc4i.d-i.kan Mt..~a't.;in I..okal.
:r,.

t : ~ k a r ~p~-c:gra(;i .t.emp:?lr,n a.C..;.,\l t.it..i.pan yang- c?:i.anak,.'t.jri--.
- -.-..
&;,I:.\

:

kar1.

, A - 42:; I ? , *

r'"C$$I

i)!r'jb.*
.: !

c:. F e n d e k a . t . a n M~il.t.i.dis;.i1.:i.n~?i'.

ha r.?~?,

n~zro:~itr)akk1.1ri.k

pc?nd:'ik~.t4n i n i

I

~(rrnl yang h e r l . a k u r ; ~ . k a r a n g .
.

d i L;);I~;~IJ~S

Dal a m

~1-c>gram-..prng:-am t?a7.;.\;

kv?rdrisarkar) masal.ah-rria:?;il a17 kehi.dup;in.

tln-t1.1
k rn3rnec:ahk:in

'

3 i p l . i n 5.1 r n t ~ ( b i . c j a n g st.ur?i ) . K a r e n 8 :i t u pernb~hasanr(la%a].ah

r

kohi.dk.:pan 'terss.?tit.~.t5anga.t k o m p l 5 k s

i

=

yang

.7.?hih msnd~'l.andart

j.lrnt.1

.. M j . s a l . n y a p r o g r a m

an

Kesehahn

yang

mr.nt.rnkt.;k

herbagai

d-i.s.i.pl.in

Pendid:,agt?:.,n3 . .

t.1

diF';R~~A--

TL.Ij t ~ a n
Pi?.nd. Dasar.

Tujuan

Pend. Praseknlah

a

I

t:.:i.n g k a t . y a n g ~,;3l:it>g hawah , yai:ti
kan

:

k

r>l.eh

.

I

I

4

1

. e>p~?r..i,:iona1

1.arirkmga

der.rg?n

Pend. T5.ngg.i.

---

I

Peng~i,:~il.,ar.,y;.,n r

TLI j u a n

T u jt.lan
P e n d . Mensngah

1

I

bet-;tdi~ pi3:lf;i

p~.ncjernka~?gan
yang d i l...tku-

M a d ~ l p~ngemhangr,n

.

?.~.kt71ah :in i

1.enibaga 1.ai.n

:

k , e r v a r : i as::

dar? a n t a r a

an.l:ara

pangr,nl.l.t.

~.'II(?A

53

F.11

paha~~i

yang s a t ( . )dengan p e n y a n t ~ . kp a h a m yaEg 1 . a i . n .

y: