Analisis Trend Permintaan, Penawaran, Dan Harga Gula Kristal Putih Di Provinsi Sumatera Utara

  Lampiran 1. Perkembangan Luas Areal/Areal Giling, Produksi, Rendemen, dan Produksi Hablur Tebu Indonesia Tahun 2001-2011.

  TAHUN Luas Lahan/Areal Giling (ha) Produksi Tebu Rendemen (%) Produksi Hablur ton ton/ha ton ton/ha

  2001 344.441 25.189.299,3 73,1 6,85 1.725.467,00 5,01 2002 348.795 25.410.481,4 72,9 6,88 1.749.427,50 5,02 2003 337.181 22.624.955,4 67,1 7,21 1.631.830,10 4,84 2004 344.793 26.743.180,7 77,6 7,67 2.051.643,50 5,95 2005 381.786 31.242.268,0 81,8 7,18 2.241.741,10 5,87 2006 396.440 30.232.835,0 76,3 7,63 2.307.027,10 5,82 2007 428.401 33.289.452,2 77,7 7,35 2.448.142,90 5,71 2008 436.504 32.960.165,5 75,5 8,20 2.703.975,60 6,19 2009 422.935 32.165.572,3 76,1 7,83 2.624.068,26 6,20 2010 418.259 34.216.549,0 81,8 6,47 2.214.488,00 5,29 2011 450.297 30.323.228,0 67,3 7,35 2.228.259,10 4,95

  Sumber: Kementrian Pertanian Direktorat Jenderal Perkebunan Badan Penelitian dan Pengembangan Pertanian Departemen Pertanian

  Lampiran 2. Perkembangan Luas Areal, Produksi, Rendemen, dan Produksi Hablur Tebu Sumatera Utara Tahun 2001-2011.

  TAHUN Luas Lahan (ha) Produksi Tebu Rendemen (%) Produksi Hablur ton ton/ha Ton ton/ha

  2001 13.875 665.270,1 47,9 6,85 45.571 3,28 2002 13.075 435.348,8 33,3 6,88 29.952 2,29 2003 9.379 371.511,8 39,6 7,21 26.786 2,86 2004 5.987 175.436,8 29,3 7,67 13.456 2,25 2005 9.359 568.746,5 60,8 7,18 40.836 4,37 2006 12.840 663.433,8 51,7 7,63 50.620 3,94 2007 13.381 662.435,4 49,5 7,35 48.689 3,64 2008 12.366 494.939,0 40,0 8,20 40.585 3,28 2009 9.667 483.703,7 50,0 7,83 37.874 3,92 2010 8.651 479.520,9 55,4 6,47 31.025 3,59 2011 10.046 641.115,7 63,8 7,35 47.122 4,69

  Sumber:Kementrian Pertanian Direktorat Jenderal Perkebunan Badan Pusat Statistik

  Lampiran 3. Harga Gula Kristal Putih Provinsi Sumatera Utara Tahun 2001-2011.

  KABUPATEN/

  Gunung Sitoli (Nias) 3.908,33 3.950 4.390,42 4.594,83 6.609,72 7031,25 7.927,08 8.025 9.875 12.979,17 12.420,83 Penyambungan x x 3.875 4.183,33 5.989,58 7447,92 7.818,75 7.647,92 8.883 11.177,08 11.042 (Mandailing Natal)

  Tapanuli Selatan 3.620 3.500 3.500 4.200 6.458 7033 7.258,33 7.544,17 8.258,33 13.395,83 13.239,58 (Padangdisimpuan) Tarutung

  3.723,75 3.752,92 4.459,58 4.135,42 6.025,08 6375 7.000 7.495,83 7.500 11.700 12.250 (Tapanuli Utara) Balige (Toba Samosir) x 3.752,92 3.831,25 4.348,75 6.258,33 7083,33 7.204,17 7.416,67 9.283 10.904,17 12.000 Rantau Prapat

  3.666.67 3.683,33 3.931,46 4.152,5 6.162,5 6595,83 6.795,83 7.018,75 8.467 11.229,17 11.583,33 ( Labuhan Batu) Kisaran (Asahan) 3.512,5 3.500 3.821,04 3.701,46 5.219,03 6464,24 6.631,72 6.780,56 8.926,39 10.553,47 10.324,31 Sidikalang (Dairi) 3.655 3.587,5 4.283,33 4.500 5.843,75 6706,25 7.281,25 7.281,25 7.750 10.850 11.135,78 Kabanjahe (Karo) 3.530 3.530 4.453,08 4.305 7.037,5 7127,08 7.000 7.271,53 9.335 11.139,58 10.992,5 Kota Sibolga 3.651,25 3.634,58 4.191,67 4.292,36 6.222,92 6532,92 6.818 6.870,83 9002,08 11.206,25 10.530,35 Kota Tanjung Balai 3.488,33 3.463,33 3.706,67 3.475,83 5.800 6304,86 6.511,8 6.754,86 8.920 10.358,33 8.975 Kota Pematangsiantar 3.682,08 3.684,58 4.210 4.190,83 6.069,39 6493,33 6.696,94 6.532,92 8.978,75 10.828,75 10.530,35 Kota Tebingtinggi 3.576,25 3.492,92 3.858,75 3.949,8 5.679,17 6341,67 6.638,33 6.603,75 8.913 10.434,96 10.252,08 Medan 3.600,14 3.354,31 4.045,58 4.143 5.930 6400,5 6.622 6.655,97 8.913 10.434,96 10.252,08 Kota Binjai 3.757,92 4.007,92 5.895,83 3.950 5.824,17 6314,58 6.604,17 6.604,17 10.378 11.202,83 11.083,33 Kota Padangsidimpuan 3.637,08 3.587,92 4.356,5 4.263 6.515,97 7081,94 7.337 7.679,17 9.797,736 11.888,89 21.227,34

  

Provinsi SumateraUtara 3.643,52 3.632,15 4.175,63 4.149,13 6.102,82 6.708,356 7.009,09 7.136,46 8.948,74 11.267,72 11.739,93

Keterangan: x = data tidak tersedia Sumber:Badan Pusat Statistik Sumatera Utara

  Lampiran 4. Permintaan Gula Kristal Putih Provinsi Sumatera Utara Tahun 2001-2011. Tahun Jumlah Penduduk Pola Konsumsi Pangan (Kg/Kap/Thn) Permintaan (Kg) Permintaan (Ton) Perubahan Dari Tahun Sebelumnya (%)

  2001 11.722.397 10,5 123.085.168,50 123.085,17 2002 11.847.076 10,4 123.209.590,40 123.209,59 0,10 2003 11.923.000 10,4 123.999.200,00 123.999,20 0,64 2004 12.123.360 10,3 124.870.608,00 124.870,61 0,70 2005 12.326.678 9,50 117.103.441,00 117.103,44 -6,22 2006 12.643.494 9,50 120.113.193,00 120.113,19 2,57 2007 12.834.371 9,60 123.209.961,60 123.209,96 2,57 2008 13.042.317 10,08 131.466.555,36 131.466,56 6,70 2009 13.248.386 9,31 123.209.989,80 123.209,99 -6,28 2010 12.982.204 9,51 123.460.760,04 123.460,76 0,20 2011 13.103.596 9,30 121.863.442,80 121.863,44 -1,29

  Rata-rata 12.526.989,00 9,85 123.235.628,23 123.235,63 -0,03

  Lampiran 5. Analisis Residual Permintaan Gula Kristal Putih Provinsi Sumatera Utara.

  2

Tahun Permintaan Ŷ Y- Ŷ abs Y- Ŷ abs (Y- Ŷ/Y) (Y- Ŷ)

  1 122.671,96 413,21 413,21 0,0034 170.744,16 2002 123.209,59

  2 122.775,00 434,59 434,59 0,0035 188.866,38 2003 123.999,20

  3 122.878,13 1.121,07 1.121,07 0,0090 1.256.790,32 2004 124.870,61

  4 122.981,35 1.889,26 1.889,26 0,0151 3.569.299,57 2005 117.103,44

  5 123.084,66 -5.981,22 5.981,22 0,0511 35.774.937,66 2006 120.113,19

  6 123.188,05 -3.074,86 3.074,86 0,0256 9.454.742,50 2007 123.209,96

  2001 123.085,17

  8 123.395,09 8.071,47 8.071,47 0,0614 65.148.639,26 2009 123.209,99

  9 123.498,74 -288,75 288,75 0,0023 83.377,26 2010 123.460,76

  10 123.602,48 -141,72 141,72 0,0011 20.084,59 2011 121.863,44

  11 123.706,31 -1.842,87 1.842,87 0,0151 3.396.155,83

  1.355.591,91 1.355.073,29 518,62 23.340,58 0,19 119.070.290,27

  Residual Permintaan:

  =( − Ŷ ) = 1.355.591,91 – 1.355.073,29 = 518,62

  7 123.291,52 -81,56 81,56 0,0007 6.652,75 2008 131.466,56

   Lampiran 6. Diagram Scatter dan Trend Analisis Permintaan Gula Kristal Putih Provinsi Sumatera Utara.

  

2000 2002 2004 2006 2008 2012 2010

132500 130000 127500 125000 122500 120000 117500 115000

t ahun

p e r m in t a a n Scatterplot of permintaan vs tahun

  132500 130000 127500 n

  MAPE

  2 MAD 2124 Accuracy Measures Actual Fits Variable

  Trend Analysis Plot for permintaan Growth Curve Model Yt = 122569 * (1,00084* * t)

  Lampiran 7. Trend Eksponensial Permintaan Gula Kristal Putih Provinsi Sumatera Utara Tahun 2012-2020. No. Tahun Notasi Tahun (X) Permintaan (Y) Log Y (Y )

  X Log Y ( X Y )

  X

  2

  1 2001 -5 123.085,17 5,0902 -25,4510

  25 2 2002 -4 123.209,59 5,0906 -20,3626 16 3 2003 -3 123.999,20 5,0934 -15,2803

  9 4 2004 -2 124.870,61 5,0965 -10,1929 4 5 2005 -1 117.103,44 5,0686 -5,0686 1 6 2006 120.113,19 5,0796 0,0000

  7 2007 1 123.209,96 5,0906 5,0906

  1 8 2008 2 131.466,56 5,1188 10,2376

  4 9 2009 3 123.209,99 5,0906 15,2719

  9 10 2010 4 123.460,76 5,0915 20,3661

  16 11 2011 5 121.863,44 5,0859 25,4294

  25

  X = 0 ∑Y = 1.355.591,91 ∑log Y = 55,9964 ∑X log Y = 0,0403

  =

  • (log ) ; log
  • , dimana koefisien dan dapat dicari dengan persamaan normal :

  11

  X )

  Tingkat Pertumbuhan: (1,0009 – 1) x 100% = 0,09% Persamaan trend eksponensial/growth: Y = (123.196,96)(1,0009

  = 0,0004 Log b = 0,0004 b = 1,0009

  0,0403 110

  (0) + (110) = 0,0403 =

  = ∑ X Y

  2

  ∑ + ∑

  2.

  = 5,0906 Log a = 5,0906 a = 123.196,96

  55,9964

  Trend Eksponensial: ′

  =

  1. n + ∑ = ∑ 11 + (0) = 55,9964

  ′ 0 =

  = maka

  ; log = dan log

  ′

  =

  ′

  = log

  ′

  = dapat diubah menjadi, trend semi log: log

  Permintaan (Y) (Ton)

  Lampiran 8. Penawaran Gula Kristal Putih Provinsi Sumatera Utara Tahun 2001-2011. Tahun Luas Lahan (Ha) Produksi Tebu (Ton) Rendemen Nyata (%) Produksi Hablur (Ton) Perubahan Dari Tahun Sebelumnya (%)

  2001 13.875 665.270,1 6,85 45.571 2002 13.075 435.348,8 6,88 29.952 -34,27 2003 9.379 371.511,8 7,21 26.786 -10,57 2004 5.987 175.436,8 7,67 13.456 -49,77 2005 9.359 568.746,5 7,18 40.836 200,35 2006 12.840 663.433,8 7,63 50.620 23,96 2007 13.381 662.435,4 7,35 48.689 -3,82 2008 12.366 494.939,0 8,20 40.585 -16,65 2009 9.667 483.703,7 7,83 37.874 -6,68 2010 8.651 479.520,9 6,47 31.025 -18,08 2011 10.046 641.115,7 7,35 47.122 51,88

  Rata-rata 10.784,18 512.860,23 7,33 37.501,45 12,40

  Lampiran 9. Analisis Residual Penawaran Gula Kristal Putih Provinsi Sumatera Utara.

  2

Tahun PENAWARAN Ŷ Y- Ŷ abs Y- Ŷ abs (Y- Ŷ/Y) (Y- Ŷ)

  2001 45.571

  1 29.923,74 15.647,26 15.647,26 0,343 244.836.745,51 2002 29.952

  2 30.956,11 -1.004,11 1.004,11 0,003 1.008.236,89 2003 26.786

  3 32.024,09 -5.238,09 5.238,09 0,196 27.437.586,85 2004 13.456

  4 33.128,93 -19.672,93 19.672,93 1,462 387.024.174,78 2005 40.836

  5 34.271,87 6.564,13 6.564,13 0,161 43.087.802,66 2006 50.620

  6 35.454,25 15.165,75 15.165,75 0,300 229.999.973,06 2007 48.689

  7 36.777,43 12.011,57 12.011,57 0,247 144.277.813,86 2008 40.585

  8 37.942,80 2.642,20 2.642,20 0,065 6.981.220,84 2009 37.874

  9 39.251,82 -1.377,82 1.377,82 0,036 1.898.387,95 2010 31.025

  10 40.606,01 -9.581,01 9.581,01 0,309 91.795.752,62 2011 47.122

  11 42.006,92 5.115,08 5.115,08 0,109 26.164.043,41

  

412.516,00 392.243,97 20.272,03 93.119,95 3,23 1.204.511.738,44

  Lampiran 10. Diagram Scatter dan Trend Analisis Penawaran Gula Kristal Putih

  Provinsi Sumatera Utara

  

2000 2002 2004 2006 2008 2012 2010

50000 40000 30000 20000 10000

t ahun

p e n a w a ra n Scatterplot of penawaran vs tahun

  50000 40000 30000 a w a r a n

  MAPE

  30 MAD 8547 MSD 109500530 Accuracy Measures Actual Fits Variable

  Trend Analysis Plot for penawaran Growth Curve Model Yt = 28925,8 * (1,0345* * t)

  Lampiran 11. Trend Eksponensial Penawaran Gula Kristal Putih Provinsi Sumatera Utara Tahun 2012-2020. No. Tahun Notasi Tahun (X) Penawaran (Y) Log Y (Y )

  X Log Y ( X Y )

  X

  2

  1 2001 -5 45.571 4,6587 -23,2935

  25 2 2002 -4 29.952 4,4764 -17,9056 16 3 2003 -3 26.786 4,4279 -13,2837

  9 4 2004 -2 13.456 4,1289 -8,2578 4 5 2005 -1 40.836 4,6110 -4,6110 1 6 2006 50.620 4,7043

  7 2007 1 48.689 4,6874 4,6874

  1 8 2008 2 40.585 4,6084 9,2168

  4 9 2009 3 37.874 4,5783 13,7349

  9 10 2010 4 31.025 4,4917 17,9668

  16 11 2011 5 47.122 4,6732 23,3660

  25

  X = 0 ∑Y = 412.516 ∑log Y = 50,0462 ∑X log Y = 1,6203

  =

  • (log ) ; log
  • , dimana koefisien dan dapat dicari dengan persamaan normal :

  11

   X )

  Persamaan trend eksponensial/growth: Y = (35.456,84)(1,0345

  Tingkat Pertumbuhan: (1,0345 – 1) x 100% = 3,4499% ≈ 3,45%

  = 0,01473 Log b = 0,01473 b = 1,0345

  1,6203 110

  (0) + (110) = 1,6203 =

  = ∑ X Y

  2

  ∑ + ∑

  2.

  = 4,5497 Log a = 4,5497 a = 35.456,84

  50,0462

  Trend Eksponensial: ′

  =

  1. n + ∑ = ∑ 11 + (0) = 50,0462

  ′ 0 =

  = maka

  ; log = dan log

  ′

  =

  ′

  = log

  ′

  = dapat diubah menjadi, trend semi log: log

  Penawaran (Y) (Ton)

  Lampiran 12. Analisis Residual Harga Gula Kristal Putih Provinsi Sumatera Utara.

  2

Tahun Harga Ŷ Y- Ŷ abs Y- Ŷ abs (Y- Ŷ/Y) (Y- Ŷ)

  2001 3.643,52

  1 3.317,61 325,91 325,91 0,09 106.271,33 2002 3.632,15

  2 3.764,10 -131,95 131,95 0,04 17.410,41 2003 4.175,64

  3 4.270,67 -95,03 95,03 0,02 9.030,87 2004 4.149,13

  4 4.845,42 -696,29 696,29 0,17 484.816,70 2005 6.102,82

  5 5.497,51 605,31 605,31 0,10 366.395,23 2006 6.708,36

  6 6.237,37 470,99 470,99 0,07 221.831,96 2007 7.009,09

  7 7.076,79 -67,70 67,70 0,01 4.583,94 2008 7.136,46

  8 8.029,19 -892,73 892,73 0,13 796.966,50 2009 8.948,74

  9 9.109,76 -161,02 161,02 0,02 25.926,86 2010 11.267,72

  10 10.335,75 931,97 931,97 0,08 868.569,20 2011 11.739,93

  11 11.726,73 13,20 13,20 0,00 174,12

  74.513,56 74.210,91 302,65 4.392,10 0,72 2.901.923,11

  Lampiran 13. Diagram Scatter dan Trend Analisis Harga Gula Kristal Putih Provinsi Sumatera Utara.

  

2000 2002 2004 2006 2008 2012 2010

12000 11000 10000

  9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000

t ahun

h a rg a Scatterplot of harga vs tahun

  12000 11000 10000 9000

  8000 g a

  MAPE

  7 MAD 399 MSD 263837 Accuracy Measures Actual Fits Variable

  Trend Analysis Plot for Harga Growth Curve Model Yt = 2924,09 * (1,13458* * t)

  Lampiran 14. Trend Eksponensial Harga Gula Kristal Putih Provinsi Sumatera Utara Tahun 2011-2020.

  No. Tahun Notasi Tahun (X) Harga (Y) Log Y (Y )

  X Log Y ( X Y )

  X

  2 1 2001 -5 3.643,52 3,5615 -17,8075

  25 2 2002 -4 3.632,15 3,5602 -14,2408 16 3 2003 -3 4.175,64 3,6207 -10,8621

  9 4 2004 -2 4.149,13 3,6180 -7,2360 4 5 2005 -1 6.102,82 3,7855 -3,7855 1 6 2006 6.708,36 3,8266

  7 2007 1 7.009,09 3,8457 3,8457

  1 8 2008 2 7.136,46 3,8535 7,7070

  4 9 2009 3 8.948,74 3,9518 11,8554

  9 10 2010 4 11.267,72 4,0518 16,2072

  16 11 2011 5 11.739,93 4,0697 20,3485

  25 X = 0 Y = 74.513,56 log Y = 41,7450 ∑X log Y = 6,0319

  =

  • (log ) ; log
  • , dimana koefisien dan dapat dicari dengan persamaan normal :

  11

   X )

  Tingkat Pertumbuhan: (1,1345 – 1) x 100% = 13,45% Persamaan trend eksponensial/growth: Y = (6.237,35)(1,1345

  = 0,0548 Log b = 0,0548 b = 1,1345

  6,0319 110

  (0) + (110) = 6,0319 =

  = ∑ X Y

  2

  ∑ + ∑

  2.

  = 3,7950 Log a = 3,7950 a = 6.237,35

  41,7450

  Trend Eksponensial: ′

  =

  1. n + ∑ = ∑ 11 + (0) = 41,7450

  ′ 0 =

  = maka

  ; log = dan log

  ′

  =

  ′

  = log

  ′

  = dapat diubah menjadi, trend semi log: log

  Harga (Y) (Rp/kg)

  • 0,31 2003 123.999,20 0,64 26.786 -10,57
  • 0,63 2005 117.103,44 -6,22 40.836 200,35

  4,19

  4,48 2008 131.466,56 6,70 40.585 -16,65

  7.136,46

  1,82 2009 123.209,99 -6,28 37.874 -6,68

  8.948,74

  25,39 2010 123.460,76 0,20 31.025 -18,08

  11.267,72

  25,91 2011 121.863,44 -1,29 47.122 51,88

  11.739,93

  % PERUBAHAN

  9,03 2007 123.209,96 2,57 48.689 -3,82

  Elastisitas Permintaan =

  % ℎ ℎ % ℎ ℎ

  Elastisitas Penawaran =

  % ℎ ℎ % ℎ ℎ

  =

  −0,31 131,92

  =

  136,95 131,92

  7.009,09

  6.708,36

  = -0,0023 ( inelastis) = 1,0381 (elastis)

  Rp/Kg

  Lampiran 15. Elastisitas Permintaan dan Elastisitas Penawaran Gula Kristal Putih Di Provinsi Sumatera Utara

  TAHUN PERMINTAAN GULA KRISTAL PUTIH TAHUN 2001-2011

  PENAWARAN GULA KRISTAL PUTIH TAHUN 2001-2011

  HARGA GULA KRISTAL PUTIH TAHUN 2001-2011

  Ton

  Perkembangan/Penurunan Dari Tahun Sebelumnya (%)

  Ton

  Perkembangan/Penurunan Dari Tahun Sebelumnya (%)

  Perkembangan/Penurunan Dari Tahun Sebelumnya (%)

  47,08 2006 120.113,19 2,57 50.620 23,96

  2001 123.085,17 45.571

  3.643,52

  2002 123.209,59 0,10 29.952 -34,27

  3.632,15

  4.175,64

  14,96 2004 124.870,61 0,70 13.456 -49,77

  4.149,13

  6.102,82

  • 0,31 136,95 131,92 % RATA- RATA PERUBAHAN
  • 0,03 12,40 11,99

  % Perubahan permintaan, penawaran, dan harga gula kristal putih di Provinsi Sumatera Utara pada tahun 2012-2020 adalah :

  1. % perubahan permintaan gula kristal putih sebesar 0,09 2. % perubahan penawaran gula kristal putih sebesar 3,45 3. % perubahan harga gula kristal putih sebesar 13,45

  % ℎ ℎ

  Elastisitas Permintaan Tahun 2012-2020 =

  % ℎ ℎ 0,09

  =

  13,45

  = 0,0067 (inelastis)

  % ℎ ℎ Elastisitas Penawaran Tahun 2012-2020 =

  % ℎ ℎ

3,45

  =

  

13,45

  = 0,2565 (inelastis)