DILEMA ANTARA LEGITIMASI DENGAN EFISIENSI PEMBIAYAAN DALAM PEMILIHAN UMUM KEPALA DAERAH DAN WAKIL KEPALA DAERAH SECARA LANGSUNG THE DILEMMA BETWEEN LEGITIMATION WITH THE EFFICIENCY COST IN THE PUBLIC ELECTION OF THE DISTRICT HEAD AND VISE OF THE DISTRICT

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://


j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l

://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e

n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:

p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n

u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p

htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.

n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:

p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n

u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi

p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n

u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

TESIS
DILEMA ANTARA LEGITIMASI DENGAN EFISIENSI
PEMBIAYAAN DALAM PEMILIHAN UMUM KEPALA DAERAH
DAN WAKIL KEPALA DAERAH SECARA LANGSUNG

THE DILEMMA BETWEEN LEGITIMATION WITH THE EFFICIENCY
COST IN THE PUBLIC ELECTION OF THE DISTRICT HEAD AND VISE
OF THE DISTRICT HEAD DIRECTLY

Oleh :

ALI MUHTAR
NIM. 060720101002

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

PROGRAM
STUDI MAGISTER
ILMU HUKUM
c.id id
c.id id
c.id id
c.id id
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
n
n
n
n
u
u
u
u
.
.
.
.
KONSENTRASI
ilib b.u
ilib b.u HUKUM EKONOMI
ilib b.u
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/d:/i/gdigili
/d:/i/gdigili
/d:/i/gdigili
/
/
/
/
:
:
:
:
p
p
p
p
t
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
c.id id
c.id id
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
n
n
n
u
u
u
.
.
.
giliblib.u
giliblib.u
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
:/p/d:/i/digi
:/p/d:/i/digi
p
p
p
t
t
t
t
t
t
PROGRAM
PASCA SARJANA
h htt
h htt
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

:// di
htthpttp://

:// di
htthpttp://

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

UNIVERSITAS JEMBER
.id
.id
JEMBER
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
e
e
n
n
lib.u.un
lib.u.un2009
digi gilib
digi gilib

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

j.a c.
un.uenej.a
.
b
i
l
gi lib
://di digi
htthpttp://

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

://d
htthpttp:

id
id
id
.
.
.
n
n
n
gilibilib.u
giilgibilib.u
giliblib.u
:/p/d:/i/digKEPALA
:/p/d:/i/PEMILIHAN
:/p/d:/i/digi
d
p
p
p
t
t
t
PEMBIAYAAN
DALAM
UMUM
t
t
t
h htt
h htt
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
DAERAH
t
h htt

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt
.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/
.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

TES
IS
c.id id

.
.
. .id
j.ac c.id
j.ac c.id
j.ac cANTARA
DILEMA
LEGITIMASI
DENGAN
EFISIENSI
une ej.a
une ej.a
une ej.a

DAN WAKIL KEPALA DAERAH SECARA LANGSUNG

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

THE DILEMMA BETWEEN LEGITIMATION WITH THE EFFICIENCY
.id
.id
ca.icd.THE
ca.icd.id
id
COST IN THE
ELECTION
DISTRICTeHEAD
j.eajc.ac.id AND VISE nej.eajc.ac.id
j.eaOF
j.eaPUBLIC
e
e
.
.
j
j
n
n
n
u
u
u
u
OF THE DISTRICT
lib. .un
lib. .un
lib. .un HEAD DIRECTLY
lib. .un
digi gilib
digi gilib
digi gilib
digi gilib

://d
htthpttp:

:// di
htthpttp://

:// di
htthpttp://

:// di
htthpttp://

:// di
htthpttp://

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgilib060720101002://digdiilgi ilib.
d
NIM.
/
/
:
/
/
htthpttp:/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
c.id id
c.id id
c.id id
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
n
n
n
n
u
u
u
u
.
.
.
.
.u
.u
STUDI
ILMU
ilib b.u
ilib bHUKUM
ilib bMAGISTER
ilib PROGRAM
b.u
/d:/i/gdigili
/d:/i/gdigili
/d:/i/gdigili
/d:/i/gdigili
/
/
/
/
:
:
:
:
p
p
p
p
t
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
KONSENTRASI
HUKUMhthEKONOMI
ttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

Olehd:

.i d

j.eajc.ac.i
ALI
nueMUHTAR
u
.
n
b
i .

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

PROGRAM PASCA SARJANA
.id
.id
UNIVERSITAS
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.idJEMBER
e
e
n
n
u
u
ilib.ib.un
ilib.ib.un2009
//dig igil
//dig igil
: d
htthpttp://

: d
htthpttp://

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
ii
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp
c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

DILEMA ANTARA LEGITIMASI DENGAN EFISIENSI

d
d id
d
ac.i .id UMUM KEPALA
ac.i .DALAM
ac.i .id DAERAH
PEMBIAYAAN
PEMILIHAN
nej.ej.ac
nej.ej.ac
nej.ej.ac

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
u
u
u
.
.
.
.
n
n
n
b u
ilib b.u
ilib b.u
ilib b.u
igdiilgi ilib.
/d:/i/gdigili DAERAH SECARA
/d:DAN
/d:/i/gdigili LANGSUNG
/d:/i/gdigili
/
/
/
/
:
:
:
:
/
WAKIL
KEPALA
p
p
p
p
/
t
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id
c.id id
c.id id
c.id id
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
n
n
n
n
u
u
u
u
.
.
.
.
b u
ilib ib.u
ilib ib.u
gilgibilib.u
igdiilgi ilib.
THE
BETWEEN
//d:/i/gdigil
//d:/i/gdigil THE EFFICIENCY
:
:WITH
:/p/d:/i/diLEGITIMATION
:/p/d:/DILEMMA
/
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
h http
h http
h htt
h htt

://d
htthpttp:

COST IN THE PUBLIC ELECTION OF THE DISTRICT WITH VISE OF
THE DISTRICT HEAD DIRECTLY
.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
c.id id
c.id id
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
n
n
n
u
u
u
.
.
.
Untuk Memperoleh
Gelar Magister
lib .u
ilib b.u
ilib b.u
d/i/gdiigilib
/d:/i/gdigili
/Program
/d:/i/gdigili
/
/
/
:
:
:
p
p
p
Dalam
Studi
Ilmu
Hukum
t
t
t
:
hthttp
hthttp
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
.id
Oleh
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.:id
e
e
n
n
.u n
.u n
giilgibilib.uMUHTAR //digiilgibilib.u
iALI
d
/
/
:
:
d
d
/
/
/
htthpttp:/
htthpttp:NIM.
060720101002

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
c.id id
c.id id
c.id id
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
n
n
n
n
u
u
u
u
.
.
.
.
STUDI
ILMU
.u
.u
ilib b.u
ilib bHUKUM
ilib bMAGISTER
ilib PROGRAM
b.u
/d:/i/gdigili
/d:/i/gdigili
/d:/i/gdigili
/d:/i/gdigili
/
/
/
/
:
:
:
:
p
p
p
p
t
t
t
t
KONSENTRASI
HUKUMhthEKONOMI
hthttp
hthttp
hthttp
ttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

PROGRAM PASCA SARJANA
.id
.id
UNIVERSITAS
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.idJEMBER
e
e
n
n
b.u un
b.ub.un
igdiilgi ilib.
igdiilgi iliJEMBER
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
htthpttp:/
htthpttp:/
2009

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
iii
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

TESIS

Pada Program Pascasarjana Universitas Jember

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id.id

c.id.id

gili lib.
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

gili lib.
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/
Oleh

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

nuenj ej.aWirawan, SH. b.unuenj ej.a
Prof. Dr.
.
libil.iubTjuk
ili b.
i
g
i
/d:/i/gdigili
/d://dNIP.
ig
/
/
:
:
130
297
095
p
p
t
t
ht tp
ht tp

id
.ac. c.id

id
.ac. c.id

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
c.id id
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
n
n
u
u
.
.
b u
gilibilib.u
II p://d/i/gdiilgi ilib.
:/p/d:/i/digPembimbing
p
t
t
:
t
t
h http
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

LEMBAR PENGESAHAN

TESIS INI TELAH DISETUJUI

c
j.aj.aMARET
e31
TANGGAL
2009 b.unuenj.eaj.ac
b.unune

Pembimbing I

ht

ht

Dr. Dominikus Rato, SH.MSi.
id 508
NIP. 131
.601
j.ac c.id

e j.a
bl.iubn.une
i
l
i
g
://di digi
htthpttp://

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

Mengetahui:
.id d
c.id id
c.id id
c.id.id
j.eajc.ac.iProgram
enj.eaj.ac. Ilmu Hukum.unenj.eaj.ac.
eKetua
enj.eaj.acPascasarjana
n
n
n
Direktur iProgram
Studi
Magister
u
u
u
.
.
.
n
giliblib.u
giliblib.u
giliblib.u
gil blib.u
://di/digi
://di/digi
://di/digi
://di/digi

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
c.id id
c.id id
c.id id
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
n
n
n
n
u
u
u
u
.
.
.
.
giliblib.u
giliblib.u
giliblib.u
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
:/p/d:/i/digi
:/p/d:/i/digi
:/p/d:/i/digi
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
h htt
h htt
h htt MA.
h htt Dr. Achmad Khusyairi,
Dr. Dominikus
Rato, SH.MSi.
Prof.

htthpttp:/

htthpttp:/

htthpttp:/

htthpttp:/

NIP. 130 261 689

NIP. 131 601 508

://d
htthpttp:

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
iv
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

DILEMA ANTARA LEGITIMASI DENGAN EFISIENSI

d
d id
d
ac.i .id UMUM KEPALA
ac.i .DALAM
ac.i .id DAERAH
PEMBIAYAAN
PEMILIHAN
nej.ej.ac
nej.ej.ac
nej.ej.ac

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
u
u
u
.
.
.
.
n
n
n
b u
ilib b.u
ilib b.u
ilib b.u
igdiilgi ilib.
/d:/i/gdigili DAERAH SECARA
/d:DAN
/d:/i/gdigili LANGSUNG
/d:/i/gdigili
/
/
/
/
:
:
:
:
/
WAKIL
KEPALA
p
p
p
p
/
t
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
.id
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
e
e
n
n
u
u
Dr. Dominikus
lib. .un
lib. .un Rato, SH.MSi.
d/i/gdiigilib
d/i/gdiigilib
/
/
/
/
:
:
p
p
htthttp: NIP. 131 601 508htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

li .
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

Telah dipertahankan di depan Tim Penguji

Anggota I

Pada tanggala31
2009
c.id.Maret
id

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

c.id id

aj.ac.
ej.Tim
Susunan
Penguji
b.unune

Ketua

Totok Sudaryanto,
SH.MS.
.icd.id
j.eajc.a344
e
NIP.
223
587
n
.u n

giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

Anggota II

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
.id
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
e
e
n
n
u
u
Prof.igDr.
.un Wirawan, SH.
lib. .un
lib. Tjuk
d/i/gdiigilib
d//diigilib
/
/
/
/
:
:
p
p
htthttp:
htthttp: NIP. 130 287 095

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
c.id id
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
n
n
u
u
.
.
ilib b.u
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/d:/i/gdigili
/
/
Mengetahui/Menyetujui
:
:
p
p
t
t
hthttp
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
.icd.id SH.MSi.
Dr. Dominikus
j.eajc.ac.id
j.eajc.aRato,
e
e
n
n
n 601 508
lib.u.un
lib.u.u131
NIP.
digi gilib
digi gilib

:// di
htthpttp://

:// di
htthpttp://

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
v
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

Ketua Program Studi Magister Ilmu Hukum

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id

c.id id

c.id id

c.id id

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt
.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/
.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:
c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp
c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

PERNYATAAN ORISINALITAS TESIS

Dengan ini saya menyatakan bahwa :

j.a ac.
j.aj.ac.
j.a.ac.
j.a ac.
1. Tesis saya
diajukan untuk
gelar
.ubn.uenej.
.ubn.uenemendapatkan
.ubn.uenejpernah
.ubn.ueini
nej.adalah asli danilibelum
b
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
//dig igil
//dig igil
//dig igil
//dig igil
: d
ttpt:tp://d
tthpt:tp://d
htthpttp://
akademik (Magister hIlmu
Hukum), baik dih hUniversitas
Jember maupun
di

: d
htthpttp://

://d
htthpttp:

.id
.id
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
e
e
n
n
b.u un
b.u un
igdiilgi ilib.
igdiilgi ilib.
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
/
htthpttp:/ dan penelitian
htthpttp:gagasan,
hasil
ide, pemikiran

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthptsendiri,
tp:/
saya

://d
htthpttp:

.id
.id d
.icd.id lain, kecuali arahan
tanpa bantuan
pihak
Tim Pembimbing.
j.acac.id
j.acac.idari
j.aca

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
ditulis
htthttp: atau

://d
htthpttp:

dipublikasikanc.iorang
lain, kecuali yang
d id
c.id iddalam naskah j.aca.icd.id
c.id idsecara tertulis dikutip
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
ne ej.
n
n
n
u
u
u
.
.
.
libil.iub.un
libilib.u
libilib.u
libilib.u
i
i
i
i
g
g
g
g
i
i
i
i
/d dig kutipan maupun
://d dig
://ddaftar
:/sumber
dig pustaka.
dig disebutkan dalam
ini://ddan
httptp://
httptp://
httptp://
httptp://

://d
htthpttp:

id

.
PerguruanneTinggi
j.eajc.ac.idlain.

b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
pttp:/
2. htthTesis
ini merupakan
e j.
bl.iubn.une
i
l
i
g
i i
pt:t/p/d://dig tesis ini
3. htthDalam

e j.
bl.iubn.une
i
l
i
g
i i
pt:t/p/d://dig karya
tidakhtthterdapat

atau

ht

ht

ht

ht

e j.
bl.iubn.une
i
l
i
g
/di igi
tthpt:t/p://d yang telah
pendapat
h

4. Apabila ternyata
dalam naskah tesis ini
dapat dibuktikan adanya
unsur-unsur
.id
.id
.id
c.id id
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
enj.eaj.ac.
e
e
e
n
n
n
n
u
u
u
u
.
.
.
.
n
n
n
b u
blib.u
b .u
ilib b.u berupa pencabutan
igili ilib.
igili imenerima
igili ilibmaka
jiplakan,
saya bersedia
sanksip:/akademik
/d/i/gdigili
p://d//dig
p://d//dig
p://d//dig
htthttp:

htthttp:

htthttp:

htthttp:

://d
htthpttp:

gelar yang telah diperoleh dari karya tulis ini maupun sanksi lainnya yang

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
.id
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
e
e
n
n
n
b.u un
b.iub.ulingkungan
berlaku
Universitas
igdiilgi ilib. Jember.
igdiilgi ildi
d
d
/
/
/
/
:
:
/
/
htthpttp:/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

d
ac.i .id

d
ac.i .id

htthpttp:/

htthpttp:/

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

un ej
ilgibil.ib.un
g
i
d
:// di
htthpttp://

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
vi
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

Jember, 31 Maret 2009

nej.ej.acPernyataan, b.unuenj.ej.ac
Pembuat
libil.iub.un
i
gili lib.
g
i
://di/digi
://d/dig

ALI MUHTAR
c.id id
NIM.
060720101002
ej.a.ac.

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
c.id id
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
n
n
u
u
.
.
b u
ilib b.u
igdiilgi ilib.
/d:/i/gdigili ini saya
/d:/Sepantasnya
/
/
pada
kesempatan
:
:
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

c.id id
c.id id
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac.
n
n
u
u
.
.
ilib b.u
ilib b.u
/d:/i/gdigili puji syukur kehadirat
/d:/i/gdigili
/
/
mengucapkan
:
:
p
p
t
t
hthttp
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt
.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/
.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:
c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp
c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt
.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/
.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:
c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp
c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt
.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

UCAPAN TERIMA KASIH

Allah SWT, yang telah melimpahkan rahmat, taufiq dan hidayah-Nya sehingga
saya mampu menyelesaikan
pendidikan d pada Program Studi d Magister Ilmu
.icd.id
c.id id
c.i id
c.i id
c
a
.
j
Hukum Universitas
enj.eaj.ac.
enj.eaj.ac. tesis ini.
enj.eaj.ac. dengan telah .selesainya
enej.a Jember, yang dibuktikan
n
n
n
n
u
u
u
u
.
.
.
b b.u
b u
ilib ib.u
ilibilib.u yang tak terhingga
igdiilgi ilimengucapkan
igdiilgi ilib. tidak lupa pula://dsaya
terima
//d:/i/gdigil
//d:/i/gdigkasih
:
:
:/p/d:/Tentu
/
/
p
p
p
p
/
t
t
t
t
:
t
t
t
t
h http SH.,
h htProf.
h http
h hpenghargaan
tp
tt
dan
yang setinggi-tingginya
kepada
Dr. Tjuk Wirawan,
Dosen Pembimbing Ketua yang dengan penuh perhatian telah memberikan
.id
.id.id
.id
.id
bimbingan, dorongan,
j.eajc.ac.id
j.eajc.acterselesaikannya
j.eajc.ac.id sehingga dapat
j.eajc.ac.id saran dan nenasihat,
e
e
e
n
n
n
b.u un
b.u un
b.u un
b.u.un ini.
penyusunan
igdiilgi ilib.
igdiilgi ilib.
igdiilgi ilib.
igdiilgi ilibtesis
d
d
d
d
/
/
/
/
/
/
/
/
:
:
:
:
/
/
/
/
pttp:/
:/
:/
dan
yanghtthsetinggihtthpttppenghargaan
htthpttpsebesar-besarnya
htthpttp:/Terima kasih yang
tingginya tak lupa pula saya ucapkan kepada Bapak Dr. Dominikus Rato,
d
SH,MSi., Dosen
Anggota
.id
.id perhatian dan
.id yang dengan penuh
.iPembimbing
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
e
e
e
e
n
n
n
n
u
u
u
u
kesabaranilib.telah
.un terhadap proses
.un member dorongan,
lib. .un
lib.saran
lib. .un bimbingan dan
d/i/gdiigilib
d/i/gdiigilib
d/i/gdiigilib
d/i/gdigilibtesis ini sampaip:selesai.
/
/
/
/
/
/
/
/
:
:
:
penyusunan
p
p
p
htthttp:
htthttp:
htthttp:
htthttp:
Dengan selesainya tesis ini, perkenankan saya mengucapkan terima kasih
yang sebesar-besarnya
d
d kepada :
c.id id
c.id.id
ajc.a.ic.id
ajc.a.ic.id
.
j
enj.eaj.ac.
enj.eaj.acatas
enj.Ir.
e
1. Rektor
Universitas
Jember
Dr.
Tarcius
Sutikno,M.Sc.
kesempatan
n
n
n
n
e
e
u
u
u
u
.
.
.
.
n
b u
b .u
ilgibilib.u
ilib ib.u
igdiilgi ilib.
igdiilgi ilibfasilitas
/d:/i/gddan
/d:/i/gdigiluntuk
/d:diberikan
/d:dan
i
yang
kepada
saya
mengikuti
/
/
/
/
:
:
:
:
/
/
p
p
p
p
/
/
t
t
t
t
thttp
hthttp
hthttp
hthttp
menyelesaikan pendidikan
pada Program hStudi
Magister Ilmu Hukum.
2. Direktur Program Sarjama Universitas Jember Prof. Dr. H. Achmad
id
.id
c.id id
ca.icd.id atas kesempatan
Kusairi,
Program nej.eajc.a. c.id
j.eajc.ac.id
enj.eaj.ac.untuk menjadi.unemahasiswa
enj.eajMA.,
.
n
n
u
u
u
.
.
.
n
n
giliblib.u
gilibJember.
giliblib.uSarjana Universitas
giliblib.u pada Program
Magister
Pasca
lib.u
:/p/d:/i/digi
:/p/d:/i/digi
:/p/d:/i/digi
:/p/d:/i/digi
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
h htt
h httDr. Dominikus Rato,SH,MSi.,
h htt Magister Ilmu Hukum
h h3.tt Ketua Program Studi
atas kesempatan dan dorongan yang diberikan kepada saya untuk
.id
.id
.id
.icd.id menyelesaikan pendidikan
mengikuti
Program Magister
j.eajc.ac.idIlmu Hukum. nej.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
j.eajc.dan
a
e
e
e
n
n
n
b.u un
b.u un
b.u.un
b.u un Program Studi
4. Sekretaris
Ilmu Hukum
igdiilgi ilib.
igdiilgi ilib. I Gede Widhiana
igdiilgi ilibMagister
igdiilgi ilib.
d
d
d
d
/
/
/
/
/
/
/
/
:
:
:
:
/
/
/
/
pttp:/ telah memberikan
untuk menyelesaikan
htthpttp:/
htthpdorongan
htthyang
htthpttp:/Suardha, SH.,MH.,
ttp:/
tesis ini.
5. Totok Sudaryanto,SH.,MS.,
Selaku
Ketua Tim Penguji
atas segala
.id
.id
.id
.id
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
e
e
e
e
n
n
n
n
bimbingan
dan
arahannya
untuk
memperbaiki
segala
kekurangan
tesis
ini.
u
u
u
u
b. un
b. un
b. un
lib. .un
igdiilgi ilib.
igdiilgi ilib.
igdiilgi ilib.
d/i/gdiigilib
d/Suheru,
d/Giri
d/Ketua
/
/
/
/
/
/
/
/
:
:
:
:
6.
Yayasan
Sunan
Malang,
H.
Hilal
SmHk.,
dan
Ketua
/
/
/
p
p
p
p
htthttp:
htt ttp:
htthttp:
htthttp:
Sekolah Tinggi Ilmu
Hukum (STIH) Sunanh Giri Malang H.Tontowi
Fadli,
SH.,M.Hum.,
yang telah memberikan
kesempatan danid fasilitas untuk
d
id
id.id
ajc.a.ic.id
ajc.a.dan
.ajc.a. c.id Universitas nej.ajc.a. c.id
.
.
c
j
j
enjSarjana
e
e
mengikuti
menyelesaikan
pendidikan
di Pasca
n
n
n
e
e
e
e
u
u
u
u
.
.
.
.
n
n
n
b u
ilib b.u
ilib b.u
ilib b.u
igdiilgi ilib.
/d:/i/gdigili
/d:/i/gdigili
/d:/i/gdigili
/d:/Jember.
/
/
/
/
:
:
:
:
/
p
p
p
p
t
t
t
t
thttp
p
hthttAlifian
hthttp
hth7.ttp Hj. Erwien Adisiswanto,
SH.,MH.,istri hserta
anak-anakku Rozy
Mukhtar, Rinaldy Aliandi Mukhtar dan Ery Alidafi Mukhtar atas
c.id.id saya untuk j.aca.icd.id
c.id.id
c.icd.id kesabarannya serta
pengertian
semangat
enj.eakepada
enj.eaj.acmemberi
enj.eaj.adan
j.ac
ne ej.
n
n
n
u
u
u
.
.
.
u
.Pasca
libil.iub.un
libilib.u Jember.
libidi
libilib.u
i
i
i
i
b
menyelesaikan
pendidikan
Sarjana
Universitas
i
g
g
g
g
l
i
i
i
i
://d dig
://d dig
://d dig
/dig
pt:t/p/d:/Tidak
htthpttp:// dan
htthpttp://
htthpttp://
htth8.
lupa pula keberhasilan
ini saya persembahkan
kepada Bapak
Ibu almarhum dan almarhumah H. Achmad Nawawi alias Marwi dan
id
Hj. Djumani,
mendidik dan
saya j.ac.icd.id
.mendoakan
.id
.id yang telah membesarkan,
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
j.eajc.ac.id
a
e
e
e
n
n
n
.unenej.
.u n
.u n
.u ini.
n
selama
giliblib.u
giliblib.u
giliblib.u
giliblib.u

://d
htthpttp:

://d
htthpttp:

://d
htthpttp:

://d
htthpttp:

://d
htthpttp:

://d
htthpttp:

://d
htthpttp:

://d
htthpttp:

://d
htthpttp:

://di digi
htthpttp://

://di digi
htthpttp://

://di digi
htthpttp://

://di digi
htthpttp://

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
vii
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp
c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt
.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

9. Segenap anggota KPU Kota Probolinggo, Sekretaris, Kasubag dan Staf
kantor KPU
Kota Probolinggo .idyang telah memberikan
pengertian,
d
d
cac.id
ca.icd.id
ajsaat
ajserta
ajc.a.ic.idpendidikan di ej.ajc.a.ic.id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
.
.
toleransi
semangat
pada
saya
menyelesaikan
n
n
n
n
e
e
e
e
u
u
u
u
.
.
.
.
n
n
n
n
b u
b u
ib .u
ilib b.u
igdiilgi ilib.
igdiilgi ilib. Pasca Sarjana
Jember.tp://d:/i/gdiilgilib
/d:/Universitas
/d:/Program
/d:/i/gdigili
/
/
/
:
:
:
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
hthttp
hthttp
hthttp
10. Teman-teman seperjuangan
Kelas A angkatan
Tahun 2006 atas hkerjasama
dan dukungannya selama menempuh pendidikan.
d
.id
c.id id
c.id id
ajc.a.ic.id tulis ini dapat emenjadi
Semoga
j.eajc.ac.id sumbang pemikiran
enj.eaj.ac. kepada semua.unenj.eaj.ac.
enj.ekarya
n
n
n
u
u
u
.
.
.
n
.u
pihak
Hukum secara
dan pihak-pihak
ib.u
giliblib.u
giliblumum
giliblibIlmu
giliblib.ubagi pengembangan
:/p/d:/i/digi
:/p/d:/i/digi
:/p/d:/i/digi
:/p/d:/i/digi
p
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
h htt
h htt Umum Kepala Daerah
h htt pelaksanaan Pemilihan
h htt yang terlibat dalam
dan
Wakil Kepala Daerah di Jawa Timur, lebih khusus lagi di Kota
.id
.id
.id
.id
Probolinggo.
j.ac c.id
j.ac c.id
j.ac c.id
j.ac c.id
une ej.a
ilgibil.ib.un
g
i
d
:// di
htthpttp://

://d
htthpttp:

://d
htthpttp:

une ej.a
ilgibil.ib.un
g
i
d
:// di
htthpttp://

une ej.a
ilgibil.ib.un
g
i
d
:// di
htthpttp://

une ej.a
ilgibil.ib.un
g
i
d
:// di
htthpttp://

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
.id d
j.eajc.ac.id
j.eajc.Muhtar
ac.i
Ali
e
e
n
n
u
u
lib. .un
lib. .un
d/i/gdiigilib
d/i/gdiigilib
/
/
/
/
:
:
p
p
htthttp:
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib b.u
/d:/i/gdigili
/
:
p
t
hthttp

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib viii
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

://d
htthpttp:

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
ilib ib.u

://d
htthpttp:

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

j. ac
.ubn.uenej.
b
i
l
i
i
g l
://di digi
htthpttp://

://d
htthpttp:

RINGKASAN

Pemilihan Umum Kepala Daerah dan Wakil Kepala Daerah yang telah
bergulir sejak 2005 setelah diberlakukannya Undang-Undang Nomor 32 Tahun
2004 Tentang Pemerintahan Daerah, menarik untuk dikaji oleh para pemerhati
maupun para akademisi khususnya di Program Magister Ilmu Hukum Pasca
Sarjana Universitas Jember. Sebab pemilihan kepala daerah yang semula dipilih
melalui system perwakilan oleh anggota DPRD yang digelar dalam parat
paripurna sebagaimana diatur dalam Undang-Undang Nomor 22 Tahun 1999
tentang Pemerintahan Daerah dianggap kurang demokratis karena apa yang
dihasilkan dalam pemilihan Kepala Daerah kerapkali bertolak belakang dengan
keinginan rakyat.
Konsep pemilihan Kepala Daerah langsung secara normatif dapat
dijelaskan melalui pengertian asas pemilihan umum (Pemilu) di Indonesia.
Berdasarkan Pasal 22 E ayat (1) Undang-Undang Dasar 1945 jo Pasal 2 UndangUndang Nomor 12 Tahun 2003 tentang Pemilu Presiden dan Wakil Presiden,
bahwa pemilu dilaksanakan secara langsung, umum, bebas, rahasia, jujur, dan
adil. Asas langsung berarti rakyat sebagai pemilih mempunyai hak untuk
memberikan suaranya secara langsung sesuai dengan kehendak hati nuraninya,
tanpa perantara.
Pararel dengan peraturan perundangan tersebut, dalam Undang-Undang Nomor 12
Tahun 2008 tentang Peubahan Kedua Atas Undang-Undang Nomor 32 Tahun
2004 tentang Pemerintahan Daerah Pasal 56 ayat (1) disebutkan “Kepala daerah
dan wakil kepala daerah dipilih dalam satu pasangan calon yang dilaksanakan
secara demokrasi berdasarkan asas langsung, umum, bebas, rahasia, jujur, dan
adil”.
Salah satu landasan terbentuknya Undang-Undang Nomor 12 Tahun 2008
tentang Perubahan Kedua Atas Undang-Undang Nomor 32 Tahun 2004 adalah
Pasal 18 ayat (4) Undang-Undang Dasar 1945 yang menyebutkan “Gubernur,
Bupati dan Walikota masing-masing sebagai kepala pemerintah daerah provinsi,
kabupaten, dan kota dipilih secara demokratis”. Penyelenggaranya adalah Komisi
Pemilihan Umum Provinsi/Kabupaten/Kota sebagaimana diatur dalam UndangUndang Nomor 32 Tahun 2004 tentang Pemerintahan Daerah. Namun dalam
perjalanannya selama 3 Tahun sejak 2005 hingga Oktober 2008 dari 472 daerah
yang telah menyelenggarakan Pemilu Kepala Daerah dan Wakil Kepala Daerah,
ada sebagian kecil yang berakhir dengan anarkhis yang merupakan buntut dari
sikap calon kepala daerah dan para pendukungnya tidak menerimakan hasil
penetapan Komisi Pemilihan Umum terhadap pasangan calon kepada daerah
terpilih.
Aksi demonstrasi para pendukung pasangan calon Kepala Daerah dan
Wakil Kepala Daerah yang kalah, juga disertai dengan aksi pengrusakan fasilitas
umum, kantor pemerintah, bahkan ada pula yang adu fisik antar pendukung.
Peristiwa kerusuhan pemilu kepala daerah yang di blow up media massa,
membuat tokoh agama Ketua Umum PB Nahdlatul Ulama KH.A.Hasyim Muzadi,
meminta agar Pemilihan Umum Kepala Daerah dan Wakil Kepala Daerah perlu
dikaji ulang untuk dikembalikan lagi kepada system sebelumnya yakni pemilihan

ix
.id

j.ac

ne
ib.u

.id

j.ac

ne
ib.u

.id

j.ac

ne
ib.u

.id

j.ac

ne
ib.u

.id

j.ac

ne
ib.u

kepala daerah dipilih oleh anggota DPRD. Alasannya selain menghindari bentrok
horizontal antar pendukung pasangan calon, juga perlu efisiensi pembiayaan
pemilu kepala daerah yang cenderung menguras dana APBD.
Pemilu kepala daerah secara langsung adalah implementasi kebijakan
desentralisasi dan otonomi daerah yang tidak bisa dipisahkan dari dinamika
politik lokal yang terjadi. Hanya saja untuk menghasilkan Kepala Daerah dan
Wakil Kepala Daerah yang legitimate dengan pembiayaan yang efisien perlu
ditata ulang. Memang tidak mudah untuk menyatukan keinginan memperoleh
kepala daerah yang legitimate hasil pilihan langsung rakyat dengan
mempertimbangkan efisien pembiayaan, pasti ada Dilema antara “legitimasi” dan
“efisiensi” karena sulit rasanya untuk memadukan keduanya bisa menjadi two in
one. Karenanya untuk mencari solusinya penulis dalam penyusunan tesis
mengambil judul “Dilema Antara Legitimasi dan Efisiensi Pembiayaan Dalam
Pemilihan Umum Kepala Daerah dan Wakil Kepala Daerah Secara Langsung “.
Solusi yang bisa ditawarkan Pertama; Pemilu Kepala Daerah dan Wakil
Kepala Daerah kedepan tetap dipertahankan dan dilaksanakan secara langsung
oleh rakyat tampa melalui perwakilan dilembaga legislative. Alasannya,
partisipasi politik dari rakyat tentu akan menghasilkan kepala daerah yang
legitimate. Karena telah mendapat dukungan mayoritas dari rakyat tentu akan
tercipta stabilitas politik yang cukup kondusif.
Kedua; sistem pemilihan umum Kepala Daerah dan Wakil Kepala Daerah
menggunakan model approval, yakni pemilih diberi peluang untuk menggunakan
hak pilihnya dengan cara pilihan ganda (memilih 2 atau 3 calon sekaligus).
Pasangan calon yang memperoleh suara tertinggi dinyatakan sebagai pasangan
terpilih. Tidak perlu ada pemilihan putaran kedua.
Ketiga; untuk mengatasi agar pelaksanaan pemilihan umum kepala daerah
langsung efisien perlunya diselenggarakan pemilu kepala daerah gabungan
(Pilgab) yakni penggabungan antara Pemilu Gubernur (Pilgub) dengan Pemilu
Bupati/ Walikota (Pilbup/Pilwali). Penggabungan Pemilu Gubernur dengan
Pemilu Bupati/Walikota tidak ditabukan oleh Undang-Undang. Pasal 235
Undang-Undang Nomor 32 Tahun 2004 tentang Pemerintahan Daerah yang
mencantumkan kemungkinan hal itu, dengan menyatakan “pemilihan Gubernur
dan Bupati/Walikota dalam satu daerah yang sama berakhir masa jabatannya pada
bulan dan tahun yang sama dan atau dalam kurun waktu antara 1 (satu) sampai
dengan 30 (tiga puluh) hari, pemungutan suaranya diselenggarakan pada hari yang
sama”.

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

c.id id
enj.eaj.ac.
n
u
.
giliblib.u
:/p/d:/i/digi
p
t
t
h htt

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

.id
j.eajc.ac.id
e
n
b.u un
igdiilgi ilib.
d
/
/
:
/
htthpttp:/

://d
htthpttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htthttp:

.id
j.eajc.ac.id
e
n
u
lib. .un
d/i/gdiigilib
/
/
:
p
htt