Literatur Sunda Perlu Didigitalisasi.
EPUTAR INDONESIA
o
17
3
18
OJan
o
Sabtu
o Minggu
o Selasa 0 Rabu • Kamis 0 Jumat
9
10 11 12 13 14 15
8
456
23 24 25' 26 27 28 29 30
20 21
19ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
Senin
2
OPeb
o Mar
OJun
OApr
0 Ags
OJul
k a re n a k e le m a h a n
L ite ra tu r S u n d a
,p e n g u a s a a n
h a rg a n y a
re n a itu p e rlu
pem angku
S u n d a b e ru p a
a rtik e l,
b u k u , d a n ju ta a n
nas-
ri S ip a ta h o e n a n
tu k k e p e n tin g a n
ju g a
a g a r k e b e ra d a a n n y a
tra n s fo rm a s i
d a p a t d i-
eueu d i m a s a
m en-
y a n g d id ig ita l-
k a n b u k a n te k s la in . S e la in u n -
k a h la in n y a p e rlu d id ig ita lis a s i
p e la ja ri a ria k
ada
kesundaan
te rja d in y a
n ila i d a n w a e a n a
d a ri m a s a la lu k e
d a ta n g . M e n u ru t P e n g e lo la R u -
m a s a k i n i ," u j a r M a m a t d a l a m
K o n fe re n s iIn te rn a s io n a lB u d a -
ja b a n a
y a S u n d a ( K I B S ) I T ,k e m a r i n .
M a m a t S a s m ita , s u d a h
d id ig ita lis a s i.
~ u la n
D i a m e m i l i h m e d i a r n a s s a .k a -
D ia s u d a h tu ju h
re n a m e d ia s e la lu m e re k a m p e ris -
lite ra s i
m e m u la i
p ro se s
d ig it~ -
tiw a y a n g te rja d i d i s u a tu te m p a t
lis a s i m e d ia
m a ssa S u n d a , S I-
d a la m w a k tu te rte n tu .
p a ta h o e n a n .
D a ri 3 2 ro ll m ik ro
S ip a ta h o e n a n
film S ip a ta h o e n a n ,
s e k ita r
15
ro ll s u d a h s e le s a i d id ig ita lk a n .
" S a y a s e n g a ja
b e ra n g k a t d a -
" D a la m
te rk a n d u n g
n ila i
s e rta s e ja ra h y a n g d ib a n g u n o le h
o r a n g S u n d a t e r d a h u l u ."
p e ris tiw a
d a n d in a m i-
k a y a n g te rja d is e ja k m a s a p e n ja ja h a n , k e m e rd e k a a n ,
m asa
h in g g a
d im a n a s u ra t k a b a r
itu
t e r a k h i r t e r b i t ," b e b e r M a m a t .
P e n u lis b u k u S u n d a D a d a n
S u tis n a
b e rh a ra p
k a ry a -k a ry a
p e n u lis S u n d a te rs o s ia lis a s ik a n
d e n g a n b a ik . D ia b e rs a m a
m a t te n g a h m e n g u p a y a k a n
e a ra s p o ra d is k e p a d a
M ase-
sesam a pe-
n u lis S u n d a d a n p e m e rin ta h a n
a g a r m e m ilik i
ja rin g a n
p o rta l
in te rn e t.
g e ri p e n g g u n a a n
re sm i d i
" D i lu a r n e te k n o lo g i s e -
m a n tik u n tu k d a ta u tu h s e b u a h
k a ry a s a s tra
sudah
jik a d ite ra p k a n
d ig ia tk a n ,
d i s in i s a n g a t
m u d a h m e m b a w a S u n d a k e ra n a h i n t e r n a s i o n a l ," u j a r
M e n u ru t
ra p k a n n y a
D adan.
d ia , b e lu m
d ite -
te k n o lo g i s e m a n tik _
te ta p i p a d a 2 0 0 0 -a n
la g i. " K in i, m a -
p e rh a tia n
d a ri
te ria ja rte rs e b u t
b e rg a n ti m e n -
u n tu k
a n g g a ra n
m e m b ia y a i
p ro se s
gu-
te rs e -
ja d i " te rtib
la lu lin ta s " ,
p u s ta k a a n
desa",
dan
ru p a n d e s a je u n g k c
"p e r" k a h i-
ta " m u n e u l
s e b a g a i to p ik b a ru .
Pupuh Dihilangkan
di Buku BasaSunda
p e n tin g te n ta n g s e j a ra h S u n d a
Y a n g d ia s a y a n g k a n
M e n u ru t
p e n d id ik a n
s e p e rti
d a ta
pengam at
bahasa
d i In d o n e -
s i a b e r k e b a n g s a a n ] e p a n g ,M i M o riy a m a ,
"P e ra n g
ra ",
g a la
hasaS unda.
p e n d id ik a n
di
]a b a r s a a t in i te la h rn e n g a la m i
p e n g u ra n g a n
B agus R a-
p a d a v e rsi k e -1 7
b u k u P iw u la n g B a s s y a n g m e n ja d i p ro to tip e
tin g k a t
B u b a t" , " P ra -
" P e rju a n g a n
n g in " h ila n g
s e ju m la h
m a te ri
b u D ip a ti U k u r" , " C iu n g W a n a -
b u k u a ja r B a h a s a S u n d a d i s e -
m a te ri a ja r B a -
D ia . b e rh a ra p
p e rg e se ra n
m a k n a . " D ib a n -
m a k n a d a n m a te ri d a la rn p e n g -
d in g k a n d e n g a n v e rs i p e rta m a
a ja ra n B a h a s a S u n d a tid a k m e -
d a n v e rs i k e -1 7 , p e n je la s a n
n u n ju k k a n k u a lita s y a n g s e m a -
basa
ueapnya.
un-
b e r k u r a n g ,"
k in m e n u ru n
H a l in i m e ru p a k a n
m e la in k a n
n ila i-
n ila i y a n g d iw a ris k a n s e m a k in
--'-
s u a tu re fle k s i
d a ri k u rik u lu m
b a ru y a n g d ite ra p k a n
ra k a t
Sunda
pada
" P e m a k a ia n
re le v a n d e n g a n m a s a n y a .
d im a s y a um um nya.
bahasa
h a lu s
d i-
Pakar
bahasa
P e n d id ik a n
yana
penggunaan
a n d ik u ra n g i s u p a y a a n a k -a n a k
ta p
tid a k
d a e ra h
ta k u t
m em akai
bahasa
S u n d a ," u n g k a p n y a .
D ia m e n g a ta k a n ,
k u ra n g
a ta u
sam a
e k s is , p e n g a ja ra n
p e rlu
y a n g b e r-
an buku B ahasa S
d is a m p a ik a n
a d a la h
te k tu r
te rd e n g a r,
s a S u n d a b e r b e d a ,"
in i m e m ilik i
dap
p e n g a ru h
te rh a -
budaya
o ra n g
id e n tita s
S u n d a ," u j a r n y a .
ru p a k a n
d ib a w a
s a s tra
Dangding m e - s .,
b e n t u k .s a s t r a
p u la n g
d a ri
yang"
d a e ra h
o ra n g ]a w a o le h m e n a k
zam an
M a ta ra m .
an,
B um as
to p ik
M ik h ih iro
ta h u n 1 9 9 0 -
" m a n tu a n ·
O npad
pada
2011
k o lo t"
n d a s e rin g
a g a m a , se rt
a n . D i T a ta r
a rs i-
kebudaya-
Sunda,
d a e ra h -d a e ra h
de-
a la m a ja r-
k e s e n ia n ,
"Pupuh s e p e r t i
sinom s u d a h t i d a k d i a j a r k a n
l a g i . Dangding s e m a k i n t i d a k
ta p i b e n tu k
d i tia p
d is e s u a ik a n
s e k a li
d i-
agar
B a h a s a S u n d a te -
n g a n t r a d i s i l o k a l ."
dangding.
kinanti a t a u
h ila n g k a n
U n iv e rs ita s
In d o n e s ia Y u s R u s -
m enam bahkan
a n g g a p s u lit, s e h in g g a p e la ja r-
m e n g a m a tih in g g a
K lip in g
a ta u
buku
tid a k k e lih a ta n
k e b ija k a n
d a k -u su k
" K h u s u s n y a y a n g b e rk a ita n
dengan
p e la ja ra n ,
tu a )
d a la m
b u t ," k a t a n y a .
k h ih iro
Sunda
k a ry a
na
o ra n g
ada
b a k ti
"K a-
d o k u m e n ta s i
h a ra p a n
m a h B a e a B u k u S u n d a je u n g S a -
s a a tn y a
I
lite ra lu r
m a ja la h , k o ra n ,
(m e m b a n tu
k e rja
m a h a l.
m e n g a lo k a s ik a n
B A N D U N G - K a ry a
dan
p e ra n g k a ty a n g
sangat
ONov
OOkt
S D M d a la m
te k n o lo g i
m e m b u tu h k a n
P e rlu D id ig ita lis a s i
OSep
te rd a p a t
y a n g m e rn ilik i
d ia le k a ta u p e n g g u n a a n
B aha-
u ja r Y u s .
M a k a itu , te k n is p e n g a ja ra n
pun
s e m e s tin y a
.s a m p a i k a n
b e rb e d a . " D iP a n g a n d a ra n m is a ln y a m a te ri te n ta n g k e la u ta n d a n
p e rik a n a n h a ru s d ik e d e p a n k a n
supaya penggunaan
d a n y a m e m e n g a ru h i
ahasa S unid e n tita s
b u d a y a l o k a l ," i m b u h n y a .
eCR-2
o
17
3
18
OJan
o
Sabtu
o Minggu
o Selasa 0 Rabu • Kamis 0 Jumat
9
10 11 12 13 14 15
8
456
23 24 25' 26 27 28 29 30
20 21
19ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
Senin
2
OPeb
o Mar
OJun
OApr
0 Ags
OJul
k a re n a k e le m a h a n
L ite ra tu r S u n d a
,p e n g u a s a a n
h a rg a n y a
re n a itu p e rlu
pem angku
S u n d a b e ru p a
a rtik e l,
b u k u , d a n ju ta a n
nas-
ri S ip a ta h o e n a n
tu k k e p e n tin g a n
ju g a
a g a r k e b e ra d a a n n y a
tra n s fo rm a s i
d a p a t d i-
eueu d i m a s a
m en-
y a n g d id ig ita l-
k a n b u k a n te k s la in . S e la in u n -
k a h la in n y a p e rlu d id ig ita lis a s i
p e la ja ri a ria k
ada
kesundaan
te rja d in y a
n ila i d a n w a e a n a
d a ri m a s a la lu k e
d a ta n g . M e n u ru t P e n g e lo la R u -
m a s a k i n i ," u j a r M a m a t d a l a m
K o n fe re n s iIn te rn a s io n a lB u d a -
ja b a n a
y a S u n d a ( K I B S ) I T ,k e m a r i n .
M a m a t S a s m ita , s u d a h
d id ig ita lis a s i.
~ u la n
D i a m e m i l i h m e d i a r n a s s a .k a -
D ia s u d a h tu ju h
re n a m e d ia s e la lu m e re k a m p e ris -
lite ra s i
m e m u la i
p ro se s
d ig it~ -
tiw a y a n g te rja d i d i s u a tu te m p a t
lis a s i m e d ia
m a ssa S u n d a , S I-
d a la m w a k tu te rte n tu .
p a ta h o e n a n .
D a ri 3 2 ro ll m ik ro
S ip a ta h o e n a n
film S ip a ta h o e n a n ,
s e k ita r
15
ro ll s u d a h s e le s a i d id ig ita lk a n .
" S a y a s e n g a ja
b e ra n g k a t d a -
" D a la m
te rk a n d u n g
n ila i
s e rta s e ja ra h y a n g d ib a n g u n o le h
o r a n g S u n d a t e r d a h u l u ."
p e ris tiw a
d a n d in a m i-
k a y a n g te rja d is e ja k m a s a p e n ja ja h a n , k e m e rd e k a a n ,
m asa
h in g g a
d im a n a s u ra t k a b a r
itu
t e r a k h i r t e r b i t ," b e b e r M a m a t .
P e n u lis b u k u S u n d a D a d a n
S u tis n a
b e rh a ra p
k a ry a -k a ry a
p e n u lis S u n d a te rs o s ia lis a s ik a n
d e n g a n b a ik . D ia b e rs a m a
m a t te n g a h m e n g u p a y a k a n
e a ra s p o ra d is k e p a d a
M ase-
sesam a pe-
n u lis S u n d a d a n p e m e rin ta h a n
a g a r m e m ilik i
ja rin g a n
p o rta l
in te rn e t.
g e ri p e n g g u n a a n
re sm i d i
" D i lu a r n e te k n o lo g i s e -
m a n tik u n tu k d a ta u tu h s e b u a h
k a ry a s a s tra
sudah
jik a d ite ra p k a n
d ig ia tk a n ,
d i s in i s a n g a t
m u d a h m e m b a w a S u n d a k e ra n a h i n t e r n a s i o n a l ," u j a r
M e n u ru t
ra p k a n n y a
D adan.
d ia , b e lu m
d ite -
te k n o lo g i s e m a n tik _
te ta p i p a d a 2 0 0 0 -a n
la g i. " K in i, m a -
p e rh a tia n
d a ri
te ria ja rte rs e b u t
b e rg a n ti m e n -
u n tu k
a n g g a ra n
m e m b ia y a i
p ro se s
gu-
te rs e -
ja d i " te rtib
la lu lin ta s " ,
p u s ta k a a n
desa",
dan
ru p a n d e s a je u n g k c
"p e r" k a h i-
ta " m u n e u l
s e b a g a i to p ik b a ru .
Pupuh Dihilangkan
di Buku BasaSunda
p e n tin g te n ta n g s e j a ra h S u n d a
Y a n g d ia s a y a n g k a n
M e n u ru t
p e n d id ik a n
s e p e rti
d a ta
pengam at
bahasa
d i In d o n e -
s i a b e r k e b a n g s a a n ] e p a n g ,M i M o riy a m a ,
"P e ra n g
ra ",
g a la
hasaS unda.
p e n d id ik a n
di
]a b a r s a a t in i te la h rn e n g a la m i
p e n g u ra n g a n
B agus R a-
p a d a v e rsi k e -1 7
b u k u P iw u la n g B a s s y a n g m e n ja d i p ro to tip e
tin g k a t
B u b a t" , " P ra -
" P e rju a n g a n
n g in " h ila n g
s e ju m la h
m a te ri
b u D ip a ti U k u r" , " C iu n g W a n a -
b u k u a ja r B a h a s a S u n d a d i s e -
m a te ri a ja r B a -
D ia . b e rh a ra p
p e rg e se ra n
m a k n a . " D ib a n -
m a k n a d a n m a te ri d a la rn p e n g -
d in g k a n d e n g a n v e rs i p e rta m a
a ja ra n B a h a s a S u n d a tid a k m e -
d a n v e rs i k e -1 7 , p e n je la s a n
n u n ju k k a n k u a lita s y a n g s e m a -
basa
ueapnya.
un-
b e r k u r a n g ,"
k in m e n u ru n
H a l in i m e ru p a k a n
m e la in k a n
n ila i-
n ila i y a n g d iw a ris k a n s e m a k in
--'-
s u a tu re fle k s i
d a ri k u rik u lu m
b a ru y a n g d ite ra p k a n
ra k a t
Sunda
pada
" P e m a k a ia n
re le v a n d e n g a n m a s a n y a .
d im a s y a um um nya.
bahasa
h a lu s
d i-
Pakar
bahasa
P e n d id ik a n
yana
penggunaan
a n d ik u ra n g i s u p a y a a n a k -a n a k
ta p
tid a k
d a e ra h
ta k u t
m em akai
bahasa
S u n d a ," u n g k a p n y a .
D ia m e n g a ta k a n ,
k u ra n g
a ta u
sam a
e k s is , p e n g a ja ra n
p e rlu
y a n g b e r-
an buku B ahasa S
d is a m p a ik a n
a d a la h
te k tu r
te rd e n g a r,
s a S u n d a b e r b e d a ,"
in i m e m ilik i
dap
p e n g a ru h
te rh a -
budaya
o ra n g
id e n tita s
S u n d a ," u j a r n y a .
ru p a k a n
d ib a w a
s a s tra
Dangding m e - s .,
b e n t u k .s a s t r a
p u la n g
d a ri
yang"
d a e ra h
o ra n g ]a w a o le h m e n a k
zam an
M a ta ra m .
an,
B um as
to p ik
M ik h ih iro
ta h u n 1 9 9 0 -
" m a n tu a n ·
O npad
pada
2011
k o lo t"
n d a s e rin g
a g a m a , se rt
a n . D i T a ta r
a rs i-
kebudaya-
Sunda,
d a e ra h -d a e ra h
de-
a la m a ja r-
k e s e n ia n ,
"Pupuh s e p e r t i
sinom s u d a h t i d a k d i a j a r k a n
l a g i . Dangding s e m a k i n t i d a k
ta p i b e n tu k
d i tia p
d is e s u a ik a n
s e k a li
d i-
agar
B a h a s a S u n d a te -
n g a n t r a d i s i l o k a l ."
dangding.
kinanti a t a u
h ila n g k a n
U n iv e rs ita s
In d o n e s ia Y u s R u s -
m enam bahkan
a n g g a p s u lit, s e h in g g a p e la ja r-
m e n g a m a tih in g g a
K lip in g
a ta u
buku
tid a k k e lih a ta n
k e b ija k a n
d a k -u su k
" K h u s u s n y a y a n g b e rk a ita n
dengan
p e la ja ra n ,
tu a )
d a la m
b u t ," k a t a n y a .
k h ih iro
Sunda
k a ry a
na
o ra n g
ada
b a k ti
"K a-
d o k u m e n ta s i
h a ra p a n
m a h B a e a B u k u S u n d a je u n g S a -
s a a tn y a
I
lite ra lu r
m a ja la h , k o ra n ,
(m e m b a n tu
k e rja
m a h a l.
m e n g a lo k a s ik a n
B A N D U N G - K a ry a
dan
p e ra n g k a ty a n g
sangat
ONov
OOkt
S D M d a la m
te k n o lo g i
m e m b u tu h k a n
P e rlu D id ig ita lis a s i
OSep
te rd a p a t
y a n g m e rn ilik i
d ia le k a ta u p e n g g u n a a n
B aha-
u ja r Y u s .
M a k a itu , te k n is p e n g a ja ra n
pun
s e m e s tin y a
.s a m p a i k a n
b e rb e d a . " D iP a n g a n d a ra n m is a ln y a m a te ri te n ta n g k e la u ta n d a n
p e rik a n a n h a ru s d ik e d e p a n k a n
supaya penggunaan
d a n y a m e m e n g a ru h i
ahasa S unid e n tita s
b u d a y a l o k a l ," i m b u h n y a .
eCR-2