Formulasi Krim Anti-Aging Yang Mengandung Minyak Kelapa Murni (Virgin Coconut Oil)
Lampiran 1. Bagan pembuatan krim minyak kelapa murni (VCO)
Fase Minyak (asam
stearat, setil alkohol)
Fase Air (sorbitol, propilen
glikol, trietanolamin dan
metil paraben)
Masukkan kedalam cawan,
dilebur di atas penangas air
Larutkan di dalam air
panas yang telah ditakar
Rendam lumpang porselen dan
alu dalam air panas, kemudian
keringkan lumpang dan alu
Masukkan massa I ke dalam
lumpang, lalu masukkan massa II
digerus konstan sampai terbentuk
massa krim
Massa krim terbentuk
Tambah minyak kelapa murni
(5%, 10%, 15%, 20%) sedikit
demi sedikit, digerus sampai
terbentuk krim yang homogen
Tambahkan 3 tetes parfum,
homogenkan sampai terbentuk
massa krim.
Tambahkan 3 tetes parfum,
homogenkan sampai terbentuk
massa krim.
Krim tanpa minyak kelapa
murni (blanko)
Krim minyak kelapa murni 5%,
10%, 15%, 20%
48
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2. Hasil identifikasi minyak kelapa murni (VCO)
49
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2. (Lanjutan)
50
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 3. Contoh surat pernyataan sukarelawan
SURAT PERNYATAAN PERSETUJUAN IKUT SERTA
DALAM PENELITIAN
Saya yang bertanda tangan di bawah ini
Nama lengkap :
Umur
:
Alamat
:
Telah mendapat penjelasan secukupnya bahwa punggung tangan saya akan
digunakan sebagai daerah yang akan diuji. Setelah mendapat penjelasan
secukupnya tentang manfaat penelitian ini maka saya menyatakan SETUJU untuk
ikut serta dalam penelitian RAHMADIAH FITRI dengan judul “FORMULASI
KRIM ANTI-AGING MENGANDUNG MINYAK KELAPA MURNI (Virgin
Coconut Oil)”,
sebagai usaha untuk mengetahui apakah sediaan krim yang
dihasilkan mampu memberikan efek anti penuaan. Saya menyatakan sukarela dan
bersedia untuk mengikuti prosedur penelitian yang telah ditetapkan.
Persetujuan ini saya buat dengan penuh kesadaran dan tanpa paksaan
dari pihak manapun. Demikian surat pernyataan ini dibuat untuk dapat
dipergunakan sebagaimana mestinya.
Medan,
Maret 2017
Sukarelawan
Nama lengkap
NIM
51
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 4. Gambar Minyak Kelapa Murni (VCO) dan krim Pond’s Age
miracle
A
B
Keterangan: A: Minyak Kelapa Murni (VCO)
B : Krim Ponds Age miracle
52
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 5. Gambar alat-alat penelitian
A
Q
B
Q
C
Q
D
Q
Keterangan: A: Neraca analitis (Dickson)
B: pH meter (Milwaukee)
C: Moisture checker (Aramo Huvis)
D: Skin analyzer (Aramo Huvis)
53
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 6. Gambar sediaan krim setelah dibuat dan setelah disimpan selama
90 hari dalam suhu kamar
F0
F1
F2
F3
F4
F3
F4
A
F0
F1
F2
B
Keterangan: A: Sediaan krim setelah dibuat
B: Sediaan krim setelah disimpan selama 90 hari pada suhu kamar
F0: Blanko (dasar krim tanpa minyak kelapa murni (VCO))
F1: Krim ekstrak minyak kelapa murni (VCO) 5%
F2: Krim ekstrak minyak kelapa murni (VCO) 10%
F3: Krim ekstrak minyak kelapa murni (VCO) 15%
F4: Krim ekstrak minyak kelapa murni (VCO) 20%
54
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 7. Gambar hasil uji homogenitas dan tipe emulsi sediaan krim
F0
F1
F2
F3
F4
A
F0
F1
F2
F3
F4
B
Keterangan: A: Hasil uji homogenitas
B: Hasil penentuan tipe emulsi
55
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. Contoh hasil pengukuran menggunakan alat skin analyzer pada
Punggung tangan sukarelawan
Hasil pengukuran kadar air (moisture)
Kondisi awal
Pemakaian minggu I
Pemakaian minggu II
Pemakaian minggu III
Pemakaian minggu IV
56
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. (Lanjutan)
Hasil pengukuran pori (pore)
Kondisi Awal
Pemakaian Minggu I
Pemakaian Minggu II
57
Universitas Sumatera Utara
Pemakaian Minggu III
Pemakaian Minggu IV
58
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. (Lanjutan)
Hasil pengukuran noda (spot)
Kondisi Awal
Pemakaian Minggu I
Pemakaian Minggu II
59
Universitas Sumatera Utara
Pemakaian Minggu III
Pemakaian Minggu IV
60
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. (Lanjutan)
Hasil pengukuran keriput (wrinkle)
Kondisi Awal
Pemakaian Minggu I
Pemakaian Minggu II
61
Universitas Sumatera Utara
Pemakaian Minggu III
Pemakaian Minggu IV
62
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. Data hasil uji statistik
Kadar air (moisture)
Tests of Normality
Formula
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Df
Shapiro-Wilk
Sig.
Statistic
df
Sig.
Blanko
,175
3
.
1,000
3
1,000
5%
,175
3
.
1,000
3
1,000
10%
,385
3
.
,750
3
,000
15%
,175
3
.
1,000
3
1,000
20%
,175
3
.
1,000
3
1,000
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,175
3
.
1,000
3
1,000
5%
,175
3
.
1,000
3
1,000
10%
,175
3
.
1,000
3
1,000
15%
,253
3
.
,964
3
,637
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,175
3
.
1,000
3
1,000
Blanko
,175
3
.
1,000
3
1,000
5%
,253
3
.
,964
3
,637
10%
,385
3
.
,750
3
,000
15%
,175
3
.
1,000
3
1,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,175
3
.
1,000
3
1,000
Blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,385
3
.
,750
3
,000
10%
,253
3
.
,964
3
,637
15%
,175
3
.
1,000
3
1,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,175
3
.
1,000
3
1,000
5%
,175
3
.
1,000
3
1,000
10%
,175
3
.
1,000
3
1,000
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
a. Lilliefors Significance Correction
63
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Kruskal wallis Test
kondisi awal
Chi-Square
minggu 2
minggu 3
minggu 4
7,267
9,571
9,487
11,333
13,724
5
5
5
5
5
,201
,088
,091
,045
,017
minggu 2
minggu 3
Df
Asymp. Sig.
minggu 1
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: formula
Mann whitney
Blanko – krim 5%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 4
4,500
2,000
2,000
,000
,000
10,500
8,000
8,000
6,000
6,000
,000
-1,124
-1,124
-2,023
-1,964
1,000
,261
,261
,043
,050
b
b
b
b
1,000
,400
,400
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 10%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,500
,000
,000
,000
,000
6,500
6,000
6,000
6,000
6,000
-1,798
-1,964
-1,993
-1,993
-1,964
,072
,050
,046
,046
,050
b
b
b
b
,100
,100
,100
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 15%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,000
,500
,000
,000
,000
Wilcoxon W
8,000
6,500
6,000
6,000
6,000
-1,124
-1,771
-1,964
-1,993
-1,993
,261
,077
,050
,046
,046
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,100
,100
,100
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
64
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Blanko – krim 20%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
4,500
,500
,000
,000
,000
10,500
6,500
6,000
6,000
6,000
,000
-1,798
-1,993
-2,023
-1,993
1,000
,072
,046
,043
,046
b
b
b
b
1,000
,100
,100
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,500
,500
,000
,000
,000
Wilcoxon W
8,500
6,500
6,000
6,000
6,000
Z
-,943
-1,771
-1,964
-2,023
-1,993
,346
,077
,050
,043
,046
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,100
,100
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 10%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,500
,500
1,000
1,000
,500
6,500
6,500
7,000
7,000
6,500
-1,798
-1,771
-1,550
-1,550
-1,771
,072
,077
,121
,121
,077
b
b
b
b
,100
,100
,200
,200
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 15%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,000
1,500
1,500
,500
,000
Wilcoxon W
8,000
7,500
7,500
6,500
6,000
-1,124
-1,328
-1,328
-1,798
-1,993
,261
,184
,184
,072
,046
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,200
,200
,100
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
65
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 5% - krim 20%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
4,500
2,500
2,000
,500
,000
10,500
8,500
8,000
6,500
6,000
,000
-,943
-1,159
-1,826
-1,993
1,000
,346
,246
,068
,046
b
b
b
b
1,000
,400
,400
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,500
2,000
1,500
1,000
1,000
Wilcoxon W
8,500
8,000
7,500
7,000
7,000
Z
-,943
-1,124
-1,328
-1,650
-1,623
,346
,261
,184
,099
,105
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,400
,200
,200
,200
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 15%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,500
4,000
3,500
4,000
3,500
Wilcoxon W
8,500
10,000
9,500
10,000
9,500
Z
-,943
-,225
-,471
-,225
-,471
,346
,822
,637
,822
,637
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
1,000
,700
1,000
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 20%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
,500
1,000
2,500
4,000
2,500
6,500
7,000
8,500
10,000
8,500
-1,798
-1,623
-,913
-,232
-,943
,072
,105
,361
,817
,346
b
b
b
b
,100
,200
,400
1,000
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties
66
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 10% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
1,000
2,000
3,500
3,500
2,500
Wilcoxon W
7,000
8,000
9,500
9,500
8,500
-1,650
-1,124
-,471
-,449
-,943
,099
,261
,637
,653
,346
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,200
,400
,700
,700
,400
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,000
2,500
3,500
3,500
3,000
Wilcoxon W
8,000
8,500
9,500
9,500
9,000
-1,124
-,899
-,471
-,471
-,745
,261
,369
,637
,637
,456
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,400
,700
,700
,700
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
3,500
3,000
4,500
2,500
1,000
Wilcoxon W
9,500
9,000
10,500
8,500
7,000
Z
-,471
-,674
,000
-,943
-1,650
,637
,500
1,000
,346
,099
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
1,000
,400
,200
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 20% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,500
3,500
3,500
3,000
,500
Wilcoxon W
8,500
9,500
9,500
9,000
6,500
Z
-,943
-,471
-,471
-,745
-1,826
,346
,637
,637
,456
,068
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
,700
,700
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
67
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Pori (Pore)
Tests of Normality
a
formula
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
kondisi awal
minggu I
minggu II
minggu III
minggu IV
df
Shapiro-Wilk
Sig.
Statistic
df
Sig.
blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,292
3
.
,923
3
,463
10%
,285
3
.
,932
3
,497
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,253
3
.
,964
3
,637
blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,292
3
.
,923
3
,463
10%
,285
3
.
,932
3
,497
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,253
3
.
,964
3
,637
blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,385
3
.
,750
3
,000
10%
,285
3
.
,932
3
,497
15%
,253
3
.
,964
3
,637
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,175
3
.
1,000
3
1,000
blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,292
3
.
,923
3
,463
10%
,265
3
.
,953
3
,583
15%
,175
3
.
1,000
3
1,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,292
3
.
,923
3
,463
10%
,285
3
.
,932
3
,497
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,219
3
.
,987
3
,780
pembanding
,314
3
.
,893
3
,363
a. Lilliefors Significance Correction
68
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Kruskal Wallis Test
kondisi awal
Chi-Square
minggu II
minggu III
minggu IV
2,946
1,240
1,881
2,755
8,029
5
5
5
5
5
,708
,941
,865
,738
,042
minggu II
minggu III
Df
Asymp. Sig.
minggu I
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: formula
Mann whitney
Blanko – krim 5%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu IV
4,000
4,000
3,000
3,000
,000
10,000
10,000
9,000
9,000
9,000
-,232
-,232
-,674
-,664
-,664
,817
,817
,500
,507
,050
b
b
b
b
1,000
1,000
,700
,700
minggu II
minggu III
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 10%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu IV
4,000
4,000
4,000
3,000
,000
10,000
10,000
10,000
9,000
9,000
-,232
-,232
-,221
-,696
-,696
,817
,817
,825
,487
,048
b
b
b
b
1,000
1,000
1,000
,700
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 15%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a.
Grouping Variable: formula
b.
Not corrected for ties.
minggu I
minggu II
minggu III
minggu IV
4,000
4,000
3,000
3,000
,000
10,000
10,000
9,000
9,000
9,000
-,258
-,258
-,664
-,664
-,674
,796
,796
,507
,507
,050
b
b
b
b
1,000
1,000
,700
,700
,700
b
69
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Blanko – krim 20%
kondisi awal
minggu I
minggu II
minggu III
minggu IV
Mann-Whitney U
2,000
3,000
3,000
3,000
,000
Wilcoxon W
8,000
9,000
9,000
9,000
7,000
-1,291
-,674
-,674
-,674
-1,550
,197
,500
,500
,500
,012
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
,700
,700
minggu II
minggu III
,200
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu IV
4,000
4,000
3,000
3,000
,000
10,000
10,000
9,000
9,000
8,500
-,221
-,221
-,664
-,674
-,899
,825
,825
,507
,500
,036
b
b
b
b
1,000
1,000
,700
,700
minggu II
minggu III
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 10%
kondisi awal
minggu I
minggu IV
Mann-Whitney U
3,500
3,500
3,500
4,000
4,000
Wilcoxon W
9,500
9,500
9,500
10,000
10,000
Z
-,443
-,443
-,449
-,218
-,218
,658
,658
,653
,827
,827
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,700
1,000
minggu II
minggu III
1,000
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 15%
kondisi awal
minggu I
minggu IV
Mann-Whitney U
2,500
3,500
4,000
4,000
2,500
Wilcoxon W
8,500
9,500
10,000
10,000
8,500
Z
-,943
-,471
-,221
-,225
-,943
,346
,637
,825
,822
,346
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
1,000
1,000
,400
b
70
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 5% - krim 20%
kondisi awal
minggu I
minggu II
minggu III
minggu IV
Mann-Whitney U
1,000
3,500
4,000
3,500
,500
Wilcoxon W
7,000
9,500
10,000
9,500
6,500
-1,623
-,449
-,236
-,449
-1,771
,105
,653
,814
,653
,077
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,200
,700
1,000
,700
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - pembanding
kondisi awal
minggu I
minggu II
minggu III
minggu IV
Mann-Whitney U
2,000
2,000
2,500
3,000
2,500
Wilcoxon W
8,000
8,000
8,500
9,000
8,500
-1,091
-1,091
-,899
-,664
-,886
,275
,275
,369
,507
,376
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,400
,400
,700
minggu II
minggu III
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 15%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu IV
4,000
4,000
3,000
3,000
3,000
10,000
10,000
9,000
9,000
9,000
-,232
-,232
-,655
-,655
-,664
,817
,817
,513
,513
,507
b
b
b
b
1,000
1,000
,700
,700
minggu II
minggu III
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 20%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu IV
4,000
3,000
3,000
3,000
2,500
10,000
9,000
9,000
9,000
8,500
-,232
-,664
-,664
-,664
-,886
,817
,507
,507
,507
,376
b
b
b
b
1,000
,700
,700
,700
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
71
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 10% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu II
minggu III
minggu IV
4,000
4,000
3,500
4,000
3,000
10,000
10,000
9,500
10,000
9,000
-,218
-,218
-,443
-,232
-,655
,827
,827
,658
,817
,513
b
b
b
b
1,000
1,000
,700
1,000
minggu II
minggu III
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - krim 20%
kondisi awal
minggu I
minggu IV
Mann-Whitney U
2,000
3,000
3,000
2,500
1,000
Wilcoxon W
8,000
9,000
9,000
8,500
7,000
-1,291
-,674
-,696
-,943
-1,623
,197
,500
,487
,346
,105
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
,700
,400
minggu II
minggu III
,200
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu IV
4,000
4,000
2,000
,500
4,000
10,000
10,000
8,000
6,500
10,000
-,221
-,221
-1,124
-1,798
-,232
,825
,825
,261
,072
,817
b
b
b
b
1,000
1,000
,400
,100
minggu II
minggu III
1,000
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 20% - pembanding
kondisi awal
minggu I
minggu IV
Mann-Whitney U
2,500
3,000
3,000
1,000
1,500
Wilcoxon W
8,500
9,000
9,000
7,000
7,500
Z
-,899
-,696
-,696
-1,650
-1,328
,369
,487
,487
,099
,184
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
,700
,200
,200
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
72
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Noda (spot)
Tests of Normality
Formula
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
df
Shapiro-Wilk
Sig.
Statistic
df
Sig.
Blanko
,219
3
.
,987
3
,780
5%
,292
3
.
,923
3
,463
10%
,219
3
.
,987
3
,780
15%
,219
3
.
,987
3
,780
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,219
3
.
,987
3
,780
5%
,253
3
.
,964
3
,637
10%
,219
3
.
,987
3
,780
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,292
3
.
,923
3
,463
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,219
3
.
,987
3
,780
5%
,276
3
.
,942
3
,537
10%
,219
3
.
,987
3
,780
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,337
3
.
,855
3
,253
pembanding
,253
3
.
,964
3
,637
Blanko
,219
3
.
,987
3
,780
5%
,276
3
.
,942
3
,537
10%
,219
3
.
,987
3
,780
15%
,314
3
.
,893
3
,363
20%
,328
3
.
,871
3
,298
pembanding
,253
3
.
,964
3
,637
Blanko
,314
3
.
,893
3
,363
5%
,253
3
.
,964
3
,637
10%
,219
3
.
,987
3
,780
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,343
3
.
,842
3
,220
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
a. Lilliefors Significance Correction
73
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Kruskal Wallis Test
kondisi awal
Chi-Square
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
12,873
10,922
10,180
7,697
14,084
5
5
5
5
5
,250
,053
,070
,174
,015
minggu 2
minggu 3
df
Asymp. Sig.
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: formula
Mann whitney
Blanko – krim 5%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 4
4,000
4,500
4,000
3,000
,000
10,000
10,500
10,000
9,000
8,500
-,225
,000
-,218
-,674
-,886
,822
1,000
,827
,500
,047
b
b
b
b
1,000
1,000
1,000
,700
,400
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 10%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,000
,000
,000
3,000
,000
6,000
6,000
6,000
9,000
6,000
-1,964
-1,964
-1,964
-,655
-1,964
,050
,050
,050
,513
,050
b
b
b
b
,100
,100
,100
,700
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 15%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
1,500
3,500
1,500
,000
,000
Wilcoxon W
7,500
9,500
7,500
6,000
6,000
-1,328
-,449
-1,348
-1,964
-1,993
,184
,653
,178
,050
,046
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,200
,700
,200
,100
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
74
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Blanko – krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
1,000
2,500
,500
,000
,000
Wilcoxon W
7,000
8,500
6,500
6,000
6,000
-1,623
-,886
-1,771
-1,964
-1,964
,105
,376
,077
,050
,050
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,200
,400
,100
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,000
2,000
1,500
,000
,000
6,000
8,000
7,500
6,000
6,000
-1,993
-1,159
-1,328
-1,964
-1,993
,046
,246
,184
,050
,046
b
b
b
b
,100
,400
,200
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 10%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,000
,000
,000
3,000
,000
6,000
6,000
6,000
9,000
6,000
-1,964
-1,964
-1,964
-,655
-1,964
,050
,050
,050
,513
,050
b
b
b
b
,100
,100
,100
,700
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 15%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,500
3,500
2,000
,500
,000
Wilcoxon W
8,500
9,500
8,000
6,500
6,000
Z
-,886
-,449
-1,107
-1,771
-1,993
,376
,653
,268
,077
,046
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
,400
,100
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
75
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 5% - krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
2,500
2,500
1,500
,000
,000
Wilcoxon W
8,500
8,500
7,500
6,000
6,000
Z
-,899
-,886
-1,328
-1,964
-1,964
,369
,376
,184
,050
,050
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,400
,200
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,500
3,000
2,500
1,000
,000
6,500
9,000
8,500
7,000
6,000
-1,798
-,664
-,886
-1,528
-1,993
,072
,507
,376
,127
,046
b
b
b
b
,100
,700
,400
,200
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 15%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,000
,000
,000
3,000
3,000
6,000
6,000
6,000
9,000
9,000
-1,964
-1,993
-1,993
-,655
-,664
,050
,046
,046
,513
,507
b
b
b
b
,100
,100
,100
,700
,700
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 20%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,000
,000
1,000
3,500
2,000
6,000
6,000
7,000
9,500
8,000
-1,993
-1,964
-1,528
-,443
-1,091
,046
,050
,127
,658
,275
b
b
b
b
,100
,100
,200
,700
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
76
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 10% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
,000
,000
,000
3,000
3,000
6,000
6,000
6,000
9,000
9,000
-1,993
-1,993
-1,964
-,655
-,664
,046
,046
,050
,513
,507
b
b
b
b
,100
,100
,100
,700
,700
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
3,500
,500
4,000
2,000
,000
Wilcoxon W
9,500
6,500
10,000
8,000
6,000
Z
-,471
-1,798
-,221
-1,124
-1,993
,637
,072
,825
,261
,046
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,100
1,000
,400
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,500
1,000
4,000
3,500
1,000
6,500
7,000
10,000
9,500
7,000
-1,798
-1,650
-,232
-,443
-1,650
,072
,099
,817
,658
,099
b
b
b
b
,100
,200
1,000
,700
,200
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 20% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,500
,000
2,500
3,500
,500
6,500
6,000
8,500
9,500
6,500
-1,826
-1,993
-,886
-,443
-1,798
,068
,046
,376
,658
,072
b
b
b
b
,100
,100
,400
,700
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
77
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Keriput (wrinkle)
Tests of Normality
a
Formula
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
df
Shapiro-Wilk
Sig.
Statistic
df
Sig.
Blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,337
3
.
,855
3
,253
10%
,253
3
.
,964
3
,637
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
Pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,337
3
.
,855
3
,253
10%
,253
3
.
,964
3
,637
15%
,175
3
.
1,000
3
1,000
20%
,253
3
.
,964
3
,637
Pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,328
3
.
,871
3
,298
10%
,219
3
.
,987
3
,780
15%
,253
3
.
,964
3
,637
20%
,219
3
.
,987
3
,780
Pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,337
3
.
,855
3
,253
10%
,385
3
.
,750
3
,000
15%
,253
3
.
,964
3
,637
20%
,385
3
.
,750
3
,000
Pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,175
3
.
1,000
3
1,000
5%
,385
3
.
,750
3
,000
10%
,253
3
.
,964
3
,637
15%
,292
3
.
,923
3
,463
20%
,385
3
.
,750
3
,000
Pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
a. Lilliefors Significance Correction
78
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Kruskal walis Test
a,b
Test Statistics
kondisi awal
Chi-Square
minggu 2
minggu 3
minggu 4
1,349
1,089
2,659
12,135
16,027
5
5
5
5
5
,930
,955
,752
,030
,014
minggu 2
minggu 3
df
Asymp. Sig.
minggu 1
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: formula
Mann whitney
Blanko – krim 5%
kondisi awal
minggu 1
minggu 4
Mann-Whitney U
3,000
3,000
3,000
3,500
,000
Wilcoxon W
9,000
9,000
9,000
9,500
10,000
Z
-,664
-,664
-,664
-,449
-,232
,507
,507
,507
,653
,047
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,700
,700
1,000
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko - krim 10%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
3,500
3,500
3,000
3,000
,000
Wilcoxon W
9,500
9,500
9,000
9,000
8,500
Z
-,449
-,449
-,664
-,674
-,886
,653
,653
,507
,500
,036
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,700
,700
,400
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 15%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
4,000
3,500
1,000
1,000
,500
10,000
9,500
7,000
7,000
6,500
-,236
-,449
-1,623
-1,623
-1,771
,814
,653
,105
,105
,057
b
b
b
b
1,000
,700
,200
,200
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
79
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Blanko – krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
2,000
3,500
3,000
3,000
,000
Wilcoxon W
8,000
9,500
9,000
9,000
6,000
-1,291
-,471
-,664
-,674
-1,993
,197
,637
,507
,500
,046
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
,700
,700
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,000
4,500
2,000
,000
,000
Wilcoxon W
8,000
10,500
8,000
6,000
6,000
-1,291
,000
-1,291
-2,023
-1,993
,197
1,000
,197
,043
,046
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
1,000
,400
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 10%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
4,500
4,500
3,000
4,500
3,500
10,500
10,500
9,000
10,500
9,500
,000
,000
-,674
,000
-,471
1,000
1,000
,500
1,000
,637
b
b
b
b
1,000
1,000
,700
1,000
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 15%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
4,500
3,000
2,500
3,000
2,500
10,500
9,000
8,500
9,000
8,500
,000
-,655
-,886
-,655
-,899
1,000
,513
,376
,513
,369
b
b
b
b
1,000
,700
,400
,700
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
80
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 5% - krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
3,500
3,500
3,000
4,500
2,000
Wilcoxon W
9,500
9,500
9,000
10,500
8,000
Z
-,449
-,443
-,674
,000
-1,179
,653
,658
,500
1,000
,239
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,700
1,000
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
3,500
3,000
3,000
3,000
2,500
Wilcoxon W
9,500
9,000
9,000
9,000
8,500
Z
-,449
-,664
-,664
-,664
-,913
,653
,507
,507
,507
,361
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,700
,700
,400
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 15%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
3,500
4,000
4,000
4,000
3,500
Wilcoxon W
9,500
10,000
10,000
10,000
9,500
Z
-,471
-,225
-,225
-,232
-,443
,637
,822
,822
,817
,658
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
1,000
1,000
1,000
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
3,000
3,500
4,500
4,500
2,500
Wilcoxon W
9,000
9,500
10,500
10,500
8,500
Z
-,664
-,443
,000
,000
-,943
,507
,658
1,000
1,000
,346
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
1,000
1,000
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
81
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 10% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
3,000
3,500
3,500
4,000
3,500
Wilcoxon W
9,000
9,500
9,500
10,000
9,500
Z
-,664
-,449
-,449
-,236
-,471
,507
,653
,653
,814
,637
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,700
1,000
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
3,000
2,500
4,000
4,000
3,000
Wilcoxon W
9,000
8,500
10,000
10,000
9,000
Z
-,674
-,886
-,225
-,232
-,696
,500
,376
,822
,817
,487
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,400
1,000
1,000
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
3,000
3,500
2,500
3,500
4,500
Wilcoxon W
9,000
9,500
8,500
9,500
10,500
Z
-,674
-,449
-,943
-,471
,000
,500
,653
,346
,637
1,000
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,400
,700
1,000
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 20% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
4,500
3,500
3,500
4,000
3,000
10,500
9,500
9,500
10,000
9,000
,000
-,471
-,449
-,236
-,745
1,000
,637
,653
,814
,456
b
b
b
b
1,000
,700
,700
1,000
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
82
Universitas Sumatera Utara
Fase Minyak (asam
stearat, setil alkohol)
Fase Air (sorbitol, propilen
glikol, trietanolamin dan
metil paraben)
Masukkan kedalam cawan,
dilebur di atas penangas air
Larutkan di dalam air
panas yang telah ditakar
Rendam lumpang porselen dan
alu dalam air panas, kemudian
keringkan lumpang dan alu
Masukkan massa I ke dalam
lumpang, lalu masukkan massa II
digerus konstan sampai terbentuk
massa krim
Massa krim terbentuk
Tambah minyak kelapa murni
(5%, 10%, 15%, 20%) sedikit
demi sedikit, digerus sampai
terbentuk krim yang homogen
Tambahkan 3 tetes parfum,
homogenkan sampai terbentuk
massa krim.
Tambahkan 3 tetes parfum,
homogenkan sampai terbentuk
massa krim.
Krim tanpa minyak kelapa
murni (blanko)
Krim minyak kelapa murni 5%,
10%, 15%, 20%
48
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2. Hasil identifikasi minyak kelapa murni (VCO)
49
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2. (Lanjutan)
50
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 3. Contoh surat pernyataan sukarelawan
SURAT PERNYATAAN PERSETUJUAN IKUT SERTA
DALAM PENELITIAN
Saya yang bertanda tangan di bawah ini
Nama lengkap :
Umur
:
Alamat
:
Telah mendapat penjelasan secukupnya bahwa punggung tangan saya akan
digunakan sebagai daerah yang akan diuji. Setelah mendapat penjelasan
secukupnya tentang manfaat penelitian ini maka saya menyatakan SETUJU untuk
ikut serta dalam penelitian RAHMADIAH FITRI dengan judul “FORMULASI
KRIM ANTI-AGING MENGANDUNG MINYAK KELAPA MURNI (Virgin
Coconut Oil)”,
sebagai usaha untuk mengetahui apakah sediaan krim yang
dihasilkan mampu memberikan efek anti penuaan. Saya menyatakan sukarela dan
bersedia untuk mengikuti prosedur penelitian yang telah ditetapkan.
Persetujuan ini saya buat dengan penuh kesadaran dan tanpa paksaan
dari pihak manapun. Demikian surat pernyataan ini dibuat untuk dapat
dipergunakan sebagaimana mestinya.
Medan,
Maret 2017
Sukarelawan
Nama lengkap
NIM
51
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 4. Gambar Minyak Kelapa Murni (VCO) dan krim Pond’s Age
miracle
A
B
Keterangan: A: Minyak Kelapa Murni (VCO)
B : Krim Ponds Age miracle
52
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 5. Gambar alat-alat penelitian
A
Q
B
Q
C
Q
D
Q
Keterangan: A: Neraca analitis (Dickson)
B: pH meter (Milwaukee)
C: Moisture checker (Aramo Huvis)
D: Skin analyzer (Aramo Huvis)
53
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 6. Gambar sediaan krim setelah dibuat dan setelah disimpan selama
90 hari dalam suhu kamar
F0
F1
F2
F3
F4
F3
F4
A
F0
F1
F2
B
Keterangan: A: Sediaan krim setelah dibuat
B: Sediaan krim setelah disimpan selama 90 hari pada suhu kamar
F0: Blanko (dasar krim tanpa minyak kelapa murni (VCO))
F1: Krim ekstrak minyak kelapa murni (VCO) 5%
F2: Krim ekstrak minyak kelapa murni (VCO) 10%
F3: Krim ekstrak minyak kelapa murni (VCO) 15%
F4: Krim ekstrak minyak kelapa murni (VCO) 20%
54
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 7. Gambar hasil uji homogenitas dan tipe emulsi sediaan krim
F0
F1
F2
F3
F4
A
F0
F1
F2
F3
F4
B
Keterangan: A: Hasil uji homogenitas
B: Hasil penentuan tipe emulsi
55
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. Contoh hasil pengukuran menggunakan alat skin analyzer pada
Punggung tangan sukarelawan
Hasil pengukuran kadar air (moisture)
Kondisi awal
Pemakaian minggu I
Pemakaian minggu II
Pemakaian minggu III
Pemakaian minggu IV
56
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. (Lanjutan)
Hasil pengukuran pori (pore)
Kondisi Awal
Pemakaian Minggu I
Pemakaian Minggu II
57
Universitas Sumatera Utara
Pemakaian Minggu III
Pemakaian Minggu IV
58
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. (Lanjutan)
Hasil pengukuran noda (spot)
Kondisi Awal
Pemakaian Minggu I
Pemakaian Minggu II
59
Universitas Sumatera Utara
Pemakaian Minggu III
Pemakaian Minggu IV
60
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. (Lanjutan)
Hasil pengukuran keriput (wrinkle)
Kondisi Awal
Pemakaian Minggu I
Pemakaian Minggu II
61
Universitas Sumatera Utara
Pemakaian Minggu III
Pemakaian Minggu IV
62
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. Data hasil uji statistik
Kadar air (moisture)
Tests of Normality
Formula
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Df
Shapiro-Wilk
Sig.
Statistic
df
Sig.
Blanko
,175
3
.
1,000
3
1,000
5%
,175
3
.
1,000
3
1,000
10%
,385
3
.
,750
3
,000
15%
,175
3
.
1,000
3
1,000
20%
,175
3
.
1,000
3
1,000
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,175
3
.
1,000
3
1,000
5%
,175
3
.
1,000
3
1,000
10%
,175
3
.
1,000
3
1,000
15%
,253
3
.
,964
3
,637
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,175
3
.
1,000
3
1,000
Blanko
,175
3
.
1,000
3
1,000
5%
,253
3
.
,964
3
,637
10%
,385
3
.
,750
3
,000
15%
,175
3
.
1,000
3
1,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,175
3
.
1,000
3
1,000
Blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,385
3
.
,750
3
,000
10%
,253
3
.
,964
3
,637
15%
,175
3
.
1,000
3
1,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,175
3
.
1,000
3
1,000
5%
,175
3
.
1,000
3
1,000
10%
,175
3
.
1,000
3
1,000
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
a. Lilliefors Significance Correction
63
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Kruskal wallis Test
kondisi awal
Chi-Square
minggu 2
minggu 3
minggu 4
7,267
9,571
9,487
11,333
13,724
5
5
5
5
5
,201
,088
,091
,045
,017
minggu 2
minggu 3
Df
Asymp. Sig.
minggu 1
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: formula
Mann whitney
Blanko – krim 5%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 4
4,500
2,000
2,000
,000
,000
10,500
8,000
8,000
6,000
6,000
,000
-1,124
-1,124
-2,023
-1,964
1,000
,261
,261
,043
,050
b
b
b
b
1,000
,400
,400
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 10%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,500
,000
,000
,000
,000
6,500
6,000
6,000
6,000
6,000
-1,798
-1,964
-1,993
-1,993
-1,964
,072
,050
,046
,046
,050
b
b
b
b
,100
,100
,100
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 15%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,000
,500
,000
,000
,000
Wilcoxon W
8,000
6,500
6,000
6,000
6,000
-1,124
-1,771
-1,964
-1,993
-1,993
,261
,077
,050
,046
,046
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,100
,100
,100
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
64
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Blanko – krim 20%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
4,500
,500
,000
,000
,000
10,500
6,500
6,000
6,000
6,000
,000
-1,798
-1,993
-2,023
-1,993
1,000
,072
,046
,043
,046
b
b
b
b
1,000
,100
,100
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,500
,500
,000
,000
,000
Wilcoxon W
8,500
6,500
6,000
6,000
6,000
Z
-,943
-1,771
-1,964
-2,023
-1,993
,346
,077
,050
,043
,046
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,100
,100
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 10%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,500
,500
1,000
1,000
,500
6,500
6,500
7,000
7,000
6,500
-1,798
-1,771
-1,550
-1,550
-1,771
,072
,077
,121
,121
,077
b
b
b
b
,100
,100
,200
,200
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 15%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,000
1,500
1,500
,500
,000
Wilcoxon W
8,000
7,500
7,500
6,500
6,000
-1,124
-1,328
-1,328
-1,798
-1,993
,261
,184
,184
,072
,046
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,200
,200
,100
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
65
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 5% - krim 20%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
4,500
2,500
2,000
,500
,000
10,500
8,500
8,000
6,500
6,000
,000
-,943
-1,159
-1,826
-1,993
1,000
,346
,246
,068
,046
b
b
b
b
1,000
,400
,400
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,500
2,000
1,500
1,000
1,000
Wilcoxon W
8,500
8,000
7,500
7,000
7,000
Z
-,943
-1,124
-1,328
-1,650
-1,623
,346
,261
,184
,099
,105
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,400
,200
,200
,200
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 15%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,500
4,000
3,500
4,000
3,500
Wilcoxon W
8,500
10,000
9,500
10,000
9,500
Z
-,943
-,225
-,471
-,225
-,471
,346
,822
,637
,822
,637
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
1,000
,700
1,000
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 20%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
,500
1,000
2,500
4,000
2,500
6,500
7,000
8,500
10,000
8,500
-1,798
-1,623
-,913
-,232
-,943
,072
,105
,361
,817
,346
b
b
b
b
,100
,200
,400
1,000
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties
66
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 10% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
1,000
2,000
3,500
3,500
2,500
Wilcoxon W
7,000
8,000
9,500
9,500
8,500
-1,650
-1,124
-,471
-,449
-,943
,099
,261
,637
,653
,346
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,200
,400
,700
,700
,400
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,000
2,500
3,500
3,500
3,000
Wilcoxon W
8,000
8,500
9,500
9,500
9,000
-1,124
-,899
-,471
-,471
-,745
,261
,369
,637
,637
,456
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,400
,700
,700
,700
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
3,500
3,000
4,500
2,500
1,000
Wilcoxon W
9,500
9,000
10,500
8,500
7,000
Z
-,471
-,674
,000
-,943
-1,650
,637
,500
1,000
,346
,099
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
1,000
,400
,200
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 20% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,500
3,500
3,500
3,000
,500
Wilcoxon W
8,500
9,500
9,500
9,000
6,500
Z
-,943
-,471
-,471
-,745
-1,826
,346
,637
,637
,456
,068
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
,700
,700
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
67
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Pori (Pore)
Tests of Normality
a
formula
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
kondisi awal
minggu I
minggu II
minggu III
minggu IV
df
Shapiro-Wilk
Sig.
Statistic
df
Sig.
blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,292
3
.
,923
3
,463
10%
,285
3
.
,932
3
,497
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,253
3
.
,964
3
,637
blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,292
3
.
,923
3
,463
10%
,285
3
.
,932
3
,497
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,253
3
.
,964
3
,637
blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,385
3
.
,750
3
,000
10%
,285
3
.
,932
3
,497
15%
,253
3
.
,964
3
,637
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,175
3
.
1,000
3
1,000
blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,292
3
.
,923
3
,463
10%
,265
3
.
,953
3
,583
15%
,175
3
.
1,000
3
1,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,292
3
.
,923
3
,463
10%
,285
3
.
,932
3
,497
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,219
3
.
,987
3
,780
pembanding
,314
3
.
,893
3
,363
a. Lilliefors Significance Correction
68
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Kruskal Wallis Test
kondisi awal
Chi-Square
minggu II
minggu III
minggu IV
2,946
1,240
1,881
2,755
8,029
5
5
5
5
5
,708
,941
,865
,738
,042
minggu II
minggu III
Df
Asymp. Sig.
minggu I
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: formula
Mann whitney
Blanko – krim 5%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu IV
4,000
4,000
3,000
3,000
,000
10,000
10,000
9,000
9,000
9,000
-,232
-,232
-,674
-,664
-,664
,817
,817
,500
,507
,050
b
b
b
b
1,000
1,000
,700
,700
minggu II
minggu III
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 10%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu IV
4,000
4,000
4,000
3,000
,000
10,000
10,000
10,000
9,000
9,000
-,232
-,232
-,221
-,696
-,696
,817
,817
,825
,487
,048
b
b
b
b
1,000
1,000
1,000
,700
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 15%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a.
Grouping Variable: formula
b.
Not corrected for ties.
minggu I
minggu II
minggu III
minggu IV
4,000
4,000
3,000
3,000
,000
10,000
10,000
9,000
9,000
9,000
-,258
-,258
-,664
-,664
-,674
,796
,796
,507
,507
,050
b
b
b
b
1,000
1,000
,700
,700
,700
b
69
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Blanko – krim 20%
kondisi awal
minggu I
minggu II
minggu III
minggu IV
Mann-Whitney U
2,000
3,000
3,000
3,000
,000
Wilcoxon W
8,000
9,000
9,000
9,000
7,000
-1,291
-,674
-,674
-,674
-1,550
,197
,500
,500
,500
,012
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
,700
,700
minggu II
minggu III
,200
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu IV
4,000
4,000
3,000
3,000
,000
10,000
10,000
9,000
9,000
8,500
-,221
-,221
-,664
-,674
-,899
,825
,825
,507
,500
,036
b
b
b
b
1,000
1,000
,700
,700
minggu II
minggu III
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 10%
kondisi awal
minggu I
minggu IV
Mann-Whitney U
3,500
3,500
3,500
4,000
4,000
Wilcoxon W
9,500
9,500
9,500
10,000
10,000
Z
-,443
-,443
-,449
-,218
-,218
,658
,658
,653
,827
,827
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,700
1,000
minggu II
minggu III
1,000
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 15%
kondisi awal
minggu I
minggu IV
Mann-Whitney U
2,500
3,500
4,000
4,000
2,500
Wilcoxon W
8,500
9,500
10,000
10,000
8,500
Z
-,943
-,471
-,221
-,225
-,943
,346
,637
,825
,822
,346
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
1,000
1,000
,400
b
70
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 5% - krim 20%
kondisi awal
minggu I
minggu II
minggu III
minggu IV
Mann-Whitney U
1,000
3,500
4,000
3,500
,500
Wilcoxon W
7,000
9,500
10,000
9,500
6,500
-1,623
-,449
-,236
-,449
-1,771
,105
,653
,814
,653
,077
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,200
,700
1,000
,700
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - pembanding
kondisi awal
minggu I
minggu II
minggu III
minggu IV
Mann-Whitney U
2,000
2,000
2,500
3,000
2,500
Wilcoxon W
8,000
8,000
8,500
9,000
8,500
-1,091
-1,091
-,899
-,664
-,886
,275
,275
,369
,507
,376
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,400
,400
,700
minggu II
minggu III
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 15%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu IV
4,000
4,000
3,000
3,000
3,000
10,000
10,000
9,000
9,000
9,000
-,232
-,232
-,655
-,655
-,664
,817
,817
,513
,513
,507
b
b
b
b
1,000
1,000
,700
,700
minggu II
minggu III
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 20%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu IV
4,000
3,000
3,000
3,000
2,500
10,000
9,000
9,000
9,000
8,500
-,232
-,664
-,664
-,664
-,886
,817
,507
,507
,507
,376
b
b
b
b
1,000
,700
,700
,700
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
71
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 10% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu II
minggu III
minggu IV
4,000
4,000
3,500
4,000
3,000
10,000
10,000
9,500
10,000
9,000
-,218
-,218
-,443
-,232
-,655
,827
,827
,658
,817
,513
b
b
b
b
1,000
1,000
,700
1,000
minggu II
minggu III
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - krim 20%
kondisi awal
minggu I
minggu IV
Mann-Whitney U
2,000
3,000
3,000
2,500
1,000
Wilcoxon W
8,000
9,000
9,000
8,500
7,000
-1,291
-,674
-,696
-,943
-1,623
,197
,500
,487
,346
,105
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
,700
,400
minggu II
minggu III
,200
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu I
minggu IV
4,000
4,000
2,000
,500
4,000
10,000
10,000
8,000
6,500
10,000
-,221
-,221
-1,124
-1,798
-,232
,825
,825
,261
,072
,817
b
b
b
b
1,000
1,000
,400
,100
minggu II
minggu III
1,000
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 20% - pembanding
kondisi awal
minggu I
minggu IV
Mann-Whitney U
2,500
3,000
3,000
1,000
1,500
Wilcoxon W
8,500
9,000
9,000
7,000
7,500
Z
-,899
-,696
-,696
-1,650
-1,328
,369
,487
,487
,099
,184
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
,700
,200
,200
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
72
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Noda (spot)
Tests of Normality
Formula
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
df
Shapiro-Wilk
Sig.
Statistic
df
Sig.
Blanko
,219
3
.
,987
3
,780
5%
,292
3
.
,923
3
,463
10%
,219
3
.
,987
3
,780
15%
,219
3
.
,987
3
,780
20%
,385
3
.
,750
3
,000
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,219
3
.
,987
3
,780
5%
,253
3
.
,964
3
,637
10%
,219
3
.
,987
3
,780
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,292
3
.
,923
3
,463
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,219
3
.
,987
3
,780
5%
,276
3
.
,942
3
,537
10%
,219
3
.
,987
3
,780
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,337
3
.
,855
3
,253
pembanding
,253
3
.
,964
3
,637
Blanko
,219
3
.
,987
3
,780
5%
,276
3
.
,942
3
,537
10%
,219
3
.
,987
3
,780
15%
,314
3
.
,893
3
,363
20%
,328
3
.
,871
3
,298
pembanding
,253
3
.
,964
3
,637
Blanko
,314
3
.
,893
3
,363
5%
,253
3
.
,964
3
,637
10%
,219
3
.
,987
3
,780
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,343
3
.
,842
3
,220
pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
a. Lilliefors Significance Correction
73
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Kruskal Wallis Test
kondisi awal
Chi-Square
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
12,873
10,922
10,180
7,697
14,084
5
5
5
5
5
,250
,053
,070
,174
,015
minggu 2
minggu 3
df
Asymp. Sig.
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: formula
Mann whitney
Blanko – krim 5%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 4
4,000
4,500
4,000
3,000
,000
10,000
10,500
10,000
9,000
8,500
-,225
,000
-,218
-,674
-,886
,822
1,000
,827
,500
,047
b
b
b
b
1,000
1,000
1,000
,700
,400
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 10%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,000
,000
,000
3,000
,000
6,000
6,000
6,000
9,000
6,000
-1,964
-1,964
-1,964
-,655
-1,964
,050
,050
,050
,513
,050
b
b
b
b
,100
,100
,100
,700
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 15%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
1,500
3,500
1,500
,000
,000
Wilcoxon W
7,500
9,500
7,500
6,000
6,000
-1,328
-,449
-1,348
-1,964
-1,993
,184
,653
,178
,050
,046
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,200
,700
,200
,100
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
74
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Blanko – krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
1,000
2,500
,500
,000
,000
Wilcoxon W
7,000
8,500
6,500
6,000
6,000
-1,623
-,886
-1,771
-1,964
-1,964
,105
,376
,077
,050
,050
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,200
,400
,100
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,000
2,000
1,500
,000
,000
6,000
8,000
7,500
6,000
6,000
-1,993
-1,159
-1,328
-1,964
-1,993
,046
,246
,184
,050
,046
b
b
b
b
,100
,400
,200
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 10%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,000
,000
,000
3,000
,000
6,000
6,000
6,000
9,000
6,000
-1,964
-1,964
-1,964
-,655
-1,964
,050
,050
,050
,513
,050
b
b
b
b
,100
,100
,100
,700
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 15%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,500
3,500
2,000
,500
,000
Wilcoxon W
8,500
9,500
8,000
6,500
6,000
Z
-,886
-,449
-1,107
-1,771
-1,993
,376
,653
,268
,077
,046
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
,400
,100
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
75
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 5% - krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
2,500
2,500
1,500
,000
,000
Wilcoxon W
8,500
8,500
7,500
6,000
6,000
Z
-,899
-,886
-1,328
-1,964
-1,964
,369
,376
,184
,050
,050
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,400
,200
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,500
3,000
2,500
1,000
,000
6,500
9,000
8,500
7,000
6,000
-1,798
-,664
-,886
-1,528
-1,993
,072
,507
,376
,127
,046
b
b
b
b
,100
,700
,400
,200
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 15%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,000
,000
,000
3,000
3,000
6,000
6,000
6,000
9,000
9,000
-1,964
-1,993
-1,993
-,655
-,664
,050
,046
,046
,513
,507
b
b
b
b
,100
,100
,100
,700
,700
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 20%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,000
,000
1,000
3,500
2,000
6,000
6,000
7,000
9,500
8,000
-1,993
-1,964
-1,528
-,443
-1,091
,046
,050
,127
,658
,275
b
b
b
b
,100
,100
,200
,700
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
76
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 10% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
,000
,000
,000
3,000
3,000
6,000
6,000
6,000
9,000
9,000
-1,993
-1,993
-1,964
-,655
-,664
,046
,046
,050
,513
,507
b
b
b
b
,100
,100
,100
,700
,700
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
3,500
,500
4,000
2,000
,000
Wilcoxon W
9,500
6,500
10,000
8,000
6,000
Z
-,471
-1,798
-,221
-1,124
-1,993
,637
,072
,825
,261
,046
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,100
1,000
,400
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,500
1,000
4,000
3,500
1,000
6,500
7,000
10,000
9,500
7,000
-1,798
-1,650
-,232
-,443
-1,650
,072
,099
,817
,658
,099
b
b
b
b
,100
,200
1,000
,700
,200
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 20% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
,500
,000
2,500
3,500
,500
6,500
6,000
8,500
9,500
6,500
-1,826
-1,993
-,886
-,443
-1,798
,068
,046
,376
,658
,072
b
b
b
b
,100
,100
,400
,700
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
77
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Keriput (wrinkle)
Tests of Normality
a
Formula
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
df
Shapiro-Wilk
Sig.
Statistic
df
Sig.
Blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,337
3
.
,855
3
,253
10%
,253
3
.
,964
3
,637
15%
,385
3
.
,750
3
,000
20%
,385
3
.
,750
3
,000
Pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,337
3
.
,855
3
,253
10%
,253
3
.
,964
3
,637
15%
,175
3
.
1,000
3
1,000
20%
,253
3
.
,964
3
,637
Pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,328
3
.
,871
3
,298
10%
,219
3
.
,987
3
,780
15%
,253
3
.
,964
3
,637
20%
,219
3
.
,987
3
,780
Pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,385
3
.
,750
3
,000
5%
,337
3
.
,855
3
,253
10%
,385
3
.
,750
3
,000
15%
,253
3
.
,964
3
,637
20%
,385
3
.
,750
3
,000
Pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
Blanko
,175
3
.
1,000
3
1,000
5%
,385
3
.
,750
3
,000
10%
,253
3
.
,964
3
,637
15%
,292
3
.
,923
3
,463
20%
,385
3
.
,750
3
,000
Pembanding
,385
3
.
,750
3
,000
a. Lilliefors Significance Correction
78
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Kruskal walis Test
a,b
Test Statistics
kondisi awal
Chi-Square
minggu 2
minggu 3
minggu 4
1,349
1,089
2,659
12,135
16,027
5
5
5
5
5
,930
,955
,752
,030
,014
minggu 2
minggu 3
df
Asymp. Sig.
minggu 1
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: formula
Mann whitney
Blanko – krim 5%
kondisi awal
minggu 1
minggu 4
Mann-Whitney U
3,000
3,000
3,000
3,500
,000
Wilcoxon W
9,000
9,000
9,000
9,500
10,000
Z
-,664
-,664
-,664
-,449
-,232
,507
,507
,507
,653
,047
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,700
,700
1,000
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko - krim 10%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
3,500
3,500
3,000
3,000
,000
Wilcoxon W
9,500
9,500
9,000
9,000
8,500
Z
-,449
-,449
-,664
-,674
-,886
,653
,653
,507
,500
,036
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,700
,700
,400
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko – krim 15%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
4,000
3,500
1,000
1,000
,500
10,000
9,500
7,000
7,000
6,500
-,236
-,449
-1,623
-1,623
-1,771
,814
,653
,105
,105
,057
b
b
b
b
1,000
,700
,200
,200
,100
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
79
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Blanko – krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
2,000
3,500
3,000
3,000
,000
Wilcoxon W
8,000
9,500
9,000
9,000
6,000
-1,291
-,471
-,664
-,674
-1,993
,197
,637
,507
,500
,046
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
,700
,700
,700
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Blanko - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
2,000
4,500
2,000
,000
,000
Wilcoxon W
8,000
10,500
8,000
6,000
6,000
-1,291
,000
-1,291
-2,023
-1,993
,197
1,000
,197
,043
,046
b
b
b
b
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,400
1,000
,400
,100
,100
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 10%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
4,500
4,500
3,000
4,500
3,500
10,500
10,500
9,000
10,500
9,500
,000
,000
-,674
,000
-,471
1,000
1,000
,500
1,000
,637
b
b
b
b
1,000
1,000
,700
1,000
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - krim 15%
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
4,500
3,000
2,500
3,000
2,500
10,500
9,000
8,500
9,000
8,500
,000
-,655
-,886
-,655
-,899
1,000
,513
,376
,513
,369
b
b
b
b
1,000
,700
,400
,700
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
80
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 5% - krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
3,500
3,500
3,000
4,500
2,000
Wilcoxon W
9,500
9,500
9,000
10,500
8,000
Z
-,449
-,443
-,674
,000
-1,179
,653
,658
,500
1,000
,239
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,700
1,000
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 5% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
3,500
3,000
3,000
3,000
2,500
Wilcoxon W
9,500
9,000
9,000
9,000
8,500
Z
-,449
-,664
-,664
-,664
-,913
,653
,507
,507
,507
,361
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,700
,700
,400
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 15%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
Mann-Whitney U
3,500
4,000
4,000
4,000
3,500
Wilcoxon W
9,500
10,000
10,000
10,000
9,500
Z
-,471
-,225
-,225
-,232
-,443
,637
,822
,822
,817
,658
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
1,000
1,000
1,000
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 10% - krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
3,000
3,500
4,500
4,500
2,500
Wilcoxon W
9,000
9,500
10,500
10,500
8,500
Z
-,664
-,443
,000
,000
-,943
,507
,658
1,000
1,000
,346
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
1,000
1,000
,400
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
81
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. (Lanjutan)
Krim 10% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
3,000
3,500
3,500
4,000
3,500
Wilcoxon W
9,000
9,500
9,500
10,000
9,500
Z
-,664
-,449
-,449
-,236
-,471
,507
,653
,653
,814
,637
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,700
1,000
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - krim 20%
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
3,000
2,500
4,000
4,000
3,000
Wilcoxon W
9,000
8,500
10,000
10,000
9,000
Z
-,674
-,886
-,225
-,232
-,696
,500
,376
,822
,817
,487
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,400
1,000
1,000
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 15% - pembanding
kondisi awal
minggu 1
minggu 2
minggu 3
minggu 4
Mann-Whitney U
3,000
3,500
2,500
3,500
4,500
Wilcoxon W
9,000
9,500
8,500
9,500
10,500
Z
-,674
-,449
-,943
-,471
,000
,500
,653
,346
,637
1,000
b
b
b
b
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
,700
,700
,400
,700
1,000
minggu 3
minggu 4
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
Krim 20% - pembanding
kondisi awal
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
minggu 1
minggu 2
4,500
3,500
3,500
4,000
3,000
10,500
9,500
9,500
10,000
9,000
,000
-,471
-,449
-,236
-,745
1,000
,637
,653
,814
,456
b
b
b
b
1,000
,700
,700
1,000
,700
b
a. Grouping Variable: formula
b. Not corrected for ties.
82
Universitas Sumatera Utara