Ngahuma Urang Baduy.
.-
o
o Se/asa 0 Rabu • Kamis 0 Jumat
Sabtu
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14
20 21 22 23 24 25 26 27 @
29
o Mar
.Apr
OMei
OJun
OJul
0 Ags
Cio«
OSep
30
OHov
31
ODes
N g a h u rn a U ra n g B a d u y
K u Johan
Isk a n d a r
11
U
a nB
g aduy
anu
jr e k
di
D esa
K anekes,
,
B a n te n ,
zam an
te te p
panceg
nan
te r u s
ta n i
hum a
h e n te u
hayang
k a a n g i-
d ia n g g a p
U ra n g
B aduy.
U r a n g B a d u y b o g a ja s a
kana
kusabab
s a ja r a h
ta n i
d ia n g g a p
anu
n y a la m e tk e u n
te u tu m p u r
u n a k - u n ik
ka
ngahum a
d i T a ta r S u n d a
a ta w a
P a s tin a
ta ta c a r a
zam an
w a rg a
k iw a r i
ta ta c a r a
Jaw aum um na.
Io b a
b a h e u la
k u k itu n a
d im u a t
d in a
d in a
m a n g ru p i
M a n g le
u ra n g
a re k
B aduy
hum a.
tu lis a n
d ig u a r
nyusun
padom an
panen
p a r e je u n g u p a c a r a
R a n g k a s b itu n g
tia p ta h a p a n
tu ju h
ta h a p a n
la ju
je u n g
n g a g a ra p
s a te r u s n a
H um a
d ia n g g a p
suci
m ilik
di
n y a e ta ,
hen-
n g a g a ra p n a
n y a e ta
3
di
di
d ip im p in
je u n g
b ia s a n a
p u u n ',
h a s il
n ite n a n
in d ik a to r
ia n u
w a rg a
B aduy
Puun
C ib e o ,
P u u n p ik e u n
G ir a n g
B a rn
w a w a n c a ra
adat
k a tu t
k iw a r i
w a rn a
h e n te u
B aduy.
S e u r a t. A r i 'h u m a p u u n '
C ik a r ta -
ngabogaan
G ir a n g
n y a e ta
h a s il n g itu n g adat
p a n g b a n tu
d ija d ik e u n
n e te p k e u n
p a to k a n
je u n g
n y a k s ia n
d i d a p ta r
H a s il
la n g s u n g
p a ra
ku
tu n g g u l ta h u n
B aduy.
p a n u lis
B a d u y , k a le n d e r
susun
kana
a ta w a
k o k o lo t/p a n g b a n tu
k a le n d e r
lu n g tik a n
nga-
di
ta n d a - ta n d a
b ia s a n a
ku
sababna
U ra n g
a n g g c ra n
H a s il p a n a lu n tik a n p a r a
C ik a r ta w a r n a
p im p in a n
ngahum a
P u U J~ ).
sakabeh
ka
(B a d u y
d i a la m , je u n g
( p a n g b a n tu
m angk a lu a r g a
L uar
nyokot
p a ra
kam pung
C ik e u s ik . B ia s a n a
tia p
B adu
n g a m im ita n
B aduy
n g itu n g
-h u m a
d ik a w a s a k e u n
K a ja b i
D in a
P U U D ..L a ju ,
m a s y a r a k a t'
bobogaan
'h u m a
'h u m a
K am pung
je u n g
hum a
B a d u y Je ro
'h u m a
(P u u n ),
ie u
ru p a
k u k a lu a r g a
'h u m a
P a n a r iip in g ) .
lu h u r ,
' , ,
ayana
S e u r a t.
d is e b u t
di
n g a g a ra p
se ra n g
g a ra p n a
'a n u
ngahum a
k u n g a g a ra p
m a s y a r a k a t'.
Je ro ,
d ig a r a p
a d a t B a d u y k u d u n g a r u n tu y
d im im itia n
s e r a n g ',
p i-
anu
panak u ja la n
k o k o lo t
la n g s u n g
B a d u y s a p e r ti
di handap
B aduy
k a ja d ia n
di
a n u d i-
ie u .
hum a
anu
kum aha
ngagaw ean
ngahum a
je u n g
n u n itk e u n
B aduy
je u n g
(7 ) n g a re u re u h k e u n '
B aduy
k a le n d e r
keun
anu
C ik a r ta w a r n a ,
P u lo
b u p a ti
lf J :t.I t n g a h u m a .U m u m n a
B aduy
.n y a e ta
ka
nyam bung
p ra k -p ra k a n
T im im iti
je u n g
b is a
p is a n
anu
c a r ita
ta n e u h
seba
U ra n g
ngahum a
m a s ih te te p d ip ig a w e k u U r a n g
T ah,
gede
d i I n d o n e s ia ,
k e lo m p o k
nepi
di
n g a r n u m u le
anu
k a ru h u n
Sunda
k iw a r i
gedag
u p a c a ra
k e u n m ig a w e a n
P ro -
g lo b a lis a s i,
(n g a h u m a )
K u k itu n a ,
Sunda
ka
je u n g
ju n u n
k a b is a a n
p is a n
L ebak,
nepi
m o d e rn
K aca-
L e u w id a m a r ,
K a b u p a te n
je u n g
g u b e rn u r,
w ew engkon
m a ta n
v in s i
ngan-
nepi
p i-
N g a r a n B u la n d in a
K a le n d e r B a d u y
P ancegna Jeung
B u la n M a s e h i" )
P a n c e g n a J e u n g B u la n
I s la m ( H ijr a h )
1
S a p a r a ta u K a p a t
A p r il- M e i
R a ja b - R u w a h
2
K a lim a
M e i- J u n i
R uw ah- P uasa
3
K agenep
J u n i- J u li
P u a sa -S a w a l
4
K a p itu
J u li- A g u s tu s
S a w a l- H a p it
5
K a d a la p a n
A g u s tu s - S e p te m b e r
6
K a s a la p a n
S e p te m b e r - O k to b e r a
R a y a g u n g -M u h a ra m
7
K a s a p u lu h
O k to b e r - N o p e r n b e r
M u h a ra rn -S a fa r
8
H a p it L e m a h
N o p e m b e r- D e s e m b e r
S a f a r - M a u lid
9
H a p it K a y u
J a n u a ri-P e b ru a ri
M a u lid - S ilih
10
K asa
J a n n a r i- P e b r u a r i
S ilih M a u lid - J u m a d ilA w a l
11
K a ro
P e b r u a r i- M a r e t
J u m a d iJA w a J - J u m a dA
iJ k h ir
12
K a tig a
M a r e t- A p r il
J u m a d il
B u la n
ka
s e b a k a k o ta
K o ta S e r a n g .
K a le n d e r N g a h u m a
E nggeus
U ra n g
ja d i
B aduy,
tik a r u h u n a
kaguyuban
re h n a '
u ta m a
d in a
ta u n n a .
(1 ) n e a n g a n
ngagaw ean
u p a c a ra
k a la n
k a tu t
ngaseuk
(4 )
aya
n g a g a ra p
ta ta n g -
u p a c a ra
nukuh,
h u m a je u n g
panen
p a re
je u n g
p a re
n g a n y a ra n ,
ngahum a,
u p a c a ra
n g a la k s a ,
n g a y a ra n ,
(3 )
ngaseuk,
u p a c a ra
M a u lid
p a r e , ( 5 ) d ib u -
(6 ) n g a su p k e u n
u p a c a ra
(2 )
nuar
u p a c a ra
H a p it- R a y a g u n g
tia p
n a ra w a s,
p a r e je u n g
a ta w a
gaw e
hum a
nyacar
n g a ra w a t
m ip it,
tu ju h
s a p e r ti
n g ir a b s a w a n , n g u b a r a n
at
w a r is a n
p ih u m a e u n ,
p ih u m a e u n ,
je u n g
p ik e u n
m a n g ru p a
u p a c a ra
ka
tu tu p
k a w a lu ,
le u it,
ta h u n
u p a c a ra
n g a d iu k e u n
A k h ir - R a ja b
p a re
Mangle No. 2320
18
IU lp ln g
H um as
O npad
2011
D i a n ta ra p a d o m a n a n u b ia s a d ija d ik e u n
Piluunaeun Urang Baduy
m a n g ru p a la h a n u ru t a n u ti h e u la (n g a ja m i)
a n g g e ra n p ik e u n n g a g a w e a n ta h a p a n -ta h a p a n n g a h u m a U ra n g B a d u y d i a n ta ra n a b e n -
je u n g tilu p a ra p a tn a
Jam an
b a h e u la
w a k tu
ju m la h
w a rg a
re u m a
anyar
d e u i n g a b u k a (n y a c a r)
s a b e u ia h n a
k a tu k a n g .
h e n te u m a ta k h e ra n la m u n d i U ra n g B a d u y
g a B a d u y b ia s a n a s a e n c a n n in c a k w a k tu n a
p ik e u n rik rik n g a g u n a k e u n ta n a g a . K u s a b a b
a y a p a rib a s a -p a rib a s a
n y a c a r le u w e u n g , b ia s a n a re a n g a n p ih u m a -
n g a b u k a lu w u k u ru t h u m a s a e n c a n a h e n te u
je u n g
e u n a n u k a le u w e u n g -le u w e u n g d i lu a r k a m -
k u d u n u a ra n ta ta n g k a la n , ta p i n g a n s a u k u r
d ig a w e a n
p u n g n a . M a ra n e h n a b ia s a n a n y u rv e y a ta w a
n g o re d ja ra m i je u n g ju k u t-ju k u t
n a lu n g tik le u w e u n g -le u w e u n g a n u d ia n g g a p
S a lia n ti e ta , o g e le u w e u n g n a d i B a d u y J e ro
b a k a l c o c o k d ija d ik e u n h u m a .
D in a m ilih
e n g g e u s w e rit. K u k itu n a , k a b is a a n n g in je u m
le u w e u n g p ih u m a e u n
a n u d itim -
a ta w a m e re m in je u rn re u m a p ih u m a e u n k a
b a n g -tirn b a n g k u tia p k a lu a rg a B a d u y n y a e -
k u la w a rg a lia n n a d i B a d u y J e ro m a s ih g u y u b
ta s u b u rn a ta n e u h . M a rg a la n ta ra ria s u b u rn a
d ip ig a w e k u s a g e m le n g n a w a rg a B a d u y J e ro .
p o s is i
b e n ta n g
pagaw ean
k id a n g
ngahum a
di
anu
a la m
kudu
(h a n c a ) k u U ra n g B a d u y .
NEANGAN
PIHUMAEUN
P ik e u n n a n g tu k e u n
n g a m im itia n n g a h u -
m a , U ra n g B a d u y d i a n ta ra n a
in d ik a to r p o s is i b e n ta n g
ngagunakan
k id a n g
d i la n g it.
ta n e u h
h a s il
bakal
hum a,
u ta m a n a
n a n g tu k e u n
u ta m a n a
p ro d u k s i h a s il-'
h a s il
p a re
hum a.
ngandung
ta u n
B a d u y e n c a n p a d e t jig a a y e u n a , tia p · k a lu a r-
a n u n g a g a m b a rk e u n
S tra te g i ie u
hum a
ta n g k id a n g (th e b e lt o f O rio n ). K u k itu n a ,
m aksud
w u n g k u l.
N u ru tk e u n riw a y a t b a h e u la m a h , le w e u n g
p ih u m a e u n
anu
enggeus
k a p ilih
b ia s a n a
M a rg a la n ta ra n a , U ra n g B a d u y d in a n g h a u -
d ic iria n , d is a w e n je u n g
m e re c ic ire n w a k tu n a p ik e u n n g a m im itia n
ma
n y iria n s a p e rti n g a b e u n g k e u t e u rih
n y a c a r le u w e u n g , n y a e ta
p u p u k b u a ta n
C o n to n a , a y a
p a rib a s a
tu r u n k u ja n g " ,
U ra n g
B aduy anu
" ta n g g a l k id a n g
H a l ie u h a rtin a , la m u n b e n -
ta n g k id a n g e n g g e u s n e rn b o n g a n d i w e ta n
w a k tu
fa ja r,
U ra n g
B aduy kudu
g e u w a t-
ta b u
a ta w a
(k o m p o s)
,r u n g k u n
dadaunan
anu
pupuk,
sabangsa
ta ta n g k a la n
di
B a d u y Je ro ).
N yacar
w asa
ngagunakeun
ta n e u h h u m a g u m a n tu n g tin a h a s il s u ru b u k
g e u w a t n y a c a r le u w e u n g k u k u ja n g (k u ja n g ,
p a ra n g
te u
p a b rik . K u k itu n a k a s u b u ra n
ja d i
k a tu t
b u ru k
le b u
je u n g
d i ta n e u h
h a s il
tin a
ru n g k u n
ja d i
n g a d u ru k
h a s il
nyacar
a ta w a
ru n g k u n -
ru n g k u n . K u k itu n a , c iri te h b a k a l b is a k a tin g a li k u
k a lu a rg a
le u w e u n g
te h
B a lu k a rn a ,
lia n a ,
enggeus
re h n a
d ia k u
k a lu a r g a .lia n a
s a lu w u k
kunu
lia n .
h e n te u
b is a
m a s a n g s a w e n , k a n a lu w u k le u w e u n g a n u
'j e u n g
ja d i
B aduy,
T a p i k iw a rin a lin g k u n g a n e u n g g e u s s a g a la
hum a
B a d u y . T a p i, s a e n c a n
s a lu w u k le u w e u n g a n u d ia n g g a p h a d e k e u r
ro b a h , le u w e u n g p ih u rn a e u n d i B a d u y J e ro
b ia s a n a
p ih u m a e u n , d i a n ta ra n a
e n g g e u s w e rit. S a m a la h k e u r
le u w e u n g ,
tia p
k e lu a rg a
pupuk.
k a i le u w e u n g o g e
kana
le u w e u n g k u d u d im im itia n d i h u m a s e ra n g ,
nyacar
ta ta n g k a la n
je u n g
ta ta n g k a la n
te ru s d i h u m a p u u n , je u n g d itu lu y k e u n d i
m a sy a ra k a t
nuar
ta ta n g k a la n
ngabeungkeut
d ita ra w a s . C a ra n a
N u ru tk e u n
U ra n g
u m u r le u w e u n g n a
e n g g e u s d ib e re ta n d a te a .
ra n g B a d u y
B a d u y , n a h a B a d u y J e ro je u n g B a d u y L u a r,
e n g g e u s c u k u p k o lo t, n y a e ta k a tin g a lin a b is a
L u a r m a h , lu w u k -lu w u k p ik e u n p ih u m a e u n
kudu
d itite n a n
le u w ih
n e a n g a n h e u la p ih u rn a e u n a n a . T a p i,
s a p e rti
ta ta n g k a la n
k a in a je u n g
w e rit
deui
d ib a n d in g
eun
je u n g
ru n g k u n a ja ra n g k u n g . L o k a s in a d i w ila y a h
k a a y a n d i B a d u y J e ro . K u s a b a b k itu , lu w u k
P u u n , b ia s a n a tia p ta u n o g e p ih u m a e u n a n a
h e n te u
g e d e n g a ta w a la m p in g , ta n e u h n y a
u ru t h u m a a n u d iis tira h a tk e u n n g a w a n g u n
e n g g e u s d is a d ia k e u n . L o k a s i p ik e u n h u m a
h id e u n g je u n g lo b a k o le a n g (d a u n -d a u n g a -
le u w e u n g n g o ra (re u m a n g o ra ), c n c a n c u k u p
s e ra n g je u n g h u m a P u u n b ia s a n a p e rn a h n a
rin g
um ur
d i p a n g k id u ln a tia p k a m p u n g
(h u m u s).
husus
p ik e u n
K am pung
hum a
C ib e o ,
s e ra n g je u n g
B a d u y Je ro ,
C ik a rta w a rn a
C ik e u s ik . K u s a b a b n u ru tk e u n
U ra n g
B aduy, ka
B aduy
d ia n g g a p
A geung
k itu ,
ta n e u h
T anda
k a tu t
lia n a
le u w e u n g
lo b a
su ru b u k
n y irik e u n
subur
di
re h n a
a n ta ra n a
di
oge
b ia s a
enggeus
d ig a ra p
d e u i.
U m u m n a e n g e u s g u y u b d e u i p ik e u n U ra n g
B aduy
L u a r,
b a ri
nungguan
u ru t
hum a
(re u m a )
le b a h k id u l w e w e n g k o n
tu w u h a n ,
rn a ra n e h n a
le u w ih
c u m ) , k ita m b a h ( F le n iin g ia I in e a ta ) ,k ite p u s
n g a d o n n g a h u m a d i w e w e n g k o n u ra n g m u s-
( A m o m u m c o c c in e u r n j.ik u r a y ( T r e m n a o r i-
lim , s a p e rti d i D e s a P a ra k a n
e n ta lis ), b in tin u (K le in h o v ia h o s p ita ), je u n g
C ib u n g u r,
m a rd e la n
je u n g s a ja b a n a . A y a s a b a b a ra h a c a ra U ra n g
k a ra m a t
S asaka
a ta w a
k a b e u la h k a le r,
w ew engkon
a ta w a
je u n g
k a p e rc a y a a n
ra ra g ra g a n ),
s a lu w u k le u w e u n g te h b is a n a lo b a ru p a -ru p a
s a k ra l d ib a n d in g k e u n je u n g
K usabab
hum a
S asaka
P usaka
Pada
B uana
di
s a p e rti
k is e u re u h
(M a c a ra n g a
(P ip e r
sp ).
adun-
S e b a lik n a ,
anu
ti h e u la
b ia s a
D esa
b is a
d ig a ra p
d e u i,
n g a n jo r k a lu a r d e s a n a ,
B e u s i, D e s a
N a y a g a ti, D e s a
C is im e u t
le u w e u n g d i C ik e u s ik d ia n g g a p p a lin g k a ra -
s a lu w u k le u w e u n g n y irik e u n h e n te u s u b u r,
B aduy
m a t, d ip e rc a y a te in p a t
a la m d u n y a m im iti
d .i t e m p a t l e u w e u n g e t a l o b a t u t u w u h a n a n u
w e w e n g k o n m u s lim . N y a e ta d i a n ta ra n a w a e
d ic ip a tk e u n . S a lia n ti e ta , le u w e u n g d i C ib e o ,
b ia s a h iru p d i ta n e u h h e n te u s u b u r, s a p e rti
n y e w a m a y a r k u d u it, n y e w a b a y a r k u e m a s ,
S asaka
h a m iru n g
D om as
d ia n g g a p
a ta w a
te m p a t
S asaka
k a ru h u n
P a ra h iy a n g ,
B aduy
m im iti
d itu ru n k e u n k a d u n y a . A ri h u m a tia p k a lu a rga
U ra n g
B a d u y Je ro
je u n g
B aduy L uar
(V e rn o n e a .
(S y m p lo c o c u s
a rb o re a ),
fa s c ic u la ta )
dan
p u n g B a d u y J e ro , C ib e o , C ik a rtw a rn a je u n g
k u ra n g
C ik e u s ik .
M a rg a la n ta ra n a
B a d u y L u a r k a tu t h u m a -h u m a U ra n g B a d u y
L uar
sakabehna
w ew engkon
d ia n g g a p
ayana
B aduy,
k u ra n g
di
D esa
s a k ra l.
le b a h
K anekes
k a le r
anu
K om o deui w e-
subur
hum a
cukup
susah
um ur
a ta w a
K u la n ta ra n ju m la h
subur
d ia n g g a p
neangan
a ta w a
p e n tin g .
le u w e u n g
u ru t
(\e u m a )
anu
d ig a m b ru n g k e u n
enggeus
beuki
k u ra n g
d iis tira h a tk e u n a n a
g a ti
m eunang
la h a n
m a n g g ih a n a n a .
w a rg a te ru s n a m b a h ta p i
di
n y ie u n
kebon,
s a p e rti
a n u b o g a la h a n h u m a
kebon
s a te ru s n a
k o p i,
p ik e u n
m a n g ru p a k a lu a rg a
ta ta n g g a B a d u y , U ra n g M u s lim a n u a y a d isa b u d e re u n w e w e n g k o n B a d u y L u a r,
B ia s a n a tia p
k a lu a rg a
B aduy L uar anu
n g a la n jo r b a ra lik d e u i k a te m p a t a s a ln a d i
B a d u y L u a r, u ta m a n a la m u n re u m a d i k a rn p u n g n a e n g g e u s c u k u p u m u r je u n g e n g g e u s
b is a d ig a ra p d e u i.
.
w e n g k o n m u s lim m a h d ia n g g a p n a w e w e n g -
lu a s le u w e u n g
k o n h e n te u s a k ra l a ta w a p ro fa n .
le u w e u n g u ru t h u m a a n u d ig a m b ru n g k e u n
B a d u y J e ro a ta w a B a d u y L u a r b ia s a n a d in a
(re u m a )
b u la n
N u ru tk e u n
p ik u k u h
U ra n g B a d u y , tia p -
tia p k a lu a rg a B a d u y J e ro ta b u , te lo k a ta w a
a ta w a
te u
k a re k
a n g g e r. B a lu k a rn a s a n a ja n
g a ra p a n
n g a b a g i h a s il p a re , n g a b a y a r k u b u ru h ta n a ga
c e n g k e h , a 1 b a s ia h je u n g
T a p i, k iw a ri m a h m ilih n im b a n g -n im b a n g
s a lu w u k le u w e u n g ta n e u h n a
k a m p u n g -k a m p u n g
p e u ris
(S y m p lo c o c u s c o c h in c h in e n s is ).
b ia s a n a lo k a s in a d i k a le re u n k a m p u n g -k a m K u k itu n a
jira k
L uar
d iis tira h a tk e u n
k a su b u ra n
ta n e u h n a
encan
p u lih
b e n e r,
enggeus
hum a.
K u s a b a b k itu h e n te u
h e u n te u a y a p a n ta n g a n p ik e u n n g h a u m a d i
k e u r U ra n g B a d u y J e ro b ia s a n a p in d a h -p in -:
hum a
lu a r k a m p u n g n a . K u s a b a b k itu , tia p k a lu a r-
dah
ta ta n g k a la n ,
g a U ra n g B a d u y s a lia n tin g a g a ra p h u m a d i
le u w e u n g u ru t n g a h u m a s a e n c a n a (re u m a )
di
k a m p u n g n a , m a ra n e h n a
a ta w a
ngadon
ngahum a
lu a r
b ia s a o g e n g a n jo r
d i ta ta n g g a
w e-
p a s ir
a ta w a g u n u n g
d ija d ik e u n
K anem
m a ta k
p ik e u n
h e ra n
ngabuka
K a le n d e r B a d u y (J u n i-J u li).
D in a b u la n e ta , b ia s a n a h u m a s e ra n g ta h a p
w ew engkon
ngahum a
deui
ta u n
B a d u y J e ro . T a p i, p ik e u n U ra n g B a d u y L u a r
w asa
d ib u k a
4 -5
N e a n g a n p ih u m a e u n p ik e u n tia p k a lu a rg a
n g a d u ru k
se sa -se sa
n y a c a r ru n g u n
n u a r ta ta n g k a la n . D i tu tu rk e u n
je u n g
k u g a ra p a n
p u u n , m a s ih n u a ra n je u n g n u tu h a n
re n g s e tin a
ru n g k u n d i re u m a
nyacar
ru n g k u n -
(hanca).
s a e n c a n a . S a lu w u k re u m a p ik e u n n g a h u m a
b ia s a n g a b u k a re u m a u m u r 4 -5 ta u n , le g a n a
w e n g k o n B a d u y , n y a e ta d i w e w e n g k o n m u s -
ra ta -ra ta
Iim .
ta u n h a re u p n a , n g a b u k a s a p a ra t lu a s h u m a
0 ,7 - 0 ,8
h a tia p k a lu a rg a . B ia s a n a
*) Johan Iskandar dosen jeunq
panaluitgtik Ekologi Unpad
Mangle No. 2320
19
1
o
o Se/asa 0 Rabu • Kamis 0 Jumat
Sabtu
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14
20 21 22 23 24 25 26 27 @
29
o Mar
.Apr
OMei
OJun
OJul
0 Ags
Cio«
OSep
30
OHov
31
ODes
N g a h u rn a U ra n g B a d u y
K u Johan
Isk a n d a r
11
U
a nB
g aduy
anu
jr e k
di
D esa
K anekes,
,
B a n te n ,
zam an
te te p
panceg
nan
te r u s
ta n i
hum a
h e n te u
hayang
k a a n g i-
d ia n g g a p
U ra n g
B aduy.
U r a n g B a d u y b o g a ja s a
kana
kusabab
s a ja r a h
ta n i
d ia n g g a p
anu
n y a la m e tk e u n
te u tu m p u r
u n a k - u n ik
ka
ngahum a
d i T a ta r S u n d a
a ta w a
P a s tin a
ta ta c a r a
zam an
w a rg a
k iw a r i
ta ta c a r a
Jaw aum um na.
Io b a
b a h e u la
k u k itu n a
d im u a t
d in a
d in a
m a n g ru p i
M a n g le
u ra n g
a re k
B aduy
hum a.
tu lis a n
d ig u a r
nyusun
padom an
panen
p a r e je u n g u p a c a r a
R a n g k a s b itu n g
tia p ta h a p a n
tu ju h
ta h a p a n
la ju
je u n g
n g a g a ra p
s a te r u s n a
H um a
d ia n g g a p
suci
m ilik
di
n y a e ta ,
hen-
n g a g a ra p n a
n y a e ta
3
di
di
d ip im p in
je u n g
b ia s a n a
p u u n ',
h a s il
n ite n a n
in d ik a to r
ia n u
w a rg a
B aduy
Puun
C ib e o ,
P u u n p ik e u n
G ir a n g
B a rn
w a w a n c a ra
adat
k a tu t
k iw a r i
w a rn a
h e n te u
B aduy.
S e u r a t. A r i 'h u m a p u u n '
C ik a r ta -
ngabogaan
G ir a n g
n y a e ta
h a s il n g itu n g adat
p a n g b a n tu
d ija d ik e u n
n e te p k e u n
p a to k a n
je u n g
n y a k s ia n
d i d a p ta r
H a s il
la n g s u n g
p a ra
ku
tu n g g u l ta h u n
B aduy.
p a n u lis
B a d u y , k a le n d e r
susun
kana
a ta w a
k o k o lo t/p a n g b a n tu
k a le n d e r
lu n g tik a n
nga-
di
ta n d a - ta n d a
b ia s a n a
ku
sababna
U ra n g
a n g g c ra n
H a s il p a n a lu n tik a n p a r a
C ik a r ta w a r n a
p im p in a n
ngahum a
P u U J~ ).
sakabeh
ka
(B a d u y
d i a la m , je u n g
( p a n g b a n tu
m angk a lu a r g a
L uar
nyokot
p a ra
kam pung
C ik e u s ik . B ia s a n a
tia p
B adu
n g a m im ita n
B aduy
n g itu n g
-h u m a
d ik a w a s a k e u n
K a ja b i
D in a
P U U D ..L a ju ,
m a s y a r a k a t'
bobogaan
'h u m a
'h u m a
K am pung
je u n g
hum a
B a d u y Je ro
'h u m a
(P u u n ),
ie u
ru p a
k u k a lu a r g a
'h u m a
P a n a r iip in g ) .
lu h u r ,
' , ,
ayana
S e u r a t.
d is e b u t
di
n g a g a ra p
se ra n g
g a ra p n a
'a n u
ngahum a
k u n g a g a ra p
m a s y a r a k a t'.
Je ro ,
d ig a r a p
a d a t B a d u y k u d u n g a r u n tu y
d im im itia n
s e r a n g ',
p i-
anu
panak u ja la n
k o k o lo t
la n g s u n g
B a d u y s a p e r ti
di handap
B aduy
k a ja d ia n
di
a n u d i-
ie u .
hum a
anu
kum aha
ngagaw ean
ngahum a
je u n g
n u n itk e u n
B aduy
je u n g
(7 ) n g a re u re u h k e u n '
B aduy
k a le n d e r
keun
anu
C ik a r ta w a r n a ,
P u lo
b u p a ti
lf J :t.I t n g a h u m a .U m u m n a
B aduy
.n y a e ta
ka
nyam bung
p ra k -p ra k a n
T im im iti
je u n g
b is a
p is a n
anu
c a r ita
ta n e u h
seba
U ra n g
ngahum a
m a s ih te te p d ip ig a w e k u U r a n g
T ah,
gede
d i I n d o n e s ia ,
k e lo m p o k
nepi
di
n g a r n u m u le
anu
k a ru h u n
Sunda
k iw a r i
gedag
u p a c a ra
k e u n m ig a w e a n
P ro -
g lo b a lis a s i,
(n g a h u m a )
K u k itu n a ,
Sunda
ka
je u n g
ju n u n
k a b is a a n
p is a n
L ebak,
nepi
m o d e rn
K aca-
L e u w id a m a r ,
K a b u p a te n
je u n g
g u b e rn u r,
w ew engkon
m a ta n
v in s i
ngan-
nepi
p i-
N g a r a n B u la n d in a
K a le n d e r B a d u y
P ancegna Jeung
B u la n M a s e h i" )
P a n c e g n a J e u n g B u la n
I s la m ( H ijr a h )
1
S a p a r a ta u K a p a t
A p r il- M e i
R a ja b - R u w a h
2
K a lim a
M e i- J u n i
R uw ah- P uasa
3
K agenep
J u n i- J u li
P u a sa -S a w a l
4
K a p itu
J u li- A g u s tu s
S a w a l- H a p it
5
K a d a la p a n
A g u s tu s - S e p te m b e r
6
K a s a la p a n
S e p te m b e r - O k to b e r a
R a y a g u n g -M u h a ra m
7
K a s a p u lu h
O k to b e r - N o p e r n b e r
M u h a ra rn -S a fa r
8
H a p it L e m a h
N o p e m b e r- D e s e m b e r
S a f a r - M a u lid
9
H a p it K a y u
J a n u a ri-P e b ru a ri
M a u lid - S ilih
10
K asa
J a n n a r i- P e b r u a r i
S ilih M a u lid - J u m a d ilA w a l
11
K a ro
P e b r u a r i- M a r e t
J u m a d iJA w a J - J u m a dA
iJ k h ir
12
K a tig a
M a r e t- A p r il
J u m a d il
B u la n
ka
s e b a k a k o ta
K o ta S e r a n g .
K a le n d e r N g a h u m a
E nggeus
U ra n g
ja d i
B aduy,
tik a r u h u n a
kaguyuban
re h n a '
u ta m a
d in a
ta u n n a .
(1 ) n e a n g a n
ngagaw ean
u p a c a ra
k a la n
k a tu t
ngaseuk
(4 )
aya
n g a g a ra p
ta ta n g -
u p a c a ra
nukuh,
h u m a je u n g
panen
p a re
je u n g
p a re
n g a n y a ra n ,
ngahum a,
u p a c a ra
n g a la k s a ,
n g a y a ra n ,
(3 )
ngaseuk,
u p a c a ra
M a u lid
p a r e , ( 5 ) d ib u -
(6 ) n g a su p k e u n
u p a c a ra
(2 )
nuar
u p a c a ra
H a p it- R a y a g u n g
tia p
n a ra w a s,
p a r e je u n g
a ta w a
gaw e
hum a
nyacar
n g a ra w a t
m ip it,
tu ju h
s a p e r ti
n g ir a b s a w a n , n g u b a r a n
at
w a r is a n
p ih u m a e u n ,
p ih u m a e u n ,
je u n g
p ik e u n
m a n g ru p a
u p a c a ra
ka
tu tu p
k a w a lu ,
le u it,
ta h u n
u p a c a ra
n g a d iu k e u n
A k h ir - R a ja b
p a re
Mangle No. 2320
18
IU lp ln g
H um as
O npad
2011
D i a n ta ra p a d o m a n a n u b ia s a d ija d ik e u n
Piluunaeun Urang Baduy
m a n g ru p a la h a n u ru t a n u ti h e u la (n g a ja m i)
a n g g e ra n p ik e u n n g a g a w e a n ta h a p a n -ta h a p a n n g a h u m a U ra n g B a d u y d i a n ta ra n a b e n -
je u n g tilu p a ra p a tn a
Jam an
b a h e u la
w a k tu
ju m la h
w a rg a
re u m a
anyar
d e u i n g a b u k a (n y a c a r)
s a b e u ia h n a
k a tu k a n g .
h e n te u m a ta k h e ra n la m u n d i U ra n g B a d u y
g a B a d u y b ia s a n a s a e n c a n n in c a k w a k tu n a
p ik e u n rik rik n g a g u n a k e u n ta n a g a . K u s a b a b
a y a p a rib a s a -p a rib a s a
n y a c a r le u w e u n g , b ia s a n a re a n g a n p ih u m a -
n g a b u k a lu w u k u ru t h u m a s a e n c a n a h e n te u
je u n g
e u n a n u k a le u w e u n g -le u w e u n g d i lu a r k a m -
k u d u n u a ra n ta ta n g k a la n , ta p i n g a n s a u k u r
d ig a w e a n
p u n g n a . M a ra n e h n a b ia s a n a n y u rv e y a ta w a
n g o re d ja ra m i je u n g ju k u t-ju k u t
n a lu n g tik le u w e u n g -le u w e u n g a n u d ia n g g a p
S a lia n ti e ta , o g e le u w e u n g n a d i B a d u y J e ro
b a k a l c o c o k d ija d ik e u n h u m a .
D in a m ilih
e n g g e u s w e rit. K u k itu n a , k a b is a a n n g in je u m
le u w e u n g p ih u m a e u n
a n u d itim -
a ta w a m e re m in je u rn re u m a p ih u m a e u n k a
b a n g -tirn b a n g k u tia p k a lu a rg a B a d u y n y a e -
k u la w a rg a lia n n a d i B a d u y J e ro m a s ih g u y u b
ta s u b u rn a ta n e u h . M a rg a la n ta ra ria s u b u rn a
d ip ig a w e k u s a g e m le n g n a w a rg a B a d u y J e ro .
p o s is i
b e n ta n g
pagaw ean
k id a n g
ngahum a
di
anu
a la m
kudu
(h a n c a ) k u U ra n g B a d u y .
NEANGAN
PIHUMAEUN
P ik e u n n a n g tu k e u n
n g a m im itia n n g a h u -
m a , U ra n g B a d u y d i a n ta ra n a
in d ik a to r p o s is i b e n ta n g
ngagunakan
k id a n g
d i la n g it.
ta n e u h
h a s il
bakal
hum a,
u ta m a n a
n a n g tu k e u n
u ta m a n a
p ro d u k s i h a s il-'
h a s il
p a re
hum a.
ngandung
ta u n
B a d u y e n c a n p a d e t jig a a y e u n a , tia p · k a lu a r-
a n u n g a g a m b a rk e u n
S tra te g i ie u
hum a
ta n g k id a n g (th e b e lt o f O rio n ). K u k itu n a ,
m aksud
w u n g k u l.
N u ru tk e u n riw a y a t b a h e u la m a h , le w e u n g
p ih u m a e u n
anu
enggeus
k a p ilih
b ia s a n a
M a rg a la n ta ra n a , U ra n g B a d u y d in a n g h a u -
d ic iria n , d is a w e n je u n g
m e re c ic ire n w a k tu n a p ik e u n n g a m im itia n
ma
n y iria n s a p e rti n g a b e u n g k e u t e u rih
n y a c a r le u w e u n g , n y a e ta
p u p u k b u a ta n
C o n to n a , a y a
p a rib a s a
tu r u n k u ja n g " ,
U ra n g
B aduy anu
" ta n g g a l k id a n g
H a l ie u h a rtin a , la m u n b e n -
ta n g k id a n g e n g g e u s n e rn b o n g a n d i w e ta n
w a k tu
fa ja r,
U ra n g
B aduy kudu
g e u w a t-
ta b u
a ta w a
(k o m p o s)
,r u n g k u n
dadaunan
anu
pupuk,
sabangsa
ta ta n g k a la n
di
B a d u y Je ro ).
N yacar
w asa
ngagunakeun
ta n e u h h u m a g u m a n tu n g tin a h a s il s u ru b u k
g e u w a t n y a c a r le u w e u n g k u k u ja n g (k u ja n g ,
p a ra n g
te u
p a b rik . K u k itu n a k a s u b u ra n
ja d i
k a tu t
b u ru k
le b u
je u n g
d i ta n e u h
h a s il
tin a
ru n g k u n
ja d i
n g a d u ru k
h a s il
nyacar
a ta w a
ru n g k u n -
ru n g k u n . K u k itu n a , c iri te h b a k a l b is a k a tin g a li k u
k a lu a rg a
le u w e u n g
te h
B a lu k a rn a ,
lia n a ,
enggeus
re h n a
d ia k u
k a lu a r g a .lia n a
s a lu w u k
kunu
lia n .
h e n te u
b is a
m a s a n g s a w e n , k a n a lu w u k le u w e u n g a n u
'j e u n g
ja d i
B aduy,
T a p i k iw a rin a lin g k u n g a n e u n g g e u s s a g a la
hum a
B a d u y . T a p i, s a e n c a n
s a lu w u k le u w e u n g a n u d ia n g g a p h a d e k e u r
ro b a h , le u w e u n g p ih u rn a e u n d i B a d u y J e ro
b ia s a n a
p ih u m a e u n , d i a n ta ra n a
e n g g e u s w e rit. S a m a la h k e u r
le u w e u n g ,
tia p
k e lu a rg a
pupuk.
k a i le u w e u n g o g e
kana
le u w e u n g k u d u d im im itia n d i h u m a s e ra n g ,
nyacar
ta ta n g k a la n
je u n g
ta ta n g k a la n
te ru s d i h u m a p u u n , je u n g d itu lu y k e u n d i
m a sy a ra k a t
nuar
ta ta n g k a la n
ngabeungkeut
d ita ra w a s . C a ra n a
N u ru tk e u n
U ra n g
u m u r le u w e u n g n a
e n g g e u s d ib e re ta n d a te a .
ra n g B a d u y
B a d u y , n a h a B a d u y J e ro je u n g B a d u y L u a r,
e n g g e u s c u k u p k o lo t, n y a e ta k a tin g a lin a b is a
L u a r m a h , lu w u k -lu w u k p ik e u n p ih u m a e u n
kudu
d itite n a n
le u w ih
n e a n g a n h e u la p ih u rn a e u n a n a . T a p i,
s a p e rti
ta ta n g k a la n
k a in a je u n g
w e rit
deui
d ib a n d in g
eun
je u n g
ru n g k u n a ja ra n g k u n g . L o k a s in a d i w ila y a h
k a a y a n d i B a d u y J e ro . K u s a b a b k itu , lu w u k
P u u n , b ia s a n a tia p ta u n o g e p ih u m a e u n a n a
h e n te u
g e d e n g a ta w a la m p in g , ta n e u h n y a
u ru t h u m a a n u d iis tira h a tk e u n n g a w a n g u n
e n g g e u s d is a d ia k e u n . L o k a s i p ik e u n h u m a
h id e u n g je u n g lo b a k o le a n g (d a u n -d a u n g a -
le u w e u n g n g o ra (re u m a n g o ra ), c n c a n c u k u p
s e ra n g je u n g h u m a P u u n b ia s a n a p e rn a h n a
rin g
um ur
d i p a n g k id u ln a tia p k a m p u n g
(h u m u s).
husus
p ik e u n
K am pung
hum a
C ib e o ,
s e ra n g je u n g
B a d u y Je ro ,
C ik a rta w a rn a
C ik e u s ik . K u s a b a b n u ru tk e u n
U ra n g
B aduy, ka
B aduy
d ia n g g a p
A geung
k itu ,
ta n e u h
T anda
k a tu t
lia n a
le u w e u n g
lo b a
su ru b u k
n y irik e u n
subur
di
re h n a
a n ta ra n a
di
oge
b ia s a
enggeus
d ig a ra p
d e u i.
U m u m n a e n g e u s g u y u b d e u i p ik e u n U ra n g
B aduy
L u a r,
b a ri
nungguan
u ru t
hum a
(re u m a )
le b a h k id u l w e w e n g k o n
tu w u h a n ,
rn a ra n e h n a
le u w ih
c u m ) , k ita m b a h ( F le n iin g ia I in e a ta ) ,k ite p u s
n g a d o n n g a h u m a d i w e w e n g k o n u ra n g m u s-
( A m o m u m c o c c in e u r n j.ik u r a y ( T r e m n a o r i-
lim , s a p e rti d i D e s a P a ra k a n
e n ta lis ), b in tin u (K le in h o v ia h o s p ita ), je u n g
C ib u n g u r,
m a rd e la n
je u n g s a ja b a n a . A y a s a b a b a ra h a c a ra U ra n g
k a ra m a t
S asaka
a ta w a
k a b e u la h k a le r,
w ew engkon
a ta w a
je u n g
k a p e rc a y a a n
ra ra g ra g a n ),
s a lu w u k le u w e u n g te h b is a n a lo b a ru p a -ru p a
s a k ra l d ib a n d in g k e u n je u n g
K usabab
hum a
S asaka
P usaka
Pada
B uana
di
s a p e rti
k is e u re u h
(M a c a ra n g a
(P ip e r
sp ).
adun-
S e b a lik n a ,
anu
ti h e u la
b ia s a
D esa
b is a
d ig a ra p
d e u i,
n g a n jo r k a lu a r d e s a n a ,
B e u s i, D e s a
N a y a g a ti, D e s a
C is im e u t
le u w e u n g d i C ik e u s ik d ia n g g a p p a lin g k a ra -
s a lu w u k le u w e u n g n y irik e u n h e n te u s u b u r,
B aduy
m a t, d ip e rc a y a te in p a t
a la m d u n y a m im iti
d .i t e m p a t l e u w e u n g e t a l o b a t u t u w u h a n a n u
w e w e n g k o n m u s lim . N y a e ta d i a n ta ra n a w a e
d ic ip a tk e u n . S a lia n ti e ta , le u w e u n g d i C ib e o ,
b ia s a h iru p d i ta n e u h h e n te u s u b u r, s a p e rti
n y e w a m a y a r k u d u it, n y e w a b a y a r k u e m a s ,
S asaka
h a m iru n g
D om as
d ia n g g a p
a ta w a
te m p a t
S asaka
k a ru h u n
P a ra h iy a n g ,
B aduy
m im iti
d itu ru n k e u n k a d u n y a . A ri h u m a tia p k a lu a rga
U ra n g
B a d u y Je ro
je u n g
B aduy L uar
(V e rn o n e a .
(S y m p lo c o c u s
a rb o re a ),
fa s c ic u la ta )
dan
p u n g B a d u y J e ro , C ib e o , C ik a rtw a rn a je u n g
k u ra n g
C ik e u s ik .
M a rg a la n ta ra n a
B a d u y L u a r k a tu t h u m a -h u m a U ra n g B a d u y
L uar
sakabehna
w ew engkon
d ia n g g a p
ayana
B aduy,
k u ra n g
di
D esa
s a k ra l.
le b a h
K anekes
k a le r
anu
K om o deui w e-
subur
hum a
cukup
susah
um ur
a ta w a
K u la n ta ra n ju m la h
subur
d ia n g g a p
neangan
a ta w a
p e n tin g .
le u w e u n g
u ru t
(\e u m a )
anu
d ig a m b ru n g k e u n
enggeus
beuki
k u ra n g
d iis tira h a tk e u n a n a
g a ti
m eunang
la h a n
m a n g g ih a n a n a .
w a rg a te ru s n a m b a h ta p i
di
n y ie u n
kebon,
s a p e rti
a n u b o g a la h a n h u m a
kebon
s a te ru s n a
k o p i,
p ik e u n
m a n g ru p a k a lu a rg a
ta ta n g g a B a d u y , U ra n g M u s lim a n u a y a d isa b u d e re u n w e w e n g k o n B a d u y L u a r,
B ia s a n a tia p
k a lu a rg a
B aduy L uar anu
n g a la n jo r b a ra lik d e u i k a te m p a t a s a ln a d i
B a d u y L u a r, u ta m a n a la m u n re u m a d i k a rn p u n g n a e n g g e u s c u k u p u m u r je u n g e n g g e u s
b is a d ig a ra p d e u i.
.
w e n g k o n m u s lim m a h d ia n g g a p n a w e w e n g -
lu a s le u w e u n g
k o n h e n te u s a k ra l a ta w a p ro fa n .
le u w e u n g u ru t h u m a a n u d ig a m b ru n g k e u n
B a d u y J e ro a ta w a B a d u y L u a r b ia s a n a d in a
(re u m a )
b u la n
N u ru tk e u n
p ik u k u h
U ra n g B a d u y , tia p -
tia p k a lu a rg a B a d u y J e ro ta b u , te lo k a ta w a
a ta w a
te u
k a re k
a n g g e r. B a lu k a rn a s a n a ja n
g a ra p a n
n g a b a g i h a s il p a re , n g a b a y a r k u b u ru h ta n a ga
c e n g k e h , a 1 b a s ia h je u n g
T a p i, k iw a ri m a h m ilih n im b a n g -n im b a n g
s a lu w u k le u w e u n g ta n e u h n a
k a m p u n g -k a m p u n g
p e u ris
(S y m p lo c o c u s c o c h in c h in e n s is ).
b ia s a n a lo k a s in a d i k a le re u n k a m p u n g -k a m K u k itu n a
jira k
L uar
d iis tira h a tk e u n
k a su b u ra n
ta n e u h n a
encan
p u lih
b e n e r,
enggeus
hum a.
K u s a b a b k itu h e n te u
h e u n te u a y a p a n ta n g a n p ik e u n n g h a u m a d i
k e u r U ra n g B a d u y J e ro b ia s a n a p in d a h -p in -:
hum a
lu a r k a m p u n g n a . K u s a b a b k itu , tia p k a lu a r-
dah
ta ta n g k a la n ,
g a U ra n g B a d u y s a lia n tin g a g a ra p h u m a d i
le u w e u n g u ru t n g a h u m a s a e n c a n a (re u m a )
di
k a m p u n g n a , m a ra n e h n a
a ta w a
ngadon
ngahum a
lu a r
b ia s a o g e n g a n jo r
d i ta ta n g g a
w e-
p a s ir
a ta w a g u n u n g
d ija d ik e u n
K anem
m a ta k
p ik e u n
h e ra n
ngabuka
K a le n d e r B a d u y (J u n i-J u li).
D in a b u la n e ta , b ia s a n a h u m a s e ra n g ta h a p
w ew engkon
ngahum a
deui
ta u n
B a d u y J e ro . T a p i, p ik e u n U ra n g B a d u y L u a r
w asa
d ib u k a
4 -5
N e a n g a n p ih u m a e u n p ik e u n tia p k a lu a rg a
n g a d u ru k
se sa -se sa
n y a c a r ru n g u n
n u a r ta ta n g k a la n . D i tu tu rk e u n
je u n g
k u g a ra p a n
p u u n , m a s ih n u a ra n je u n g n u tu h a n
re n g s e tin a
ru n g k u n d i re u m a
nyacar
ru n g k u n -
(hanca).
s a e n c a n a . S a lu w u k re u m a p ik e u n n g a h u m a
b ia s a n g a b u k a re u m a u m u r 4 -5 ta u n , le g a n a
w e n g k o n B a d u y , n y a e ta d i w e w e n g k o n m u s -
ra ta -ra ta
Iim .
ta u n h a re u p n a , n g a b u k a s a p a ra t lu a s h u m a
0 ,7 - 0 ,8
h a tia p k a lu a rg a . B ia s a n a
*) Johan Iskandar dosen jeunq
panaluitgtik Ekologi Unpad
Mangle No. 2320
19
1