PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BAHASA JAWA UNI
ANALISIS MORFOSEMANTIK NAMA MAHASISWA ANGKATAN 2009
PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BAHASA JAWA
UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
Dening Juang Jatmiko
NIM 09205241030
SARINING PANALITEN
Panaliten menika gadhah ancas ngandharaken morfosemantik nama tiyang.
Panaliten menika ngrembag wujuding tembung, dhasaring paring nama, saha
tegesing nama mahasiwa angkatan 2009 Program Studi Pendidikan Bahasa Jawa
Universitas Negeri Yogyakarta .
Panaliten menika ngginakaken jinising panaliten kualitatif ingkang
sipatipun deskriptif. Sumbering data pikantuk saking dokumen saha mahasiswa
angkatan 2009 Prodi Pendidikan Bahasa Jawa UNY. Ing panaliten menika data
awujud tembung minangka nama mahasiswa angkatan 2009 Program Studi
Pendidikan Bahasa Jawa UNY. Caranipun ngempalaken data mawi dokumen,
kuesioner , saha wawancara. Caranipun analisis data ngginakaken analisis
deskriptif.
Asiling panaliten gayut kaliyan wujuding tembung minangka nama
mahasiswa kaperang dados tiga inggih menika (1) tembung monomorfemis, (2)
tembung polimorfemis, saha (3) tembung monomorfemis saha polimorfemis.
Unsur dhasaring paring nama menika wonten wolu unsur inggih menika unsur
agami, alam, flora/ fauna , wayang, ghaib, entiti/ pangajab, nomer, saha pepenget.
Dhasaring paring nama wonten ingkang kadadosan saking setunggal unsur utawi
langkung setunggal unsur . Mahasiswa minangka ingkang gadhah nama wonten
ingkang mangertos saha boten mangertos tegesing nama piyambakipun.
Mahasiswa ingkang boten mangertos, adhedhasar tiyang sepuhipun
dipunsebabaken dening sekawan perkawis inggih menika dipunraos endah,
mendhet nama tiyang sanes, nama ingkang dipunparingi tiyang sanes, utawi
supados beda kaliyan tiyang sanes.
Pamijining tembung: analisis morfosemantik, nama mahasiswa, ujian skripsi
mahasiswa Program Studi Pendidikan Bahasa Jawa
Analisis Morfosemantik Nama Mahasiswa Angkatan 2009 Program Studi
Pendidikan Bahasa Jawa Universitas Negeri Yogyakarta
By:
Juang Jatmiko
NIM 09205241030
Abstract
This study aims to describe the morfosemantik of the persons' name. This
study discusses the form of words, the background, and the meaning of the name
of the javanese education department students of Yogyakarta state university in
the year of 2009.
This research uses the descriptive qualitative method. the researcher get
the data from the document and the students of javanese education year 2009
itself by looking from the document, questionaire, and interviews. The descriptive
analysis method is used to analyse the data.
From the result, it can be concluded that the form of the students' name
can be devided into three groups, they are monomorfemis word,polimorfemis
word, and monomorfemis and polimorfemis word. The background of giving a
name is based on the religion, nature, flora/ fauna, puppets, magic, hope, numbers,
and reminders. the name of a person can have one or more background. there are
students who understand and do not understand the meaning of their name. The
students who do not understand the meaning of their name, based on their parents,
they were named with the name that feels wonderful, taking another person's
name, given by someone else, or given a different name from others.
Key words: analisis morfosemantik, nama mahasiswa, examination of study
program Pendidikan Bahasa Jawa.
A. PURWAKA
Nama
dipuninventarisasi.Wosing perkawis
inggih
menika
ing panaliten menika kados andharan
tembung ingkang dipunginakaken
ing ngandhap menika.
kangge nyebat tiyang, papan utawi
1. Kadospundi wujuding tembung
sawijining piranti kalebet ide utawi
ing nama mahasiswa angkatan
pamikiran
2009 Pendidikan Bahasa Jawa
Sampun dados tradisi
menawi wonten bayi ingkang lair
kedah dipunparingi nama dening
Universitas Negeri Yogyakarta?
2. Kadospundi
dhasaring
paring
tiyang sepuhipun. Nama tiyang Jawi
nama mahasiswa angkatan 2009
ing jaman sakmenika boten namung
Pendidikan
ngginakaken tembung basa Jawi
Universitas Negeri Yogyakarta?
kemawon. Nama menika wonten
3. Kadospundi
Bahasa
Jawa
tegesing
nama
ingkang ngginakaken basa Indonesia,
mahasiswa
angkatan
2009
utawi
Pendidikan
Bahasa
Jawa
basa
pangrembakaning
Manca.
jaman
Miturut
saha
Universitas Negeri Yogyakarta?
pangrembakaning budaya, nama ugi
ngalami
pangrembakan.
Pangrembakaning
menika
Etimologi inggih menika
saged dipuntingali saking wujud,
perangan ngelmu lingustik ingkang
teges, saha dhasaring paring nama.
ngrembag
bab
Wujud, tegesing, saha dhasaring
tembung
(Chaer,
paring
Morfologi saha etimologi ngrembag
dipunteliti
nama
nama
B. GEGARAN TEORI
menika
wigati
saha
perkawis
mula
ingkang
bukaning
2008:
sami
7).
inggih
menika
ngrembag
ewahaning
wujud
Bedanipun
wonten
bab
tembung.
ing
pandhapuking tembung.
inggih
menika
ewah-
Etimologi
ngelmu
madosi mula bukaning
cara
menika ngrembag bab morfem saha
tembung. Morfem inggih menika
satuan
ingkang
gramatikal
alit
ingkang
piyambak saengga boten gadhah
tembung
satuan
ingkang
kanthi khusus. Menawi Morfologi
unsur ipun
inggih
Tembung
menika
ing morfologi inggih
gramatikal
ngrembag
ewah-
sanes
(Ramlan,
inggih
minangka
1987:
menika
32).
satuan
ewahaning tembung kanthi umum
bebas ingkang alit piyambak utawi
(Nurhayati,2001:3). Morfologi inggih
saben
menika ngelmu ingkang ngrembag
tembung (Ramlan, 1987: 33). Keraf
mula bukanipun wujuding tembung,
(1991: 5) ngandharaken menawi
saha pangaribawa ewah-ewahaning
dipuntingali
wujuding tembung kanthi fungsi
morfem utawi
gramatikal (golongan tembung) sarta
tembung kaperang dados kalih inggih
fungsi semantik (tegesing tembung)
menika tembung monomorfemis saha
(Ramlan, 1987: 21).
tembung
Inti kajian
satuan
minangka
bebas
saking
kompleksitas
cacahing morfem,
polimorfemis.
Tembung
inggih
menika
morfologi ngrembag bab tembung
monomorfemis
saha
tembung ingkang kadadosan saking
tembung
paugeran
sarta
pandhapuking
ewah-ewahaning
setunggal
morfem
bebas
utawi
tembung. Mila wonten ing kajian
tembung
basa Jawi morfologi kawastanan tata
polimorfemis inggih menika tembung
tembung (Mulyana, 2006: 6). Satuan
ingkang kadadosan saking langkung
lingga.
tembung
setunggal
morfem.
Tembung
minangka
polimorfemis
asil
pandhapuking tembung utawi proses
awujud
tataraning
Pandhapuking
tembung
morfologis
morfem.
panalitenipun makna gramatikal
saking tataran morfologi,
3. semantik
inggih
sintaktikal
menika semantik ingkang ancas
panalitenipun
wonten
awujud tataran morfem kados ta
gayutanipun
afiksasi,
(frase, klausa saha ukara),
reduplikasi/
tembung
rangkep, saha komposisi/tembung
camboran.
kaliyan
sintaksis
4. semantik maksud inggih menika
gayut kaliyan wujud gaya bahasa
Verhaar
ngandharaken
(1981:
semantik
9)
inggih
kados ta metafora, ironi litotes
saha sakpanunggalipun.
menika perangan linguistik ingkang
Analisis
mangertosi tegesing basa wonten ing
menika ngginakaken jinis semantik
bebrayan. Abdul Chaer (1995: 6)
leksikal saha semantik gramatikal.
wonten
ngandharaken semantik dipunperang
ing
panaliten
Tembung minangka nama
dados sekawan jinis inggih menika:
tiyang jawi mendhet saking kalender
1. semantik leksikal inggih menika
Jawi, pewayangan, nama kewan,
semantik
ingkang
objek
inggih
menika
panalitenipun
leksikon
(tembung)
ing
sawijining basa,
2. semantik
tetuwuhan,
tembung
kembang,
kahanan,
piranti,
kawontenan
nalika lair, utawi pangajab solah
bawa
dhumateng
jabang
bayi.
inggih
(Uhlenbeck, 1982: 374-375). Sahid
menika semantik ingkang objek
Teguh Widodo, Nuraini Yussof &
gramatikal
Hisham Dzakariah (2010 : 264-265)
wawancara .
ngandarkaken
ingkang
dhasaring
klasifikasi
nama
tiyang
unsur
Jawi
Cara
analisis
dipunginakaken
data
inggih
menika analisis deskriptif. Caranipun
kaperang dados wolu unsur inggih
nganalisis
menika unsur 1. agami, 2. alam, 3.
tabulasi,klasifikasi, saha interpretasi.
flora saha fauna , 4. wayang, 5.
Paniliten menika ngginakaken
inggih
menika
mawi
ghaib, 6. entiti/ pangajab, 7. nomer,
triangulasi
saha 8. pepenget.
semantik. Triangulasi teori inggih
teori
saha
validitas
menika asiling data dipundayani
C. CARA PANALITEN
Panaliten
dening teori-teori ingkang wonten
menika
kalebet
gayutanipun
kaliyan
panaliten
panaliten kulaitatif ingkang sipatipun
menika. Validitas Semantik inggih
deskriptif. Data wonten ing panaliten
menika data bab nama mahasiswa
menika awujud tembung minangka
angkatan 2009 dipunparingi teges
nama mahasiswa angkatan 2009
miturut konteksipun inggih menika
Jawa .
nama mahasiswa angkatan 2009
Prodi Pendidikan
Bahasa
Sumbering data pikantuk saking
Prodi
dokumen saha mahasiswa angkatan
Universitas
2009 Program Studi Pendidikan
Reliabilitas
Bahasa Jawa
UNY.
Caranipun
Pendidikan
Bahasa
Negeri
Yogyakarta .
ingkang
data
dipunginakaken
Jawa
inggih
menika
ngempalaken data wonten paniliten
reliabilitas
menika ngginakaken dokumentasi
stabilitas
(dokumen), angket/ kuesioner , saha
panaliten ingkang dipuntindakaken
stabilitas.
inggih
Reliabilitas
menika
asiling
tetep ajeg utawi boten ewah ing
c. Sufiksasi
:
{-ant}
→
Anis Wibawanti, Yunita Anggun
wekdal ingkang beda.
Try Wijayanti
D. ASILING PANALITEN SAHA
Wujuding tembung minangka
nama mahasiswa kaperang dados
tiga inggih menika (1) tembung
polimorfemis,
(2)
saha
tembung
(3)
polimorfemis
tembung
wonten
ing
camboran
wutuh,
3. Kombinasi
a. Pemajemukan + Sufiksasi
: Sumaryoto (su + [m] + arya
+ {-to})
b. Pemenggalan + Sufiksasi
: Firda Novia Lita (November
+ {-ia})
4. Pengakroniman
(Klaten
kombinasi saha pengakroniman.
: {sa-} → Nur
Indah Saputri, Maulad Cahyaning
(Edi
Dewi Hajar Pinuji
Wonosobo),
Klasobo
Yosep
Winarni),
Rita
(Sunari
Parwito)
Nama ing tiyang Jawi wonten
Safitri
b. Infiksasi
:
(Yogyakarta September), Endri
1. Afiksasi
a. Prefiksasi
Intan Purnamasari
nama
mahasiswa inggih menika afiksasi,
tembung
2. Camboran wutuh : Adhi Suwara,
tembung
monomorfemis saha polimorfemis.
Pandhapuking
: {ha-} + {N-}
+ {-ni} → Nur Mei Handayani
PIREMBAGANIPUN
monomorfemis,
d. Konfiksasi
:
{-in}
→
panambang minangka tandha kangge
mbedakaken tiyang jaler saha tiyang
estri.
1. Tandha Jaler
f. {-anti}
→
a. {-o}
Prabowo,
Santoso, Siswoyo, Eko, Turisno
→ Adi Cahyono,
b. {-ono}
Heri Setiyono
Wibawanti, Wijayanti, Harjanti,
Purwanti,
g. {-eni}
→
Nugraheni,
→
Arviani,
Anggraeni,
c. {-nto}/ {-anto} → Nurhayanto,
Nanang Kristianto, Sapda Haris
Wiryanto,
h. {-ani}
Handayani, Ardiani, Andriani,
i. {-ni}
d. (y) {-anto}→ Novi Widayanto,
Apriyanto
→ Wahyuni,
j. (y){-anti} →
Erniyanti,
Hardiyanti
e. (m) {-anto}
f. {-wan}
→ Fitrianti, Yulianti,
→ Hermanto
→ Rizky Kurniawan,
Budi Gunawan
2. Tandha Estri
a. {-i} → Rahmani, Wahyuni, atmi,
k. {-wati}
Kurniawati,
Rismawati,
l. {-atun}
→ Murniatun,
m. {-ah/ yah} →
Ashfiyah,
Kamilah,
Maryatmi, Febri, Desi, Riyani,
Ismi,
→
Ing nama mahasiswa wonten
tiyang
jaler
ingkang
namanipun
b. {-ia} → Novia,
Priyana. Panyeratan nama Priyana
c. {-iana} → Fajariana, Oktaviana,
dipuntingali miturut Ejaan Yang
Rizkiana,
d. {-ana}
Disempurnakan (EYD) basa Jawa
→ Fajariana, Fitriana,
Rizkiana, setiyana,
e. {-ina}
→ Cristina, Agustina
menika sampun leres. Panambang {ana} wonten ingkang
dipunagem
dening tiyang estri utawi tiyang jaler.
ingkang
langsing, dados dipunagem nama
namanipun pikantuk panambang {-
estri, amargi tiyang estri minangka
ana}, adatipun dipunwaos {-ono}.
pralambang kaendahan. Swara /a/
Panambang {-ana} wonten ing nama
minangka pralambang samubarang
estri,
saha
ingkang atos, gadhah daya, dados
pocapanipun sami inggih menika {-
dipuagem nama tiyang jaler amargi
ana}.
wonten
Bedanipun
tiyang
jaler
panyeratanipun
Tandha estri {-anti} saha {atun}
ing
nama
tiyang
unsur
Basa
tegesipun sami kaliyan tembung
pangaribawa
sesulih ‘anti’ saha ‘atun’ ing basa
mahasiswa
Arab.
menika
inggih
menika
tiyang
Kawi,
Jawi,
dipunginakaken
kagem
saha
kiat.
(Soeharno, 1986: 25)
Jawi
Tembung
atos
ingkang
wonten
paring
ing
PBD angkatan
basa
nama
2009
Sansekerta,
Indonesia,
Arab,
estri/feminine. Tadha jaler {-anto}
Spanyol, Inggris, Perancis, Walandi,
ing nama tiyang Jawi paedahipun
saha Jepang. Basa Sansekerta, Arab,
sami
Walandi saha Kawi minangka basa
sesulih
kaliyan
tembung
‘anta’
ing
tembung
basa
Arab.
serapan
wonten ing
basa Jawi
Tembung menika dipunginakaken
ingkang dipuntingali wonten ing
kagem
kamus Bausastra. Basa manca paring
tiyang
jaler/maskulin.
Bedanipun tembung ‘anta’ ing nama
pangaribawa
Jawi
{-anto}.
mahasiswa dipunsebabaken saking
pralambang
Agami tiyang ingkang paring nama
samubarang ingkang alit, endah,
mawi tembung-tembung wonten ing
Swara
wujudipun
/i/
dados
minangka
wonten
ing
nama
kitab suci/ nama baptis. Mekaten ugi
Inggris
piranti
Ayu Crismas Menakotta Kufla,
(televisi)
komunikasi
saha
awujud
kalawarti
tv
dherek
: Rosalina Desinta,
Arab
:
Ahmad
Furqon,
paring pangaribawa dados sarana
Chory Apridikari,
basa Manca mlebet wonten ing nama
Italia
mahasiswa angkatan 2009. Nama
Septyani,
ingkang ngginakaken basa Manca,
Latin
adatipun tiyang sepuhipun wonten
Minanda, Sesbania Grandi Flora
ingkang boten mangertos tegesipun.
:
Viandika
Indah
:
Monica
Valent
Walandi
:
minangka
Nama menika dipunpilih amargi
nama ingkang ngemu nama wulan,
endah
menawi
kados ta Yeniar Rahmah, Yunita
ingkang
Anggun Try Wijayanti
saha
sekeca
dipunmirengaken.
Nama
ngginakaken basa Manca Nagari
Dhasaring
paring
nama
tuladhanipun kados ing ngandhap
wonten ingkang kadadosan saking
menika.
setunggal
unsur
utawi
langkung
: Melisa Yulianggara,
setunggal unsur . Unsur dhasaring
Linda Puspitasari, Lupita Ariantika
paring nama mahasiswa kaperang
Sari
dados wolu inggih menika :
Spanyol
Jepang
:
Rinda
Putri
Meilantika, Hana Kurniati, Ghis
1. Unsur Agami
Unsur agama inggih menika
Nggar Dwi Admaja
nama ingkang wonten gayutanipun
Irlandia
kaliyan agami. Sumbering unsur
: Ryan Ikhwan Khairi,
Rian Aditya Atma Ardany
agami inggih menika :
a. Asmaul Husna
:
Fathur Rahman Nur Awalin
b. Nama/ Gelar Nabi
:
:
Anisatul Fatikah, Vina Inayatul
Mauna
a. Bumi
:
: Maya
Yulaicha
e. Putra Nabi
:
Iqlima Septy Rismawati
f. Ngemot bab ingkang sae : Chory
Apriadikari, Ismi Kamilah
g. Nama Baptis
:
Fitriana,
Ayu
Nor
Ardany, Bramanditya Arif
:
Hermanto,
Habib
Hermanto
d. Langit
: Mega Silvia Yulianti
e. Gunung
: Ardiani
f. Cahya
: Ady Cahyono
g. Watu Permata
:
Intan
Purnamasari
3. Unsur Flora/ Fauna
: Eliya
‘kewan’
Crismas
ingkang mundhut nama tetuwuhan
Menakotta
inggih
menika
nama
utawi kewan ingkang dipunanggep
2. Unsur Alam
suci, endah, saha kiyat.
Unsur Alam inggih menika
nama ingkang tegesipun wonten
gayutanipun kaliyan alam donya.
Sumbering unsur
Ayu
Unsur Flora ‘tatuwuhan’ saha Fauna
Monica Valent Minanda
h. Dinten Riyaya
Rizky
b. Srengenge : Aditya Ryan Atma
c. Toya
d. Garwa Nabi
Banu
gayut kaliyan alam inggih menika :
Pratiwi
Akhmad Fatkhul Amin
c. Surat ing Al-Quran
dasanama saking tembung ingkang
inggih menika
a. Nama tetuwuhan :
Sesinia
Rendhi Laura ‘kembang turi’
b. Nama kewan
:
Rudianto ‘pithik jago’
Dika
Jinising unsur ghaib menika ingkang
4. Unsur Wayang
Wayang minangka sumbering
dipunginakaken
minangka
nama
paring nama wonten tiyang Jawi.
tiyang Jawi.
Wayang wonten ing bebrayan ageng
a. Pulung inggih menika unsur
Jawi dipunraos tontonan ingkang
ingkang
saged dados tuntunan. Tontonan
panguripan,
ingkang
bangsa, landhep ing sadaya cipta
ngemot
pitedah
saha
dipunpitados
piwulang wonten ing panggesangan.
saha asih
Sumbering unsur wayang inggih
makhluk.
saged
betha
mimpin
dhumateng sadaya
menika nama dewa, satriya, dewi
b. Wahyu inggih menika unsur
wonten lakon pewayangan minangka
ingkang dipunpitados jiwanipun
lakon ingkang tumindakipun sae.
bakal
a. Satriya
sipat saha tumindak ingkang
: Dicky Aria Krisna
dhumateng
misuwur. Tuladhanipun ing nama
Yuda
b. Bathara
: Tri Wisnu Handoyo
c. Dewi
: Shinta Dwi Fitri
Astuti
c. Andaru inggih menika unsur
dipunpitados
bakal
dados tiyang ingkang sugih saha
Jinising unsur ghaib miturut
R.M.Ng Wirjakusuma wonten ing
Widyakirana
mahasiswa ‘Wahyu Aji’
ingkang
5. Unsur Ghaib
Serat
dipuntuntun
dipunperang
dados sekawan jinis inggih menika
pulung, wahyu, andaru, saha guntur.
mulya.
d. Guntur inggih menika unsur
ingkang
dipunpitados
paring panguripan.
bakal
6. Unsur Pangajab/ Entiti
inggih
Entiti
pangarep-arep
h. Wicaksana
menika
utawi
wujud
pepenginan
(motivasi) saking ingkang paring
nama.
Unsur menika sumberipun
saking
pangajab
ingkang
paring
nama inggih menika kados ing
:
Apriyanto
:
Wening
: Eko Kurnia
: Ria Asmara
Timur
e. Beja
:
Rahmad
: Lestari Dwi
Wahyuni
k. Becik
:
Adhi
7. Unsur Nomer
minangka tandha urutan lairipun
a. Putra kaping setunggal
Fitriana,
: Nimas Ayu
:
Eka
Wahidatuz
Zuhriyah
:
Dwi
Agustina, Fisna Azizza Rahma
c. Putra kaping tiga
Prabaningrat,
g. Sugih
j. Slamet
b. Putra kaping kalih
Fauzi
f. Ayu/ Bagus
: Ryco Vendy
Amenity
Nur
Budi Gunawan
d. Bagya
i. Sabar
putra.
Tresna Asih
c. Wasis
Wicaksana
Unsur Nomer inggih menika unsur
Dwi Santosa
b. Welas Asih
Andhika
Suswara
ngandhap.
a. Kiat
:
: Sulus
Arifata
8. Unsur Pepenget
: Muhammad
Aditiya Artha Kusuma
Unsur pepenget inggih menika unsur
ingkang nyariosaken
kawontenan
nalika jabang bayi lair saengga saged
dados pepenget ingkang paring nama
tembung
utawi ingkang gadhah nama supados
tembung
boten katalompen.
tembung
a. Nama ing Kulawarga
: Rinda
Putri Meilantika,
polimorfemis,
saha
saha
monomorfemis
polimorfemis.
Unsur
(3)
dhasaring
paring nama menika wonten wolu
b. Nama Tiyang Sanes
Melisa
(2)
monomorfemis,
:
Yulianggara,
unsur inggih menika unsur agami,
Viandika
Indah Septiyana
alam, flora/ fauna , wayang, ghaib,
entiti/
c. Wekdal Lair
:
pangajab,
nomer,
saha
pepenget. Dhasaring paring nama
Supardian,
wonten ingkang kadadosan saking
d. Kawontenan
:
Eka
Siwi Priatin
setunggal
setunggal
e. Nama Papan
: Endra
Wijaya,
unsur
utawi
unsur .
langkung
Mahasiswa
minangka ingkang gadhah nama
wonten ingkang mangertos saha
f. Jinis Kelamin
: Joko
Prayoga
boten
mangertos
tegesing
nama
piyambakipun. Mahasiswa ingkang
g. Pakaryan Tiyang Sepuh
: Warih
Sri Martani
boten mangertos, adhedhasar tiyang
sepuhipun dipunsebabaken dening
sekawan perkawis inggih menika
E. DUDUTAN
Wujuding
dipunraos endah,
tembung
tiyang
sanes,
mendhet nama
nama
ingkang
minangka nama mahasiswa kaperang
dipunparingi tiyang sanes, utawi
dados
supados beda kaliyan tiyang sanes.
tiga
inggih
menika
(1)
KAPUSTAKAN
Chaer,
Abdul. 1995. Pengantar
Semantik
Bahasa
Indonesia . Jakarta: Rineka
Cipta
Keraf, Gorys. 1991. Tata Bahasa
Indonesia . Ende Flores :
Nusa Dua
Moleong, Lexy, J. 1993 Metodologi
Penelitian
Kualitatif.
Bandung : Pt. Remaja
Rosdakarya.
Mulyana. 2006. Morfologi Bahasa
Jawa . Yogyakarta: Kanwa
Publiser
Muslich, Mansur. 2010. Tata Bentuk
Bahasa Indonesia, kajian
ke
arah
tatabahasa
deskriptif. Jakarta: Bumi
Aksara
Nurhayati, Endang. 2001. Diktat
Morfologi Bahasa Jawa .
Universitas
Negeri
Yogyakarta
Ramlan, M. 1987. Morfologi : Suatu
tinjauan
Deskriptif.
Yogyakarta CV. Karyono
Ilmu Bahasa Indonesia
Soeharno. 1986. Sistem Nama Diri
dalam Masyarakat Jawa .
Yogyakarta : Departemen
Pendidikan
dan
Kebudayaan
Uhlenbeck, E.M. 1982. Kajian
Morfologi Bahasa Jawa .
Jakarta
:
Penerbit
Djambatan
Wedhawati. dkk. 2006. Tata Bahasa
jawa
Mutakhir .
Yogyakarta : Penerbit
Kanisius
Widodo, Sahid Teguh, Nuraini
Yussof & Hizham Zakiria.
2010. Sari-Internasional
Journal of the Malay Word
and Civilisation (No. 28
tahun 2010) kaca 259-277
Verhaar. 1981. Pengantar linguistik.
Yogyakarta: Gadjah Mada
University Press
PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BAHASA JAWA
UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
Dening Juang Jatmiko
NIM 09205241030
SARINING PANALITEN
Panaliten menika gadhah ancas ngandharaken morfosemantik nama tiyang.
Panaliten menika ngrembag wujuding tembung, dhasaring paring nama, saha
tegesing nama mahasiwa angkatan 2009 Program Studi Pendidikan Bahasa Jawa
Universitas Negeri Yogyakarta .
Panaliten menika ngginakaken jinising panaliten kualitatif ingkang
sipatipun deskriptif. Sumbering data pikantuk saking dokumen saha mahasiswa
angkatan 2009 Prodi Pendidikan Bahasa Jawa UNY. Ing panaliten menika data
awujud tembung minangka nama mahasiswa angkatan 2009 Program Studi
Pendidikan Bahasa Jawa UNY. Caranipun ngempalaken data mawi dokumen,
kuesioner , saha wawancara. Caranipun analisis data ngginakaken analisis
deskriptif.
Asiling panaliten gayut kaliyan wujuding tembung minangka nama
mahasiswa kaperang dados tiga inggih menika (1) tembung monomorfemis, (2)
tembung polimorfemis, saha (3) tembung monomorfemis saha polimorfemis.
Unsur dhasaring paring nama menika wonten wolu unsur inggih menika unsur
agami, alam, flora/ fauna , wayang, ghaib, entiti/ pangajab, nomer, saha pepenget.
Dhasaring paring nama wonten ingkang kadadosan saking setunggal unsur utawi
langkung setunggal unsur . Mahasiswa minangka ingkang gadhah nama wonten
ingkang mangertos saha boten mangertos tegesing nama piyambakipun.
Mahasiswa ingkang boten mangertos, adhedhasar tiyang sepuhipun
dipunsebabaken dening sekawan perkawis inggih menika dipunraos endah,
mendhet nama tiyang sanes, nama ingkang dipunparingi tiyang sanes, utawi
supados beda kaliyan tiyang sanes.
Pamijining tembung: analisis morfosemantik, nama mahasiswa, ujian skripsi
mahasiswa Program Studi Pendidikan Bahasa Jawa
Analisis Morfosemantik Nama Mahasiswa Angkatan 2009 Program Studi
Pendidikan Bahasa Jawa Universitas Negeri Yogyakarta
By:
Juang Jatmiko
NIM 09205241030
Abstract
This study aims to describe the morfosemantik of the persons' name. This
study discusses the form of words, the background, and the meaning of the name
of the javanese education department students of Yogyakarta state university in
the year of 2009.
This research uses the descriptive qualitative method. the researcher get
the data from the document and the students of javanese education year 2009
itself by looking from the document, questionaire, and interviews. The descriptive
analysis method is used to analyse the data.
From the result, it can be concluded that the form of the students' name
can be devided into three groups, they are monomorfemis word,polimorfemis
word, and monomorfemis and polimorfemis word. The background of giving a
name is based on the religion, nature, flora/ fauna, puppets, magic, hope, numbers,
and reminders. the name of a person can have one or more background. there are
students who understand and do not understand the meaning of their name. The
students who do not understand the meaning of their name, based on their parents,
they were named with the name that feels wonderful, taking another person's
name, given by someone else, or given a different name from others.
Key words: analisis morfosemantik, nama mahasiswa, examination of study
program Pendidikan Bahasa Jawa.
A. PURWAKA
Nama
dipuninventarisasi.Wosing perkawis
inggih
menika
ing panaliten menika kados andharan
tembung ingkang dipunginakaken
ing ngandhap menika.
kangge nyebat tiyang, papan utawi
1. Kadospundi wujuding tembung
sawijining piranti kalebet ide utawi
ing nama mahasiswa angkatan
pamikiran
2009 Pendidikan Bahasa Jawa
Sampun dados tradisi
menawi wonten bayi ingkang lair
kedah dipunparingi nama dening
Universitas Negeri Yogyakarta?
2. Kadospundi
dhasaring
paring
tiyang sepuhipun. Nama tiyang Jawi
nama mahasiswa angkatan 2009
ing jaman sakmenika boten namung
Pendidikan
ngginakaken tembung basa Jawi
Universitas Negeri Yogyakarta?
kemawon. Nama menika wonten
3. Kadospundi
Bahasa
Jawa
tegesing
nama
ingkang ngginakaken basa Indonesia,
mahasiswa
angkatan
2009
utawi
Pendidikan
Bahasa
Jawa
basa
pangrembakaning
Manca.
jaman
Miturut
saha
Universitas Negeri Yogyakarta?
pangrembakaning budaya, nama ugi
ngalami
pangrembakan.
Pangrembakaning
menika
Etimologi inggih menika
saged dipuntingali saking wujud,
perangan ngelmu lingustik ingkang
teges, saha dhasaring paring nama.
ngrembag
bab
Wujud, tegesing, saha dhasaring
tembung
(Chaer,
paring
Morfologi saha etimologi ngrembag
dipunteliti
nama
nama
B. GEGARAN TEORI
menika
wigati
saha
perkawis
mula
ingkang
bukaning
2008:
sami
7).
inggih
menika
ngrembag
ewahaning
wujud
Bedanipun
wonten
bab
tembung.
ing
pandhapuking tembung.
inggih
menika
ewah-
Etimologi
ngelmu
madosi mula bukaning
cara
menika ngrembag bab morfem saha
tembung. Morfem inggih menika
satuan
ingkang
gramatikal
alit
ingkang
piyambak saengga boten gadhah
tembung
satuan
ingkang
kanthi khusus. Menawi Morfologi
unsur ipun
inggih
Tembung
menika
ing morfologi inggih
gramatikal
ngrembag
ewah-
sanes
(Ramlan,
inggih
minangka
1987:
menika
32).
satuan
ewahaning tembung kanthi umum
bebas ingkang alit piyambak utawi
(Nurhayati,2001:3). Morfologi inggih
saben
menika ngelmu ingkang ngrembag
tembung (Ramlan, 1987: 33). Keraf
mula bukanipun wujuding tembung,
(1991: 5) ngandharaken menawi
saha pangaribawa ewah-ewahaning
dipuntingali
wujuding tembung kanthi fungsi
morfem utawi
gramatikal (golongan tembung) sarta
tembung kaperang dados kalih inggih
fungsi semantik (tegesing tembung)
menika tembung monomorfemis saha
(Ramlan, 1987: 21).
tembung
Inti kajian
satuan
minangka
bebas
saking
kompleksitas
cacahing morfem,
polimorfemis.
Tembung
inggih
menika
morfologi ngrembag bab tembung
monomorfemis
saha
tembung ingkang kadadosan saking
tembung
paugeran
sarta
pandhapuking
ewah-ewahaning
setunggal
morfem
bebas
utawi
tembung. Mila wonten ing kajian
tembung
basa Jawi morfologi kawastanan tata
polimorfemis inggih menika tembung
tembung (Mulyana, 2006: 6). Satuan
ingkang kadadosan saking langkung
lingga.
tembung
setunggal
morfem.
Tembung
minangka
polimorfemis
asil
pandhapuking tembung utawi proses
awujud
tataraning
Pandhapuking
tembung
morfologis
morfem.
panalitenipun makna gramatikal
saking tataran morfologi,
3. semantik
inggih
sintaktikal
menika semantik ingkang ancas
panalitenipun
wonten
awujud tataran morfem kados ta
gayutanipun
afiksasi,
(frase, klausa saha ukara),
reduplikasi/
tembung
rangkep, saha komposisi/tembung
camboran.
kaliyan
sintaksis
4. semantik maksud inggih menika
gayut kaliyan wujud gaya bahasa
Verhaar
ngandharaken
(1981:
semantik
9)
inggih
kados ta metafora, ironi litotes
saha sakpanunggalipun.
menika perangan linguistik ingkang
Analisis
mangertosi tegesing basa wonten ing
menika ngginakaken jinis semantik
bebrayan. Abdul Chaer (1995: 6)
leksikal saha semantik gramatikal.
wonten
ngandharaken semantik dipunperang
ing
panaliten
Tembung minangka nama
dados sekawan jinis inggih menika:
tiyang jawi mendhet saking kalender
1. semantik leksikal inggih menika
Jawi, pewayangan, nama kewan,
semantik
ingkang
objek
inggih
menika
panalitenipun
leksikon
(tembung)
ing
sawijining basa,
2. semantik
tetuwuhan,
tembung
kembang,
kahanan,
piranti,
kawontenan
nalika lair, utawi pangajab solah
bawa
dhumateng
jabang
bayi.
inggih
(Uhlenbeck, 1982: 374-375). Sahid
menika semantik ingkang objek
Teguh Widodo, Nuraini Yussof &
gramatikal
Hisham Dzakariah (2010 : 264-265)
wawancara .
ngandarkaken
ingkang
dhasaring
klasifikasi
nama
tiyang
unsur
Jawi
Cara
analisis
dipunginakaken
data
inggih
menika analisis deskriptif. Caranipun
kaperang dados wolu unsur inggih
nganalisis
menika unsur 1. agami, 2. alam, 3.
tabulasi,klasifikasi, saha interpretasi.
flora saha fauna , 4. wayang, 5.
Paniliten menika ngginakaken
inggih
menika
mawi
ghaib, 6. entiti/ pangajab, 7. nomer,
triangulasi
saha 8. pepenget.
semantik. Triangulasi teori inggih
teori
saha
validitas
menika asiling data dipundayani
C. CARA PANALITEN
Panaliten
dening teori-teori ingkang wonten
menika
kalebet
gayutanipun
kaliyan
panaliten
panaliten kulaitatif ingkang sipatipun
menika. Validitas Semantik inggih
deskriptif. Data wonten ing panaliten
menika data bab nama mahasiswa
menika awujud tembung minangka
angkatan 2009 dipunparingi teges
nama mahasiswa angkatan 2009
miturut konteksipun inggih menika
Jawa .
nama mahasiswa angkatan 2009
Prodi Pendidikan
Bahasa
Sumbering data pikantuk saking
Prodi
dokumen saha mahasiswa angkatan
Universitas
2009 Program Studi Pendidikan
Reliabilitas
Bahasa Jawa
UNY.
Caranipun
Pendidikan
Bahasa
Negeri
Yogyakarta .
ingkang
data
dipunginakaken
Jawa
inggih
menika
ngempalaken data wonten paniliten
reliabilitas
menika ngginakaken dokumentasi
stabilitas
(dokumen), angket/ kuesioner , saha
panaliten ingkang dipuntindakaken
stabilitas.
inggih
Reliabilitas
menika
asiling
tetep ajeg utawi boten ewah ing
c. Sufiksasi
:
{-ant}
→
Anis Wibawanti, Yunita Anggun
wekdal ingkang beda.
Try Wijayanti
D. ASILING PANALITEN SAHA
Wujuding tembung minangka
nama mahasiswa kaperang dados
tiga inggih menika (1) tembung
polimorfemis,
(2)
saha
tembung
(3)
polimorfemis
tembung
wonten
ing
camboran
wutuh,
3. Kombinasi
a. Pemajemukan + Sufiksasi
: Sumaryoto (su + [m] + arya
+ {-to})
b. Pemenggalan + Sufiksasi
: Firda Novia Lita (November
+ {-ia})
4. Pengakroniman
(Klaten
kombinasi saha pengakroniman.
: {sa-} → Nur
Indah Saputri, Maulad Cahyaning
(Edi
Dewi Hajar Pinuji
Wonosobo),
Klasobo
Yosep
Winarni),
Rita
(Sunari
Parwito)
Nama ing tiyang Jawi wonten
Safitri
b. Infiksasi
:
(Yogyakarta September), Endri
1. Afiksasi
a. Prefiksasi
Intan Purnamasari
nama
mahasiswa inggih menika afiksasi,
tembung
2. Camboran wutuh : Adhi Suwara,
tembung
monomorfemis saha polimorfemis.
Pandhapuking
: {ha-} + {N-}
+ {-ni} → Nur Mei Handayani
PIREMBAGANIPUN
monomorfemis,
d. Konfiksasi
:
{-in}
→
panambang minangka tandha kangge
mbedakaken tiyang jaler saha tiyang
estri.
1. Tandha Jaler
f. {-anti}
→
a. {-o}
Prabowo,
Santoso, Siswoyo, Eko, Turisno
→ Adi Cahyono,
b. {-ono}
Heri Setiyono
Wibawanti, Wijayanti, Harjanti,
Purwanti,
g. {-eni}
→
Nugraheni,
→
Arviani,
Anggraeni,
c. {-nto}/ {-anto} → Nurhayanto,
Nanang Kristianto, Sapda Haris
Wiryanto,
h. {-ani}
Handayani, Ardiani, Andriani,
i. {-ni}
d. (y) {-anto}→ Novi Widayanto,
Apriyanto
→ Wahyuni,
j. (y){-anti} →
Erniyanti,
Hardiyanti
e. (m) {-anto}
f. {-wan}
→ Fitrianti, Yulianti,
→ Hermanto
→ Rizky Kurniawan,
Budi Gunawan
2. Tandha Estri
a. {-i} → Rahmani, Wahyuni, atmi,
k. {-wati}
Kurniawati,
Rismawati,
l. {-atun}
→ Murniatun,
m. {-ah/ yah} →
Ashfiyah,
Kamilah,
Maryatmi, Febri, Desi, Riyani,
Ismi,
→
Ing nama mahasiswa wonten
tiyang
jaler
ingkang
namanipun
b. {-ia} → Novia,
Priyana. Panyeratan nama Priyana
c. {-iana} → Fajariana, Oktaviana,
dipuntingali miturut Ejaan Yang
Rizkiana,
d. {-ana}
Disempurnakan (EYD) basa Jawa
→ Fajariana, Fitriana,
Rizkiana, setiyana,
e. {-ina}
→ Cristina, Agustina
menika sampun leres. Panambang {ana} wonten ingkang
dipunagem
dening tiyang estri utawi tiyang jaler.
ingkang
langsing, dados dipunagem nama
namanipun pikantuk panambang {-
estri, amargi tiyang estri minangka
ana}, adatipun dipunwaos {-ono}.
pralambang kaendahan. Swara /a/
Panambang {-ana} wonten ing nama
minangka pralambang samubarang
estri,
saha
ingkang atos, gadhah daya, dados
pocapanipun sami inggih menika {-
dipuagem nama tiyang jaler amargi
ana}.
wonten
Bedanipun
tiyang
jaler
panyeratanipun
Tandha estri {-anti} saha {atun}
ing
nama
tiyang
unsur
Basa
tegesipun sami kaliyan tembung
pangaribawa
sesulih ‘anti’ saha ‘atun’ ing basa
mahasiswa
Arab.
menika
inggih
menika
tiyang
Kawi,
Jawi,
dipunginakaken
kagem
saha
kiat.
(Soeharno, 1986: 25)
Jawi
Tembung
atos
ingkang
wonten
paring
ing
PBD angkatan
basa
nama
2009
Sansekerta,
Indonesia,
Arab,
estri/feminine. Tadha jaler {-anto}
Spanyol, Inggris, Perancis, Walandi,
ing nama tiyang Jawi paedahipun
saha Jepang. Basa Sansekerta, Arab,
sami
Walandi saha Kawi minangka basa
sesulih
kaliyan
tembung
‘anta’
ing
tembung
basa
Arab.
serapan
wonten ing
basa Jawi
Tembung menika dipunginakaken
ingkang dipuntingali wonten ing
kagem
kamus Bausastra. Basa manca paring
tiyang
jaler/maskulin.
Bedanipun tembung ‘anta’ ing nama
pangaribawa
Jawi
{-anto}.
mahasiswa dipunsebabaken saking
pralambang
Agami tiyang ingkang paring nama
samubarang ingkang alit, endah,
mawi tembung-tembung wonten ing
Swara
wujudipun
/i/
dados
minangka
wonten
ing
nama
kitab suci/ nama baptis. Mekaten ugi
Inggris
piranti
Ayu Crismas Menakotta Kufla,
(televisi)
komunikasi
saha
awujud
kalawarti
tv
dherek
: Rosalina Desinta,
Arab
:
Ahmad
Furqon,
paring pangaribawa dados sarana
Chory Apridikari,
basa Manca mlebet wonten ing nama
Italia
mahasiswa angkatan 2009. Nama
Septyani,
ingkang ngginakaken basa Manca,
Latin
adatipun tiyang sepuhipun wonten
Minanda, Sesbania Grandi Flora
ingkang boten mangertos tegesipun.
:
Viandika
Indah
:
Monica
Valent
Walandi
:
minangka
Nama menika dipunpilih amargi
nama ingkang ngemu nama wulan,
endah
menawi
kados ta Yeniar Rahmah, Yunita
ingkang
Anggun Try Wijayanti
saha
sekeca
dipunmirengaken.
Nama
ngginakaken basa Manca Nagari
Dhasaring
paring
nama
tuladhanipun kados ing ngandhap
wonten ingkang kadadosan saking
menika.
setunggal
unsur
utawi
langkung
: Melisa Yulianggara,
setunggal unsur . Unsur dhasaring
Linda Puspitasari, Lupita Ariantika
paring nama mahasiswa kaperang
Sari
dados wolu inggih menika :
Spanyol
Jepang
:
Rinda
Putri
Meilantika, Hana Kurniati, Ghis
1. Unsur Agami
Unsur agama inggih menika
Nggar Dwi Admaja
nama ingkang wonten gayutanipun
Irlandia
kaliyan agami. Sumbering unsur
: Ryan Ikhwan Khairi,
Rian Aditya Atma Ardany
agami inggih menika :
a. Asmaul Husna
:
Fathur Rahman Nur Awalin
b. Nama/ Gelar Nabi
:
:
Anisatul Fatikah, Vina Inayatul
Mauna
a. Bumi
:
: Maya
Yulaicha
e. Putra Nabi
:
Iqlima Septy Rismawati
f. Ngemot bab ingkang sae : Chory
Apriadikari, Ismi Kamilah
g. Nama Baptis
:
Fitriana,
Ayu
Nor
Ardany, Bramanditya Arif
:
Hermanto,
Habib
Hermanto
d. Langit
: Mega Silvia Yulianti
e. Gunung
: Ardiani
f. Cahya
: Ady Cahyono
g. Watu Permata
:
Intan
Purnamasari
3. Unsur Flora/ Fauna
: Eliya
‘kewan’
Crismas
ingkang mundhut nama tetuwuhan
Menakotta
inggih
menika
nama
utawi kewan ingkang dipunanggep
2. Unsur Alam
suci, endah, saha kiyat.
Unsur Alam inggih menika
nama ingkang tegesipun wonten
gayutanipun kaliyan alam donya.
Sumbering unsur
Ayu
Unsur Flora ‘tatuwuhan’ saha Fauna
Monica Valent Minanda
h. Dinten Riyaya
Rizky
b. Srengenge : Aditya Ryan Atma
c. Toya
d. Garwa Nabi
Banu
gayut kaliyan alam inggih menika :
Pratiwi
Akhmad Fatkhul Amin
c. Surat ing Al-Quran
dasanama saking tembung ingkang
inggih menika
a. Nama tetuwuhan :
Sesinia
Rendhi Laura ‘kembang turi’
b. Nama kewan
:
Rudianto ‘pithik jago’
Dika
Jinising unsur ghaib menika ingkang
4. Unsur Wayang
Wayang minangka sumbering
dipunginakaken
minangka
nama
paring nama wonten tiyang Jawi.
tiyang Jawi.
Wayang wonten ing bebrayan ageng
a. Pulung inggih menika unsur
Jawi dipunraos tontonan ingkang
ingkang
saged dados tuntunan. Tontonan
panguripan,
ingkang
bangsa, landhep ing sadaya cipta
ngemot
pitedah
saha
dipunpitados
piwulang wonten ing panggesangan.
saha asih
Sumbering unsur wayang inggih
makhluk.
saged
betha
mimpin
dhumateng sadaya
menika nama dewa, satriya, dewi
b. Wahyu inggih menika unsur
wonten lakon pewayangan minangka
ingkang dipunpitados jiwanipun
lakon ingkang tumindakipun sae.
bakal
a. Satriya
sipat saha tumindak ingkang
: Dicky Aria Krisna
dhumateng
misuwur. Tuladhanipun ing nama
Yuda
b. Bathara
: Tri Wisnu Handoyo
c. Dewi
: Shinta Dwi Fitri
Astuti
c. Andaru inggih menika unsur
dipunpitados
bakal
dados tiyang ingkang sugih saha
Jinising unsur ghaib miturut
R.M.Ng Wirjakusuma wonten ing
Widyakirana
mahasiswa ‘Wahyu Aji’
ingkang
5. Unsur Ghaib
Serat
dipuntuntun
dipunperang
dados sekawan jinis inggih menika
pulung, wahyu, andaru, saha guntur.
mulya.
d. Guntur inggih menika unsur
ingkang
dipunpitados
paring panguripan.
bakal
6. Unsur Pangajab/ Entiti
inggih
Entiti
pangarep-arep
h. Wicaksana
menika
utawi
wujud
pepenginan
(motivasi) saking ingkang paring
nama.
Unsur menika sumberipun
saking
pangajab
ingkang
paring
nama inggih menika kados ing
:
Apriyanto
:
Wening
: Eko Kurnia
: Ria Asmara
Timur
e. Beja
:
Rahmad
: Lestari Dwi
Wahyuni
k. Becik
:
Adhi
7. Unsur Nomer
minangka tandha urutan lairipun
a. Putra kaping setunggal
Fitriana,
: Nimas Ayu
:
Eka
Wahidatuz
Zuhriyah
:
Dwi
Agustina, Fisna Azizza Rahma
c. Putra kaping tiga
Prabaningrat,
g. Sugih
j. Slamet
b. Putra kaping kalih
Fauzi
f. Ayu/ Bagus
: Ryco Vendy
Amenity
Nur
Budi Gunawan
d. Bagya
i. Sabar
putra.
Tresna Asih
c. Wasis
Wicaksana
Unsur Nomer inggih menika unsur
Dwi Santosa
b. Welas Asih
Andhika
Suswara
ngandhap.
a. Kiat
:
: Sulus
Arifata
8. Unsur Pepenget
: Muhammad
Aditiya Artha Kusuma
Unsur pepenget inggih menika unsur
ingkang nyariosaken
kawontenan
nalika jabang bayi lair saengga saged
dados pepenget ingkang paring nama
tembung
utawi ingkang gadhah nama supados
tembung
boten katalompen.
tembung
a. Nama ing Kulawarga
: Rinda
Putri Meilantika,
polimorfemis,
saha
saha
monomorfemis
polimorfemis.
Unsur
(3)
dhasaring
paring nama menika wonten wolu
b. Nama Tiyang Sanes
Melisa
(2)
monomorfemis,
:
Yulianggara,
unsur inggih menika unsur agami,
Viandika
Indah Septiyana
alam, flora/ fauna , wayang, ghaib,
entiti/
c. Wekdal Lair
:
pangajab,
nomer,
saha
pepenget. Dhasaring paring nama
Supardian,
wonten ingkang kadadosan saking
d. Kawontenan
:
Eka
Siwi Priatin
setunggal
setunggal
e. Nama Papan
: Endra
Wijaya,
unsur
utawi
unsur .
langkung
Mahasiswa
minangka ingkang gadhah nama
wonten ingkang mangertos saha
f. Jinis Kelamin
: Joko
Prayoga
boten
mangertos
tegesing
nama
piyambakipun. Mahasiswa ingkang
g. Pakaryan Tiyang Sepuh
: Warih
Sri Martani
boten mangertos, adhedhasar tiyang
sepuhipun dipunsebabaken dening
sekawan perkawis inggih menika
E. DUDUTAN
Wujuding
dipunraos endah,
tembung
tiyang
sanes,
mendhet nama
nama
ingkang
minangka nama mahasiswa kaperang
dipunparingi tiyang sanes, utawi
dados
supados beda kaliyan tiyang sanes.
tiga
inggih
menika
(1)
KAPUSTAKAN
Chaer,
Abdul. 1995. Pengantar
Semantik
Bahasa
Indonesia . Jakarta: Rineka
Cipta
Keraf, Gorys. 1991. Tata Bahasa
Indonesia . Ende Flores :
Nusa Dua
Moleong, Lexy, J. 1993 Metodologi
Penelitian
Kualitatif.
Bandung : Pt. Remaja
Rosdakarya.
Mulyana. 2006. Morfologi Bahasa
Jawa . Yogyakarta: Kanwa
Publiser
Muslich, Mansur. 2010. Tata Bentuk
Bahasa Indonesia, kajian
ke
arah
tatabahasa
deskriptif. Jakarta: Bumi
Aksara
Nurhayati, Endang. 2001. Diktat
Morfologi Bahasa Jawa .
Universitas
Negeri
Yogyakarta
Ramlan, M. 1987. Morfologi : Suatu
tinjauan
Deskriptif.
Yogyakarta CV. Karyono
Ilmu Bahasa Indonesia
Soeharno. 1986. Sistem Nama Diri
dalam Masyarakat Jawa .
Yogyakarta : Departemen
Pendidikan
dan
Kebudayaan
Uhlenbeck, E.M. 1982. Kajian
Morfologi Bahasa Jawa .
Jakarta
:
Penerbit
Djambatan
Wedhawati. dkk. 2006. Tata Bahasa
jawa
Mutakhir .
Yogyakarta : Penerbit
Kanisius
Widodo, Sahid Teguh, Nuraini
Yussof & Hizham Zakiria.
2010. Sari-Internasional
Journal of the Malay Word
and Civilisation (No. 28
tahun 2010) kaca 259-277
Verhaar. 1981. Pengantar linguistik.
Yogyakarta: Gadjah Mada
University Press