UNSUR BUDAYA BATAK DALAM NOVEL PEREMPUAN BERNAMA ARJUNA 4 KARYA REMY SYLADO (TINJAUAN ANTROPOLOGI SASTRA) - repository perpustakaan

  

UNSUR BUDAYA BATAK DALAM NOVEL PEREMPUAN BERNAMA

ARJUNA 4

  

SKRIPSI

Diajukan untuk Memenuhi Sebagian Syarat

Memperoleh Gelar Sarjana Pendidikan Strata Satu (S1)

Oleh :

  

AKAS NILUWIH ATI

1301040090

PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA INDONESIA

FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN

UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH PURWOKERTO

  

2018

  

MOTO

“barang siapa yang bertakwa kepada Allah, niscaya Dia menjadikan jalan keluar

  baginya. Dan Dia memberikan rezeki yang tiada terkira. Dan barang siapa bertawakkal kepada Allah, niscaya Dia mencukupkannya. Sesungguhnya Allah melaksanakan urusan (yang dikehendaki-

  Nya)” (Terjemahan QS. Ath-Thalaaq: 2-3) “Dan (ingatlah juga) tatkala Tuhanmu berfirman, “sesungguhnya jika kamu bersyukur, Kami pasti akan menambah (nikmat) kepadamu. Dan jika kamu mengingkari (nikmat- Ku), sesungguhnya azabku sangat pedih” (Terjemahan QS.

  Ibrahim:7) Hambatan dan kegagalan adalah bagian dari dinamika kehidupan. Nikmati proses dan selalu libatkan Allah dalam setiap langkah kehidupan (Penulis)

  

PERSEMBAHAN

  Segala puji dan syukur Alhamdulillah penulis panjatkan ke hadirat Allah SWT yang telah melimpahkan kekuatan, kesabaran, dan kemudahan kepada penulis sehingga penulis dapat melampaui setiap kesulitan dan dapat menyelesaikan skripsi ini. Skripsi ini akan penulis persembahkan untuk:

  1. Bapak dan ibu yang senantiasa memberikan doa, semangat, dan dukungan sehingga penulis dapat menyelesaikan skripsi ini.

  2. Kakakku satu-satunya Anggraita Dyah Tantri yang telah memberikan semangat dan doanya sehingga penulis dapat menyelesaikan penyusunan skripsi ini.

  Puji dan syukur penulis ucapkan ke hadirat Allah SWT atas limpahan ramatNya, sehingga skripsi dengan judul “Unsur Budaya Batak dalam Novel

  Perempuan Bernama Arjuna 4

  karya Remy Sylado” dapat penulis selesaikan. Oleh karena itu, penulis mengucapkan terima kasih kepada semua pihak yang membantu sehingga skripsi ini bisa terselesaikan dengan baik. Ucapan terima kasih penulis sampaikan kepada:

  1. Dra. Hj. Sri Utorowati, M.Pd., dosen pembimbing I yang telah membimbing, menasehati, dan mengarahkan dengan kesabaran sehingga penulis dapat menyelesaikan skripsi ini.

  2. Dra. Eko Sri Israhayu, M.Hum., dosen pembimbing II yang telah memberikan saran, pengarahan, dan nasihat kepada penulis.

  3. Semua pihak yang telah memberi dukungan, semangat, dan doa kepada penulis dalam penyelesaian skripsi ini.

  Penulis berharap, semoga Allah SWT membalas kebaikan kepada semua pihak yang telah membantu proses penyelesaian skripsi ini dan semoga skripsi ini memberikan manfaat bagi penulis dan bagi pembaca pada umumnya. Amin.

  Purwokerto, 12 Desember 2017 Akas Niluwih Ati

  

DAFTAR ISI

  f. Sistem Kesenian ..................................................................... 18

  F. Hubungan Sastra dengan Antropologi.................................................. 25

  4. Tarian Si Gale Gale ....................................................................... 24

  3. Kain Ulos ....................................................................................... 23

  2. Sistem Kekerabatan ....................................................................... 21

  1. Agama Parmalim ........................................................................... 21

  E. Kebudayaan Batak ................................................................................ 20

  g. Sistem Religi .......................................................................... 19

  e. Sistem Pengetahuan ............................................................... 15

  JUDUL ......................................................................................................................... i PERSETUJUAN .......................................................................................................... ii PENGESAHAN ........................................................................................................... iii SURAT PERNYATAAN ............................................................................................ iv MOTO .......................................................................................................................... v PERSEMBAHAN ........................................................................................................ vi KATA PENGANTAR ................................................................................................. vii HALAMAN PERNYATAAN PERSETUJUAN PUBLIKASI ................................... viii DAFTAR ISI ................................................................................................................ ix DAFTAR LAMPIRAN ................................................................................................ xii ABSTRAK ................................................................................................................... xii

  d. Sistem Organisasi Sosial ........................................................ 15

  c. Sistem Peralatan Hidup dan Teknologi .................................. 11

  b. Sistem Mata Pencaharian ....................................................... 11

  a. Bahasa .................................................................................... 10

  2. Unsur Kebudayaan ........................................................................ 9

  1. Pengertian Kebudayaan ................................................................. 8

  

BAB I PENDAHULUAN ...................................................................................... 1

A. Latar Belakang...................................................................................... 1 B. Rumusan Penelitian .............................................................................. 3 C. Tujuan Penelitian .................................................................................. 3 D. Manfaat Penelitian ................................................................................ 3

BAB II KAJIAN PUSTAKA .................................................................................. 4

A. Penelitian yang Relevan ....................................................................... 4 B. Hakikat Novel ....................................................................................... 6 C. Hakikat Tokoh ...................................................................................... 7 D. Kebudayaan .......................................................................................... 8

  

ABSTRACT ................................................................................................................... xiv

  

BAB III METODE PENELITIAN ......................................................................... 27

A. Jenis Penelitian ..................................................................................... 27 B. Objek Penelitian ................................................................................... 27 C. Pendekatan Penelitian ........................................................................... 27 D. Data dan Sumber Data .......................................................................... 28

  1. Data ............................................................................................... 28

  2. Sumber Data .................................................................................. 28

  3. Teknik Pengumpulan Data ............................................................ 28

  E. Teknik Pengumpulan Data ................................................................... 28

  F. Teknik Analisis Data ............................................................................ 29

  1. Reduksi Data ................................................................................. 29

  2. Sajian Data .................................................................................... 29

  3. Verivikasi dan Simpulan ............................................................... 30

  

BAB IV HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN ........................................ 31

A. Hasil Penelitian..................................................................................... 31

  1. Bahasa ........................................................................................... 31 a.

  Kata “Mauliate” ..................................................................... 32

  b. Kata

  “Bodat” ......................................................................... 32

  c. Kata

  “Ucok” .......................................................................... 33 d.

  Kata “Tulang” ........................................................................ 34

  e. Kata

  “inang” .......................................................................... 35

  f. Kata

  “uning-uning” ............................................................... 36

  g. Kata

  “martole” ...................................................................... 37

  h. Kata

  “sinamot” ...................................................................... 38

  i. Kata

  “tarulang atau bera” ..................................................... 39

  j. Kata

  “Raja Parhata” ............................................................. 39

  k. Kata

  “Martandang” ............................................................... 40

  l. Kata

  “guling dao” .................................................................. 41

  m. Kata

  “burja” .......................................................................... 42

  n. Kata

  “Nariti” ......................................................................... 44

  o. Kata

  “Amang”........................................................................ 44

  2. Sistem Peralatan Hidup dan Teknologi ......................................... 45

  3. Sistem Organisasi Sosial ............................................................... 50

  a. Marga ..................................................................................... 50

  b. Dalihan Na Tolu ..................................................................... 52

  4. Sistem Pengetahuan ....................................................................... 54

  5. Sistem Kesenian ............................................................................ 55

  6. Sistem Religi ................................................................................. 56

  a. Agama Parmalim .................................................................... 57

  b. Kepercayaan terhadap Dewata ............................................... 58

  B. Pembahasan .......................................................................................... 60

  1. Bahasa ........................................................................................... 60

  2. Sistem Peralatan Hidup dan Teknologi ......................................... 63

  3. Sistem organisasi social ................................................................ 65

  a. Marga .................................................................................... 65

  b. Dalihan Na Tolu ..................................................................... 66

  4. Sistem pengetahuan ....................................................................... 66

  5. Sistem kesenian ............................................................................. 67

  6. Sistem religi ................................................................................... 67

  a. Agama Parmalim .................................................................... 68

  b. Kepercayaan terhadap dewata ................................................ 68

  

BAB V PENUTUP .................................................................................................. 69

A. Simpulan ............................................................................................... 69 B. Saran .................................................................................................... 69

DAFTAR PUSTAKA ................................................................................................. 70

LAMPIRAN ................................................................................................................ 72