A. Iblls,ll Kllilllll - Kajian Sejarah Islam Asia Tenggara: Beberapa Masalah Teoretis-Metodologis - Universitas Negeri Padang Repository

..

1' ::',. .'
)

KA.JlAN SNqJA1l (li I)cI;~I(:~~~pJ,
Knhia, kcl)nny;~knn
k a j i ~ nIS~:IIII (li k:rw:~san it~l,ttrrrn;lsrlk scjarallny;~,1r;rrlya rrrc!n~l~:~k;~rr
k~rrrll>ul;rrrI ~ - ~ ; I Stlsri
I ) ( ! ~ I ~ ~ ; I C ~ I I I \ - I I ~ ; I C ~ I I I~CI:I;III;III
Y:IIISSCC:I~:I
I ~ l ~ r ~ o r ~LI;III
o I oS~I~I Ii I~I ~ I L1i~I;tk
I ~ : I It(+rk:iit S I I I I I PI:IIII~I
lair). E;c/iRc~,sclair~it11 ~)c!l~c.k:rrl;rn
p:~cla aslwk-asptrk tc!rtc!ntu cl:~l;~~n
pcritxlc clan kawasan
rnikrn-lokal trrtcnhl s:~ja,t;lnpa rncnjan!:kau kawas;~nyang Icl)ih luas makro-regional Asia
,,
I cnpgara, mcskipun p j a l a scrupa j u p clapat clitcmukan di tcmpat lain di kawasan itu.3


1

A.11, Johns, " l n l m
(l975),11111. .3.5,

111

S)IIIIIP~~I
Adn: l ~ r l k ~ l ~n11tI
m nNI-w 1 )lrm.~hn~n",
~ N & ~ I N ( ( i ~ n ~ rIlI~~lvrralty,
l
I ISA),

Ntk

1')

I C ~ I I B I I K kr~nwlsAnia ' l ' r r ~ ~ n r~ar l i r ~ Ia iq ~ a R~
I I IR

I I ~yorip,
~ ~otrmxn,
~
k ~ t i k ain rnmmtpf
r r j n r ~ l ~ynnR cliclorr~i~~a~i
olcl~l l n r ~ t l n ~I!t~m*c.~~~rinr~~r
~ ~ a ~ ~
tlnn r l l r r ~ ~ n j ~ ~nlrrn~allf
kal~
hrrrlnsrrka~~
~irik
prclrn~nnllnri hhv c l n ~I )~~ ~ k aclsrl
l r hvr nqwrll ~ D I I R I D I I I O O ~ rlalntti p r l ~ \ i n a ~mrjnrsl~
i
kr)lcniial. R.W. ]oh11 .hail "On
111rI'r,rril)ili~y
r ~ 1111
f A I I I O I ~ I ) I I I O1 liv~ory
II~
I IM

~ t~rlrn
S~i l ~ t l i r nA~ia",~nvmrtl
~~
o/,l'nuthwr//Irimr I l i ~ l N~o ., 2 (1701);
72102 1jllr1 JIIRP 1).rirrk d31r Mitrtirl vrrrl 13r11irrcsscn.scnru;rtlya s:trj;~nn I3clanda, kccuali A.H. Johns, W.
lioff, 13cntln. I l c n y ~lx>mharr~hknn,l ~ ~ h wprrr:!
a pcnulia lain$ tcntang scjarnh Indonesia
v n e r a s i tahun 1950-an dan sesudahya tidak lalj dikuasai olch penulis-pmulis I k l a r ~ l a ,
rnclairikan Icbih luas kcl)anpaannya scpcrti Anrcrika Scrikat, Australin, 111)1Xriutlarr lain-lain.
0 I'l~llllkmri ymlR wlnflf 11an1mlmrlltyn laldr t ~ r l l a rPJ,%twfclmrrltkr,Pm/Itn'~a
adMnnira k JrrrasI
md I N ~ U HM y ~ t i d ~in
mrn Inhwdm Sttdq ( l ~ l ~ l o Krll
n ! .V llrrmu, 1994).
I'

~ A ~ A.
M I 1 lmaj1111,
''1 I I I I ~ I M I~fIn ~ ~ m t ~hrmi , l r u w ~ n


i

m I~~

N i t m n t ~ ~ r'I'rr\wmd,
n
hfkb f !+122 (l9R7),

M r r ~ g l r ~ p~rrlratnntlyn
r
~ I W I Rdi
P Inlni
I , kmi n n ~ ~ n litlmk
/ n ~nrn~nvrkkm~
krryn-knryr mcwka, lrccrlrll y r n ~ridak
tlitmt~kmtldmn r d b l 'l'r~~lik
Ahtl111ld1(19'13) cll mas. I'njll,rm y l n llr411
~
I I ~ I ~ I I I I I ILtdIt
I I hrm ~mfmuk q *

knryn twlrrilp, Inlatrr, tcrnlrn~knrjnrnlr tli I n t k n r t i n itan Mrlayr direrankar~~lutrrkrnrmrrikrr buhr anyakan snrjan:l Ilclanda sel)clum p e r a r s yang
rnrrnadukan profcsi mcrcka scl~aygiallli clan s c k a l i t ~ ~sc.l,agai
s
pcjabat t i n k dalam 1)irokrasi
I ~ C I : I I ~ ~s cI ;lI~, i t l ~s(*i)i~~;i:~r~
,i
l)(as:~rSIIIIR:II ~ I ~ \ v ; I I . I I : I ~ o l ~I l filcir;~~~
IiI;ir:111 c>ric~rit:~list~~c,
para nhli
~r
tli 1)crgtlnlan tin)lt5i d a r ~
Ilrlrrlt '~x.t~clnt:rn~
l ) n n ~ "it11 Ilrllrlnlrlyl : ~ t l a l ~ lkl a ~ ~ rnkaclrr~lisi
I(c.l):lciy;~kr~r~
k:~ry~l
~llcrc*k;~
r i i c ~ r ~ ~ i r r i it(*orl-lcori
k;~~i
sosial nlotlt.r.cn.
I1;lI


irli

Scrnc*ntara itu, kcl)ariyak;ln pcr~i~lis
strj;rr;~ti trrnl);lt:ln (kllust~srly;l ilari Irrtlonrsin tIi111
Mt4:lyu) r l i i l l : ~ i (I:~riY:IIIK~)i~lillg
l:l(l~l
~
Y;IIIK ~ : l l i l ~ 11l11t~kllir
p,
j
i rrudalr
~
~
ttlcllpjlitbi~~cirtI
~ ~ ~ I I I I I I ! I II Ii m r ~ rk:aryn yarlp, l)crvarifisi. lraik tlari ~ v p I>(-ritxlc,
j
titik pcrhatiarl
~jh
pcnulis pcrtanla 1)crl)ahas;i (Ar:ll)) Mclayu di akhir abitl

rna\lpun Inllhlrlyn. 1 I r j n ~ ~ Ilhn.rrrri,
kc-16, clan \llama-ulania sczarnan t l c r r p n n y ~;I~;IU yarrg Iclih kcmurlian,'Q scpcrti
Tntt
.\'n' l ~ r r ~ r ~ qI (lI!~, / IAh' 1 lrlji 11inyy;l 1 lrrrnktr c l ~ nA/; I-ltrjmi y3nK Icl)ih tlikcnal scl):~pjliPastrawan
t l i s:lrnpir~fiscl):ll~;li r~larilaclan ptrntrlia sc\j;lmh yarlp, arnat prcxltrktif. 1 3 samping itu lwluhan
hikfynf dan kisah-kisal~pcrjalar~d;tri p i r p ~ w r ! yyarlg ditulis olcll pcrlulis-l)c~lulisMcli~yu
i s I i s c l t l~is(.ori(wafi tr;~clisional it11 masih dapat
Kin11 tlarl M k ~ Is
tlikl:~uililc:~~ik:lr~
sc*I);~p;~iknry;~ scjar:ll~ I I ~ ( : I ~ I I I I I ~kontcks zarilannya waktu itu mcmuat
Iaporan-lapran (1) oto1)iografis; (2) syair atau sajak-sajak dcskriptil; (3) ~ x d o m m nhukum
ag;frl~adarl (4) atl:ll. isliatlilt. s~t~rllp;ll..m

.

~

Jika I'r;lj)n~lca C ~ ( > I I ~ ~ k:~ry:lnya
III
tcrkrrlalnya N , < ~ J ~ ~ J ~ I ~string

~ I ? I t(kItIn~g pI pJ scbapyi
r;cj:lr:1w:ll1 pclopc>t. pcrltllisnri scjnrah klnsik dalnrll tr;lclisi J:lwa tlari :~l)aclkc-14, I~cndallara
'l'llri Sri Isrrntrg tl:lrr linja Ali I l;~ji.yar~gllitltll) t l u l i ~ ~;tl):~tl
~r
y1111g
I)c*rlwcln rlnl~ntdianypp
1wIol)or ~)crli11is1111
scjilr;~l\cli~l:~rij
I 1 - 1 1 ( l i ~ i INI;IIII hd(*111y11,
'1'1111 S1.i 1 , ~ I I I ! I I I ~
cl(*tipn
,
CILIA
knryfi~~y:~
ynng pal in^ nlneyllr~r,.Y(~'IJwI~Mrhyu clan .YIILI/OI~.~
.);r/rr/in C'l'crtut~~ranS c l a Raja-raja")
I ~ di nljntl
hidup sekitar pcrpntiarl al,atl kc 10 tl:lrt Icc~-17,'1 sctliutg lt;lj:~Ali I lilji ~ : I IIlitlup
kc- 1 0 (1 80') 1~70)tcrkc11nltlcmpll k:lrynnyn .Snh~n'/t~h
M t l v clan 'I'u!fi/ RI-N4.r ("l ladiah

ynng 13crhary,a").7~2'I'idak c l i r a ~ \ ~ k aIapj,
n
I)ahwa knryn-karyn klasik rncnpnai Isl:l~n tli
..

- .

l6 I!mmt I l ~ w l i"Acnrrlcu~
~,
S c w i o l c d ~cm
~ ' ~Irlrlcmrrla",
~
/. t . ' e r ~ ~A&
~ mV I , ~ .3, NIL I (1971)): >~-MI;
I .lllar J I I W ~r ~ ~ d It1111
k ~ l W ~ I I I IrraI I 111ll-ar11 Ilwc.lir p a l l a ~ i t w ~ iI~rlik~~~clyn,
rr
~ B I I WI I I ~ I I I I ~ R I I I SI~~l)mnpn
II
d*t1111ni l ~ r r t i #


lanu/

Il ~ r r c l i ttllst~pgq~clya
krllnl.
17

lillnt

+

tnindnyn karys 1.111.
J u s t n ~ik;11~1iIslxni Iok:11 t l ~ n ~ pusat
ri
ldarn cli 'I'irnur ' f c n p h
(Mrkah) Icl,ih "dckat" tlaripnda antar-lokal (rc$ot~al) cli kawasan Asia 'l'cnppra scntliri.
I~
~ > ~ - r ~ k ( ~ t i iISI:IIII
I ) ~ ~ ~sm:;Irn
l ~ n r ~rrgiond Agifl

Akil);~t~lya;lln:1t ~ i r l i r t111ti1k I I I ~ , ~ ; I C Ip,;~ris

tau

'I'~~ll~35;""

h'td~t~,
l ) c r k i ~ i ~clc~rl~y~tl
a ~ ~ I ~ ; I S ; I I ~ I t(sor(*tis
I
t ~ l ( - ~ o ~ i o I cial:~ni
( ~ a , 11;iI i r ~ i , tctmas~rkmasalatl
s ~ l r ~ ~ l ) ( ~ r - n rs(!i:~r:~li,
~ t ~ ~ l > rrlsr~
r r n : ~ ~ i ~ I1x-njc.Insati
ah
sc!i;~rrrh. d:ln konscp-konscp rncnclasar
d ~ l a mmenjclaskan sejarah Islam Asia ' l ' c ~ r ~ r rl;rri
r a suclut rr~c.~(nIoIcYS;
wj~~ruh.

(a). Masalah sumbcr scjarah. Ketiadazn s u t l ~ l ) c r . - ~ ~ ~ rtcr~uIis
~ ~ I ) c r S ~ I C I I I ~ I ~ctitljtkr\y;~
I
aampai al~aci kc-17,Zd ~ c l a h a a n p t mrnyrllitkarl ~>cnc-litiscjamh rrntuk mcnrkmstrukai
rcbrltrm ditm~~kmmnyn
n n r k h - n u k d l k*d. y n l K trrpcr~tin~
1111sal11ysIliJ-yt +I+
P&
ebtl kc-17 (loti IwIwrnl~avcnl Srjmrnl~Mdyw ytt~bp, Ii-l>il~ k r r ~ t r ~ t l i uucq~l r r t i yarlR clik)onifiko-ikon R
Roddmlr, "lhc Vrrinnr of V m h s of ttn Mdmy Annlkr", IiKI, 123,Z (t967), krty~-karyrmirrik I lmuah I'autrri
p r t i ~ i l l aprir11a (Ialntt\ Ijdtaau Mt1ay11,wp1-1
ynr~p,
1 tlil)nl\nn o l c l ~Sp-4 MIIIIIIII~IIIII~I
N P ~ I ~III.AIIWI
II
(Kltnln I.IIII\~\IC
Ilnknniry of Malay Pmn, 1970); nrmt kmy,karyn d n l m llnl~nnaA d rquni y m tli~rjmdrkm
~
cM A.1 I. J c h m
th I+ht
( ( h s ~ t w r rO~&
~ r \ ~ a l M I > I I < I ~ ~.%rica
~ I I I N o 1, ANII, 1965).
(h1n111'lh Gjl / I & I J ~
b /& J$tit
h l ~ m y hrrn-r
r
rlrri w~rrnhrrk h I ukitrr rwnlrhml kr-17.

7'

Ini lmltlrm h r r

nelaLa rwrl

.

p m l ) a r a n scjarah tcntang rwrkc~rrl)anfil~r
Islam awnl. Scl)agiarl 1)t:s:rr pcrdcbntnn tcnlarrg
I I I ~ Ii!i\ ~~ I II \ V I I I I ~ IAnit1
I~
' ! ' C I I ~ , ~11rr:rn~I
~ I I ~ ~clciri
I flrn~a!itlt~\lnli)erlll~rsukL ~ ~ I ~I I ) c ~ ~ ~ c I I ~ ~ ) ~1111rrr11
sr~ml)rryanK dipcqqrnnkan.25 Iapj prrln, kamna kcljanyakan s\lmbcr-aumbcr lokal yang
tc*rscilie sr~clalrRI)RCI kc-17, suil;rlr Irl)ilr elrrlu ~lijirrnal~
olclr l~rrlili~i
sairrg, k l r u a ~ ~ ~ ~tlnri
ryrr
kntrrn oric!llt;din I\;lrul. Sc-l)upjurr ~~rclrctrrlrcm~~~ukntr
Ilnsil rc~irrlrqjrrtasi
clnri snrjnna
oricnt.alis I\:lr;~tihl.

-

l)c*rr~~ti
sc~r~~lirinyrr
44imngv" rrrhatlnp "~ratlisi" (Ian i\~p
tcrhntdnp Islam Alria 'l'cnppra
nt,a ~ I ) n p i m ~ n a
panclangan I?uroscntrisme
yang clit;upt olch John Smail (1061) kctika dia rnarn~~crsoalkarr
v.s Asia 'I'cnfwra scntrisme dalam pcnulisan scjarah kawasan itu. Namun kornplikasinya
nrrr;lt I)c14)cil;1ilc~lg:~rl
korrnc.p ulir~rr:~
trlrrtirtrg ~~cr~iliilikrrrr.

(1)). I H ~ I I ~ +l),crkrrit;lrr
I
t l c r l p ~ rrirlt~rrrfirr~
I i r i ~ r YIIIIK c l i l i ~ r c l ~ rclisildin
~~i
1ltn11Scjamh. ynihl
I~:tp,:~i~n:~~l:r
tnrlrjclnsknn srjarah Ifilarn tli Asia 'r'rnpgflrn. Allli llrnttl'olitik mun@cin
tidak akan mcrlcrrirrkan kcnuknran PPH-npa lrntttk mcngitlcntifikasi tipc-tip kekunsnsrl tls~r
I)irokrnsi pcn~crirlr;lh;~~l
cli r r c p r i ~ - r r r ~ rynt\):
; ~ I):~ru rncrtlcka di knwnsnn itu; ntau ahli
i r r r ~ r r ~ o l c jjrrp;~
y j cl:ll)nl mcngcnali IinyJcaran kcl)~r~layaan
utnms (Ian karaktcrstik kclornpokkclompok ctrlik y m y ; tcrccrap accara harnpir rncrata di I):IW;III pcrrgwuh kc1)udayaarlkel~udayaan1)csar scpcrti 1 lirrduisrrrc, any,arl f i t ~ ~ c l i " , tc!rmasr~k kujiarl scjarah Islnmnya, seringkali
#I

d i l ~ u l , u n ~ k :d~cnn p t ~clnri d i t ~ p ~OICII
t l ~kcs;~cI;~rit~l
rt~er~j;~cli
L)iigi:i~ri
irltcgr;~lclnri ~ L ~ ~ C I U N I I P I ~
tlnri "clrrriia" yrrrlg n\rcl;lll tlikcrlal, tlnr;l>~~cl:i
rrrkrclnr rrlc:njrtli I)uyjar~tlari kawafinn tcrpcncil.
Yarlfi tt!rjr~cIi~ c ! I i ~ ~ i it ;~r t ~
i U N I C Isq>(*rti
II,
Y:IIIR tr*r[.c-rr~~il\
clnri ~ ~ I I ~ : I I I I lI I\\i n ~ o r i o p ~(ii
f i atnut
~~
inl:rh I):rhwr~t~rlia:~tl.tirlianrttncngcnai scjkrah lslmm Asia 'l'cngpra, mcskipun sudah mkup
I)nnyak tlih~lia, rnasih rncrupakan kumpulari acjarah Islarit lokal tau d;~lambatas-butas
ncrpra, tct;lpi tcrlcpas satu sarnrl l r ~ i r l tsnpa rnrrniliki ikatan clcnppn kcscluruhan (Asia
'I'r.rr~:w:~).I > : I ~ : I ~ II I I I I ) ~ I I ~ ~iliilal~
I I ~ kiranyn surnl)nriy;crn ynrly, dil~crikan olch Fcmand
l\ratrdcl. srjarawnn tcrlwsnr al)ad ini, Iisa rncnjadi titik tolak diskusi sclanjirtnya sclxlurn
satnp;~ik(!l>i~d;~
;ill-crti;~tifl)rrrii yarlg rr~~rrlgkir~.
Knjian .rcjar;~ll1)ruuclel tcrrlrrrrg uc*jr~rnlirc.K;orlal I ~ l r i 'l'c*~~)r)rIi
t
(Mrtlitr*rancan) padr Mnsn
~ t : ~ I t~ lI R S (ti k:rlarlp11 ilrnuwan aoninl scgcra
1t:ija I'liili 11 (Sl>lirly(1l),IIICII~IUI>II~.u n ~ i ~ l ~ ~ Y:III));
sctrlah ciitcrl,itk~r~tahtrn 1949, dan kcrn~rtliarltlalam cclisi 1ngj;t-i~ t s h ~ n1972-73, yang
clipcrkuat clen~;uikaryanya ynng rcli~tifl>:~rut c r ~ r : \(:iriGq,~tinn
t~~
,md (.',pi/~tlirm
IT1 lilitl (19802)." Kt!rnnp,ka analisis I1ra11drltclah mcnjadi inspirasi I)ayj ahli ilmu- ilmu smia1,29 tcrmasuk

"

O.W. Wollrr~," S ) c ~ ~ l ~ r uAhla
at

1-18.

nr a S o c ~ l t r nA~~~i n c tI'irlcl

S~cltl~".
IwLfi&

I I ~

fi:cm~cll),No 5R (Od. 1991). ha^..

sc*jnr:~wancl:11:1rn ri~c~nprnl)any)~n
l)(>n(l(*k:~t:rnyany; Iclih l>an~,mclan 1,ahkan tcrhaclap
kajian scjarah Asia ' l ' c n n ~ ~ scntliri
ra
scl)c-rti yarig c1ikcrj;tknri olt:li A1111cniyltcitl.>I
N a n ~ u ~1)~ltir
i
I C ~ I ) ~ * I I Iy~i rIl rIg~ 1 ) 1 1 l i l i ~I.~!I(-v;III (1;11;11ii I < I I ~ I I I I I I ~ ~(11-IIHIIII
II
1)cr~onl1111
nrjnrali
Islam Asia 'I'cngtvra a p k n y a Ixrkcnaan d c n p n bcl~crapa konscp analitik y q
dipcr~\rnnlc:rnn~:i.1)crtnrna. inlah konsc.p . p o / i ~ Mctlilcrtlnerr
l
(I
.aut 'l'cngah) s c b a p i unit
analisis (kategori regional-~cwafis)scjarahnya, Lisa ditarik kcscjajarannya dcwn kawssan
.Asia 'I't!~igy;rra. Sc!I)i~firi S ~ I ; I I I I k:rii;rn rc!~r)r~nl, Asi:~ 'I'c~ipgar:~chpat dilihat shag$
1 i f 1 1 1 rc)?ion" (:1ta11 sisfcm-sist~rn r(y$o) rlnh~k mcnyhaji "thc spacc-timc
I(

t l ( ~ v c l o ~ ~ ~ i lI~ItIr;tI"~ Y ; I ~ I LI;II;IIII
I ~ : I I , 11:tI i l ~ i k o ~ ~ r ~ r ~ r i(11111111111)
lan
Is111111~ I I I I I I I I I 1)rl11:1#1i
i l i r ~ ~ ( ! ~ ~(si)si;~ls i ~ ~ k111111r:rl,
y;~
l)olitik, it\tt-Ic-k111~11
( I I I I ~~wikoI~~!,in).
I < ( * ~ I \ I ~ i:ilnli
I
teminriyfi t c ~ i t a t \ ~
pc-n~l~nllarl
scj;rr:111cl:~l:irnIl;rsany,xi w;iIit~r(h'mc .l.~IIit[p).C;;l)yris:~rlsc'nrral I3raudcl tlalam ha1 irli
ialah, I)al~wascj;rraIi scl;~lir Ix:rlaci~;si~r~p,
tl;llar~~
pc:rul)at~:rrrtclirl)at t l ; i r ~ waktu; ~x!n~l)nliaci
w ; ~ k t LI:II;IIII
t~
scj;rr;rIr I I ~ I . ~ ; I I I ~ ,IN~ III~I ti11pb111
I~~, : I I I~(Y:(,]):I~:II\
y;rrip; l)c*rl)(lci;~-l)c(!a,
111rh1k itu ia
rncml)agi satilan w:rktil scl)apimana tcrlitiat 1cl)iIr jclas dalanr rnasing-rnasing dari kctiga jilid
1x1kuny a tcntang C,?rili?o/iot~otrd (.'upit,lji~.rn.
Katqy,ri waktu ynrip, Ix!rtam:l i:ll:111 'Mlli./ny': yg~cig cliguri:rkar~r~ynuntuk ~ n c l i h r t
pcrul):~I~:~ri
si!i;rr;~licIirI:i~iiI I I I ~ I I I I ~ ~ ; I nl.:iII
I I ititer:ikai :111tar:1II~:IIILIA~:I
i1;11iIinp,krrnpnnya dalnrn
kcliitl~rl~:i~~
scrt~nri-hari, tcrmasilk kcbilclayaan ciulam atti luas. I)cn~t)ahanscjarah dalarn
k a t c p r i i t l i hacnpir. "t.iclak ri!r:is:~" C'iri~l)crcc!l~til)lfl,k:rrcrla pads t;rk;~ran i r l i y i ~ r l ~
1)erlanfi~;cungtli xini ialali ~ ) c r ~ g ~ ~ l ; ~xcj:rr;rlr
r r ~ ; ~ c l~ t t n r r siklus krjrrtli;r~i-.,,,-lxnifnt rcpctitif.
13r.:1ucIclI I I ( ~ I I ~ ( : I > I I ~ I Illir/nim
~;I
.rtnic/~r~~lr
(sc*i:rrnh stnrktural), Karcy,~rikccli~aialah pcrubahan
w ~ k t r isrjarnti yanK I)c.rkcnaan dcnp,ar~ sistcrn-nilern ckonorni, "ncyjtra", masyarakat rlari
~ ) ~ ! ~ ; I ~ I I I I ) ; I I ~ I I Y ; II, ;I I T ~ ~ I I ~ ~ ~(lt!~rp,:\~i
) I I I I /)i.~/~~irr
I ~ : I I~~II~IIM(.YII~I~/C
(tt(-j;~~,~rli
lu )~iit~rip,~\~r),
1Iil11y:iri~
p(!rtarn;~(!voIt~sis(!jarali I)c:rlanp,suny, tlalnrn tcrnlu> yanK amat 1arnl)nt-laun, yang kcdua Icl~ih
(lirl:r~irist l : ~ r \ k:~rtrll:r it11 j\lp,3 I i s n tlil)uark;~ripcrioclc ~)crkc~iil)anganriy;r
sccara Icljih rinci.
YIIIIY,k e ~ i y jntlrrlnh
~
p,t:rak wnktt~ cc.l>nl, trnnlt~rlli~t
I)c!rkc~iu~~cr
tli.~rpptr ln*rritiwn pcmitiw~.
O
I
oI i ; ~ s ; t r yi~ i w i
k ~ I : I ~ ; I I ~ : I I ; ynrry,
I
I;~xinrtlikc~\;lldcnpn scjarah
naratif y a r ~konvcn~ional
~
rlalani krl);tnyakan prnirlisan srjarsh. 1stil;lh 13rautkl untuk ini
i;rI;~li /)ir/oim t~enenttt~f~tle
(scj;traIr pc~.istiw;t).Kc*tiy,:tk;rti!gi)ri 111iit W I I ~ I L Illr;ii.~clt~l
tli n t n 8 I)~*II
gtrjaln pcrrkcniI)aciy;nn ticjnrah Islam tli Asia ' l ' c n ~ r a ,I>aik dalam
rclcvsn ~ l n ~ urric!lit~:rt
k
,
rncrupakall kcccndcnlnpn utarna dalarn pcnulisan
ja~lt-:k:lpsrrijan"K/~~loqur d ~ ~ + e ) yanE
rrcjarah rnutakhir, rnaupurl pcrul,ahari st:jarali j;irr)?$u rncrricripli (katc.#)ri kccl~la)ntnu y ~ n
kc!lifi~, Iluklu;~.ri ~ ) c ~ r ~ r r l ) ~ r l ~~c:volirait,ric*r
i~~ri
iI:~I:itir Ixall)n)pi llrridtiwa b o ~ i ~d1 ~ npolitik.
Mcukiprln pcrspc-ktif waktr~sc!jamh Ilrar~dclj~rpmcnplnclant; kritik tlari banyak kalanpn,
fcnrtam;t ~ H ~ C I CI C: I~I ( ~ C ' ~ U I I K111~1ipl)~rika1l
~ ~ ~ r ~ i ~ i w ; ~ - ~ ) es(*l)t*r~i
rai~iw
Y :;I IrI ~ , tcrjacli cl:rlnc~i
k;t~rgoriwak111kc:lig~r(l~i~~t)r,jn,
c51~t!~n~mc*rr/i8//rr),
11:11111111 ( l i : ~ jrtfit tn(*rr~iliki
nqqlmcn yaw h a t .
Mcni~n~triya.apaptln yanK tcrjatli tlalar~r katcgori wakhr kctip, hams dilihat akar
pcrsoalannya kc dalarn s t n ~ k t u rdan konjurigtur waktu pcrtarrla atail kctfua. Jndi r c p n t u n g

-----------..---.-.-.---.----

.---

-.-

- ---...---

Y ~ I I RI ~ I W I I ~ ~ I Iclnla~n
W
11nI in1 l a i d ~wknlcnnptk ihnl~mnstminl cli hnwnl~n l i m u m l c l c ~ i shim~cwls,el. Jtmmmt~d
Wnllcrnlrlli, ~)rrlulin'I'hMntkrw IT'nrlJ .!p/m,? I/&. (Ncw ) ' I I I ~ : At'a~lcn~lt.
llwmm, 1074 75). 1)~11111~
1111 k ~ l l l ~ l t l i n n
I r t t l . I I I F I I ~ I ~ I . ~ L III II I ~ I H D I I I ~ I ~ I I ~R~I I H
I IPI~ U I I~rorrtlunrnll(lrl I I R I P I I ~A ~ I I y
I a ~ 1Ilarln1111yn
i ~
"world ayrrrcn ~limry"tlmn
~h~~rni
flw111hrika11
"lirn~ndl \ r n ~ ~ t l (:e111rr
rl
111 ~~~~ivrmhu.~aya,
~ \ I I I ~ ~ ~ I ~ I I ll~~lvr~*l~y,
II~III
N Y , AS. 1X @main ~ I I R H
t t ~ c ~ ~ r r l ~.r1111nl1
l t h a ~ ~Jn1111r1nl Y ~ I I HI I F I . ~ I I . I I H ~ ~ I ~ I ,I(nirnw~11nr1 I I I ~ I I J ~ I I n~(lthal~
I
I I I I ~ I I~~U I I P I I I*f)aflh j n n ~ k a prn)rllfl
( 1 9 rLmr) d m p n pcn~kkm~en
in~crtliripllncr.

" Miarlnyn olrli K.N.(;l~nl~cl~~ri.
' I ' d d C>r'J+do~

irr th I n d m Own (('mnhrid~Cmnhrid~I J n h d y ~ r r y
Srcarn 1111lrll*l1 I I ~ I I ~ . I I l3rat1tlal
~I~I
via Wnllrn~dcitln0r1 tli~rtr~~~kan
tlalnm krrya Jnrlct 1, A~II-I.II~IIIHI,
lbjm
l b w l l p m y . 'l'hlP'w/i/,~p~m
,I./>, l.?%lJ1 i \ O , NI-W Ytwh, O x L m I : C h f ~ ~ rlthI ~ \ v r m i ~l'w
yan, 19R9,
1 .ittat 111in111at1yn A I I I ~ I ~ltri~l,
I I I ~ ,I,ri,i 7hmm d11,mK ~ w n/Vii!p, 14V)-lhXO, [Ikllni 'l'rrjrt~inl~nnl
unknritx Yaynoan
Ohor, 1992).
I~H'I);

~

p : ~ l akcdal;l~n;~n
~n:lsalahnya. S11np)r;rlhpun t)C!pjhl, mnsih u l a kclxraten tchadnp n q p m c n
itu karcna apa yang cl~scl,utd c n p r l korlscp mtlltqpng (kcbctula~l)dala~n~nctodologi~ c j a r a h
rnrnlr;rkr~iaclanya faktnr inclivith~altlan kc1,chrlan dalam pcnlt~ahanscjarah dan ini bisa
hilang dalam cara pandang Ilrauclcl. Narnun dcrnikiw~,kctiga unit waktu yang dipcckcnalkan
13r:11ttlrl tli atas safip,at rrlrvan clalarn mrlihat trtanp, apa clan pacla unit waktu mans
pcn11)ahan scjarnh ~ k n ndisclidiki.
(c). Sclanjutnya, masalah rump, lingkup pcrsodan scjarah I a l m Asia 'l'engpra. Uagi
I3rauclcl scj:lrall I1:lrirs ditulia c!:llnrt~ :I~>:I y:trlg tlirrnrl~rlknflrly:~
in/+qn~/rr / J I ~ ~ nl.nit
? W Inz;rnrryn
disrlwlt /o/n/ / ~ i . r / n r ~ ? 'lstilah "total" atar1 "intr~y;~l"adalah istilah yang l x r a t dan tcntunya
titlak murlali tlipr;tktc~kk:~~r,
11.l)ih-lcl)ill(i:il;~u~
k;~it;lnny;~
tlcrly,;~llscj;~r;ill1sl:url Asi:~'l'crlw~rit.
clraypn
N ~ m ~ lkcnlrrlitrlr~
n
tlalnrrl rric4nc:sk "sc.jr~r~~ltt o t u l " rlr~rrlp,ki~rclrl1)rrt clil>nnt~~
~ ~ ~ ( : I I ~ J ~ I I ;Itcrnr~gkr~
I ~ : I I ~
nrlnlisis y ; l r l ~ d i : r j i ~ k : 'I'auIik
~~~
A l ) t l r ~ l l : ~ h11)mlarn
.~
ha1 ini ia
rncml>ap7ny;1 kc dal:lrn tcma-tcma rrmum: tradisi, pcml~anlantlan pcml>cntukan n c p r a .
(li11;1111 1wrsi)t:ktir yrrry, c I i ~ l ~ r t \ \ i ~ ,
K c t i p te111a ini ti~iakrllcsti tlilil~atst-cdra stiitik, 111c1irinki111
:~rti~)ya
rr~cl:~lui
pcnrl)iihan r;cj:lrnh. Kctipriya j r t l ~Ilisa dikc!rnl)any&an kc (lalam tcvik-topik
y m y , rrlcvnn clan tlapnt rlilih