Underaning Perkawis Watesaning Perkawis
10
ngginakaken basa kasebut. Adhedhasar mapinten-pinten pamanggih kasebut, saged dipunpendhet dudutan bilih pragmatik inggih menika satunggal ngelmu
ingkang nyinaoni basa ing wicantenan supados saged mangertos menapa wosipun ingkang dipunkajengaken antawisipun penutur kaliyan mitra tuturipun jumbuh
kaliyan konteksipun. Pragmatik menika setunggal studi ingkang panalitenipun dipundhasari
dening konteksipun. Konteks ingkang dipunkajengaken inggih menika sedaya latar belakang pengetahuan ingkang dipungadhahi sesarengan, antawisipun
penutur kaliyan mitra tutur saha sedaya ingkang wonten gayutanipun sawontening wicantenan kekalih kala wau. Kanthi adhedhasar pamanggihipun Wijana 2009:
15 bilih konteks ingkang kados menika dipunsebut konteks situasi tutur. Wonten gangsal aspek tutur, inggih menika :
1 penutur saha lawan tutur ditambahi uraian keterangannya
2 konteks tuturan
3 ancasipun tuturan
4 tuturan minangka satunggal wujudipun aktifitas
5 tuturan minangka produk tindak verbal.
Wicantenan saged kalampahan kanthi sae bilih peserta tuturipun inggih menika penutur saha lawan tuturipun kalibat aktif sawontening proses wicantenan
kala wau. Bilih salah satunggal saking peserta tutur boten kalibat aktif wonten tuturan saged dipunsebut gagal tuturan. Satemah dipunbetahaken kerjasama
dening kekalihipun. Salah satunggal wujud kerjasama antawisipun penutur kaliyan lawan
tuturipun inggih menika kanthi tumindak ingkang santun antar pihak. Miturut
11
Rahardi 2005: 52 kedah nggatosaken prinsip kejelasan, kepadatan, saha kelangsungan. Prinsip menika supados pesen wicantenan saking penutur saged
katampi dening lawan tuturipun kanthi trep saha dipunmangertosi kekalihipun. Miturut Djajasudarma 2012: 77 ngandharaken bilih pragmatik kaperang
dados 4 kajian inggih menika: 1.
kajian linguistik, kajian ingkang naliti tandha sign, swanten saha maknanipun kanthi subsistemipun fonologi, morfologi, sintaksis saha leksikon;
2. kajian pragmatik ujaran, kajian ingkang naliti konteks langsung tunggal
kadosta tema-rema, tema inggih menika perangan ujaran ingkang nyukani informasi menapa ingkang dipunwicantenaken, rema inggih menika perangan
ujaran ingkang nyukani informasi ngengingi temanipun; fokus-latar, fokus menika nyukani informasi ngengingi perangan ingkang wigatos, latar menika
saking pundi ujaran menika diipunpirsani; fokus-kontras nyukani informasi perkawis ingkang positif kaliyan negatif;
3. kajian pragmatik wacana, kajian ingkang naliti babagan konteks wacana
kadosta ngengingi deiksis, kesantunan perkawis martabat, ketakrifan, pertuturan, pacelathon, metafora, ironi;
4. kajian pragmatik budaya, kajian ingkang naliti basa kanthi wiyar inggih
menika panganggening basa ing konteks kultural-sosial-psikologis basa minangka identitas kelompok
Awit saking perangan-perangan menika panaliten ngengingi maksim kalebet wonten kajian pragmatik wacana amargi naliti wacana saha konteksipun.
Wacana inggih menika basa ingkang dipunasilaken saking tindak komunikasi kanthi koherensi saha kohesi ingkang sambung sinambung, nggadhahi wiwitan