Pengaruh Perbandingan Sari Bit dengan Sari Kuini dan Jumlah Dekstrin terhadap Mutu Serbuk Minuman Instan Kuinibit

89

Lampiran 1. Data pengamatan dan sidik ragam kadar air serbuk minuman instan
Kuinibit
Data pengamatan analisis kadar air (%)
Ulangan
Perlakuan
1
P1D1
5,337
P1D2
4,556
P1D3
4,115
P2D1
5,269
P2D2
4,609
P2D3
4,094
P3D1

5,613
P3D2
4,767
P3D3
3,991
P4D1
4,740
P4D2
5,177
P4D3
3,970
P5D1
4,764
P5D2
4,696
P5D3
3,793
Total
Rataan
Daftar Sidik Ragam Kadar Air (%)

SK
db
JK
Perlakuan
14
6,9891
P
4
0,5216
D
2
6,0164
D Lin
1
5,9454
D Kuad
1
0,0710
PXD
8

0,4511
Galat
1,0836
15
Total
8,0727
29
Keterangan:
FK = 620,2947
KK = 5,911%
** = sangat nyata
tn = tidak nyata

2
5,355
4,640
4,165
5,284
4,675
4,016

4,826
4,413
3,970
4,747
4,015
3,915
4,639
4,608
3,642
-

KT
0,4992
0,1304
3,0082
5,9454
0,0710
0,0564
0,0722


F Hit
6,91
1,80
41,64
82,30
0,98
0,78

Total

Rataan

10,692
9,197
8,281
10,554
9,284
8,110
10,439
9,180

7,961
9,488
9,192
7,885
9,404
9,304
7,435
136,414
-

5,346
4,598
4,140
5,277
4,642
4,055
5,219
4,590
3,981
4,744

4,596
3,942
4,702
4,652
3,717
4,547

**
tn
**
**
tn
tn

F 0.05
2,42
3,06
3,68
4,54
4,54

2,64

F 0.01
3,56
4,89
6,36
8,68
8,68
4,00

Universitas Sumatera Utara

90

Lampiran 2. Data pengamatan dan sidik ragam kadar abu serbuk minuman instan
Kuinibit
Data pengamatan analisis kadar abu (%)
Ulangan
Perlakuan
1

P1D1
1,529
P1D2
1,534
P1D3
1,585
P2D1
1,529
P2D2
1,502
P2D3
1,536
P3D1
1,453
P3D2
1,536
P3D3
1,529
P4D1
1,437

P4D2
1,467
P4D3
1,488
P5D1
1,422
P5D2
1,408
P5D3
1,443
Total
Rataan
Daftar Sidik Ragam Kadar Abu (%)
SK
db
JK
Perlakuan
14
0,091855
P

4
0,082818
D
2
0,008473
D Lin
1
0,008454
D Kuad
1
0,000020
PXD
8
0,000564
Galat
0,011026
15
Total
0,102881
29
Keterangan:
FK = 67,3247
KK = 1,810%
** = sangat nyata
* = nyata
tn = tidak nyata

2
1,564
1,586
1,563
1,520
1,578
1,576
1,515
1,488
1,531
1,438
1,472
1,488
1,359
1,417
1,438
-

KT
0,006561
0,020704
0,004237
0,008454
0,000020
0,000070
0,000735

Total

Rataan

3,093
3,120
3,148
3,050
3,080
3,112
2,969
3,024
3,060
2,875
2,940
2,976
2,781
2,825
2,882
44,941
-

1,546
1,560
1,574
1,525
1,540
1,556
1,484
1,512
1,530
1,437
1,470
1,488
1,390
1,413
1,441
1,498

F Hit
8,92
28,16
5,76
11,50
0,02
0,09

F 0.5 F 0.01
** 2,42 3,56
** 3,06 4,89
* 3,68 6,36
** 4,54 8,68
tn 4,54 8,68
tn 2,64 4,00

Universitas Sumatera Utara

91

Lampiran 3. Data pengamatan dan sidik ragam kadar vitamin C serbuk minuman
instan Kuinibit
Data pengamatan analisis kadar vitamin C (mg/100g)
Ulangan
Perlakuan
1
2
P1D1
13,48
13,45
P1D2
19,29
21,20
P1D3
26,17
27,32
P2D1
20,30
20,47
P2D2
24,37
23,95
P2D3
32,48
31,78
P3D1
26,42
24,38
P3D2
28,67
28,49
P3D3
37,85
38,10
P4D1
32,53
33,60
P4D2
33,16
33,04
P4D3
36,74
36,45
P5D1
32,77
36,65
P5D2
40,79
39,73
P5D3
40,30
50,15
Total
Rataan
-

Total

Rataan

26,94
40,50
53,49
40,78
48,32
64,27
50,81
57,16
75,95
66,14
66,20
73,20
69,43
80,52
90,45
904,23
-

13,47
20,25
26,74
20,39
24,16
32,13
25,40
28,58
37,97
33,07
33,10
36,60
34,71
40,26
45,22
30,14

Daftar sidik ragam kadar vitamin C (mg/100g)
SK
db
JK
KT
F Hit
Perlakuan
14
2036,6272 145,4734 35,08
P
4
1418,5188 354,6297 85,51
D
2
544,5137 272,2569 65,65
D Lin
1
533,1859 533,1859 128,56
D Kuad
1
11,3278
11,3278
2,73
PXD
8
73,5947
9,1993
2,22
Galat
62,2092
4,1473
15
Total
2098,8364
29
Keterangan:
FK = 27.254,8343
KK = 6,756%
** = sangat nyata
tn = tidak nyata

**
**
**
**
tn
tn

F 0.05 F 0.01
2,42
3,56
3,06
4,89
3,68
6,36
4,54
8,68
4,54
8,68
2,64
4,00

Universitas Sumatera Utara

92

Lampiran 4. Data pengamatan dan sidik ragam total asam serbuk minuman instan
Kuinibit
Data pengamatan analisis total asam (%)
Ulangan
Perlakuan
I
II
P1D1
0,152
0,153
P1D2
0,176
0,184
P1D3
0,230
0,230
P2D1
0,192
0,207
P2D2
0,230
0,222
P2D3
0,245
0,261
P3D1
0,254
0,276
P3D2
0,276
0,284
P3D3
0,308
0,300
P4D1
0,267
0,277
P4D2
0,291
0,308
P4D3
0,313
0,323
P5D1
0,277
0,283
P5D2
0,299
0,323
P5D3
0,346
0,353
Total
Rataan
-

Daftar sidik ragam total asam (%)
SK
db
JK
Perlakuan
14
0,0841
D
2
0,0164
S Lin
1
0,0163
S Kuad
1
0,0001
PxD
8
0,0012
Galat
15
0,0012
Total
29
0,0853
Keterangan:
FK = 2,056
KK = 3,387%
** = sangat nyata
tn = tidak nyata

KT
0,00601
0,00820
0,01634
0,00006
0,00015
0,00008

F hit.
76,43
104,32
207,89
0,74
1,88

Total

Rataan

0,306
0,360
0,460
0,399
0,452
0,507
0,530
0,561
0,608
0,545
0,599
0,637
0,560
0,623
0,699
7,853
-

0,153
0,180
0,230
0,199
0,226
0,253
0,265
0,280
0,304
0,272
0,299
0,318
0,280
0,311
0,349
0,261

**
**
**
tn
tn

F.05
2,32
3,68
4,54
4,54
2,64

F.01
3,37
6,36
8,68
8,68
4,00

Universitas Sumatera Utara

93

Lampiran 5. Data pengamatan dan sidik ragam daya larut serbuk minuman
instan Kuinibit
Data pengamatan analisis daya larut (%)
Ulangan
Perlakuan
1
P1D1
77,82
P1D2
81,88
P1D3
84,19
P2D1
77,11
P2D2
79,81
P2D3
83,32
P3D1
77,13
P3D2
80,16
P3D3
81,99
P4D1
75,51
P4D2
79,57
P4D3
83,51
P5D1
76,36
P5D2
80,25
P5D3
83,81
Total
Rataan
-

2
78,24
80,82
83,70
77,99
82,10
83,88
77,76
80,50
84,82
76,02
80,90
83,29
74,03
79,84
82,97
-

Total

Rataan

156,07
162,70
167,90
155,11
161,92
167,21
154,89
160,67
166,82
151,54
160,48
166,80
150,39
160,09
166,78
2409,43
-

78,03
81,35
83,95
77,55
80,96
83,60
77,44
80,33
83,41
75,77
80,24
83,40
75,19
80,04
83,39
80,31

Daftar Sidik Ragam Daya Larut (%)
SK
db
JK
KT
F Hit
F 0.5 F 0.01
Perlakuan
14
244,1771 17,4412 21,06 ** 2,42 3,56
P
4
9,8831
2,4708
2,98
tn 3,06 4,89
D
2
229,0380 114,5190 138,26 ** 3,68 6,36
D Lin
1
227,9215 227,9215 275,18 ** 4,54 8,68
D Kuad
1
1,1164
1,1164
1,34
tn 4,54 8,68
PXD
8
5,2561
0,6570
0,79
tn 2,64 4,00
Galat
12,4240
0,8283
15
Total
256,6011
29
Keterangan:
FK =
KK =
** =
tn =

193.512,5329
1,133%
sangat nyata
tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

94

Lampiran 6. Data pengamatan dan sidik ragam rendemen serbuk minuman
instan Kuinibit
Data pengamatan analisis rendemen (%)
Ulangan
Perlakuan
1
P1D1
10,41
P1D2
12,14
P1D3
14,21
P2D1
11,62
P2D2
12,39
P2D3
15,01
P3D1
11,10
P3D2
13,33
P3D3
15,62
P4D1
11,13
P4D2
13,84
P4D3
15,81
P5D1
11,13
P5D2
12,54
P5D3
16,54
Total
Rataan
-

2
11,28
12,43
14,27
10,09
12,56
15,03
10,98
12,35
14,91
11,01
11,98
15,56
11,10
15,43
16,34
-

Tabel Sidik Ragam Rendemen (%)
SK
db
JK
KT
F Hit
Perlakuan
14
103,7161 7,4083 13,35
P
4
6,5235
1,6309
2,94
D
2
94,8133 47,4067 85,44
D Lin
1
94,3644 94,3644 170,06
D Kuad
1
0,4489
0,4489
0,80
PXD
8
2,3793
0,2974
0,54
Galat
8,3232
0,5549
15
Total
112,0394
29
Keterangan:
FK =
KK =
** =
tn =

Total

Rataan

21,69
24,57
28,49
21,71
24,95
30,04
22,09
25,68
30,54
22,15
25,83
31,38
22,24
27,97
32,88
392,26
-

10,84
12,28
14,24
10,85
12,47
15,02
11,04
12,84
15,27
11,07
12,91
15,69
11,12
13,98
16,44
13,07

**
tn
**
**
tn
tn

F 0.5 F 0.01
2,42 3,56
3,06 4,89
3,68 6,36
4,54 8,68
4,54 8,68
2,64 4,00

5.129,1630
5,697%
sangat nyata
tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

95

Lampiran 7. Data pengamatan dan sidik ragam total padatan terlarut serbuk
minuman instan Kuinibit
Data pengamatan analisis total padatan terlarut ( oBrix)
Perlakuan
Ulangan
Total
1
2
P1D1
80,76
77,91
158,68
P1D2
81,51
81,12
162,63
P1D3
83,53
82,33
165,86
P2D1
79,52
79,54
159,06
P2D2
87,92
82,72
170,64
P2D3
83,48
85,85
169,34
P3D1
83,96
84,75
168,71
P3D2
87,90
86,32
174,22
P3D3
87,90
87,91
175,82
P4D1
87,91
87,10
175,02
P4D2
88,33
89,12
177,46
P4D3
95,48
91,10
186,59
P5D1
90,68
91,10
181,78
P5D2
92,36
92,69
185,05
P5D3
96,71
91,91
188,63
Total
2598,77
Rataan
Daftar sidik ragam total padatan terlarut ( oBrix)
SK
db
JK
KT
Perlakuan
14
639,0809 45,6486
P
4
523,1187 130,7797
D
2
94,1842 47,0921
D Lin
1
92,3484 92,3484
D Kuad
1
1,8358
1,8358
PXD
8
21,7779
2,7222
Galat
44,6305
2,9754
15
Total
683,7114
29
Keterangan:
FK = 225.259,6917
KK = 1,991%
** = sangat nyata
tn = tidak nyata

F Hit
15,34
43,95
15,83
31,04
0,61
0,91

**
**
**
**
tn
tn

Rataan
79,34
81,31
82,93
79,53
85,32
84,67
84,35
87,11
87,91
87,51
88,73
93,29
90,89
92,52
94,31
86,62

F 0.5 F 0.01
2,42
3,56
3,06
4,89
3,68
6,36
4,54
8,68
4,54
8,68
2,64
4,00

Universitas Sumatera Utara

96

Lampiran 8. Data pengamatan dan sidik ragam hedonik warna serbuk minuman
instan Kuinibit
Data pengamatan analisis hedonik warna
Ulangan
Perlakuan
I
II
P1D1
4,200
4,266
P1D2
4,133
4,400
P1D3
4,666
4,466
P2D1
3,933
3,800
P2D2
4,066
4,133
P2D3
4,266
4,333
P3D1
3,600
3,733
P3D2
3,733
3,933
P3D3
4,000
4,133
P4D1
3,400
3,533
P4D2
3,533
3,600
P4D3
3,666
3,600
P5D1
3,333
3,200
P5D2
3,600
3,466
P5D3
3,533
3,666
Total
Rataan
Daftar sidik ragam hedonik warna
SK
db
JK
Perlakuan
14
3,9087
P
4
3,2717
D
2
0,5559
D Lin
1
0,5556
D Kuad
1
0,0003
PxD
8
0,0812
Galat
15
0,1489
Total
29
4,0576
Keterangan:
FK = 448,018
KK = 2,578%
** = sangat nyata
tn = tidak nyata

KT
0,2792
0,8179
0,2779
0,5556
0,0003
0,0101
0,0099

F hit.
28,12
82,40
28,00
55,97
0,03
1,02

Total

Rataan

8,466
8,533
9,133
7,733
8,200
8,600
7,333
7,666
8,133
6,933
7,133
7,266
6,533
7,066
7,200

4,233
4,266
4,566
3,866
4,100
4,300
3,666
3,833
4,066
3,466
3,566
3,633
3,266
3,533
3,600

115,933
-

3,864

**
**
**
**
tn
tn

F.05
2,32
3,06
3,68
4,54
4,54
2,64

F.01
3,37
4,89
6,36
8,68
8,68
4,00

Universitas Sumatera Utara

97

Lampiran 9. Data pengamatan dan sidik ragam hedonik aroma serbuk minuman
instan Kuinibit
Data pengamatan analisis hedonik aroma
Ulangan
Perlakuan
I
II
P1D1
2,200
2,133
P1D2
2,466
2,466
P1D3
2,666
2,600
P2D1
2,733
2,800
P2D2
3,000
3,066
P2D3
3,000
3,133
P3D1
3,266
3,200
P3D2
3,733
3,800
P3D3
4,000
3,733
P4D1
4,000
4,000
P4D2
4,000
4,066
P4D3
3,933
4,200
P5D1
4,066
4,133
P5D2
4,200
4,133
P5D3
4,400
4,400
Total
Rataan
Daftar sidik ragam hedonik aroma
SK
db
JK
Perlakuan
14
14,502
P
4
13,602
D
2
0,651
D Lin
1
0,624
D Kuad
1
0,027
PxD
8
0,248
Galat
15
0,100
Total
29
14,602
Keterangan:
FK = 357,305
KK = 2,366%
** = sangat nyata
tn = tidak nyata

KT
1,036
3,401
0,325
0,624
0,027
0,031
0,007

Total

Rataan

4,333
4,933
5,266
5,533
6,066
6,133
6,466
7,533
7,733
8,000
8,066
8,133
8,200
8,333
8,800

2,166
2,466
2,633
2,766
3,033
3,066
3,233
3,766
3,866
4,000
4,033
4,066
4,100
4,166
4,400

103,533
3,451

F hit.
155,37
510,08
48,82
93,63
4,01
4,65

**
**
**
**
tn
**

F.05
2,42
3,06
3,68
4,54
4,54
2,64

F.01
3,56
4,89
6,36
8,68
8,68
4,00

Universitas Sumatera Utara

98

Lampiran 10. Data pengamatan dan sidik ragam hedonik rasa serbuk minuman
instan Kuinibit
Data pengamatan analisis hedonik rasa
Ulangan
Perlakuan
I
II
P1D1
2,000
2,000
P1D2
2,400
2,400
P1D3
2,733
2,866
P2D1
2,933
2,866
P2D2
3,000
2,866
P2D3
2,933
3,066
P3D1
3,266
3,266
P3D2
3,533
3,666
P3D3
3,866
3,533
P4D1
3,866
3,933
P4D2
3,800
4,066
P4D3
4,266
4,066
P5D1
4,133
4,266
P5D2
4,333
4,333
P5D3
4,400
4,333
Total
Rataan

Total

Rataan

4,000
4,800
5,600
5,800
5,866
6,000
6,533
7,200
7,400
7,800
7,866
8,333
8,400
8,666
8,733

2,000
2,400
2,800
2,900
2,933
3,000
3,266
3,600
3,700
3,900
3,933
4,166
4,200
4,333
4,366

103,000
3,433

Daftar sidik ragam hedonik rasa
SK
Perlakuan
P
D
D Lin
D Kuad
PxD
Galat
Total

db
JK
14
15,293
4
14,321
2
0,625
1
0,624
1
0,001
8
0,347
15
0,162
29
15,456
Keterangan:
FK = 353,633
KK = 3,029%
** = sangat nyata

KT
1,092
3,580
0,312
0,624
0,001
0,043
0,011

F hit.
101,00
331,06
28,89
57,71
0,06
4,01

**
**
**
**
tn
**

F.05
2,42
3,06
3,68
4,54
4,54
2,64

F.01
3,56
4,89
6,36
8,68
8,68
4,00

tn = tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

99

Lampiran 11. Data pengamatan dan sidik ragam skor warna serbuk minuman
instan Kuinibit
Data pengamatan analisis skor warna
Ulangan

Perlakuan

P1D1
P1D2
P1D3
P2D1
P2D2
P2D3
P3D1
P3D2
P3D3
P4D1
P4D2
P4D3
P5D1
P5D2
P5D3
Total
Rataan

I

II

2,200
2,000
1,866
3,000
2,800
2,666
3,666
3,066
3,000
3,733
3,666
3,466
4,800
4,600
4,466
-

2,200
1,933
1,866
2,933
2,933
3,000
3,200
3,266
3,200
3,800
3,666
3,666
4,466
4,466
4,266
-

Daftar sidik ragam skor warna
SK
db
JK
Perlakuan
14
20,9461
P
4
20,5727
D
2
0,3283
D Lin
1
0,3209
D Kuad
1
0,0074
PxD
8
0,0450
Galat
15
0,3244
Total
29
21,2705
Keterangan:
FK = 319,263
KK = 4,508%
** = sangat nyata
tn = tidak nyata

KT
1,4961
5,1432
0,1641
0,3209
0,0074
0,0056
0,0216

Total

Rataan

4,400
3,933
3,733
5,933
5,733
5,666
6,866
6,333
6,200
7,533
7,333
7,133
9,266
9,066
8,733

2,200
1,966
1,866
2,966
2,866
2,833
3,433
3,166
3,100
3,766
3,666
3,566
4,633
4,533
4,366

97,866
-

3,262

F hit.
69,171
237,784
7,589
14,836
0,342
0,260

**
**
**
**
tn
tn

F 0.05
2,320
3,060
3,680
4,540
4,540
2,640

F 0.01
3,370
4,890
6,360
8,680
8,680
4,000

Universitas Sumatera Utara

100

Lampiran 12. Data pengamatan dan sidik ragam indeks warna serbuk minuman
instan Kuinibit
Data pengamatan analisis indeks warna (oHue)
Perlakuan
Ulangan
1
2
P1D1
30,88
31,49
P1D2
26,36
27,59
P1D3
25,98
26,81
P2D1
33,77
33,81
P2D2
31,89
31,89
P2D3
29,64
29,27
P3D1
35,07
35,68
P3D2
34,05
34,07
P3D3
32,83
32,91
P4D1
40,13
40,20
P4D2
37,62
37,26
P4D3
37,14
35,49
P5D1
43,31
43,33
P5D2
42,24
42,79
P5D3
39,02
41,86
Total
Rataan

Total

Rataan

62,38
53,95
52,79
67,58
63,77
58,92
70,75
68,13
65,74
80,33
74,88
72,63
86,64
85,02
80,87
1044,38

31,19
26,98
26,39
33,79
31,89
29,46
35,38
34,06
32,87
40,17
37,44
36,32
43,32
42,51
40,44
34,81

Daftar sidik ragam indeks warna
SK
db
JK
KT
F Hit
Perlakuan
14
778,9519 55,6394 116,67
P
4
701,8879 175,4720 367,94
D
2
68,3253 34,1626
71,63
D Linear
1
67,4796 67,4796 141,50
D Kuadratik
1
0,8457
0,8457
1,77
PXD
8
8,7388
1,0923
2,29
Galat
7,1535
0,4769
15
Total
786,1055
29
Keterangan:
FK =
KK =
** =
*=
tn =

**
**
**
**
tn
tn

F 0.05 F 0.01
2,42
3,56
3,06
4,89
3,68
6,36
4,54
8,68
4,54
8,68
2,64
4,00

36.358,0962
1,984%
sangat nyata
nyata
tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

101

Lampiran 13. Data pengujian bahan baku
Gizi/sari

satuan

bit

kuini

Kadar air

%

86,0081

82,4311

Kadar vitamin C

mg/100 g

6,1032

%

0,13

0,47

Brix

4,0014

8,4251

Total asam
Total padatan terlarut

o

61,2890

Keterangan: Analisis parameter dilakukan dua kali ulangan

Universitas Sumatera Utara

102

Lampiran 14. Foto minuman instan queenbit

P1D1

P2D1

P3D1

P1D2

P2D2

P3D2

P1D3

P2D3

P3D3

Universitas Sumatera Utara

103

P4D1

P5D1

P4D2

P4D3

P5D2

P5D3

Ket :
Perbandingan sari bit dengan sari kuini

Jumlah dekstrin (D) :

P1 = 70 : 30

D1 = 8 %

P2 = 60 : 40
D2 = 10 %
P3 = 50 : 50
P4 = 40 : 60

D3 = 12 %

P5 = 30 : 70

Universitas Sumatera Utara