Ngahuma Urang Baduy.

.-

o

o Se/asa 0 Rabu • Kamis 0 Jumat
Sabtu
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14
20 21 22 23 24 25 26 27 @
29
o Mar

.Apr

OMei


OJun

OJul

0 Ags

Cio«

OSep

30

OHov

31

ODes

N g a h u rn a U ra n g B a d u y
K u Johan


Isk a n d a r
11

U

a nB
g aduy

anu

jr e k

di

D esa

K anekes,

,


B a n te n ,

zam an
te te p

panceg

nan

te r u s

ta n i

hum a

h e n te u

hayang


k a a n g i-

d ia n g g a p

U ra n g

B aduy.

U r a n g B a d u y b o g a ja s a

kana

kusabab

s a ja r a h

ta n i

d ia n g g a p
anu


n y a la m e tk e u n
te u tu m p u r

u n a k - u n ik

ka

ngahum a

d i T a ta r S u n d a

a ta w a

P a s tin a

ta ta c a r a

zam an


w a rg a

k iw a r i

ta ta c a r a

Jaw aum um na.

Io b a

b a h e u la

k u k itu n a

d im u a t
d in a

d in a

m a n g ru p i

M a n g le

u ra n g

a re k

B aduy

hum a.

tu lis a n

d ig u a r

nyusun

padom an

panen


p a r e je u n g u p a c a r a

R a n g k a s b itu n g

tia p ta h a p a n

tu ju h

ta h a p a n

la ju

je u n g

n g a g a ra p

s a te r u s n a

H um a
d ia n g g a p


suci

m ilik
di

n y a e ta ,

hen-

n g a g a ra p n a

n y a e ta

3

di

di


d ip im p in

je u n g

b ia s a n a

p u u n ',

h a s il

n ite n a n

in d ik a to r

ia n u
w a rg a
B aduy

Puun


C ib e o ,

P u u n p ik e u n

G ir a n g

B a rn

w a w a n c a ra

adat

k a tu t

k iw a r i

w a rn a

h e n te u

B aduy.

S e u r a t. A r i 'h u m a p u u n '

C ik a r ta -

ngabogaan

G ir a n g

n y a e ta

h a s il n g itu n g adat

p a n g b a n tu

d ija d ik e u n
n e te p k e u n

p a to k a n

je u n g

n y a k s ia n

d i d a p ta r

H a s il

la n g s u n g
p a ra

ku

tu n g g u l ta h u n

B aduy.

p a n u lis

B a d u y , k a le n d e r
susun

kana
a ta w a

k o k o lo t/p a n g b a n tu

k a le n d e r

lu n g tik a n

nga-

di

ta n d a - ta n d a

b ia s a n a

ku

sababna

U ra n g

a n g g c ra n

H a s il p a n a lu n tik a n p a r a

C ik a r ta w a r n a
p im p in a n

ngahum a

P u U J~ ).

sakabeh

ka

(B a d u y

d i a la m , je u n g

( p a n g b a n tu

m angk a lu a r g a

L uar

nyokot

p a ra

kam pung

C ik e u s ik . B ia s a n a

tia p

B adu

n g a m im ita n

B aduy

n g itu n g

-h u m a

d ik a w a s a k e u n

K a ja b i

D in a

P U U D ..L a ju ,

m a s y a r a k a t'

bobogaan

'h u m a

'h u m a

K am pung

je u n g

hum a

B a d u y Je ro

'h u m a

(P u u n ),

ie u

ru p a

k u k a lu a r g a
'h u m a

P a n a r iip in g ) .

lu h u r ,

' , ,

ayana

S e u r a t.

d is e b u t

di

n g a g a ra p

se ra n g

g a ra p n a

'a n u

ngahum a

k u n g a g a ra p

m a s y a r a k a t'.

Je ro ,

d ig a r a p

a d a t B a d u y k u d u n g a r u n tu y

d im im itia n

s e r a n g ',

p i-

anu

panak u ja la n

k o k o lo t

la n g s u n g

B a d u y s a p e r ti
di handap

B aduy

k a ja d ia n

di

a n u d i-

ie u .

hum a

anu

kum aha
ngagaw ean

ngahum a

je u n g

n u n itk e u n

B aduy

je u n g

(7 ) n g a re u re u h k e u n '

B aduy

k a le n d e r

keun

anu

C ik a r ta w a r n a ,

P u lo

b u p a ti

lf J :t.I t n g a h u m a .U m u m n a

B aduy

.n y a e ta

ka

nyam bung

p ra k -p ra k a n

T im im iti

je u n g

b is a

p is a n

anu

c a r ita

ta n e u h

seba

U ra n g

ngahum a

m a s ih te te p d ip ig a w e k u U r a n g
T ah,

gede

d i I n d o n e s ia ,

k e lo m p o k

nepi

di

n g a r n u m u le
anu

k a ru h u n

Sunda

k iw a r i

gedag

u p a c a ra

k e u n m ig a w e a n

P ro -

g lo b a lis a s i,

(n g a h u m a )

K u k itu n a ,

Sunda

ka

je u n g

ju n u n

k a b is a a n

p is a n

L ebak,

nepi

m o d e rn

K aca-

L e u w id a m a r ,

K a b u p a te n

je u n g

g u b e rn u r,

w ew engkon

m a ta n

v in s i

ngan-

nepi

p i-

N g a r a n B u la n d in a
K a le n d e r B a d u y

P ancegna Jeung
B u la n M a s e h i" )

P a n c e g n a J e u n g B u la n
I s la m ( H ijr a h )

1

S a p a r a ta u K a p a t

A p r il- M e i

R a ja b - R u w a h

2

K a lim a

M e i- J u n i

R uw ah- P uasa

3

K agenep

J u n i- J u li

P u a sa -S a w a l

4

K a p itu

J u li- A g u s tu s

S a w a l- H a p it

5

K a d a la p a n

A g u s tu s - S e p te m b e r

6

K a s a la p a n

S e p te m b e r - O k to b e r a

R a y a g u n g -M u h a ra m

7

K a s a p u lu h

O k to b e r - N o p e r n b e r

M u h a ra rn -S a fa r

8

H a p it L e m a h

N o p e m b e r- D e s e m b e r

S a f a r - M a u lid

9

H a p it K a y u

J a n u a ri-P e b ru a ri

M a u lid - S ilih

10

K asa

J a n n a r i- P e b r u a r i

S ilih M a u lid - J u m a d ilA w a l

11

K a ro

P e b r u a r i- M a r e t

J u m a d iJA w a J - J u m a dA
iJ k h ir

12

K a tig a

M a r e t- A p r il

J u m a d il

B u la n

ka

s e b a k a k o ta

K o ta S e r a n g .

K a le n d e r N g a h u m a
E nggeus
U ra n g

ja d i

B aduy,

tik a r u h u n a

kaguyuban

re h n a '

u ta m a

d in a

ta u n n a .

(1 ) n e a n g a n

ngagaw ean

u p a c a ra

k a la n

k a tu t

ngaseuk
(4 )

aya

n g a g a ra p

ta ta n g -

u p a c a ra

nukuh,

h u m a je u n g

panen

p a re

je u n g
p a re

n g a n y a ra n ,

ngahum a,

u p a c a ra

n g a la k s a ,

n g a y a ra n ,

(3 )

ngaseuk,
u p a c a ra

M a u lid

p a r e , ( 5 ) d ib u -

(6 ) n g a su p k e u n

u p a c a ra

(2 )

nuar

u p a c a ra

H a p it- R a y a g u n g

tia p

n a ra w a s,

p a r e je u n g

a ta w a

gaw e

hum a

nyacar

n g a ra w a t

m ip it,

tu ju h

s a p e r ti

n g ir a b s a w a n , n g u b a r a n
at

w a r is a n

p ih u m a e u n ,

p ih u m a e u n ,

je u n g

p ik e u n

m a n g ru p a

u p a c a ra
ka

tu tu p
k a w a lu ,

le u it,
ta h u n

u p a c a ra

n g a d iu k e u n

A k h ir - R a ja b

p a re

Mangle No. 2320

18
IU lp ln g

H um as

O npad

2011

D i a n ta ra p a d o m a n a n u b ia s a d ija d ik e u n

Piluunaeun Urang Baduy

m a n g ru p a la h a n u ru t a n u ti h e u la (n g a ja m i)

a n g g e ra n p ik e u n n g a g a w e a n ta h a p a n -ta h a p a n n g a h u m a U ra n g B a d u y d i a n ta ra n a b e n -

je u n g tilu p a ra p a tn a
Jam an

b a h e u la

w a k tu

ju m la h

w a rg a

re u m a

anyar

d e u i n g a b u k a (n y a c a r)

s a b e u ia h n a

k a tu k a n g .

h e n te u m a ta k h e ra n la m u n d i U ra n g B a d u y

g a B a d u y b ia s a n a s a e n c a n n in c a k w a k tu n a

p ik e u n rik rik n g a g u n a k e u n ta n a g a . K u s a b a b

a y a p a rib a s a -p a rib a s a

n y a c a r le u w e u n g , b ia s a n a re a n g a n p ih u m a -

n g a b u k a lu w u k u ru t h u m a s a e n c a n a h e n te u

je u n g

e u n a n u k a le u w e u n g -le u w e u n g d i lu a r k a m -

k u d u n u a ra n ta ta n g k a la n , ta p i n g a n s a u k u r

d ig a w e a n

p u n g n a . M a ra n e h n a b ia s a n a n y u rv e y a ta w a

n g o re d ja ra m i je u n g ju k u t-ju k u t

n a lu n g tik le u w e u n g -le u w e u n g a n u d ia n g g a p

S a lia n ti e ta , o g e le u w e u n g n a d i B a d u y J e ro

b a k a l c o c o k d ija d ik e u n h u m a .

D in a m ilih

e n g g e u s w e rit. K u k itu n a , k a b is a a n n g in je u m

le u w e u n g p ih u m a e u n

a n u d itim -

a ta w a m e re m in je u rn re u m a p ih u m a e u n k a

b a n g -tirn b a n g k u tia p k a lu a rg a B a d u y n y a e -

k u la w a rg a lia n n a d i B a d u y J e ro m a s ih g u y u b

ta s u b u rn a ta n e u h . M a rg a la n ta ra ria s u b u rn a

d ip ig a w e k u s a g e m le n g n a w a rg a B a d u y J e ro .

p o s is i

b e n ta n g

pagaw ean

k id a n g

ngahum a

di

anu

a la m

kudu

(h a n c a ) k u U ra n g B a d u y .

NEANGAN

PIHUMAEUN

P ik e u n n a n g tu k e u n

n g a m im itia n n g a h u -

m a , U ra n g B a d u y d i a n ta ra n a
in d ik a to r p o s is i b e n ta n g

ngagunakan

k id a n g

d i la n g it.

ta n e u h
h a s il

bakal
hum a,

u ta m a n a

n a n g tu k e u n
u ta m a n a

p ro d u k s i h a s il-'

h a s il

p a re

hum a.

ngandung

ta u n

B a d u y e n c a n p a d e t jig a a y e u n a , tia p · k a lu a r-

a n u n g a g a m b a rk e u n

S tra te g i ie u

hum a

ta n g k id a n g (th e b e lt o f O rio n ). K u k itu n a ,

m aksud

w u n g k u l.

N u ru tk e u n riw a y a t b a h e u la m a h , le w e u n g
p ih u m a e u n

anu

enggeus

k a p ilih

b ia s a n a

M a rg a la n ta ra n a , U ra n g B a d u y d in a n g h a u -

d ic iria n , d is a w e n je u n g

m e re c ic ire n w a k tu n a p ik e u n n g a m im itia n

ma

n y iria n s a p e rti n g a b e u n g k e u t e u rih

n y a c a r le u w e u n g , n y a e ta

p u p u k b u a ta n

C o n to n a , a y a

p a rib a s a

tu r u n k u ja n g " ,

U ra n g

B aduy anu

" ta n g g a l k id a n g

H a l ie u h a rtin a , la m u n b e n -

ta n g k id a n g e n g g e u s n e rn b o n g a n d i w e ta n
w a k tu

fa ja r,

U ra n g

B aduy kudu

g e u w a t-

ta b u

a ta w a

(k o m p o s)
,r u n g k u n

dadaunan
anu

pupuk,

sabangsa

ta ta n g k a la n

di

B a d u y Je ro ).

N yacar

w asa

ngagunakeun

ta n e u h h u m a g u m a n tu n g tin a h a s il s u ru b u k

g e u w a t n y a c a r le u w e u n g k u k u ja n g (k u ja n g ,
p a ra n g

te u

p a b rik . K u k itu n a k a s u b u ra n

ja d i

k a tu t

b u ru k

le b u

je u n g

d i ta n e u h

h a s il

tin a

ru n g k u n

ja d i

n g a d u ru k

h a s il

nyacar

a ta w a

ru n g k u n -

ru n g k u n . K u k itu n a , c iri te h b a k a l b is a k a tin g a li k u

k a lu a rg a

le u w e u n g

te h

B a lu k a rn a ,

lia n a ,

enggeus

re h n a

d ia k u

k a lu a r g a .lia n a

s a lu w u k

kunu

lia n .

h e n te u

b is a

m a s a n g s a w e n , k a n a lu w u k le u w e u n g a n u

'j e u n g
ja d i

B aduy,

T a p i k iw a rin a lin g k u n g a n e u n g g e u s s a g a la

hum a

B a d u y . T a p i, s a e n c a n

s a lu w u k le u w e u n g a n u d ia n g g a p h a d e k e u r

ro b a h , le u w e u n g p ih u rn a e u n d i B a d u y J e ro

b ia s a n a

p ih u m a e u n , d i a n ta ra n a

e n g g e u s w e rit. S a m a la h k e u r

le u w e u n g ,

tia p

k e lu a rg a

pupuk.

k a i le u w e u n g o g e

kana

le u w e u n g k u d u d im im itia n d i h u m a s e ra n g ,

nyacar

ta ta n g k a la n

je u n g

ta ta n g k a la n

te ru s d i h u m a p u u n , je u n g d itu lu y k e u n d i
m a sy a ra k a t

nuar

ta ta n g k a la n

ngabeungkeut

d ita ra w a s . C a ra n a

N u ru tk e u n

U ra n g

u m u r le u w e u n g n a

e n g g e u s d ib e re ta n d a te a .

ra n g B a d u y

B a d u y , n a h a B a d u y J e ro je u n g B a d u y L u a r,

e n g g e u s c u k u p k o lo t, n y a e ta k a tin g a lin a b is a

L u a r m a h , lu w u k -lu w u k p ik e u n p ih u m a e u n

kudu

d itite n a n

le u w ih

n e a n g a n h e u la p ih u rn a e u n a n a . T a p i,

s a p e rti

ta ta n g k a la n

k a in a je u n g

w e rit

deui

d ib a n d in g

eun

je u n g

ru n g k u n a ja ra n g k u n g . L o k a s in a d i w ila y a h

k a a y a n d i B a d u y J e ro . K u s a b a b k itu , lu w u k

P u u n , b ia s a n a tia p ta u n o g e p ih u m a e u n a n a

h e n te u

g e d e n g a ta w a la m p in g , ta n e u h n y a

u ru t h u m a a n u d iis tira h a tk e u n n g a w a n g u n

e n g g e u s d is a d ia k e u n . L o k a s i p ik e u n h u m a

h id e u n g je u n g lo b a k o le a n g (d a u n -d a u n g a -

le u w e u n g n g o ra (re u m a n g o ra ), c n c a n c u k u p

s e ra n g je u n g h u m a P u u n b ia s a n a p e rn a h n a

rin g

um ur

d i p a n g k id u ln a tia p k a m p u n g

(h u m u s).

husus

p ik e u n

K am pung

hum a

C ib e o ,

s e ra n g je u n g

B a d u y Je ro ,

C ik a rta w a rn a

C ik e u s ik . K u s a b a b n u ru tk e u n
U ra n g

B aduy, ka

B aduy

d ia n g g a p

A geung

k itu ,

ta n e u h

T anda

k a tu t
lia n a

le u w e u n g

lo b a

su ru b u k

n y irik e u n

subur

di

re h n a

a n ta ra n a

di

oge

b ia s a

enggeus

d ig a ra p

d e u i.

U m u m n a e n g e u s g u y u b d e u i p ik e u n U ra n g
B aduy

L u a r,

b a ri

nungguan

u ru t

hum a

(re u m a )

le b a h k id u l w e w e n g k o n

tu w u h a n ,

rn a ra n e h n a

le u w ih

c u m ) , k ita m b a h ( F le n iin g ia I in e a ta ) ,k ite p u s

n g a d o n n g a h u m a d i w e w e n g k o n u ra n g m u s-

( A m o m u m c o c c in e u r n j.ik u r a y ( T r e m n a o r i-

lim , s a p e rti d i D e s a P a ra k a n

e n ta lis ), b in tin u (K le in h o v ia h o s p ita ), je u n g

C ib u n g u r,

m a rd e la n

je u n g s a ja b a n a . A y a s a b a b a ra h a c a ra U ra n g

k a ra m a t

S asaka

a ta w a

k a b e u la h k a le r,

w ew engkon

a ta w a

je u n g

k a p e rc a y a a n

ra ra g ra g a n ),

s a lu w u k le u w e u n g te h b is a n a lo b a ru p a -ru p a

s a k ra l d ib a n d in g k e u n je u n g
K usabab

hum a

S asaka

P usaka

Pada

B uana

di

s a p e rti

k is e u re u h

(M a c a ra n g a

(P ip e r

sp ).

adun-

S e b a lik n a ,

anu

ti h e u la

b ia s a

D esa

b is a

d ig a ra p

d e u i,

n g a n jo r k a lu a r d e s a n a ,
B e u s i, D e s a

N a y a g a ti, D e s a

C is im e u t

le u w e u n g d i C ik e u s ik d ia n g g a p p a lin g k a ra -

s a lu w u k le u w e u n g n y irik e u n h e n te u s u b u r,

B aduy

m a t, d ip e rc a y a te in p a t

a la m d u n y a m im iti

d .i t e m p a t l e u w e u n g e t a l o b a t u t u w u h a n a n u

w e w e n g k o n m u s lim . N y a e ta d i a n ta ra n a w a e

d ic ip a tk e u n . S a lia n ti e ta , le u w e u n g d i C ib e o ,

b ia s a h iru p d i ta n e u h h e n te u s u b u r, s a p e rti

n y e w a m a y a r k u d u it, n y e w a b a y a r k u e m a s ,

S asaka

h a m iru n g

D om as

d ia n g g a p

a ta w a

te m p a t

S asaka

k a ru h u n

P a ra h iy a n g ,

B aduy

m im iti

d itu ru n k e u n k a d u n y a . A ri h u m a tia p k a lu a rga

U ra n g

B a d u y Je ro

je u n g

B aduy L uar

(V e rn o n e a .

(S y m p lo c o c u s

a rb o re a ),

fa s c ic u la ta )

dan

p u n g B a d u y J e ro , C ib e o , C ik a rtw a rn a je u n g

k u ra n g

C ik e u s ik .

M a rg a la n ta ra n a

B a d u y L u a r k a tu t h u m a -h u m a U ra n g B a d u y
L uar

sakabehna

w ew engkon
d ia n g g a p

ayana

B aduy,

k u ra n g

di

D esa

s a k ra l.

le b a h
K anekes

k a le r
anu

K om o deui w e-

subur

hum a

cukup

susah

um ur

a ta w a

K u la n ta ra n ju m la h

subur

d ia n g g a p

neangan

a ta w a

p e n tin g .

le u w e u n g

u ru t

(\e u m a )

anu

d ig a m b ru n g k e u n

enggeus
beuki

k u ra n g

d iis tira h a tk e u n a n a

g a ti

m eunang

la h a n

m a n g g ih a n a n a .

w a rg a te ru s n a m b a h ta p i

di

n y ie u n

kebon,

s a p e rti

a n u b o g a la h a n h u m a

kebon

s a te ru s n a

k o p i,
p ik e u n

m a n g ru p a k a lu a rg a

ta ta n g g a B a d u y , U ra n g M u s lim a n u a y a d isa b u d e re u n w e w e n g k o n B a d u y L u a r,
B ia s a n a tia p

k a lu a rg a

B aduy L uar anu

n g a la n jo r b a ra lik d e u i k a te m p a t a s a ln a d i
B a d u y L u a r, u ta m a n a la m u n re u m a d i k a rn p u n g n a e n g g e u s c u k u p u m u r je u n g e n g g e u s
b is a d ig a ra p d e u i.

.

w e n g k o n m u s lim m a h d ia n g g a p n a w e w e n g -

lu a s le u w e u n g

k o n h e n te u s a k ra l a ta w a p ro fa n .

le u w e u n g u ru t h u m a a n u d ig a m b ru n g k e u n

B a d u y J e ro a ta w a B a d u y L u a r b ia s a n a d in a

(re u m a )

b u la n

N u ru tk e u n

p ik u k u h

U ra n g B a d u y , tia p -

tia p k a lu a rg a B a d u y J e ro ta b u , te lo k a ta w a

a ta w a

te u

k a re k

a n g g e r. B a lu k a rn a s a n a ja n

g a ra p a n

n g a b a g i h a s il p a re , n g a b a y a r k u b u ru h ta n a ga

c e n g k e h , a 1 b a s ia h je u n g

T a p i, k iw a ri m a h m ilih n im b a n g -n im b a n g
s a lu w u k le u w e u n g ta n e u h n a

k a m p u n g -k a m p u n g

p e u ris

(S y m p lo c o c u s c o c h in c h in e n s is ).

b ia s a n a lo k a s in a d i k a le re u n k a m p u n g -k a m K u k itu n a

jira k

L uar

d iis tira h a tk e u n

k a su b u ra n

ta n e u h n a

encan

p u lih

b e n e r,

enggeus

hum a.

K u s a b a b k itu h e n te u

h e u n te u a y a p a n ta n g a n p ik e u n n g h a u m a d i

k e u r U ra n g B a d u y J e ro b ia s a n a p in d a h -p in -:

hum a

lu a r k a m p u n g n a . K u s a b a b k itu , tia p k a lu a r-

dah

ta ta n g k a la n ,

g a U ra n g B a d u y s a lia n tin g a g a ra p h u m a d i

le u w e u n g u ru t n g a h u m a s a e n c a n a (re u m a )

di

k a m p u n g n a , m a ra n e h n a
a ta w a

ngadon

ngahum a

lu a r

b ia s a o g e n g a n jo r
d i ta ta n g g a

w e-

p a s ir

a ta w a g u n u n g

d ija d ik e u n

K anem

m a ta k

p ik e u n

h e ra n

ngabuka

K a le n d e r B a d u y (J u n i-J u li).

D in a b u la n e ta , b ia s a n a h u m a s e ra n g ta h a p

w ew engkon

ngahum a

deui

ta u n

B a d u y J e ro . T a p i, p ik e u n U ra n g B a d u y L u a r

w asa

d ib u k a

4 -5

N e a n g a n p ih u m a e u n p ik e u n tia p k a lu a rg a

n g a d u ru k

se sa -se sa

n y a c a r ru n g u n

n u a r ta ta n g k a la n . D i tu tu rk e u n

je u n g

k u g a ra p a n

p u u n , m a s ih n u a ra n je u n g n u tu h a n
re n g s e tin a

ru n g k u n d i re u m a

nyacar

ru n g k u n -

(hanca).

s a e n c a n a . S a lu w u k re u m a p ik e u n n g a h u m a
b ia s a n g a b u k a re u m a u m u r 4 -5 ta u n , le g a n a

w e n g k o n B a d u y , n y a e ta d i w e w e n g k o n m u s -

ra ta -ra ta

Iim .

ta u n h a re u p n a , n g a b u k a s a p a ra t lu a s h u m a

0 ,7 - 0 ,8

h a tia p k a lu a rg a . B ia s a n a

*) Johan Iskandar dosen jeunq

panaluitgtik Ekologi Unpad

Mangle No. 2320

19

1