Pengaruh Ekstrak Kulit Manggis (Garcinia mangostana L.) Terhadap Fungsi Hati, Jumlah Eritrosit dan Kadar Hemoglobin Tikus (Rattus norvegicus) yang Dipapari dengan Karbon Tetraklorida (CCl4)
Lampiran 2
Analisis Statistik Kadar SGPT Tikus
ANOVA
Kadar_SGPT
Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 100904,920 7 14414,989 2,663 ,034 Within Groups 129900,295 24 5412,512
Total 230805,215 31
Multiple Comparisons
Dependent Variable: Kadar_SGPT Bonferroni
(I) Perlakuan (J) Perlakuan
Mean
Difference (I-J) Std. Error Sig.
95% Confidence Interval Lower Bound Upper Bound KC10 KC24 -35,0250 52,0217 1,000 -217,757 147,707 KP10 66,1250 52,0217 1,000 -116,607 248,857 KP24 93,1250 52,0217 1,000 -89,607 275,857 KB 103,5250 52,0217 1,000 -79,207 286,257 P1 155,3500 52,0217 ,180 -27,382 338,082 P2 78,7250 52,0217 1,000 -104,007 261,457 P3 45,2750 52,0217 1,000 -137,457 228,007 KC24 KC10 35,0250 52,0217 1,000 -147,707 217,757 KP10 101,1500 52,0217 1,000 -81,582 283,882 KP24 128,1500 52,0217 ,597 -54,582 310,882 KB 138,5500 52,0217 ,381 -44,182 321,282 P1 190,3750* 52,0217 ,035 7,643 373,107 P2 113,7500 52,0217 1,000 -68,982 296,482 P3 80,3000 52,0217 1,000 -102,432 263,032 KP10 KC10 -66,1250 52,0217 1,000 -248,857 116,607 KC24 -101,1500 52,0217 1,000 -283,882 81,582 KP24 27,0000 52,0217 1,000 -155,732 209,732 KB 37,4000 52,0217 1,000 -145,332 220,132 P1 89,2250 52,0217 1,000 -93,507 271,957 P2 12,6000 52,0217 1,000 -170,132 195,332 P3 -20,8500 52,0217 1,000 -203,582 161,882 KP24 KC10 -93,1250 52,0217 1,000 -275,857 89,607 KC24 -128,1500 52,0217 ,597 -310,882 54,582 KP10 -27,0000 52,0217 1,000 -209,732 155,732
(2)
KB 10,4000 52,0217 1,000 -172,332 193,132 P1 62,2250 52,0217 1,000 -120,507 244,957 P2 -14,4000 52,0217 1,000 -197,132 168,332 P3 -47,8500 52,0217 1,000 -230,582 134,882 KB KC10 -103,5250 52,0217 1,000 -286,257 79,207 KC24 -138,5500 52,0217 ,381 -321,282 44,182 KP10 -37,4000 52,0217 1,000 -220,132 145,332 KP24 -10,4000 52,0217 1,000 -193,132 172,332 P1 51,8250 52,0217 1,000 -130,907 234,557 P2 -24,8000 52,0217 1,000 -207,532 157,932 P3 -58,2500 52,0217 1,000 -240,982 124,482 P1 KC10 -155,3500 52,0217 ,180 -338,082 27,382 KC24 -190,3750* 52,0217 ,035 -373,107 -7,643 KP10 -89,2250 52,0217 1,000 -271,957 93,507 KP24 -62,2250 52,0217 1,000 -244,957 120,507 KB -51,8250 52,0217 1,000 -234,557 130,907 P2 -76,6250 52,0217 1,000 -259,357 106,107 P3 -110,0750 52,0217 1,000 -292,807 72,657 P2 KC10 -78,7250 52,0217 1,000 -261,457 104,007 KC24 -113,7500 52,0217 1,000 -296,482 68,982 KP10 -12,6000 52,0217 1,000 -195,332 170,132 KP24 14,4000 52,0217 1,000 -168,332 197,132 KB 24,8000 52,0217 1,000 -157,932 207,532 P1 76,6250 52,0217 1,000 -106,107 259,357 P3 -33,4500 52,0217 1,000 -216,182 149,282 P3 KC10 -45,2750 52,0217 1,000 -228,007 137,457 KC024 -80,3000 52,0217 1,000 -263,032 102,432 KP10 20,8500 52,0217 1,000 -161,882 203,582 KP24 47,8500 52,0217 1,000 -134,882 230,582 KB 58,2500 52,0217 1,000 -124,482 240,982 P1 110,0750 52,0217 1,000 -72,657 292,807 P2 33,4500 52,0217 1,000 -149,282 216,182
(3)
Lampiran 3
Analisis Statistik Kadar SGOT Tikus
ANOVA
Kadar_SGOT
Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 141837,120 7 20262,446 3,460 ,011 Within Groups 140557,148 24 5856,548
Total 282394,267 31
Multiple Comparisons
Dependent Variable: Kadar_SGOT LSD (I) Perlakuan (J) Perlakuan Mean Difference (I-J) Std.
Error Sig.
95% Confidence Interval
Lower Bound Upper Bound KC10 KC24 -26,2750 54,1135 ,632 -137,960 85,410 KP10 49,0500 54,1135 ,374 -62,635 160,735 KP24 61,4500 54,1135 ,267 -50,235 173,135 KB 163,7000* 54,1135 ,006 52,015 275,385 P1 151,8500* 54,1135 ,010 40,165 263,535 P2 90,4250 54,1135 ,108 -21,260 202,110 P3 144,7250* 54,1135 ,013 33,040 256,410 KC24 KC10 26,2750 54,1135 ,632 -85,410 137,960 KP10 75,3250 54,1135 ,177 -36,360 187,010 KP24 87,7250 54,1135 ,118 -23,960 199,410 KB 189,9750* 54,1135 ,002 78,290 301,660 P1 178,1250* 54,1135 ,003 66,440 289,810 P2 116,7000* 54,1135 ,041 5,015 228,385 P3 171,0000* 54,1135 ,004 59,315 282,685 KP10 KC10 -49,0500 54,1135 ,374 -160,735 62,635 KC24 -75,3250 54,1135 ,177 -187,010 36,360 KP24 12,4000 54,1135 ,821 -99,285 124,085 KB 114,6500* 54,1135 ,045 2,965 226,335 P1 102,8000 54,1135 ,070 -8,885 214,485 P2 41,3750 54,1135 ,452 -70,310 153,060 P3 95,6750 54,1135 ,090 -16,010 207,360 KP24 KC10 -61,4500 54,1135 ,267 -173,135 50,235 KC24 -87,7250 54,1135 ,118 -199,410 23,960 KP10 -12,4000 54,1135 ,821 -124,085 99,285
(4)
KB 102,2500 54,1135 ,071 -9,435 213,935 P1 90,4000 54,1135 ,108 -21,285 202,085 P2 28,9750 54,1135 ,597 -82,710 140,660 P3 83,2750 54,1135 ,137 -28,410 194,960 KB KC10 -163,7000* 54,1135 ,006 -275,385 -52,015 KC24 -189,9750* 54,1135 ,002 -301,660 -78,290 KP10 -114,6500* 54,1135 ,045 -226,335 -2,965 KP24 -102,2500 54,1135 ,071 -213,935 9,435 P1 -11,8500 54,1135 ,829 -123,535 99,835 P2 -73,2750 54,1135 ,188 -184,960 38,410 P3 -18,9750 54,1135 ,729 -130,660 92,710 P1 KC10 -151,8500* 54,1135 ,010 -263,535 -40,165 KC24 -178,1250* 54,1135 ,003 -289,810 -66,440 KP10 -102,8000 54,1135 ,070 -214,485 8,885 KP24 -90,4000 54,1135 ,108 -202,085 21,285 KB 11,8500 54,1135 ,829 -99,835 123,535 P2 -61,4250 54,1135 ,268 -173,110 50,260 P3 -7,1250 54,1135 ,896 -118,810 104,560 P2 KC10 -90,4250 54,1135 ,108 -202,110 21,260 KC24 -116,7000* 54,1135 ,041 -228,385 -5,015 KP10 -41,3750 54,1135 ,452 -153,060 70,310 KP24 -28,9750 54,1135 ,597 -140,660 82,710 KB 73,2750 54,1135 ,188 -38,410 184,960 P1 61,4250 54,1135 ,268 -50,260 173,110 P3 54,3000 54,1135 ,326 -57,385 165,985 P3 KC10 -144,7250* 54,1135 ,013 -256,410 -33,040 KC24 -171,0000* 54,1135 ,004 -282,685 -59,315 KP10 -95,6750 54,1135 ,090 -207,360 16,010 KP24 -83,2750 54,1135 ,137 -194,960 28,410 KB 18,9750 54,1135 ,729 -92,710 130,660 P1 7,1250 54,1135 ,896 -104,560 118,810 P2 -54,3000 54,1135 ,326 -165,985 57,385 *. The mean difference is significant at the 0.05 level.
(5)
Lampiran 4
Analisis Statistik Jumlah Eritrosit Tikus
ANOVA
Jumlah_Eritrosit
Sum of Squares Df Mean Square F Sig. Between Groups 2188771875000
,000 7
312681696428,
571 ,988 ,463 Within Groups 7597075000000
,000 24
316544791666, 667 Total 9785846875000
(6)
Lampiran 5
Analisis Statistik Kadar Hb Tikus
ANOVA
kadar_Hb
Sum of Squares df Mean Square F Sig.
Between Groups 57,210 7 8,173 10,597 ,000
Within Groups 18,510 24 ,771
Total 75,720 31
Multiple Comparisons
Dependent Variable: kadar_Hb Bonferroni
(I) perlakuan (J) perlakuan
Mean Difference
(I-J) Std. Error Sig.
95% Confidence Interval Lower Bound Upper Bound
KC10 KC24 1,1000 ,6210 1,000 -1,081 3,281
KP10 1,6750 ,6210 ,352 -,506 3,856
KP24 2,1500 ,6210 ,057 -,031 4,331
KB 3,6750* ,6210 ,000 1,494 5,856
P1 3,1750* ,6210 ,001 ,994 5,356
P2 3,6500* ,6210 ,000 1,469 5,831
P3 3,9750* ,6210 ,000 1,794 6,156
KC24 KC10 -1,1000 ,6210 1,000 -3,281 1,081
KP10 ,5750 ,6210 1,000 -1,606 2,756
KP24 1,0500 ,6210 1,000 -1,131 3,231
KB 2,5750* ,6210 ,010 ,394 4,756
P1 2,0750 ,6210 ,076 -,106 4,256
P2 2,5500* ,6210 ,011 ,369 4,731
P3 2,8750* ,6210 ,003 ,694 5,056
KP10 KC10 -1,6750 ,6210 ,352 -3,856 ,506
KC24 -,5750 ,6210 1,000 -2,756 1,606
KP24 ,4750 ,6210 1,000 -1,706 2,656
KB 2,0000 ,6210 ,102 -,181 4,181
P1 1,5000 ,6210 ,663 -,681 3,681
P2 1,9750 ,6210 ,113 -,206 4,156
P3 2,3000* ,6210 ,031 ,119 4,481
(7)
KC24 -1,0500 ,6210 1,000 -3,231 1,131
KP10 -,4750 ,6210 1,000 -2,656 1,706
KB 1,5250 ,6210 ,607 -,656 3,706
P1 1,0250 ,6210 1,000 -1,156 3,206
P2 1,5000 ,6210 ,663 -,681 3,681
P3 1,8250 ,6210 ,201 -,356 4,006
KB KC10 -3,6750* ,6210 ,000 -5,856 -1,494
KC24 -2,5750* ,6210 ,010 -4,756 -,394
KP10 -2,0000 ,6210 ,102 -4,181 ,181
KP24 -1,5250 ,6210 ,607 -3,706 ,656
P1 -,5000 ,6210 1,000 -2,681 1,681
P2 -,0250 ,6210 1,000 -2,206 2,156
P3 ,3000 ,6210 1,000 -1,881 2,481
P1 KC10 -3,1750* ,6210 ,001 -5,356 -,994
KC24 -2,0750 ,6210 ,076 -4,256 ,106
KP10 -1,5000 ,6210 ,663 -3,681 ,681
KP24 -1,0250 ,6210 1,000 -3,206 1,156
KB ,5000 ,6210 1,000 -1,681 2,681
P2 ,4750 ,6210 1,000 -1,706 2,656
P3 ,8000 ,6210 1,000 -1,381 2,981
P2 KC10 -3,6500* ,6210 ,000 -5,831 -1,469
KC024 -2,5500* ,6210 ,011 -4,731 -,369
KP10 -1,9750 ,6210 ,113 -4,156 ,206
KP24 -1,5000 ,6210 ,663 -3,681 ,681
KB ,0250 ,6210 1,000 -2,156 2,206
P1 -,4750 ,6210 1,000 -2,656 1,706
P3 ,3250 ,6210 1,000 -1,856 2,506
P3 KC10 -3,9750* ,6210 ,000 -6,156 -1,794
KC24 -2,8750* ,6210 ,003 -5,056 -,694
KP10 -2,3000* ,6210 ,031 -4,481 -,119
KP24 -1,8250 ,6210 ,201 -4,006 ,356
KB -,3000 ,6210 1,000 -2,481 1,881
P1 -,8000 ,6210 1,000 -2,981 1,381
P2 -,3250 ,6210 1,000 -2,506 1,856
(8)
Lampiran 6
Pembuatan Ekstrak Ethyl acetat Kulit Manggis (Garcinia mangostana L.)
Dicuci
Dikupas bagian kulit buah bagian dalam dengan
menggunakan sendok
Ditimbang
Diperoleh berat basah
Dikering anginkan selama tiga hari
Dipotong kecil-kecil dan diblender
Dimasukkan kedalam botol tertutup
Dibasahi dengan Ethyl acetat, sampai semua
serbuk terendam
Dibiarkan selama dua hari
Disaring dengan menggunakan kertas saring
Diuapkan diatas water bath
Kulit Buah Manggis
Serbuk
(9)
Lampiran 7
Foto Penelitian
7.1 Pembuatan Ekstrak Kulit Manggis
Prose meserasi
Penyaringan bubuk kulit
buah manggis
Diuapkan di atas water bath
Ekstrak kental kulit buah
manggis
(10)
7.2
Pembedahan hewan coba
Dislokasi hewan coba
Pembedahan hewan coba
Pengambilan darah hewan coba
Memasukkan darah ke
dalam tabung EDTA
(11)
7.3
Pengukuran Kadar Hb Dan Menghitung Jumlah Eritrosit
Sediaan darah
Pembuatan reagen Hb
Pengukuran kadar Hb
Pembuatan reagen Eritrosit
(12)
7.4
Pengukuran Kadar SGPT dan SGOT
Sentrifugasi darah
Serum darah
Reagen SGPT dan SGOT
Mikropipet
Pembuatan reagen SGPT dan
Pengukuran Kadar SGPT
SGOT dan SGOT
(13)
Lampiran 8
Perhitungan Dosis CCl
4Dosis CCl
4Dosis mencit 0,007ml/20 g BB
Konversi dosis mencit Tikus 200 gram = 7,0
Maka dosis untuk tikus 200 g adalah : 0,007 x 7 = 0,049 ml
Dosis Minyak Kelapa
Dosis mencit 0,1 ml/20 g BB
Konversi dosis mencit Tikus 200 gram = 7,0
Maka dosis untuk tikus 200 g adalah : 0,1 x 7 = 0,7 ml
Pembuatan stok larutan CCl
4dan minyak kelapa
(0,049 ml larutan CCl
4dilarutkan dalam 0,7 ml larutan minyak kelapa) jadi
sebanyak 4,9 ml larutan CCl
4dilarutkan dalam 70 ml minyak kelapa, dosis CCl
4yang diberikan sebanyak 0,7 ml/200 g BB.
Dosis Ekstrak Kulit Manggis
Dosis I
Dosis 60 mg/100 BB 60 mg/100 g : x/200 = 120 mg/200 g BB
Dosis II
Dosis 80 mg/100 BB 80 mg/100 g : x/200 = 160 mg/200 g BB
Dosis III
(14)
Lampiran 9
Tabel Konversi Perhitungan Dosis Untuk Berbagai Jenis (Spesies) Hewan Uji
Menurut Laurence & Bacharah, 1984
Mencit 20 g Tikus 200 g Marmut 400 g Kelinci 1,5 Kg Kucing 2 Kg Anjing 4 Kg Manusia 70 Kg Mencit 20 g
1,0 7,0 13,25 27,8 29,7 64,1 387,9 Tikus 200
g
0,14 1,0 1,74 3,9 4,2 9,2 56,0
Marmut 400 g
0,08 0,57 1,0 2,25 2,4 5,2 31,5
Kelinci 1,5 Kg
0,04 0,25 0,44 1,0 1,08 2,4 14,2
Kucing 2 Kg
0,03 0,23 0,41 0,92 1,0 2,2 13,0
Kera 4 Kg 0,016 0,12 0,19 0,42 0,45 1,0 6,1 Anjing 4
Kg
0,008 0,06 0,10 0,22 0,24 0,52 3,1
Manusia 70 Kg
0,0026 0,018 0,031 0,07 0,076 0,16 1,0
(1)
Lampiran 7 Foto Penelitian
7.1 Pembuatan Ekstrak Kulit Manggis
Prose meserasi Penyaringan bubuk kulit
buah manggis
Diuapkan di atas water bath Ekstrak kental kulit buah manggis
(2)
7.2Pembedahan hewan coba
Dislokasi hewan coba Pembedahan hewan coba
Pengambilan darah hewan coba Memasukkan darah ke
dalam tabung EDTA
(3)
7.3Pengukuran Kadar Hb Dan Menghitung Jumlah Eritrosit
Sediaan darah Pembuatan reagen Hb
Pengukuran kadar Hb Pembuatan reagen Eritrosit
(4)
7.4 Pengukuran Kadar SGPT dan SGOT
Sentrifugasi darah Serum darah
Reagen SGPT dan SGOT Mikropipet
Pembuatan reagen SGPT dan Pengukuran Kadar SGPT SGOT dan SGOT
(5)
Lampiran 8
Perhitungan Dosis CCl4 Dosis CCl4
Dosis mencit 0,007ml/20 g BB
Konversi dosis mencit Tikus 200 gram = 7,0 Maka dosis untuk tikus 200 g adalah : 0,007 x 7 = 0,049 ml
Dosis Minyak Kelapa Dosis mencit 0,1 ml/20 g BB
Konversi dosis mencit Tikus 200 gram = 7,0 Maka dosis untuk tikus 200 g adalah : 0,1 x 7 = 0,7 ml
Pembuatan stok larutan CCl4 dan minyak kelapa
(0,049 ml larutan CCl4 dilarutkan dalam 0,7 ml larutan minyak kelapa) jadi
sebanyak 4,9 ml larutan CCl4 dilarutkan dalam 70 ml minyak kelapa, dosis CCl4
yang diberikan sebanyak 0,7 ml/200 g BB.
Dosis Ekstrak Kulit Manggis Dosis I
Dosis 60 mg/100 BB 60 mg/100 g : x/200 = 120 mg/200 g BB Dosis II
Dosis 80 mg/100 BB 80 mg/100 g : x/200 = 160 mg/200 g BB Dosis III
(6)
Lampiran 9
Tabel Konversi Perhitungan Dosis Untuk Berbagai Jenis (Spesies) Hewan Uji Menurut Laurence & Bacharah, 1984
Mencit 20 g Tikus 200 g Marmut 400 g Kelinci 1,5 Kg Kucing 2 Kg Anjing 4 Kg Manusia 70 Kg Mencit 20 g
1,0 7,0 13,25 27,8 29,7 64,1 387,9
Tikus 200 g
0,14 1,0 1,74 3,9 4,2 9,2 56,0
Marmut 400 g
0,08 0,57 1,0 2,25 2,4 5,2 31,5
Kelinci 1,5 Kg
0,04 0,25 0,44 1,0 1,08 2,4 14,2
Kucing 2 Kg
0,03 0,23 0,41 0,92 1,0 2,2 13,0
Kera 4 Kg 0,016 0,12 0,19 0,42 0,45 1,0 6,1
Anjing 4 Kg
0,008 0,06 0,10 0,22 0,24 0,52 3,1
Manusia 70 Kg
0,0026 0,018 0,031 0,07 0,076 0,16 1,0