FORMULASI DAN EVALUASI FISIK FAST DISSOLVING Formulasi dan Evaluasi Fisik Fast Dissolving Tablet Aloe vera (Aloe barbadensis Miller).

i

FORMULASI DAN EVALUASI FISIK FAST DISSOLVING
TABLET ALOE VERA (Aloe barbadensis Miller )

SKRIPSI

Oleh:

RANI UTAMI WIDYANINGRUM
K 100110020

FAKULTAS FARMASI
UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH SURAKARTA
SURAKARTA
2015

1

FORMULASI DAN EVALUASI FISIK FAST DISSOLVING
TABLET ALOE VERA (Aloe barbadensis Miller)


SKRIPSI
Diajukan untuk memenuhi salah satu syarat mencapai
derajat Sarjana Farmasi (S. Farm) pada Fakultas Farmasi
Universitas Muhammadiyah Surakarta
di Surakarta

Oleh:
RANI UTAMI WIDYANINGRUM
K 100110020

FAKULTAS FARMASI
UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH SURAKARTA
SURAKARTA
2015

i

2


3

4

KATA PENGANTAR

Alhamdulillahirobbil’alamin, puji syukur kehadirat Allah SAW yang telah
melimpahkan segala rahmat dan hidayah-Nya kepada penulis, hanya dengan
kehendak-Nya

penulis

mampu

menyelesaikan

skripsi

yang


berjudul

“FORMULASI DAN EVALUASI FISIK FAST DISSOLVING TABLET
ALOE VERA (Aloe barbadensis Miller)”. Tak lupa solawat serta salam penulis
panjatkan kepada Nabi Muhammad SAW, sebagai rahmatan lil alamin.
Penulis menyadari bahwa penyusunan skripsi ini tidak akan berjalan lancar
tanpa adanya bantuan, dukungan dan bimbingan dari berbagai pihak. Maka,
dengan keikhlasan hati dan rasa hormat penulis mengucapkan terima kasih
kepada:
1. Aziz Saifudin Ph.D., Apt. Selaku dekan Fakultas Farmasi Universitas
Muhammadiyah Surakarta.
2. Anita Sukmawati, Ph.D., Apt. selaku dosen pembimbing.
3. Suprapto M.Sc., Apt. dan Rima Munawaroh M.Sc., Apt. selaku penguji skripsi.
4. Keluarga yang telah mendoakan dan mendukung kelancaran dalam penyusunan
naskah skripsi ini.
5. Alifah A. dan Rafa E.R selaku teman sekelompok skripsi.
6. Seluruh pihak yang telah membantu penulis menyelesaikan penelitian dan
laporan penelitian ini.
Penulis menyadari bahwa laporan hasil penelitian ini masih memiliki
banyak kekurangan. Oleh karena itu, saran serta kritik yang membangun sangat

penulis harapkan.
Semoga penelitian ini dapat bermanfaat bagi perkembangan ilmu
pengetahuan khususnya dalam ilmu kefarmasian.
Surakarta, 11 Mei 2015

Penulis
iv

5

DAFTAR ISI
Halaman 
HALAMAN JUDUL ..................................................................................................... i
PENGESAHAN SKRIPSI ............................................................................................ ii 
DEKLARASI ............................................................................................................... iii 
KATA PENGANTAR ................................................................................................. iv 
DAFTAR ISI ................................................................................................................. v 
DAFTAR GAMBAR .................................................................................................. vii 
DAFTAR TABEL ...................................................................................................... viii 
DAFTAR SINGKATAN ............................................................................................. ix

INTISARI ..................................................................................................................... x
BAB I. PENDAHULUAN ............................................................................................ 1 
A. Latar Belakang Masalah ............................................................................... 1 
B.  Perumusan Masalah ...................................................................................... 2 
C.  Tujuan Penelitian .......................................................................................... 2 
D. Tinjauan Pustaka........................................................................................... 2 
1.  Aloe vera .................................................................................................. 2 
2.  Fast Dissolving Tablet ............................................................................. 3 
3.  Deskripsi bahan........................................................................................ 4 
4.  Evaluasi Fisik Fast Dissolving Tablet ..................................................... 6 
E.  Landasan Teori ............................................................................................. 7 
F.  Hipotesis ....................................................................................................... 7 
BAB II. METODE PENELITIAN ................................................................................ 8 
A. Kategori dan Rancangan Penelitian .............................................................. 8 
1.  Jenis Penelitian ........................................................................................ 8 
2.Variabel Penelitian dan Definisi Operasionalnya ...................................... 8 
a.Variabel bebas ...................................................................................... 8 
b.Variabel tergantung .............................................................................. 8 
c.Variabel terkontrol ............................................................................... 8 
B.  Alat Dan Bahan ............................................................................................ 8 

C.  Tempat Penelitian ......................................................................................... 9 
D. Jalannya Penelitian ....................................................................................... 9 
1.  Cara memperoleh Freeze Dried Aloe vera .............................................. 9 
v

6

2.  Penyiapan bahan ...................................................................................... 9 
3.  Formula .................................................................................................... 9 
4.  Cara Kerja ................................................................................................ 9 
5.  Uji sifat fisik fast dissolving tablet Aloe vera: ...................................... 10 
E.  Analisis Data............................................................................................... 12 
BAB III. HASIL DAN PEMBAHASAN ................................................................... 13 
A. Freeze Drying Lidah Buaya........................................................................ 13 
B.  Uji Sifat Alir ............................................................................................... 13
C. Uji Evaluasi Fisik ....................................................................................... 14
1.  Organoleptis ........................................................................................... 14 
2. Uji keseragaman bobot ........................................................................... 14
3. Uji kekerasan tablet ................................................................................ 16
4. Uji kerapuhan tablet................................................................................ 17

5. Uji waktu hancur tablet........................................................................... 18
BAB IV. KESIMPULAN DAN SARAN ................................................................... 21 
A. Kesimpulan ................................................................................................. 21 
B.  Saran ........................................................................................................... 21 
DAFTAR PUSTAKA ................................................................................................. 23 
LAMPIRAN ............................................................................................................... 25

vi

7

DAFTAR GAMBAR
Halaman
Gambar 1. Freeze dried Aloe vera ................................................................ 13
Gambar 2. Grafik hasil uji kekerasan tablet .................................................. 16
Gambar 3. Grafik hasil uji kerapuhan tablet ................................................. 17
Gambar 4. Hasil uji waktu hancur tablet ....................................................... 19

vii


8

DAFTAR TABEL

Tabel 1.

Halaman
Daftar formula FDT yang digunakan ..............................................9

Tabel 2.

Hubungan sudut diam dengan tipe aliran ........................................10

Tabel 3.

Penyimpangan Berat Tablet Menurut FI III ....................................11

Tabel 4.

Hasil Uji Keseragaman Bobot Formula I .........................................14


Tabel 5.

Hasil Uji Keseragaman Bobot Formula I ........................................15

Tabel 6.

Hasil Uji Keseragaman Bobot Formula II ......................................15

viii

9

DAFTAR SINGKATAN

°C

: derajat Celcius

ANOVA


: Analysis of Variance

cm

: centi meter

FDT

: fast dissolving tablet

g

: gram

kn

: kilo Newton

MCC


: microcrystalin cellulosa

Mg. Stearat

: magnesium stearat

mg

: mili gram

mL

: mili liter

mm

: mili meter

rpm

: rotary per minute

SD

: standar deviasi

ix

10

INTISARI
Aloe vera dikenal memiliki banyak khasiat, salah satunya adalah sebagai
antiinflamasi. Pada penelitian ini Aloe vera dibuat dalam sediaan fast dissolving
tablet. Fast dissolving tablet ketika diletakkan dalam mulut langsung melarut dan
melepaskan obatnya. Penelitian ini bertujuan untuk mengetahui pengaruh jumlah
mikrokristalin selulosa (MCC) sebagai superdisintegran terhadap waktu hancur
fast dissolving tablet (FDT) Aloe vera.
Aloe vera kering dibuat dengan metode pengeringan beku (freeze drying)
pada suhu ± -50 oC. Fast dissolving tablet Aloe vera dibuat dalam 3 formula
dengan disintegran mikrokristalin selulosa dalam jumlah yang bervariasi yaitu
berturut-turut 25 mg, 50 mg, dan 100 mg per tablet. Tablet dibuat dengan metode
granulasi basah dan digunakan air sebagai bahan pembasahnya. Uji evaluasi fisik
yang dilakukan meliputi: uji organoleptis, uji keseragaman bobot, uji kekerasan,
uji kerapuhan dan uji waktu hancur tablet. Uji statistik One Way ANOVA dan tTest dipilih untuk menganalisi hasil uji evaluasi fisik FDT.
Hasil menunjukkan jumlah mikrokristalin selulosa mempengaruhi
kecepatan disintegrasi FDT Aloe vera, tetapi perbedaan kecepatan disintegrasi
antar formula tidak signifikan seperti yang ditunjukkan pada formula II dan III.
Metode granulasi basah mempengaruhi juga kerapuhan dan kekerasan FDT,
sehingga tidak memenuhi syarat teoritis yaitu 0,8% kerapuhan dan 2,56 kg/cm2
untuk kekerasan FDT.
Kata kunci: Aloe vera, fast dissolving tablet, uji evaluasi fisik.

 

x

Dokumen yang terkait

FORMULASI SEDIAAN SKIN CREAM ALOE VERA (Aloe barbadensis): EVALUASI FISIK DAN Formulasi Sediaan Skin Cream Aloe Vera (Aloe Barbadensis): Evaluasi Fisik Dan Stabilitas Fisik Sediaan.

0 2 11

PENDAHULUAN Formulasi Sediaan Skin Cream Aloe Vera (Aloe Barbadensis): Evaluasi Fisik Dan Stabilitas Fisik Sediaan.

4 23 8

FORMULASI SEDIAAN Skin Cream ALOE VERA (Aloe barbadensis): EVALUASI FISIK DAN Formulasi Sediaan Skin Cream Aloe Vera (Aloe Barbadensis): Evaluasi Fisik Dan Stabilitas Fisik Sediaan.

0 6 16

FORMULASI DAN EVALUASI FISIK FAST DISSOLVING TABLET Formulasi dan Evaluasi Fisik Fast Dissolving Tablet Aloe vera (Aloe barbadensis Miller).

1 12 11

PENDAHULUAN Formulasi dan Evaluasi Fisik Fast Dissolving Tablet Aloe vera (Aloe barbadensis Miller).

0 7 7

OPTIMASI FORMULA SEDIAAN FAST DISSOLVING TABLET LIDAH BUAYA ( Aloe vera (L.) Webb.) DENGAN BAHAN OPTIMASI FORMULA SEDIAAN FAST DISSOLVING TABLET LIDAH BUAYA ( Aloe vera (L.) Webb.) DENGAN BAHAN PENGHANCUR CROSPOVIDONE DAN BAHAN PENGISI SORBITOL.

0 0 16

PENDAHULUAN OPTIMASI FORMULA SEDIAAN FAST DISSOLVING TABLET LIDAH BUAYA ( Aloe vera (L.) Webb.) DENGAN BAHAN PENGHANCUR CROSPOVIDONE DAN BAHAN PENGISI SORBITOL.

1 9 22

OPTIMASI FORMULA SEDIAAN FAST DISSOLVING OPTIMASI FORMULA SEDIAAN FAST DISSOLVING TABLET LIDAH BUAYA ( Aloe vera (L.) Webb) DENGAN BAHAN PENGHANCUR SODIUM STARCH GLYCOLATE DAN BAHAN PENGISI SORBITOL.

1 2 17

OPTIMASI FORMULA SEDIAAN FAST DISSOLVING TABLET LIDAH BUAYA Aloe vera ( L.) Webb. DENGAN BAHAN OPTIMASI FORMULA SEDIAAN FAST DISSOLVING TABLET LIDAH BUAYA Aloe vera ( L.) Webb. DENGAN BAHAN PENGHANCUR SODIUM CROSCARMELLOSE DAN BAHAN PENGISI SORBITOL.

0 0 19

PENDAHULUAN OPTIMASI FORMULA SEDIAAN FAST DISSOLVING TABLET LIDAH BUAYA Aloe vera ( L.) Webb. DENGAN BAHAN PENGHANCUR SODIUM CROSCARMELLOSE DAN BAHAN PENGISI SORBITOL.

1 3 21