C. Alat dan Bahan
1. Jangka sorong 2. Mikrometer skrup
3. Neraca O’houss 4. Kubus Alumanium
5. Kelereng
D. Prosedur Percobaan
1. Diukur massa kubus dan silinder alumanium dan kelereng dengan menggunakan neraca o’houss.
2. Digunakan jangka sorong untuk mengukur panjang sisi-sisi kubus sebanyak 5 kali perulangan pada posisi yang berbeda-beda.
3. Diukur diameter kelereng dengan menggunakan mikrometer sekrup sebanyak 5 kali perulangan.
4. Dicatat dalam tabel pengamatan.
11
E. Data Pengamatan
a. Table pengamatan kubus Alumunium JangkaSorong. Massa kubusAlumunium = 22,5 gram.
No Su
cm Sn
mm
S=d=Su +
Sn.Kt cm
V=S³ cm³
ρ=
m v
gr cm³
1 3 cm
9 mm
2 3 cm
8 mm
3 3 cm
9 mm
4 3 cm
7 mm
5 3 cm
7,5 mm
b. Tabel Pengamatan Kelereng MikrometerSekrup.
Massa kelereng = 5,1 gram.
No Su
mm Sn
mm D
r =
1 2
. V=
4 3
π . r ³
ρ=
m v
1 15 mm
31 mm
2 15 mm
34 mm
3 15 mm
33 mm
4 15 mm
18 mm
5 15 mm
30 mm
12
F. Pengolahan Data 1. Pada kubus Alumunium JangkaSorong.
S ₁ = Su + Sn .Kt
= 1,9 cm + 9 mm . 0,1 mm = 1,9 cm + 0,9 mm
= 1,9 cm + 0,09 cm = 1,99 cm
S ₂ = Su + Sn .Kt
= 1,9 cm + 1 mm . 0,1 mm = 1,9 cm + 0,1 mm
= 1,9 cm + 0,01 cm = 1,91 cm
S ₃ = Su + Sn .Kt
= 1,9 cm + 8,5 mm . 0,1 mm = 1,9 cm + 0,85 mm
= 1,9 cm + 0,085 cm = 1,98 cm
S ₄ = Su + Sn .Kt
= 1,9 cm + 0,5 mm . 0,1 mm = 1,9 cm + 0,05 mm
= 1,9 cm + 0,005 cm = 1,90 cm
S ₅ = Su + Sn .Kt
= 1,9 cm + 9 mm . 0,1 mm = 1,9 cm + 0,9 mm
= 1,9 cm + 0,09 cm = 1,99 cm
Mencari volum V
V ₁ = S³
= 1,99 cm³ = 7,88 cm³
V ₂ = S³
= 1,91 cm³ = 6,96 cm³
V ₃ = S³
13
= 1,98 cm³ = 7,76 cm³
V ₄ = S³
= 1,90 cm³ = 7,88 cm³
V ₅ = S³
= 1,99 cm³ = 7,88 cm³
Mencari massa jenis ρ
ρ ₁ =
M V
= 65,6 gr
7,88 cm ³ = 8,32
gr cm³
ρ ₂ =
M V
= 65,6 gr
6,96 cm³ = 9,42
gr cm³
ρ ₃ =
M V
= 65,6 gr
6,96 cm³ = 9,42
gr cm³
ρ ₄ =
M V
= 65,6 gr
6,85 cm ³ = 9,57
gr c m
3
14
ρ ₅ =
M V
= 65,6 gr
7,88 cm ³ = 8,32
gr cm³
No ρ
ρ² 1
8,32 gr
cm³ 69,22
gr cm³
2 9,42
gr cm³
88,73 gr
cm³ 3
8,45 gr
cm³ 71,40
gr cm³
4 9,57
gr cm³
91,58 gr
cm³ 5
8,32 gr
cm³ 69,22
gr cm³
∑ρ = 44,08 gr
cm³ ∑ρ² = 390,75
gr cm³
= ρρ
∑ ρ n
= 44,08
gr cm ³
5 = 8,81
gr cm³
Sd ρ =
n ∑ ρ
2
− ∑ ρ
2
n n−1
¿
√
¿
=
√
5 390,75
gr c m
3
− 44,05
gr c m
3
² 55−1
=
√
5 390,75
gr c m
3
– 1943,04 gr
c m
3
54
15
=
√
1950,75−1943,04 20
=
√
7,71 20
=
√
0,38 = 0,61
KR = Sd ρ
ρρ x 100
= 0,61
8,81 x 100
= 0,06 x 100 = 6
KT = 100 - KR = 100 - 6
= 94
2. pada kelereng Mikrometer Sekrup
D ₁ = Su + Sn . KT
= 15 mm + 34 mm . 0,01mm =16mm + 0,334 mm
= 15,34 mm = 1,534 cm
D ₂ = Su + Sn . KT
= 15 mm + 6 mm . 0,01mm =15 mm + 0,06mm
= 15,06 mm = 1,506 cm
D ₃ = Su + Sn . KT
16
= 15 mm + 3 mm . 0,01mm =15 mm + 0,03mm
= 15,03mm = 1,503 cm
D ₄ = Su + Sn . KT
= 15 mm + 40 mm . 0,01mm =15 mm + 0,4 mm
= 15,4mm = 1,54cm
D ₅ = Su + Sn . KT
= 15 mm + 43 mm . 0,01mm =15 mm + 0,43 mm
= 15,43 mm = 1,543 cm
Mencari jari-jari r
r ₁=
1 2
. D =
1 2
. 1,53 cm = 0,76 cm
r ₂=
1 2
. D =
1 2
. 1,50 cm = 0,75 cm
r ₃=
1 2
. D
17
= 1
2 . 1,50 cm
= 0,75 cm
r ₄=
1 2
. D =
1 2
. 1,54cm = 0,77 cm
r ₅=
1 2
. D =
1 2
. 1,547 cm = 0,77 cm
Mencari volum V
V ₁=
4 3
.
π
. r³ =
4 3
. 3,14 . 0,76 cm³ =
4 3
. 3,14 . 0,43cm³ =
5,4 cm ³ 3
= 1,8 cm³
V ₂=
4 3
.
π
. r³
18
= 4
3 . 3,14 . 0,75 cm³
= 4
3 . 3,14 . 0,42 cm³
= 5,24 cm ³
3 = 1,74 cm³
V ₃=
4 3
.
π
. r³ =
4 3
. 3,14 . 0,75 cm³ =
4 3
. 3,14 . 0,42 cm³ =
5,27 cm³ 3
= 1,74 cm³
V ₄=
4 3
.
π
. r³ =
4 3
. 3,14 . 0,77 cm³ =
4 3
. 3,14 . 0,45 cm³ =
5,65 cm ³ 3
= 1,88 cm³
V ₅=
4 3
.
π
. r³ =
4 3
. 3,14 . 0,77 cm³ =
4 3
. 3,14 . 0,45 cm³
19
= 5,65 cm ³
3 = 1,88 cm³
Mencari massa jenis ρ
ρ ₁ =
m v
= 5,2 gr
1,8 cm ³ = 2,89
gr cm³
ρ ₂ =
m v
= 5,2 gr
1,74 cm ³ = 2,98
gr cm³
ρ ₃ =
m v
= 5,2 gr
1,74 cm ³ = 2,98
gr cm³
ρ ₄ =
m v
= 5,2 gr
1,88 cm ³ = 2,76
gr c m
3
ρ ₅ =
m v
= 5,2 gr
1,88 cm ³ = 2,76
gr cm³
20
No Ρ
ρ² 1
2,89 gr
cm³ 8,35
gr cm³
2 2,98
gr cm³
8,88 gr
cm³ 3
2,98 gr
cm³ 8,88
gr cm³
4 2,76
gr cm³
7,61 gr
cm³ 5
2,76 gr
cm³ 7,61
gr cm³
∑ρ = 14,37 gr
cm³ ∑ρ = 14,33
gr cm³
= ρρ
∑ ρ n
= 14,37
gr cm ³
5 = 2,87
gr cm³
Sd ρ =
√
n ∑ ρ
2
− ∑ ρ
2
nn−1
=
√
5 41,33
gr c m
3
− 14,37
gr c m
3
² 55−1
21
= cm ³
41,33 gr
¿ ¿
cm ³ 206,49
gr ¿
¿ 5
¿ ¿
√
¿ =
√
206,65−206,49 20
=
√
0,16 20
=
√
0,008 = 0,08
KR = Sd ρ
ρ x 100
= 0,08
2,87 gr
cm ³ x 100
= 0,02 x 100 = 2
KT = 100 - KR = 100 - 2
= 98
22
G. Kesimpulan dan Saran 1. Kesimpulan
Kategori