Ngahuma Urang Baduy.
o
Senin
0 Selasa
0 Rabu
-------2---3----4--~
6
•
18
OJan
19
20
o
OPeb
21
23
22
Mar OApr
• Me; OJun
NGAHUMA
o SabtuZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
o Minggu
9
10
11
14
15
12
13
24
25
26
29
30
27
28
8
17
0 Jumat
Kamis
7
OJul
OSep
OAgs
U R A N 'G
.
OOId
ONov
31
ODes
BADUY
!
" K u .I o h a n - I s k a n d a r
2
"
N Y A C A R JE U N G
d ija d ik e u n
NARAW AS
~,.
h u m a . B ia s a o g e n a ra w a s
d is a r e b u tn a ,k u
D
in a b u la n
K a p itu
n u ru tk e u n
b ia s a n a
n g a d a m a ik e u n
(J u li-A g u s tu s )
k a le n d e r .·
di hum a
kagunaan
B aduy
se ra n g
B a d u y . p ik e u n
k a n u b o g a le u w e u n g . T a p i,
p ra k tis n a
m aha
m e u re u n
n a ra w a s te h m e re ta n d a k a k a lu a rg a lia n a ,
enggeus
n g a h u ru je u n g n g a d u ru k , d ite ru s k e u n
U ra n g
te h
ku
re h n a
lu w u k
le u w e u n g
di
e ta
te m p a t
esakeun,
ngan
'j e u n g
engke gam pang
b e d a je u n g
Puun
ta n d a -ta n d a n a
tia p
B aduy
L u a r le u w ih
m a s ih
nyacar
je u n g
h e u la
n a ra w a s
n g a b e rs ih a n
a ta w a
n y a e ta
nakeun
s a tia p
s a rib u k
u p a c a ra
ngandung
n g a m im itia n
b ia s a n a
b a u -b a u a n ,
h a rti
e ta ,
aya
a ta w a
kunu
bakal
n g a g a ra p .
H a rtin a
le u w e u n g e ta e n g g e u s h e n te u
a ro -
n g u s ir
kusabab
s e n s itif k a n a
ngam beu
s a p e rti b a u p a n g la y . S a lia n ti
k a p e rc a y a a n
U ra n g
p a n g la y
d ia k u
b ia s a n a
p ik e u n
b ia s a
di
Sunda
U ra n g
um um na
u p a c a ra
d is a d ia k e u n
ta
ru p a -ru p a
keneh
je u n g
b a tu
d ig u n a k e u n
p ik e u n
n o la k
B aduy
a ta w a
Je ro
n a ra w a s,
te n g a h -te n g a h
lu w u k
b a k a l d ija d ik e u n
w a k tu n a
u p a c a ra n a ra w a s, g a h a ru
m enyan
d id u ru k , p a n g la y
hum a
ja m p e -ja rn p e
a ta w a
n ita h a n
ku
ka
puhu
a ta w a
ta n e u h ,
anu
s a la h
b ia s a n a
s a p e rti
p a ra n g
tu n g tu n g
boga
bkeun
sa u ra n g
n a ra w a s
m eh
p a ra n g
sa ru p a
p a ra n g
kana
k a lu a rg a
d ig a w e k e u n
d ib a n tu
lia n a .
S a m a la h
ja n d a
a ta w a
ku
ku
d ic e c e -
k a i p a n y e k e la n a n a ,
p ih u m a e u n
anu
h a re n d o n g
a ta w a
d ih a ja
d i le u w e le u w e u n g
d ig a m b lu n g k e u n
(F le m in g ia Iin -
(M e la s to m a
m a la b -
tric u m ), k a n y e re (B rid e lia m o n o ic a ), k a s o
k a lu rg a
(S a c h a ru m
k a lu rg a
r~ u h
anu
m a s ih
k a lu a rg a
gagang
s e u k e u t p ik e u n
gagang
B ia s a n a ru p a -ru p a tu tu w u h a n
.
p ik e u n
a n g g o ta
u p a c a ra
k a p a la
n y a e ta
a n u d is e b u tn a p a k a k a s k u ja n g .
e a ta ),
b ia s a
a rit,
T a p i, la in d e u i je u n g
hum a
k a lib o ro .
la n g s u n g
a y a lia n g a n p ik e u n
(re u m a ), n y a e ta k ita m b a h
ja m p e
u p a c a ra
di B aduy L uar
u ru t
a n a k , je u n g
d is e b u tn a
d ia n te p k e u n
je u n g
ja m p e
U p a c a ra
s p o n ta n e u m ),
(P ip e r
w uhan
a d u n c u m ).
m a n g ru p a
je u n g
ru n g k u n
je u n g
tu tu -
te h b ia s a n a d ic a c a r n e p i k a b e rs ih , h e n te u
m ake
d u lu rn a .
u p a c a ra
keun
w eung
a ta w a
N u ru tk e u n
n a ra w a s
m e n ta
re h n a
le u w e u n g
d ib a n tu
U ra n g
ngandung
id in k a n u
n g a ja m i.
N g a ja m i
b ia s a
d ip ig a w e
h e u la d ia n g g a p m a s ih c u k u p s u b u r p ik e u n
nyacar
b ia s a
d ip ig a w e
ku
B aduy,
m aksud
ngageugeuh
a re k
ku
p ile u -
d ig a ra p
m ilih -m ilih . T a p i, s a n a ja n
ta ta n g k a la n
m i,
bubuhan
tik itu
k a i a n u b o g a m a n fa a t e k o n o -
s a p e rti
kaw ung
d is e s a k e u n
je u n g
h e n te u
B ia s a n a tia p ta n g k a l k a i a n u
d ib a n tu k u ta n a g a a w e w e (ta n a g a b ik a n g )
ja ra m i
b a b a re n g a n
um una
ta h a p a n
ku
ru p a -ru p a
ngahum a
a w e -a w e
g a w e d in a
d i B a d u y , b ia s a
d ig a w e a n k u p a ra a n g g o ta k a lu a rg a b a tih ,
a ra n g
ngagunakeun
husus
d ib a y a r.
ta n a g a
T a p i,
U ta m a n a
kudu
la m u n
d ig a w e a n
b u ru h
s ilih
m a s ih g u y u b d ip ra k te u n
anu
b a n tu
gaw e
k u U ra n g B a d u y .
aya gaw e di hum a
ku
lo b a je le m a ,
anu
s a p e rti
n y a c a r, n u a r, je u n g n g a s e u k p a re . S a lia n ti
e ta ,
di
B aduy
aya
oge
b a b a re n g a n
10"20
b a y a ra n
d is e b u t
anu
keun
ku
k a tu a
m odel
gaw e
je le m a
m eunang
gaw e
re re o n g a n ,
T a p i, d u it u p a h b u ru h n a
b ia s a d ik u m p u l-
k e lo m p o k .
a n g g o ta a n u b o g a k a p e rlu a n
L am un
a re k
aya
m e u li
b a ra n g m a h a l, b ia s a n a b is a m in je u m
d u it
h a s il re re o n g a n .
ta n g k a l
d itu a ra n .
d ih a ja
NUAR
JE U N G
T ia p
k a lu a rg a
NUKUH
d is -
18
aDpad 2011
B aduy
b ia s a n a d ite ru s k e u n
re n g se
nyacar
k u n u a r ta ta n g k a la n
d i lu w u k le u w e u n g a n u ru n g k u n -ru n g k u n a e n g g e u s d ic a c a r b e rs ih s a e n c a n a . N u a r
ta ta n g k a la n
w a k tu n a
K a d a la p a n
(A g u s tu s -S e p te m b e r),
----------------------------------------------------------------------------IUlplDg Huma.
a n a k -a n a k
d ig a w e a n
dew asa. U m um na
tia p
je u n g
ju k u t
k a p a la
lia n
u a k a lia n h u m a a n u ti h e u la b ia s a d is e b u t-
ki seu-
Sakabeh
n g a m im itia n , b ia s a n a u p a c a ra d ib a n tu k u
k e lu a rg a
u ru t
p a n e n h u m a a n u tih e u la . N g a g a ra p n g a d -
a w e w e . K h u s u s n a p ik e u n n g a ja m i, n y a c a r
(d i
p a k a k a s p a ra n g B a d u y J e ro , b ia s a n a p u h u
b a ri
d ik e d a lk e u n ,
k u n ti
k a i, ta p i b ia s a n a
p a ra n g
p o e , h e n te u
ja rn p e n g u s ir o ra y , ja m p e n g u s ir s ilu m a n ,
n g u s ir
n u a r ta ta n g k a la n
dew asa,
husus
bakal
ja rn p e
tih e u la .
k a i la le u tik
o g e re n g se
ung
ru p a -ru p a
anu
la la k i d e w a s a a ta w a d ib a n tu k u a n a k -a n a k
ku
le u w e u n g
k a i p a n y e k e la n a n a .
k o k o lo t a n u d ia n g g a p p in te r ja m p e -ja m p e
n a ra w a s . D in a u p a c a ra
lu b u k
sa b a b a ra h a
b ia s a n a
D in a
d ic a p e k je u n g
kana
p a ra n g n a
d ic a c a r. P a k a k a s
re u m a
hum a.
d ic a c a r
k u ja n g ). T a p i, b ia s a
h e u la
d ib a c a k a n
te m p a t
d ip e la k a n p a re k a d u a k a lin a .
R eum a
ru n g k u n -ru n g k u n
ju ju k u ta n
c a s s u m u n a r). S a k a b e h b a h a n u p a c a ra d is -
d ib u ra k e u n
di
na
R e n g s e u p a c a ra n a ra w a s , d in a p o e h a ri-
le b u k a tu t a re n g , je u n g p a n g la y (Z in g ib e r
s a te ru s n a
m u lih a n
n g a d u a k a lia n
B ia s a n a h e n te u a y a a c a ra n y a c a r ru n g k u n
Pagaw ean
n a ra -
a s a h a n , ru a s a w i d iis i c a i, m e n y a n
di
a ta w a
P ik e u n
la m u n ta n e u h u ru t n g a g a ra p h u m a a n u ti
h a n tu , ib lis je u n g k u n tila n a k .
N yacar R ungkun
bebas deui
g a h a ru d in a b a to k a n u d ie u s i p a ru k u y a n
im p e n
k a lu a rg a
ngahum a
re h n a
lu w u k
b a h a n , d i a n ta ra w a e b a tu b e u n e u r,
k o lo t a n u
a n y a r.
a re k
la la k i. S a k a p e u n g g a w e n y a c a r b ia s a o g e
P ik e u n n g a la k s a n a k e u n
b ia s a n a
anu
B aduy anu
B aduy
d ig a p a r k u k a lu a rg a lia n a .
w as
p ih u m a e u n
tin g g a l n y a c a r ja ra m i, s is a -s is a ja ra m i
p a n g a ru h
enggeus
ngagu-
je u n g
re h n a
le u w e u n g
e ta ,
T a p i,
d i lu w u k
s a s a to a n a n u b is a n g a b a h a y a k e u n , s a p e rti
T a ra w a s o g e n g a n d u n g h a rti n y ie u n ta n d a
lu w u k
anu
m a n fa a t
se sa -se sa
ti
d id u ru k n a .
a n u a re k n g a h u m a
la n g ir, k a la , o ra y a n u p e u ra h a n ,
n a ra -
gaw e.
aya
S a lia n
b e u ti p a n g la y
bau,
s a s a to a n
nyacar
je u n g
n a ra w a s.
m ana
B aduy L uar
sakabehna
d ia y a k e u n
K ecap
u p a c a ra
h a rita ,
le u w e u n g . T a p i, s a e n c a n
b ia s a n a
w as.
K a p itu
di
je u n g
Je ro
k a tin g la e u n ,
B a d u y Je ro
b u la n
S a m a la h
B aduy
n y a c a r. D in a w a k tu
k a lu a rg a
d in a
k a lu a rg a
a ta w a
ru n g k u n a ta w a ju k u t b ia s a ria d ia n te p k e u n
e n g g e u s a y a n u n g a k u , k a c iri e n g g e u s a y a
m a s ih k e n e h n g a h u ru .
d ib o b o k o r
. k a p o e k u p a n a s p a n o n p o e , s u p a y a g a rin g
m e la k p a re a ta w a n g a s e u k . T a p i, d i h u m a
hum a
saukur
n g a n s a u k u r d ic a c a r s a k u rilin e u n ta n g k a l
k a im a . S e" s a - s e s a n u a r r u r u rp a t u t u w u h a n
b ia s a n a
d in a b u la n
D in a
Mangle No. 2321
w a k tu
e ta ,
m ig a w e a n
h u m a " se ra n g
n g o re d
kadu
m ah , eukeur
k a lin a ,
s a tu ta s
u p a c a ra .
. K a p a la .' k a lu a r g a
m enyan
a ta W il" g llh a n i:.d in a
n g a d u r u k ,.'
p a ru k u y a n
S in g k ir k e u n
r e n g s e n g a s e u k je u n g n g o r e d n g a r a r n b a s .
b a to k . T e r u s \:{ la n ~ h n a n g a g a y e m p c in g la y
P a lia s is ta n
T a p i,
je u n g d ic id u h k e u n k a n a
ta n e u h . S a lia n ti
P a lia s is ta n
n g a d u r u k s e s a - s e s a n y a c a r je u n g n u a r , a n u
e ta ,
d ik e d a lk e u n
P a lia s is ta n
d itu lu y k e u n k u n g a s e u k p a r e .
n g a la k s a n e u k a n . u p a c a r a ,
hum a
'p u u n
m a s ih
T ilu p o e s a e n c a n a
ngagaw ean
a c a r a 'n u a r
b ia s a n a
r u p a - r u p a ja m p e
n y a e ta
ku
k a p a la
D in a p a n u tb p
k e lu a r g a a n u a r e k n g a h u m a , B ia s a n a a y a
m a s y a r a k a t B a d u y , s a p e r ti ja m p e tu tu la k
ja r n p e n u k u h a n u ; d is e b u t w a r o g e d ik u b u r
je u n g p o e a c a r a n a n a r a w a s . P o n k itu d e u i
c a k r a , tu la k p a n g iw a n g , tu la k s a n g a n ja y a ,
d in a ' je r o ta n e u h l
te m p a t
tu la k
n u r u tk e u n
bangapah,
tu la k
sungsung,
di
s ir n b u l- s im b u l
d ip ilih p ik e u n a c a r a n u k u h b ia s a n a s a r u a
nukuh
n g a h u ru
u p a c a ra n u k u h , ru a s
ru p a -ru p a
u p a c a ra
p ik e u n
a w i a n u d iu k ir m a n g r u p a
d ia y a k e u n h e u la u p a c a r a n u k u h . P o e a n u
n g a la k s a n a k e u n
ja m p e
n u h a r a d e n g k i k a a w a k in g
"
tu la k
o g e s a r u a d i te m p a t u p a c a r a n a r a w a s , T ia p
b a ta r a , je u n g tu la k p a p a d o n o p a t. S a k a b e h
k a lu a r g a B a d u y d in a n a n g tu k e u n
ja m p e - ja m p e
poe anu
d ia n g g a p 'h a d e ja s a ', 'p o e a lu s ' a ta w a 'p o e
anu
n g u n tu n g k e u n '
p ik e u n
nukuh
itu n g - itu n g a n
a d a t. N u r u tk e u n
keun
n g itu n g n a
b ia s a
u p a c a ra
r a w a s a ta w a
na-
ngagunakeun
b ia s a
a d a t, p i-
ngagunakeun
p a to k a n tin a 'n a p tu n g a r a n /n a p tu
te m p a t'
je u n g 'n a p tu p o e ', C o n to n a , la m u n k a lu a r -
e ta a y a la m b a n g n a g a m b a r -
b ia s a
d ik e d a lk e u n
ja r n p e - ja m p e
d in a
anu
n g a r n im itia n
u p a c a r a , b ia s a n a d is e b u t ja m p e
ngabuka
a ta w a d is e b u t A lla h H u m a D u 'a P a n e d a ,
suci
d ija g a
k a g ia ta n
p is a n
ja lm a ,
tin a
k o k o to r
s a p e r ti
s a g a la
k a k iih a n .
C euk
U ra n g B a d u y m a h u p a c a ra
n a r a w a s a ta w a n u k u h te h u ta m a n a p ik e u n
kabul
T u lu y ,
K a b u l p e r m e n ta a n
d iitu n g n a p tu p o e p ik e u n u p a c a r a n a r a w a s
je u n g
m e n ta w id i b is i k u r a n g n y a ta te m p a t a ta w a
.
a w a k in g
le u w e u n g
,
a re k
d ic ic in g a n je u n g
h e n te u
a w a k in g
k a h a ja k a k o to r a n ' k u ja lm a . S a lia n ti e ta
K a b u l p e r m e n ta a n
a w a k in g
ngagunakeun
K a b u l p e r m e n ta a n
a w a k in g
n g u s ir s a g a la s a s a to a n b a h a y a , s a p e r ti la n -
p a n g la y
g ir , k a la , o r a y je u n g
n a p tu R e b o = 7 . N a p tu te m p a t d ita m b a h k e d ib a g i 3 , h a s iln a 7 , p a s h e n te u a y a n y e s a ,
kudu
m a e u n . K u k itu n a ; la h a n p ih u m a e u n k u d u
a n u d ik e d a lk e u n a n a s a p e r ti k ie u : GFEDCBA o m o m o n g a n
ju m la h
u n je u n g n a p tu p o e , ju m la h n a 2 1 . A n g k a 2 1
le u w e u n g , r e h n a
n g a ja g a k a s u c ia n lu w u k le u w e u n g p ih u -
P e r m e n ta a n
d ip ilih p o e R e b o ,
ngageugeuh
S a b a lik n a ti p ih a k a n u n g a h a r u m a
k a = 2 ; d u ( d a ) = 3 ; h e u ( h a ) = 4 ; la n g O a ) = 5 ,
n u k u h , c o n to n a
id in k a n u
r u a s a w in a k ir a - k ir a 2 0 c m , a n u b ia s a d is e -
K a s a k in g A lla h
2 + :lt4 + 5 = 1 5 .·
nga-
le n g k e p a n u p a c a r a n a r a w a s , n y a e ta m e n ta
b u t w a r o g e . D ia n ta r a
N e d a -n e d a
to ta ln a
nukuh
p ik e u n
le u w e u n g n a a r e k d ib u k a d ija d ik e u n h u m a .
n a p tu
d iitu n g , n y a e ta
u ta m a
B aduy
.g a m b a r a n u d ilu k is d in a r u a s a w i. P a n ja n g
g a B a d u y a r e k n g a h u m a d i K a d u h e u la n g ,
n g a r a n /te m p a tn a
T u ju a n
U ra n g
D itu lu y k e u n
k u ja m p e
s a te r u s n a
nyae-
p e n tin g
p ik e u n
s a ja b a n a ,
kusabab
b e u ti p a n g la y n g a lu a r k e u n a r o m a b a u .
N u a r ta ta n g k a la n
ta :
k a i d i le u w e u n g
p ih u m a e u n b ia s a n a a n u r u n g k u n - r u n g k u -
P o e R e b o d ia n g g a p p o e a lu s a ta w a h a d e
nukuh
di
b e a k d ib a -
A lla h h u m a d u a p a n e d a
n a e n g g e u s d ic a c a r s a e n c a n a . N u a r ta ta n g -
D ir a h m a t s a k in g A lla h
k a la n
g i 3 . S a b a lik n a , la m u n ju m la h n a p tu te m -
K a G u s ti k a ,R .o m aS u c i
N yacar
p a t je u n g n a p tu p o e , h e n te u b e a k d ib a g i 3
K a A lla h n u k a w a s a
b ia s a n a te b a n g h a b is te p i k a b e r s ih . T a p i,
d ia n g g a p n a
K a m i dek: n eu n d eu n
p ik e u n
n a ra w a s
a ta w a
K a d u h e u la n g k u s a b a b a n g k a
poe
m a sy a ra k a t
re h n a
naas.
21
S a lia n
ti e ta
di
B a d u y o g e a y a k a p e rc a y a a n
s a s a to a n
anu
d ia n g g a p
ngaba-
P ohaci Sanghyang
nuar
A sri
kai beda
je u n g
nyacar
ru n g k u q -ru n g k u n
ta ta n g k a la n
kai
d ip ilih k a c id a a ti-
a tin a p is a n . M a r g a la n ta r a n a
abeh
K a m a n ju r a n
ta ta n g k a la n a n u H e n te u b o g a n ila i e k o n o -
n e te p n a b is a r o b a h . C o n to n a , d in a s a ta n g -
K a tu t k a ta u n
m i a n u k u d u d itu a r . T a p i, ta ta n g k a la n k a i
g a l b ia s a s a to a n u n g a b a h a y a k
K a lin d e u k a n S r i
a n u b o g a n ila i e k o n o m i, s a p e r ti k a d u , p e u -
H u r ip d i b u m i p e r tiw i.
te u y .je n g k o l, b u a h , k a w e n i, k a w u n g ,je u n g
d i le u w e u n g
d in a
unggal poe
ayana di
k u lo n ; d u a s a ta n g g a l a y a d i k id u l, tilu ta n g g a l a y a d i w e ta n , o p a t s a ta n g g a l a y a d i
k a le r , je u n g lim a s a ta n g g a l a y a d i lu h u r .
K u k itu n a , la m u n
n a ra w a s
a ta w a n u k u h je u n g
s a ta n g g a l,
p ik e u n
je u n g
d itu a r ,
h e n te u s a k -
M e n ta a y a k a ju ju r a n
hayakeun
ta n g k a l
ru n g k u n .
p ih u m a e u n
ngan
saukur
s a ja b a n a n g a n s a u k u r d itu tu h a n w u n g k u l
N u r u tk e u n
a d a t B a d u y , ja r n p e
tu tu la k
d a h a n -d a h a n a
supaya
u la h
n g a h ie u m a n
nyacar
n y a e ta ja m p e h u s u s p ik e u n n y in g k a h k e u n
e n g k e n a k a n a p a re h u m a . P a g a w e a n n u a r
n u a r d in a p o e R e b o
g a n g g u a n s e ta n ( ju r ig ) . S a lia n ti e ta , n g a -
ta ta n g k a la n
gunakeun
s a u k u r s a b a b a r a h a p o e , h e n te u jig a n y a c a r
n y in g k a h a n
s a s a to a n
b e u ti
p a n g la y
je u n g
ja m p e
b ia s a
d ig a w e a n
ngan
b a h a y a , n g a g a w e r a n a n a k u d u d im im itia n
k a p a lia s a n tu ju a n u ta m a n a
ti b e u la h w e ta n n u ju k a b e u la h b a r a t.
d u n g a n s u p a y a a n u . n g a g a r a p h u m a b is a
s a k a b e h ta n g k a l k a i d itu a r , je u n g lo lo b a n a
s a la m e t.
n g a n s a u k u r n u tu h a n w u n g k u l.
A y a r u p a - r u p a b a h a n a n u b ia s a d ig u n a k a e u n p ik e u n n u k u h , s a p e ti tu tu w u h a n
C o n to
ja m p e
p ik e u n p a lin -
kai
tu tu la k
r a n e ( S e la g in e lla w illd e n o w ii) , s u la n g k a r
N qadanqdeunq
ja v o n ic a ) , k a p a s ( G o s s ip iu m b a r b a d e n s e ) ,
N gacacang
(C u rc u m a
( Z in g ib e r
d o m e s tic a ) ,
c a ssu m u n a r),
p a n g la y
daun
kaw ung
h e n te u
K a g ia ta n
n u a r b ia s a n a d ig a w e a n k u la la k i d e w a s a ,
k a p a la k a lu a r g a d ib a n tu k u a n g g o ta k a lu -
( L e e a in d ic a ) , a r e u y g e u r e u n g ( S te p h a n ia
k u n ir
je u n g
k a p a lia s a n U r a n g B a d u y , s a p e r ti k ie u :
r a d a k e b e l ja s a . M a r g a la n ta r a n a
. Hah,
d i a /a m k e u e u n g
d i a la m m o k a h a
a rg a
lia n a ,
u ta m a n a
a n a k -a n a k
la la k i
a ta w a d ib a n tu o g e k u p a m a jik a n a n a
m o k a h a a w a h in g
H a h , m o k a h a a u x ih in q
. ( A r e n g a p in n a ta ) , c a p e u ( B lu m e a b a ls a m if e r a ) , ila t m in tu l ( S c I e r ia p u r p u r a s c e n s ) ,
je u n g
tr u m b e u s i
( P h y lla n th u s
W a k tu n g a m im itia n
abeh
bahan
Mangle
n ir u r i) .·
u p a c a ra n u k u h , sa k -
d ik u m p u lk e u n
di
te m p a t
S is in g k a h p a lia s
S is in g k a h p a lia s 'te te p a n je b r a y
. S u m in q k ir
. S u m in g k a h
kananq
ka nabi
k a n in q k a A lla h
Iskandar
*)Johan
pw;ralungtik
ekologi Unpad
d o s e n je u n q
No.' 2321
19
~I
Senin
0 Selasa
0 Rabu
-------2---3----4--~
6
•
18
OJan
19
20
o
OPeb
21
23
22
Mar OApr
• Me; OJun
NGAHUMA
o SabtuZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
o Minggu
9
10
11
14
15
12
13
24
25
26
29
30
27
28
8
17
0 Jumat
Kamis
7
OJul
OSep
OAgs
U R A N 'G
.
OOId
ONov
31
ODes
BADUY
!
" K u .I o h a n - I s k a n d a r
2
"
N Y A C A R JE U N G
d ija d ik e u n
NARAW AS
~,.
h u m a . B ia s a o g e n a ra w a s
d is a r e b u tn a ,k u
D
in a b u la n
K a p itu
n u ru tk e u n
b ia s a n a
n g a d a m a ik e u n
(J u li-A g u s tu s )
k a le n d e r .·
di hum a
kagunaan
B aduy
se ra n g
B a d u y . p ik e u n
k a n u b o g a le u w e u n g . T a p i,
p ra k tis n a
m aha
m e u re u n
n a ra w a s te h m e re ta n d a k a k a lu a rg a lia n a ,
enggeus
n g a h u ru je u n g n g a d u ru k , d ite ru s k e u n
U ra n g
te h
ku
re h n a
lu w u k
le u w e u n g
di
e ta
te m p a t
esakeun,
ngan
'j e u n g
engke gam pang
b e d a je u n g
Puun
ta n d a -ta n d a n a
tia p
B aduy
L u a r le u w ih
m a s ih
nyacar
je u n g
h e u la
n a ra w a s
n g a b e rs ih a n
a ta w a
n y a e ta
nakeun
s a tia p
s a rib u k
u p a c a ra
ngandung
n g a m im itia n
b ia s a n a
b a u -b a u a n ,
h a rti
e ta ,
aya
a ta w a
kunu
bakal
n g a g a ra p .
H a rtin a
le u w e u n g e ta e n g g e u s h e n te u
a ro -
n g u s ir
kusabab
s e n s itif k a n a
ngam beu
s a p e rti b a u p a n g la y . S a lia n ti
k a p e rc a y a a n
U ra n g
p a n g la y
d ia k u
b ia s a n a
p ik e u n
b ia s a
di
Sunda
U ra n g
um um na
u p a c a ra
d is a d ia k e u n
ta
ru p a -ru p a
keneh
je u n g
b a tu
d ig u n a k e u n
p ik e u n
n o la k
B aduy
a ta w a
Je ro
n a ra w a s,
te n g a h -te n g a h
lu w u k
b a k a l d ija d ik e u n
w a k tu n a
u p a c a ra n a ra w a s, g a h a ru
m enyan
d id u ru k , p a n g la y
hum a
ja m p e -ja rn p e
a ta w a
n ita h a n
ku
ka
puhu
a ta w a
ta n e u h ,
anu
s a la h
b ia s a n a
s a p e rti
p a ra n g
tu n g tu n g
boga
bkeun
sa u ra n g
n a ra w a s
m eh
p a ra n g
sa ru p a
p a ra n g
kana
k a lu a rg a
d ig a w e k e u n
d ib a n tu
lia n a .
S a m a la h
ja n d a
a ta w a
ku
ku
d ic e c e -
k a i p a n y e k e la n a n a ,
p ih u m a e u n
anu
h a re n d o n g
a ta w a
d ih a ja
d i le u w e le u w e u n g
d ig a m b lu n g k e u n
(F le m in g ia Iin -
(M e la s to m a
m a la b -
tric u m ), k a n y e re (B rid e lia m o n o ic a ), k a s o
k a lu rg a
(S a c h a ru m
k a lu rg a
r~ u h
anu
m a s ih
k a lu a rg a
gagang
s e u k e u t p ik e u n
gagang
B ia s a n a ru p a -ru p a tu tu w u h a n
.
p ik e u n
a n g g o ta
u p a c a ra
k a p a la
n y a e ta
a n u d is e b u tn a p a k a k a s k u ja n g .
e a ta ),
b ia s a
a rit,
T a p i, la in d e u i je u n g
hum a
k a lib o ro .
la n g s u n g
a y a lia n g a n p ik e u n
(re u m a ), n y a e ta k ita m b a h
ja m p e
u p a c a ra
di B aduy L uar
u ru t
a n a k , je u n g
d is e b u tn a
d ia n te p k e u n
je u n g
ja m p e
U p a c a ra
s p o n ta n e u m ),
(P ip e r
w uhan
a d u n c u m ).
m a n g ru p a
je u n g
ru n g k u n
je u n g
tu tu -
te h b ia s a n a d ic a c a r n e p i k a b e rs ih , h e n te u
m ake
d u lu rn a .
u p a c a ra
keun
w eung
a ta w a
N u ru tk e u n
n a ra w a s
m e n ta
re h n a
le u w e u n g
d ib a n tu
U ra n g
ngandung
id in k a n u
n g a ja m i.
N g a ja m i
b ia s a
d ip ig a w e
h e u la d ia n g g a p m a s ih c u k u p s u b u r p ik e u n
nyacar
b ia s a
d ip ig a w e
ku
B aduy,
m aksud
ngageugeuh
a re k
ku
p ile u -
d ig a ra p
m ilih -m ilih . T a p i, s a n a ja n
ta ta n g k a la n
m i,
bubuhan
tik itu
k a i a n u b o g a m a n fa a t e k o n o -
s a p e rti
kaw ung
d is e s a k e u n
je u n g
h e n te u
B ia s a n a tia p ta n g k a l k a i a n u
d ib a n tu k u ta n a g a a w e w e (ta n a g a b ik a n g )
ja ra m i
b a b a re n g a n
um una
ta h a p a n
ku
ru p a -ru p a
ngahum a
a w e -a w e
g a w e d in a
d i B a d u y , b ia s a
d ig a w e a n k u p a ra a n g g o ta k a lu a rg a b a tih ,
a ra n g
ngagunakeun
husus
d ib a y a r.
ta n a g a
T a p i,
U ta m a n a
kudu
la m u n
d ig a w e a n
b u ru h
s ilih
m a s ih g u y u b d ip ra k te u n
anu
b a n tu
gaw e
k u U ra n g B a d u y .
aya gaw e di hum a
ku
lo b a je le m a ,
anu
s a p e rti
n y a c a r, n u a r, je u n g n g a s e u k p a re . S a lia n ti
e ta ,
di
B aduy
aya
oge
b a b a re n g a n
10"20
b a y a ra n
d is e b u t
anu
keun
ku
k a tu a
m odel
gaw e
je le m a
m eunang
gaw e
re re o n g a n ,
T a p i, d u it u p a h b u ru h n a
b ia s a d ik u m p u l-
k e lo m p o k .
a n g g o ta a n u b o g a k a p e rlu a n
L am un
a re k
aya
m e u li
b a ra n g m a h a l, b ia s a n a b is a m in je u m
d u it
h a s il re re o n g a n .
ta n g k a l
d itu a ra n .
d ih a ja
NUAR
JE U N G
T ia p
k a lu a rg a
NUKUH
d is -
18
aDpad 2011
B aduy
b ia s a n a d ite ru s k e u n
re n g se
nyacar
k u n u a r ta ta n g k a la n
d i lu w u k le u w e u n g a n u ru n g k u n -ru n g k u n a e n g g e u s d ic a c a r b e rs ih s a e n c a n a . N u a r
ta ta n g k a la n
w a k tu n a
K a d a la p a n
(A g u s tu s -S e p te m b e r),
----------------------------------------------------------------------------IUlplDg Huma.
a n a k -a n a k
d ig a w e a n
dew asa. U m um na
tia p
je u n g
ju k u t
k a p a la
lia n
u a k a lia n h u m a a n u ti h e u la b ia s a d is e b u t-
ki seu-
Sakabeh
n g a m im itia n , b ia s a n a u p a c a ra d ib a n tu k u
k e lu a rg a
u ru t
p a n e n h u m a a n u tih e u la . N g a g a ra p n g a d -
a w e w e . K h u s u s n a p ik e u n n g a ja m i, n y a c a r
(d i
p a k a k a s p a ra n g B a d u y J e ro , b ia s a n a p u h u
b a ri
d ik e d a lk e u n ,
k u n ti
k a i, ta p i b ia s a n a
p a ra n g
p o e , h e n te u
ja rn p e n g u s ir o ra y , ja m p e n g u s ir s ilu m a n ,
n g u s ir
n u a r ta ta n g k a la n
dew asa,
husus
bakal
ja rn p e
tih e u la .
k a i la le u tik
o g e re n g se
ung
ru p a -ru p a
anu
la la k i d e w a s a a ta w a d ib a n tu k u a n a k -a n a k
ku
le u w e u n g
k a i p a n y e k e la n a n a .
k o k o lo t a n u d ia n g g a p p in te r ja m p e -ja m p e
n a ra w a s . D in a u p a c a ra
lu b u k
sa b a b a ra h a
b ia s a n a
D in a
d ic a p e k je u n g
kana
p a ra n g n a
d ic a c a r. P a k a k a s
re u m a
hum a.
d ic a c a r
k u ja n g ). T a p i, b ia s a
h e u la
d ib a c a k a n
te m p a t
d ip e la k a n p a re k a d u a k a lin a .
R eum a
ru n g k u n -ru n g k u n
ju ju k u ta n
c a s s u m u n a r). S a k a b e h b a h a n u p a c a ra d is -
d ib u ra k e u n
di
na
R e n g s e u p a c a ra n a ra w a s , d in a p o e h a ri-
le b u k a tu t a re n g , je u n g p a n g la y (Z in g ib e r
s a te ru s n a
m u lih a n
n g a d u a k a lia n
B ia s a n a h e n te u a y a a c a ra n y a c a r ru n g k u n
Pagaw ean
n a ra -
a s a h a n , ru a s a w i d iis i c a i, m e n y a n
di
a ta w a
P ik e u n
la m u n ta n e u h u ru t n g a g a ra p h u m a a n u ti
h a n tu , ib lis je u n g k u n tila n a k .
N yacar R ungkun
bebas deui
g a h a ru d in a b a to k a n u d ie u s i p a ru k u y a n
im p e n
k a lu a rg a
ngahum a
re h n a
lu w u k
b a h a n , d i a n ta ra w a e b a tu b e u n e u r,
k o lo t a n u
a n y a r.
a re k
la la k i. S a k a p e u n g g a w e n y a c a r b ia s a o g e
P ik e u n n g a la k s a n a k e u n
b ia s a n a
anu
B aduy anu
B aduy
d ig a p a r k u k a lu a rg a lia n a .
w as
p ih u m a e u n
tin g g a l n y a c a r ja ra m i, s is a -s is a ja ra m i
p a n g a ru h
enggeus
ngagu-
je u n g
re h n a
le u w e u n g
e ta ,
T a p i,
d i lu w u k
s a s a to a n a n u b is a n g a b a h a y a k e u n , s a p e rti
T a ra w a s o g e n g a n d u n g h a rti n y ie u n ta n d a
lu w u k
anu
m a n fa a t
se sa -se sa
ti
d id u ru k n a .
a n u a re k n g a h u m a
la n g ir, k a la , o ra y a n u p e u ra h a n ,
n a ra -
gaw e.
aya
S a lia n
b e u ti p a n g la y
bau,
s a s a to a n
nyacar
je u n g
n a ra w a s.
m ana
B aduy L uar
sakabehna
d ia y a k e u n
K ecap
u p a c a ra
h a rita ,
le u w e u n g . T a p i, s a e n c a n
b ia s a n a
w as.
K a p itu
di
je u n g
Je ro
k a tin g la e u n ,
B a d u y Je ro
b u la n
S a m a la h
B aduy
n y a c a r. D in a w a k tu
k a lu a rg a
d in a
k a lu a rg a
a ta w a
ru n g k u n a ta w a ju k u t b ia s a ria d ia n te p k e u n
e n g g e u s a y a n u n g a k u , k a c iri e n g g e u s a y a
m a s ih k e n e h n g a h u ru .
d ib o b o k o r
. k a p o e k u p a n a s p a n o n p o e , s u p a y a g a rin g
m e la k p a re a ta w a n g a s e u k . T a p i, d i h u m a
hum a
saukur
n g a n s a u k u r d ic a c a r s a k u rilin e u n ta n g k a l
k a im a . S e" s a - s e s a n u a r r u r u rp a t u t u w u h a n
b ia s a n a
d in a b u la n
D in a
Mangle No. 2321
w a k tu
e ta ,
m ig a w e a n
h u m a " se ra n g
n g o re d
kadu
m ah , eukeur
k a lin a ,
s a tu ta s
u p a c a ra .
. K a p a la .' k a lu a r g a
m enyan
a ta W il" g llh a n i:.d in a
n g a d u r u k ,.'
p a ru k u y a n
S in g k ir k e u n
r e n g s e n g a s e u k je u n g n g o r e d n g a r a r n b a s .
b a to k . T e r u s \:{ la n ~ h n a n g a g a y e m p c in g la y
P a lia s is ta n
T a p i,
je u n g d ic id u h k e u n k a n a
ta n e u h . S a lia n ti
P a lia s is ta n
n g a d u r u k s e s a - s e s a n y a c a r je u n g n u a r , a n u
e ta ,
d ik e d a lk e u n
P a lia s is ta n
d itu lu y k e u n k u n g a s e u k p a r e .
n g a la k s a n e u k a n . u p a c a r a ,
hum a
'p u u n
m a s ih
T ilu p o e s a e n c a n a
ngagaw ean
a c a r a 'n u a r
b ia s a n a
r u p a - r u p a ja m p e
n y a e ta
ku
k a p a la
D in a p a n u tb p
k e lu a r g a a n u a r e k n g a h u m a , B ia s a n a a y a
m a s y a r a k a t B a d u y , s a p e r ti ja m p e tu tu la k
ja r n p e n u k u h a n u ; d is e b u t w a r o g e d ik u b u r
je u n g p o e a c a r a n a n a r a w a s . P o n k itu d e u i
c a k r a , tu la k p a n g iw a n g , tu la k s a n g a n ja y a ,
d in a ' je r o ta n e u h l
te m p a t
tu la k
n u r u tk e u n
bangapah,
tu la k
sungsung,
di
s ir n b u l- s im b u l
d ip ilih p ik e u n a c a r a n u k u h b ia s a n a s a r u a
nukuh
n g a h u ru
u p a c a ra n u k u h , ru a s
ru p a -ru p a
u p a c a ra
p ik e u n
a w i a n u d iu k ir m a n g r u p a
d ia y a k e u n h e u la u p a c a r a n u k u h . P o e a n u
n g a la k s a n a k e u n
ja m p e
n u h a r a d e n g k i k a a w a k in g
"
tu la k
o g e s a r u a d i te m p a t u p a c a r a n a r a w a s , T ia p
b a ta r a , je u n g tu la k p a p a d o n o p a t. S a k a b e h
k a lu a r g a B a d u y d in a n a n g tu k e u n
ja m p e - ja m p e
poe anu
d ia n g g a p 'h a d e ja s a ', 'p o e a lu s ' a ta w a 'p o e
anu
n g u n tu n g k e u n '
p ik e u n
nukuh
itu n g - itu n g a n
a d a t. N u r u tk e u n
keun
n g itu n g n a
b ia s a
u p a c a ra
r a w a s a ta w a
na-
ngagunakeun
b ia s a
a d a t, p i-
ngagunakeun
p a to k a n tin a 'n a p tu n g a r a n /n a p tu
te m p a t'
je u n g 'n a p tu p o e ', C o n to n a , la m u n k a lu a r -
e ta a y a la m b a n g n a g a m b a r -
b ia s a
d ik e d a lk e u n
ja r n p e - ja m p e
d in a
anu
n g a r n im itia n
u p a c a r a , b ia s a n a d is e b u t ja m p e
ngabuka
a ta w a d is e b u t A lla h H u m a D u 'a P a n e d a ,
suci
d ija g a
k a g ia ta n
p is a n
ja lm a ,
tin a
k o k o to r
s a p e r ti
s a g a la
k a k iih a n .
C euk
U ra n g B a d u y m a h u p a c a ra
n a r a w a s a ta w a n u k u h te h u ta m a n a p ik e u n
kabul
T u lu y ,
K a b u l p e r m e n ta a n
d iitu n g n a p tu p o e p ik e u n u p a c a r a n a r a w a s
je u n g
m e n ta w id i b is i k u r a n g n y a ta te m p a t a ta w a
.
a w a k in g
le u w e u n g
,
a re k
d ic ic in g a n je u n g
h e n te u
a w a k in g
k a h a ja k a k o to r a n ' k u ja lm a . S a lia n ti e ta
K a b u l p e r m e n ta a n
a w a k in g
ngagunakeun
K a b u l p e r m e n ta a n
a w a k in g
n g u s ir s a g a la s a s a to a n b a h a y a , s a p e r ti la n -
p a n g la y
g ir , k a la , o r a y je u n g
n a p tu R e b o = 7 . N a p tu te m p a t d ita m b a h k e d ib a g i 3 , h a s iln a 7 , p a s h e n te u a y a n y e s a ,
kudu
m a e u n . K u k itu n a ; la h a n p ih u m a e u n k u d u
a n u d ik e d a lk e u n a n a s a p e r ti k ie u : GFEDCBA o m o m o n g a n
ju m la h
u n je u n g n a p tu p o e , ju m la h n a 2 1 . A n g k a 2 1
le u w e u n g , r e h n a
n g a ja g a k a s u c ia n lu w u k le u w e u n g p ih u -
P e r m e n ta a n
d ip ilih p o e R e b o ,
ngageugeuh
S a b a lik n a ti p ih a k a n u n g a h a r u m a
k a = 2 ; d u ( d a ) = 3 ; h e u ( h a ) = 4 ; la n g O a ) = 5 ,
n u k u h , c o n to n a
id in k a n u
r u a s a w in a k ir a - k ir a 2 0 c m , a n u b ia s a d is e -
K a s a k in g A lla h
2 + :lt4 + 5 = 1 5 .·
nga-
le n g k e p a n u p a c a r a n a r a w a s , n y a e ta m e n ta
b u t w a r o g e . D ia n ta r a
N e d a -n e d a
to ta ln a
nukuh
p ik e u n
le u w e u n g n a a r e k d ib u k a d ija d ik e u n h u m a .
n a p tu
d iitu n g , n y a e ta
u ta m a
B aduy
.g a m b a r a n u d ilu k is d in a r u a s a w i. P a n ja n g
g a B a d u y a r e k n g a h u m a d i K a d u h e u la n g ,
n g a r a n /te m p a tn a
T u ju a n
U ra n g
D itu lu y k e u n
k u ja m p e
s a te r u s n a
nyae-
p e n tin g
p ik e u n
s a ja b a n a ,
kusabab
b e u ti p a n g la y n g a lu a r k e u n a r o m a b a u .
N u a r ta ta n g k a la n
ta :
k a i d i le u w e u n g
p ih u m a e u n b ia s a n a a n u r u n g k u n - r u n g k u -
P o e R e b o d ia n g g a p p o e a lu s a ta w a h a d e
nukuh
di
b e a k d ib a -
A lla h h u m a d u a p a n e d a
n a e n g g e u s d ic a c a r s a e n c a n a . N u a r ta ta n g -
D ir a h m a t s a k in g A lla h
k a la n
g i 3 . S a b a lik n a , la m u n ju m la h n a p tu te m -
K a G u s ti k a ,R .o m aS u c i
N yacar
p a t je u n g n a p tu p o e , h e n te u b e a k d ib a g i 3
K a A lla h n u k a w a s a
b ia s a n a te b a n g h a b is te p i k a b e r s ih . T a p i,
d ia n g g a p n a
K a m i dek: n eu n d eu n
p ik e u n
n a ra w a s
a ta w a
K a d u h e u la n g k u s a b a b a n g k a
poe
m a sy a ra k a t
re h n a
naas.
21
S a lia n
ti e ta
di
B a d u y o g e a y a k a p e rc a y a a n
s a s a to a n
anu
d ia n g g a p
ngaba-
P ohaci Sanghyang
nuar
A sri
kai beda
je u n g
nyacar
ru n g k u q -ru n g k u n
ta ta n g k a la n
kai
d ip ilih k a c id a a ti-
a tin a p is a n . M a r g a la n ta r a n a
abeh
K a m a n ju r a n
ta ta n g k a la n a n u H e n te u b o g a n ila i e k o n o -
n e te p n a b is a r o b a h . C o n to n a , d in a s a ta n g -
K a tu t k a ta u n
m i a n u k u d u d itu a r . T a p i, ta ta n g k a la n k a i
g a l b ia s a s a to a n u n g a b a h a y a k
K a lin d e u k a n S r i
a n u b o g a n ila i e k o n o m i, s a p e r ti k a d u , p e u -
H u r ip d i b u m i p e r tiw i.
te u y .je n g k o l, b u a h , k a w e n i, k a w u n g ,je u n g
d i le u w e u n g
d in a
unggal poe
ayana di
k u lo n ; d u a s a ta n g g a l a y a d i k id u l, tilu ta n g g a l a y a d i w e ta n , o p a t s a ta n g g a l a y a d i
k a le r , je u n g lim a s a ta n g g a l a y a d i lu h u r .
K u k itu n a , la m u n
n a ra w a s
a ta w a n u k u h je u n g
s a ta n g g a l,
p ik e u n
je u n g
d itu a r ,
h e n te u s a k -
M e n ta a y a k a ju ju r a n
hayakeun
ta n g k a l
ru n g k u n .
p ih u m a e u n
ngan
saukur
s a ja b a n a n g a n s a u k u r d itu tu h a n w u n g k u l
N u r u tk e u n
a d a t B a d u y , ja r n p e
tu tu la k
d a h a n -d a h a n a
supaya
u la h
n g a h ie u m a n
nyacar
n y a e ta ja m p e h u s u s p ik e u n n y in g k a h k e u n
e n g k e n a k a n a p a re h u m a . P a g a w e a n n u a r
n u a r d in a p o e R e b o
g a n g g u a n s e ta n ( ju r ig ) . S a lia n ti e ta , n g a -
ta ta n g k a la n
gunakeun
s a u k u r s a b a b a r a h a p o e , h e n te u jig a n y a c a r
n y in g k a h a n
s a s a to a n
b e u ti
p a n g la y
je u n g
ja m p e
b ia s a
d ig a w e a n
ngan
b a h a y a , n g a g a w e r a n a n a k u d u d im im itia n
k a p a lia s a n tu ju a n u ta m a n a
ti b e u la h w e ta n n u ju k a b e u la h b a r a t.
d u n g a n s u p a y a a n u . n g a g a r a p h u m a b is a
s a k a b e h ta n g k a l k a i d itu a r , je u n g lo lo b a n a
s a la m e t.
n g a n s a u k u r n u tu h a n w u n g k u l.
A y a r u p a - r u p a b a h a n a n u b ia s a d ig u n a k a e u n p ik e u n n u k u h , s a p e ti tu tu w u h a n
C o n to
ja m p e
p ik e u n p a lin -
kai
tu tu la k
r a n e ( S e la g in e lla w illd e n o w ii) , s u la n g k a r
N qadanqdeunq
ja v o n ic a ) , k a p a s ( G o s s ip iu m b a r b a d e n s e ) ,
N gacacang
(C u rc u m a
( Z in g ib e r
d o m e s tic a ) ,
c a ssu m u n a r),
p a n g la y
daun
kaw ung
h e n te u
K a g ia ta n
n u a r b ia s a n a d ig a w e a n k u la la k i d e w a s a ,
k a p a la k a lu a r g a d ib a n tu k u a n g g o ta k a lu -
( L e e a in d ic a ) , a r e u y g e u r e u n g ( S te p h a n ia
k u n ir
je u n g
k a p a lia s a n U r a n g B a d u y , s a p e r ti k ie u :
r a d a k e b e l ja s a . M a r g a la n ta r a n a
. Hah,
d i a /a m k e u e u n g
d i a la m m o k a h a
a rg a
lia n a ,
u ta m a n a
a n a k -a n a k
la la k i
a ta w a d ib a n tu o g e k u p a m a jik a n a n a
m o k a h a a w a h in g
H a h , m o k a h a a u x ih in q
. ( A r e n g a p in n a ta ) , c a p e u ( B lu m e a b a ls a m if e r a ) , ila t m in tu l ( S c I e r ia p u r p u r a s c e n s ) ,
je u n g
tr u m b e u s i
( P h y lla n th u s
W a k tu n g a m im itia n
abeh
bahan
Mangle
n ir u r i) .·
u p a c a ra n u k u h , sa k -
d ik u m p u lk e u n
di
te m p a t
S is in g k a h p a lia s
S is in g k a h p a lia s 'te te p a n je b r a y
. S u m in q k ir
. S u m in g k a h
kananq
ka nabi
k a n in q k a A lla h
Iskandar
*)Johan
pw;ralungtik
ekologi Unpad
d o s e n je u n q
No.' 2321
19
~I