11
BAB II GEGARAN TEORI
A. Wacana
Wedhawati 2006: 595 mratelakaken tembung wacana mila bikanipun saking basa
Sanskerta
inggih menika saking tembung „vacana‟ ingkang tegesipun
“bacaan”. Tembung
vacana
menika mlebet wonten ing basa Jawa Kuna dados tembung
wacana
[wacana]. Salajengipun tembung menika mlebet wonten ing basa Jawi Enggal dados „wacana’ wacɔnɔ, ingkang gadhah teges “bicara utawi
ucapan”. Miturut Wedhawati 2006: 51, wacana inggih menika minangka
satuan
basa ing nginggilipun ukara saged awujud
lisan
menapa dene seratan. Alwi 1993: 43 mahyakaken bilih wacana inggih menika reroncening
ukara ingkang gadhah gegayutan, saengga saged mujudaken makna ingkang jumbuh antawisipun ukara-ukara kasebat. Pamanggih menika dipunsengkuyung
dening Moeliono 1988: 334, ingkang mratelakaken wacana inggih menika reroncening ukara ingkang gadhah gegayutan, lajeng antawisipun
proposisi
setunggal saha
proposisi
sanesipun nyawiji dados setunggal mujudaken
kesatuan
makna. Dene miturut Halliday lumantar Wedhawati 1979: 3 ngandharaken bilih
struktur
wacana menika
struktur
semantik amargi saged kawastanan wacana menawi wonten gegayutan makna antawisipun setunggal ukara kaliyan ukara
sanesipun. Pamanggih Halliday menika jumbuh kaliyan pamanggihipun Mulyana 2005: 1, ingkang ngandharaken bilih wacana inggih menika
unsur
basa ingkang langkung
kompleks
saha langkung jangkep.
Satuan
basanipun kaperang saking
fonem, morfem
, tembung,
frasa
,
klausa
, ukara,
paragraf
dumugi
karangan
ingkang wetah
.
Awit saking menika wacana boten kedah dipunwujudaken wonten reroncening ukara, amargi saged ugi dipunwujudaken wonten ing satunggal ukara,
frasa
utawi tembung ingkang dipunjumbuhaken kaliyan
konteks
saha
situasi.
Saking pamanggih Halliday lan Mulyana menika dipunsengkuyung malih saking pamanggihipun Kridalaksana 2008: 231 ingkang mratelakaken bilih
wacana inggih menika.
Satuan bahasa terlengkap, dalam hierarki gramatikal merupakan satuan gramatikal tertinggi atau terbesar. Wacana ini direalisasikan dalam bentuk
karangan yang utuh novel, buku, seri ensiklopedia, dsb., paragraf, kalimat atau kata yang membawa amanat yang lengkap.
Sarining pangertosan saking Kridalaksana kasebat, wacana inggih menika
unit
basa ingkang langkung jangkep
unsuripun
, ingkang dipunwujudaken saking
satuan-satuan gramatikal
ing ngandhapipun.
Satuan-satuan gramatikal
menika awujud tembung, ukara, paragraf, saha
karangan
ingkang utuh awujud
novel, buku, seri ensiklopedia
saha liya-liyanipun
.
Ananging saking
satuan-satuan gramatikal
menika kedah saged mujudaken
amanat
ingkang jangkep. Dados wacana inggih menika
unit
basa ingkang langkung jangkep saha langkung
kompleks unsuripun.
Wacana saged dipunwujudaken saking
satuan- satuan gramatikal
ing ngandhapipun.
Satuan-satuan gramatikal
menika awujud tembung ananging tembung menika kedah saged dados ukara saha gadhah
konteks
, ukara, paragraf, saha
karangan
ingkang wetah kadosta
novel, buku, artikel, seri ensiklopedia
saha liya-liyanipun ingkang gadhah
amanat
ingkang jangkep.
Pamilihing
teori
wacana minangka dhasaring
teori
menika, awit dipunjumbuhaken kaliyan panaliten ingkang badhe kalampahan. Panaliten