Papila eka Vayuda va le Egipta
BUKU YA 2 VAMAKABIYA
NHLAYO TINHLOKO-MHAKA34 Pitolemi a rhumela Nikanoro ku hlasela Yudasi (I Vamakabiya 3:38-41) ………………………………………………….. 218
26 Yasoni a hlasela Yerusalema ……………………………………………. 213
27 Antiyoko Epifani a hlasela Yerusalema (I Vamakabiya 1:20-63)
………………………………………………….. 213
28 Ta Yerusalema loko a hlaseriwa nakambe ………………………….. 214
29 Vayuda va xanisiwa hikwalaho ka ripfumelo ra vona ……………. 214
30 Xikwembu xi ba vanhu, xi tlhela xi va twela vusiwana …………. 214
31 Eliyazara a fela ripfumelo ra yena …………………………………….. 215
32 Wansati un'wana ni vana va yena va fela ripfumelo ra vona ….. 215
33 Yudasi Makabiya a sungula ku lwa (I Vamakabiya 3:1-26) ……………………………………………………. 217
35 Yudasi a twa ta makungu ya Nikanoro (I Vamakabiya 3:42-54) …………………………………………………. 218
24 Ta ku tengisiwa ka Menela ………………………………………………. 212
36 Yudasi a hlula Nikanoro …………………………………………………. 218
37 Yudasi a hlula Timotiya na Bakidi …………………………………… 219
38 Xikwembu xi ba Antiyoko (I Vamakabiya 6:1-7; II Vamakabiya 1:11-17)
………………….. 219
39 Antiyoko Epifani a khongela Xikwembu (I Vamakabiya 6:8-17) …………………………………………………... 220
40 Papila ra Antiyoko Epifani eka Vayuda ……………………………. 220
41 Ta ku hlawulekisiwa ka Tempele (I Vamakabiya 4:36-61) ………………………………………………… 221
42 Pitolemi Makroni a tidlaya ……………………………………………. 222
43 Yudasi Makabiya a hlula Vaedomu (I Vamakabiya 5:1-8) ……. 222
25 Ta swivono swa nyimpi …………………………………………………… 213
23 Ta ku dlawa ka Lisimako …………………………………………………. 212
TLUKA
10 Xiviko xa Mutsari ……………………………………………………………..208
01 Papila eka Vayuda va le Egipta …………………………………….. 205
02 Papila eka Aristobulo Ta rifu ra hosi Antiyoko Epifani ………………………………………… 205
03 Ndzilo wu herisa magandzelo ya Nehemiya …………………………. 206
04 Xikhongelo xa Nehemiya ………………………………………………….. 206
05 Hosi ya Vaperesi yi twa hi ta ndzilo …………………………………… 206
06 Yeremiya a tumbeta Ntsonga lowo Hlawuleka wa Xikwembu ….. 207
07 Ta Solomoni loko a khangula Tempele ……………………………….. 207
08 Yindlu ya Nehemiya ya vuhlayiselo bya tibuku …………………….. 207
09 Xirhambo xo tlangela nkhuvo wa ku hlawulekisiwa ka Tempele.207
11 Ta Oniya na Simoni loko va kanetana ………………………………….208
22 Ta ku biwa ka Androniko …………………………………………………. 212
12 Heliyodoro a rhumiwa eYerusalema …………………………………….208
13 Heliyodoro a kunguhata ku nghena eTempeleni …………………… 209
14 Xikwembu xi sirhelela Tempele ya xona ……………………………… 209
15 Oniya a khongelela Heliyodoro leswaku a hola …………………….. 209
16 Heliyodoro a dzunisa Xikwembu ……………………………………….. 210
17 Simoni a hehla Oniya ………………………………………………………. 210
18 Yasoni a nghenisa mikhuva ya Vagriki exikarhi ka Vayuda ……. 210
19 Hosi Antiyoko Epifani a fika eYerusalema ………………………….. 211
20 Menela a vekiwa Muprista lonkulu …………………………………….. 211
21 Ta ku dlawa ka Oniya ………………………………………………………. 211
44 Yudasi a hlula Timotiya ……………………………………………….. 223
45 Yudasi Makabiya a hlula Lisiya (I Vamakabiya 4:26-35)
8 kutani va hisa nyangwa ya Tempele ni ku dlaya vanhu
“Xikwembu a xi mi endlele leswinene, naswona a xi mi tsundzuxe ntwanano lowu xi wu endleke na Abrahama na Isaka na Yakobo, malandza ya xona layo tshembeka.
3 A
xi mi nyike hinkwenu torha ra ku xi gandzela, mi ta kota ku endla ku rhandza ka xona hi timbilu ta n'wina hinkwato ni mimoya ya n'wina hinkwayo.
4 A xi endle leswaku mi twisisa nawu ni swileriso swa xona, xi mi tisela ni ku rhula.
5 A xi yingise
swikhongelo swa n'wina ni ku mi rivalela swidyoho, naswona a xi mi hlayise enkarhini wa makhombo.
7
“Hi lembe ra 169, enkarhini wa ku fuma ka Demetriyo wa vumbirhi, hina Vayuda hi mi tsalerile hi ta nhlomulo lowukulu lowu wu hi weleke emalembeni ya kona, endzhaku ka loko Yasoni ni vanakulobye va tlhakerile etikweni lero hlawuleka ni ku hundzukela mfumo wa rona,
lava nga riki na nandzu. Endzhaku ka swona hi khongerile Xikwembu, kutani xi hi yingisile; hi xi humeserile magandzelo ni tinyiko ta swa le masin'wini, hi lumeka timboni eTempeleni ni ku xaxameta kona swinkwa swa magandzelo.
“Eka n'wina vamakwerhu Vayuda va le Egipta, hina Vayuda va le Yerusalema ni va le Yudiya hi ri: ‘Xewani! Ku rhula a ku ve na n'wina.’
9 Kutani sweswi
hi mi khongotela leswaku mi endla nkhuvo wa Mitsonga hi n'hweti ya Kislevhi ya lembe ra nan'waka ra 188.”
Papila eka Aristobulo Ta rifu ra hosi Antiyoko Epifani
10
“Eka wena Aristobulo, wa ndyangu wa vaprista lava totiweke hi mafurha ni mudyondzisi wa hosi Pitolemi, ni le ka n'wina Vayuda va le Egipta, hina Vayuda va le Yerusalema ni va le Yudiya, swin'we ni huvo ya vakulukumba va tiko na Yudasi, hi ri: ‘Xewani! Vutomi lebyinene a byi ve na n'wina.’
11
“Hi nkhensa Xikwembu hikuva xi hi ponisile emakhombyeni lamakulu ni ku yima na hina loko hi lwa na hosi Antiyoko Epifani.
12 Xi hlongorile lava a va lwa ni muti lowo hlawuleka.
2
1
……………………………………………….. 222
55 Vayuda va khongelela lava dlayiweke enyimpini ……………. 226
46 Lisiya a phahlelana mariyeta na Vayuda ………………………… 223
47 Papila ra Lisiya eka Vayuda …………………………………………. 223
48 Papila ra hosi eka Lisiya ……………………………………………… 223
49 Papila ya Varhoma eka Vayuda …………………………………….. 224
50 Ta ku dlayiwa ka Vayuda lava tshamaka emutini wa Yopa.. 224
51 Ku hlula ka Yudasi exifundzheni xa Giliyadi (I Vamakabiya 5:9-54) ………………………………………………… 224
52 Ta Yudasi loko a hlula mavuthu ya Timotiya (I Vamakabiya 5:37-44) ………………………………………………. 225
53 Yudasi a hlula valala van'wana …………………………………….. 225 Yudasi a hlula Gorgiya ……………………………………………….. 226
56 Ta Ku dlawa ka Menela ……………………………………………… 226
66 Marito ya ku hetelela ………………………………………………. 232 Papila eka Vayuda va le Egipta
57 Nyimpi ekusuhi ni muti wa Modeni …………………………….. 227
58 Antiyoko a endla xinakulobye na Vayuda (I Vamakabiya 6:48-63) …………………………………………….. 227
59 Alkimo a hehla Yudasi (I Vamakabiya 7:1-21) ……………….
228
60 Demetriyo a rhumela Nikanoro ku ya hlasela Yudasi …….. 228 …………………………………..
62 Razisi a fela tiko rakwe ……………………………………………. 229
63 Makungu ya tihanyi ya Nikanoro ………………………………. 230
64 Yudasi a lunghisela masocha ya yena ku ya lwa …………... 230
65 Ku hluriwa ka Nikanoro ni ku fa ka yena …………………... 231
6 Ha karhi ha mi khongelela hi ri kwala Yudiya.
13 Kuteloko Antiyoko Epifani a fikile etikweni ra Vaperesi ni
mavuthu lama a ma tikomba ma nga hluleki, va yayarheriwile etempeleni ya Nanaya, xikwembu xa xisati, hi vuxisi lebyi tirhisiweke hi vaprista va kona.
14 Antiyoko Epifani
ú tile etempeleni leyi kun'we ni vanghana va yena, leswaku a ta teka Nanaya a va nsati wa yena ni leswaku a ta kuma xuma xo tala xa tempele xo heleketa hlomisa, a famba na xona.
15 Loko vaprista va Nanaya va andlarile xuma xa kona, Antiyoko
Epifani a nghena etempeleni ni vavanuna va nga ri vangani ku xi teka. Xikan'we- kan'we vaprista va pfala tinyangwa ta tempele,
16 kutani va pfula rivanti ra xihundla
leri a ri ri ehenhla, va khandla hi maribye Antiyoko Epifani ni vavanuna lava a a ri na vona, va va dlaya; va va yayarhela ni ku tsema tinhloko ta vona, va ti cukumetela vanhu va le handle ka tempele.
17 Eka hinkwaswo, a ku dzunisiwe Xikwembu xa
hina lexi avanyiseke lavo homboloka.”
Ndzilo wu herisa magandzelo ya Nehemiya
18
“Swi fanerile ni ku lulama ku mi tivisa leswaku hi ta va ni nkhuvo wa ku hlawulekisiwa ka Tempele hi siku ra 25 ra n'hweti ya Kislevhi, leswaku na n'wina mi ta tlangela nkhuvo wa Mintsonga ku tsundzuka ni ku fundzha ndzilo lowu humeleleke loko Nehemiya loyi a akeke Tempele ni alitari a humesa magandzelo.
19 Loko vatata wa hina va ri karhi va yisiwa evuhlongeni etikweni ra
Vaperesi, vaprista vo tshembeka va nkarhi wolowo va okile ndzilo wa alitari, va wu tumbeta exihundleni ekheleni ro pfumala mati, leri va ri endleke leswaku ri nga tsakerile, Nehemiya, hi ku lerisiwa hi hosi ya Vaperesi, ú rhumile vatukulu va vaprista lava a va tumbetile ndzilo ku ya wu teka. Kutani loko va hi byela leswaku a va kumanga ndzilo, kambe va kumile mafurha, Nehemiya a va lerisa ku ma hakuta va ta na wona.
21 Kuteloko swo humesa ha swona magandzelo swi tisiwile, Nehemiya
a lerisa vaprista ku n'wan'wasela mafurha lawa ehenhla ka tihunyi ni leswi a swi tlhandlekeriwile ehenhla ka tona.
22 Endzhakunyana ka loko leswi swi endliwile,
dyambu leri a ri funengetiwile hi mapapa ri humelela. Xikan'we-kan'we ku pfurha langavi lerikulu etihunyini, ri hisa hinkwaswo leswi nga kona alitarini. Hinkwavo va hlamala.
23 Loko magandzelo ma ri karhi ma hisiwa, vaprista ni vanhu hinkwavo va
khongela. Yonatani a va rhangela exikhongelweni, kutani Nehemiya ni van'wana va hlavelela.
Xikhongelo xa Nehemiya
24
“Nehemiya ú khongerile hi ndlela leyi landzelaka, a ku: ‘We Hosi, Hosi Xikwembu, mutumbuluxi wa swilo hinkwaswo, wa xiximeka, u ni matimba, ni ku lulama, ni tintswalo. Wena u ri wexe u HOSI ya musa,
25 u HOSI ya hinkwaswo, ni ya ku
lulama, ni ya matimba ni ya minkarhi hinkwayo. Wena loyi a ponisaka Israele eku hombolokeni hinkwako, loyi a hlawuleke vatata wa hina a va tlhandleka mavoko:
26 Amukela gandzelo leri hi vito ra vanhu hinkwavo va Israele, kutani u va sirhelela ni ku va hlawulekisa.
27 Hlengeleta varikwerhu lava va hangalakeke,
ntshunxa lava va nga mahlonga exikarhi ka vamatiko, tsetselela lava va tshikiweke ni ku monyiwa, endla leswaku vamatiko va swi tiva leswaku wena u Xikwembu xa hina.
28 Xanisa vatikurisi ni vatinyungubyisi lava va hi tshikelelaka.
29 Veka vanhu
va wena etikweni lero hlawuleka, hilaha Muxe a v uleke hakona.’
Hosi ya Vaperesi yi twa hi ta ndzilo
30
31 Loko magandzelo ma hisiwile, Nehemiya “Kutani vaprista va yimbelela tinsimu.
a lerisa leswaku mafurha lama saleke ma cheriwa ehenhla ka maribye lamakulu.
32 Xikan'we-kan'we ku pfurha langavi lerikulu emaribyeni lawa, kambe ri timiwa hi langavi ro huma endzilweni lowu nga ehenhla ka alitari.
33
“Mahungu ya leswi swi humeleleke ma hangalakile hinkwako-kwako. Hosi ya Vaperesi yi twa leswaku mafurha ma kumiwile endhawini leyi vaprista a va tumbetile ndzilo kona, va nga si yisiwa evuhlongeni. Yi twa ni leswaku Nehemiya ni vanghana va yena va tirhisile mafurha lawa ku hisa magandzelo lama nga ehenhla ka alitari.
34 Loko hosi yi lavisisa mhaka leyi, yi kuma leswaku a wu ri ntiyiso, kutani yi biyelela ndhawu leyi yi va xivandla lexo hlawuleka.
35 Xivandla lexi xi hundzuka
ndhawu yo nghenisela hosi mali yo tala, leyi yi nga yi tirhisa ku nyika un'wana ni un'wana wa lava a yi va tsakela.
36 Nehemiya ni vanghana va yena va thya mafurha
lawa vito ra ‘Neftari’, leri vulaka ‘ku hlawulekisiwa’, kambe vanhu lavo tala va ma vitana ‘nafta’.
Yeremiya a tumbeta Ntsonga lowo Hlawuleka wa Xikwembu
1
“Ku tsariwile ebukwini ya matimu leswaku Yeremiya a a lerisile lava a va yisiwa evuhlongeni ku oka ndzilo alitarini ni ku wu tumbeta, hilaha swi vuriweke hakona.
2 Loko a va nyikile nawu wa Xikwembu, ú va lerisile leswaku va nga wu
rivali kumbe ku kanganyisiwa hi swifaniso leswi vatliweke swa nsuku ni silivhere ni swikhaviso swa swona.
3 Kutani a va khongotela leswaku va nga tshiki nawu wa Xikwembu ni siku ni rin'we.
4
“Ku tsariwile nakambe ebukwini ya matimu leswaku muprofeta Yeremiya, loko a kumile rito ra Xikwembu, ú lerisile leswaku Ntsonga lowo Hlawuleka na Areka ya ntwanano swi n'wi landzela entshaveni laha Muxe a nga khandziya kona ku vona tiko leri Xikwembu a xi ri tshembisile vanhu va xona.
5 Loko Yeremiya a fika
entshaveni a kuma bako, a tumbeta kona Ntsonga lowo Hlawuleka, na Areka ya ntwanano, ni alitari ya mirhi ya risuna. Kutani a pfala nyangwa ya bako, a yi lema.
6
“Van'wana va lava va n'wi landzeke, va khandziya kona va lava ku fungha ndlela, Loko Yeremiya a swi twa a va holovela a ku: ‘Ndhawu leyi a yi nga tiveki ku kondza Xikwembu xi hlengeleta vanhu va xona nakambe ni ku va tsetselela.
8 Enkarhini wolowo HOSI Xikwembu xi ta paluxa swilo leswi, kutani ku
kwetsima ka xona ku ta humelela epapeni, hilaha ku kombisiweke hakona eka Muxe ni hilaha Solomoni a kombeleke hakona leswaku Tempele yi khanguriwa hi ku dzuneka lokukulu.’ ”
Ta Solomoni loko a khangula Tempele
9
“Swi hlamuseriwile nakambe leswaku, hi vutlhari lebyi a a ri na byona, Solomoni ú humesile magandzelo yo hetisa ni ku khangula Tempele.
10 Tanihi leswi Muxe a
khongeriseke xiswona eka Xikwembu, na yena Salomoni a khongela, kutani ndzilo wu xika etilweni, wu hisa mangandzelo hinkwawo.
11 Muxe a a te: ‘Ma herisiwile,
12 Solomoni na yena a tlangela
hikuva mhamba yo susa swidyoho a yi dyiwanga.’ nkhuvo lowu masiku ya 8.
Yindlu ya Nehemiya ya vuhlayiselo bya tibuku
13
“Timhaka leti ti tsariwile ebukwini ya matimu ya tihosi ni le bukwini ya mintirho ya Nehemiya leyi tsariweke hi yena n'wini. Naswona Nehemiya ú akile yindlu ya vuhlayiselo bya tibuku ni ku hlengeleta tibuku ta tihosi ni ta vaprofeta, swin'we ni matsalwa ya Davhida ni mapapila ya tihosi hi tlhelo ra timhamba ta magandzelo.
14 Yudasi na yena ú hlengeletile tibuku hinkwato leti hangalasiweke hikwalaho ka nyimpi, kutani ti le mavokweni ya hina.
15 Loko mi ti lava, rhumani vanhu va ta ti amukela, va mi tisela tona.
Xirhambo xo tlangela nkhuvo wa ku hlawulekisiwa ka Tempele
16 “Sweswi hi le kusuhi ni ku tlangela nkhuvo wa ku hlawulekisiwa ka Tempele.
Hikokwalaho hi mi tsalela ku kombela leswaku na n'wina mi tlangela nkhuvo lowu.
17 I Xikwembu lexi poniseke vanhu va xona ni ku va tlherisela tiko ro
hlawuleka ra vona, ni vuhosi, ni vuprista, ni mintirho ya Tempele,
18 hilaha xi
tshembiseke hakona hi nawu wa xona. Kutani hi tshemba leswaku ku nga ri khale Xikwembu xi ta hi twela vusiwana, xi ta vuyisa eXivandleni xa xona lexo hlawuleka, hina hi hangalakeke ematlhelweni hinkwawo ya misava, hikuva xi hi ponisile eka makhombo lamakulu ni ku basisa xivandla lexi.”
Xiviko xa Mutsari
19 Yasoni wa Kirene ú tsarile tibuku ta 5 ta mintirho ya Yudasi Makabiya ni
vamakwavo, ni ta ku hlawulekisiwa ka Tempele, ni ta ku khanguriwa ka alitari.
20 Etibukwini leti a a hlamusela hi ta ku lwa ka Vayuda na Antiyoko Epifani
ni n'wana wa yena Antiyoko Yupatoro,
21 ni ta swivono swa le tilweni leswi
humeleleke eka lava va chivirikelaka Xiyuda. Hambiloko va nga ri vangani, Vayuda va tekile tiko hinkwaro ni ku hlongorisa mavuthu ya vamatiko.
22 Va tlhela va teka
Tempele yo tiveka swinene ematlhelweni hinkwawo ya misava ni ku ntshunxa Yerusalema, kutani va pfuxa milawu leyi a yi ri kusuhi no herisiwa. Va swi kotile ku endla leswi hinkwaswo, hikuva Xikwembu xi va kombile tintswalo.
23 Sweswi ndzi ta ringeta ku katsakanya eka buku yin'we tibuku ta 5 leti tsariweke hi Yasoni.
24 Ndzi xiyaxiyile tinhlayo leto tala leti nga kona etibukwini leti, kutani
ndzi vonile leswaku lava navelaka ku tiva timhaka hinkwato ta tona ni ku twisisa matimu ya kona, va nga kuma ku nonon'hweriwa swinene hikwalaho ka leswo tala leswi tsariweke eka tona.
25 Timhaka leti, ndzi ringetile ku ti olovisela vahlayi
hinkwavo: lava va nga ta ti hlayela ntsena ku tiphina, ti ta va tsakisa, ni lava va nga ta lava ku ti dyondza hi nhloko, a ti nga va nonon'wheli.
26 Ntirho lowu wa ku
katsakanya tibuku leti, a hi ntirho wo olova, i ntirho wo nonon'hwa wo pfumata vurhongo,
27 wo fana ni ntirho wa munhu loyi a navelaka ku lunghisela van'wana
nkhuvo ni ku va tsakisa hinkwavo. Hambiswiritano, ndzi tsaka ku sungula ntirho wo tshikela vutihlamuleri bya vuxokoxoko bya matimu eka Yasoni, kutani ndzi ta ringeta ku katsakanya timhaka letikulu ta matimu lawa.
29 Muaki wa yindlu
leyintshwa ú fanele a langutisa hinkwaswo swa ntirho wa kona, kambe loyi a yi pendaka ni ku yi khavisa ú langutisa ntsena leswi swi yi sasekisaka. Hi ku vona ka mina, swi tano na mina.
30 Ku tiva ni ku twisisa timhaka hinkwato ta matimu, ku ti
hlamusela ni ku ti xiyaxiya hi vuxokoxoko, i ntirho wa mutsari wa tona wo sungula.
31 Kambe loyi a katsakanyaka timhaka ta kona, ú fanele ku pfumeleriwa ku ti komisa ni ku tshika ku ti tsala hi vuxokoxoko.
32 Kutani ke, a ndzi lavi ku vula
swin'wana, kambe ndzi ta sungula mahungu ya mina sweswi, hikuva byi nga va byi ri vuphukuphuku ku lehisa xiviko xa matimu, loko hi ri karhi hi komisa matimu hi voxe.
Ta Oniya na Simoni loko va kanetana
1 Loko Oniya a ha ri Muprista lonkulu eYerusalema, ku rhula ni ku tsaka a swi ri
kona emutini lowo hlawuleka ni milawu ya wona a yi landzeleriwa hi fanelo, hikwalaho ka vukhongeri bya Oniya ni hileswi a a venga leswo homboloka.
2 Tihosi hi
toxe a ti fundzha Xivandla lexo hlawuleka ni ku dzunisa Tempele hi tinyiko to saseka ngopfu.
3 Seluko, hosi ya Asiya, a a hakelela swilo hinkwaswo leswi fambelanaka ni ntirho wa ku humesa magandzelo, hi mali ya ndzuvo ni swibalo swa yena.
4 Kambe munhu loyi va nge i Simoni, wa nyimba ya ka Benjamini ni murhangeri
lonkulu wa mintirho ya Tempele, a phikisana ni Muprista lonkulu hi ta mafambisele ya rivala ro xaviselana ra muti.
5 Loko a hluleka ku khorwisa Oniya, a ya eka
Apoloniya n'wana Traseyo, loyi enkarhini wolowo a a ri murhangeri wa Siriyankulu na Fenikiya.
6 A n'wi tivisa leswaku, evuhlayiselweni bya xuma xa Tempele ya
Yerusalema, a ku ri ni mali leyi a yi tsandza vahlayi hi ku tala ka yona ni leswaku, leswi mali leyi yi nga riki ya ku hakelela swa ku humesa magandzelo, swi nga antswa yi lawuriwa hi hosi.
Heliyodoro a rhumiwa eYerusalema
7 Loko Apoloniya a hlangana ni hosi Seluko, a n'wi byela hi ta mali leyi a a tivisiwile
hi yona. Hosi yi hlawula Heliyodoro loyi a langutelaka hinkwaswo swa ku hanya ka yona, yi n'wi rhuma ni swileriso swo ya yi lavela mali leyi.
8 Xikan'we Heliyodoro a
khoma ndlela yo ya hetisa xikongomelo xa hosi, hambiloko a ku vuriwa leswaku a a teka riendzo ro ya kambela miti ya Siriyankulu na Fenikiya.
9 Loko a fikile
eYerusalema ni loko a ta va a amukeriwile hi malwandla hi Muprista lonkulu, a n'wi byela xikongomelo xa xiviri xa ku ta ka yena, a n'wi tivisa leswi a swi tweke hi tlhelo ra mali, kutani a vutisa loko hakunene swi ri tano.
10 Muprista lonkulu a n'wi
hlamusela leswaku evuhlayiselweni bya xuma xa Tempele a ku ri ni timali tin'wana ta tinoni ni swisiwana,
11 ni mali yin'wana ya Hirkana n'wana Tobiya, un'wana wa
tinganakana ta tiko, ni leswaku mali ya kona yi ringana silivhere ya 16 400 kg ni nsuku wa 8 100 kg. Hikokwalaho, muhomboloki Simoni a a hemba.
12 Muprista
lonkulu a engeta a byela Heliyodoro leswaku swi nge koteki ku hoxela vanhu lava tshembaka ku hlawuleka ni ku sirheleriwa ka Tempele yo tiveka swinene ematlhelweni hinkwawo ya misava.
Heliyodoro a kunguhata ku nghena eTempeleni
13 Kambe Heliyodoro a hlamula leswaku mali leyi yi fanele ku tekiwa ni ku nghenisiwa exumeni xa hosi, hi ku landza xileriso xa yona.
14 Kavaloko a hlawula
siku, a nghena eTempeleni ku ya kambela mali leyi. Xiendlo lexi xa Heliyodoro xi vilerisa vanhu hinkwavo va Yerusalema swinene.
15 Vaprista va pavalala emahlweni
ka alitari va ambarile tinguvu ta vona ta vuprista, va huwelela etilweni eka loyi a a nyikile milawu ya mali leyi hlayisiweke eTempeleni, leswaku a yi hlayisela ni ku yi sirhelela lava va yi vekeke kona.
16 A swi vavisa ku vona Muprista lonkulu. Xikandza
xa yena a xi basulukile ku komba ku vaviseka ka moya wa yena,
17 miri wa yena a
wu rhurhumela hi ku chava; leswi a swi komba nhlomulo wa mbilu ya ku khongela, hikuva Tempele a yi ri kusuhi no nyamisiwa.
19 Vavasati lava ambaleke
leswo khwaxa ntsena, va nga funengetanga mavele ya vona, va pomela emitsendzeleni ya muti. Vanhwanyana van'wana lava vatswari va vona a va nga va pfumeleli ku voniwa erivaleni, va tsutsumela etinyangweni ta muti, van'wana erirhangwini, van'wana va hlometela hi mafasitere ya tindlu ta vona.
20 Kambe
kun'wana ni kun'wana lomu a va ya kona, a va tlakusela mavoko etilweni va ri karhi va khongela Xikwembu.
21 A swi terisa vusiwana ku vona ku pavalala ka vanhu hinkwavo ni ku chava ka Muprista lonkulu enhlomulweni wa yena.
Xikwembu xi sirhelela Tempele ya xona
22 Loko vanhu hinkwavo va Yerusalema va ri karhi va khongela HOSI Xikwembu xa
matimba hinkwawo, leswaku xi hlayisa ni ku sirhelela mali ya lava va yi vekeke emavokweni ya xona,
23 Heliyodoro a ya emahlweni ni makungu ya yena.
24 Kambe
loko a nghena evuhlayiselweni bya xuma xa Tempele ni murindzi wa yena, Mufumi wa leswa matimba swa le matilweni ni wa tintsumi hinkwato ú humelerisa xivono xo hlamarisa ngopfu, lero hinkwavo lava nga va ni xivindzi xo heleketa Heliyodoro, va tshukisiwa ni ku hlamarisiwa hi matimba ya Xikwembu.
25 Eka xivono lexi va vona
hanci leyi a yi havaxerile swo saseka ngopfu, ni mugadi wa yona wo chavisa. Kutani hanci yi dumela Heliyodoro hi rivilo, yi n'wi ba hi masondzo ya yona ya le mahlweni. Mugadi a a ambale tinguvu ta nyimpi ta nsuku, a hlome ni matlhari ya nsuku.
26 Heliyodoro a vona majaha mambirhi ya matimba yo hlamarisa, ya ku
saseka ngopfu ni ku ambala swo saseka, lama ma n'wi rhendzelaka, ma n'wi ba swinene.
27 Xikan'we a wela hansi a titivala, kutani vanghana va yena va n'wi tlakula
va n'wi tlhandleka ehenhla ka vuhlaka, 28 va n'wi nekaneka va famba na yena. Wanuna loyi a ku nga ri khale a ha ku nghena evuhlayiselweni bya xuma xa Tempele ni vavanuna lavo tala ni varindzi hinkwavo va yena, sweswi a a nga ha swi koti ku tipfuna. Hikokwalaho, hinkwavo va sungula ku twarisa vukulu bya matimba ya Xikwembu.
Oniya a khongelela Heliyodoro leswaku a hola
29 Loko Heliyodoro a te lákáhlá, a nga koti ni ku vulavula, a pfumala ni ntshembo wo
hanyisiwa,
30 Vayuda va dzunisa HOSI Xikwembu lexi endleke masingita ya ku
sirhelela ndhawu yo hlawuleka ya xona. Kutani Tempele leyi ku nga ri khale a yi tele hi ku chava ni mpfilumpfilu, sweswi a yi tele hi ku tsaka lokukulu, hileswi HOSI ya matimba hinkwawo yi humeleleke.
31 Vanghana van'wana va Heliyodoro va hatlisa va kombela Oniya ku khongela eka Xikwembu xa le henhla-henhla leswaku xi ponisa vutomi bya loyi a a ri kusuhi ni ku fa.
32 Kutani Muprista lonkulu a humesa
gandzelo leswaku Heliyodoro a hanyisiwa, hikuva a a chava leswaku hosi Seluko a nga ehleketa leswaku Vayuda hi vona lava endleke Heliyodoro leswo biha.
33 Loko
Muprista lonkulu a ri karhi a humesa mhamba yo susa swidyoho, majaha lawaya mambirhi ma humelela nakambe eka Heliyodoro, ma ambele sweswiya swo saseka, kutani ma yima ma ku: “Nkhensa Muprista lonkulu, hikuva HOSI yi ku ponisile hikwalaho ka yena.
34 Kutani ke, tsundzuka leswaku u biwile hi HOSI ya tilo.
Twarisa matimba lamakulu ya Xikwembu eka vanhu hinkwavo.” Loko ma vulavurile marito lawa, majaha lamambirhi ma nyamalala.
Heliyodoro a dzunisa Xikwembu
35 Kwalaho Heliyodoro a humesela Xikwembu magandzelo, a tiboha hi ku hlambanya
ku tirhela Muponisi wa vutomi bya yena hi tindlela to tala, kutani a lelana na Oniya, a kongoma eka hosi Seluko ni mavuthu ya yena.
36 Kavaloko a veka vumbhoni eka
vanhu hinkwavo hi ta mintirho ya Xikwembu lexi nga henhla ka hinkwaswo, leyi a yi voneke hi mahlo ya yena.
37 Loko hosi Seluko a vutisa Heliyodoro leswaku i mani loyi a nga rhumiwaka
nakambe eYerusalema ku ya teka mali leyi, Heliyodoro a hlamula a ku:
38
“Loko u ri ni nala kumbe u tiva loyi a kungelaka ku lwa ni mfumo wa wena, n'wi rhumele kona. matimba yo hlamarisa ya Xikwembu eYerusalema.
39 Xikwembu xa le tilweni xi
rindza Tempele ni ku yi sirhelela, kutani xi ba ni ku herisa lava taka ku yi
40 Lawa i makumu ya timhaka ta Heliyodoro ni ku sirheleriwa ka xuma xa
onha.” Tempele.
Simoni a hehla Oniya
1 Simoni loyi a vuriweke eku sunguleni, loyi a boxeke ta mali ya xuma xa Tempele ni
ku karhata tiko ra yena, a hehla Oniya, a ku i Oniya a hlaseleke Heliyodoro ni leswaku i Oniya a vangeke ku nonon'hwa loku nga kona.
2 A engeta a ku Oniya ú
lwisa mfumo wa Seluko, hambiloko a a ri yena muhlayisi wa muti, ni musirheleli wa varikwavo, ni muhisekeri wa milawu hinkwayo. 3-4 Apoloniya, n'wana Menestewu ni murhangeri wa Siriyankulu na Fenikiya, a tiyisa Simoni eswiendlweni leswo homboloka swa yena. Kutani Simoni a ya emahlweni ku venga Vayuda, ku kondza a lerisa un'wana wa vayimeri va yena ku ya dlayetela vanhu. Oniya a ehleketa leswaku mhaka leyi yi ta va vangela khombo lerikulu,
5 kutani a kongoma eka hosi Seluko, a
nga yi ku ya lumbeta varikwavo, kambe a ya hi xikongomelo xa ku endlela vanhu hinkwavo ni tiko hinkwaro leswinene.
6 A a lemuka leswaku loko hosi Seluko a nga
kombisiwi timhaka ta tiko, a ti nga ka ti nga tsemiwi hi ku rhula, ni leswaku Simoni a nga ka a nga tshiki vuphukuphuku bya yena.
Yasoni a nghenisa mikhuva ya Vagriki exikarhi ka Vayuda
7 Loko Seluko a fa, ni loko Antiyoko la vuriwaka Epifani a sala a fuma, Yasoni makwavo wa Oniya a vekiwa Muprista lonkulu hi vukanganyisi.
8 Yasoni a ya nyika
hosi silivhere ya 14 760 kg ni ku yi tshembisa silivhere ya 3 210 kg leyi nga ta huma eka swibalo swa nkarhi lowu taka.
9 Ehenhla ka leswi, a tshembisa ku tlhandlekela
silivhere ya 6 150 kg, loko a pfumeleriwa ku aka yindlu ya mitlangu yo dyondzisela majaha eka yona ni ku tsarisa vanhu va Yerusalema va va vanhu va Antiyoka.
10 Hosi yi pfumela, kutani Yasoni a vekiwa Muprista lonkulu. Xikan'we Yasoni a endla leswaku varikwavo va hanya Xigriki.
11 A susa mimpfumelelo hinkwayo leyi
tihosi ti yi nyikeke Vayuda, leyi a yi kumiwile hi Yohane tata wa Yupolemo, loyi a rhumeriweke ku endla ntwanano na xinakulobye ni Varhoma. Hiloko Yasoni a herisa mikhuva leyi fambelanaka ni nawu wa Xikwembu, kutani a nghenisa mikhuva leyintshwa leyi kanetanaka na wona.
12 Hi ku chivirika a aka yindlu ya mintlangu
kusuhi ni khokholo ra Yerusalema, a sindzisa majaha ya tinganakana ta tiko ku ambala swihuku swa Vagriki.
13 Hikwalaho ka ku homboloka loku tlulaka mpimo ka Yasoni, Muprista lonkulu wa tihanyi ni la vekiweke handle ka nawu, ku navela ku hanya Xigriki ku ya emahlweni,
14 ku fikela loko vaprista va tshika mintirho ya vona
emahlweni ka alitari. Va sandza Xivandla lexo hlawuleka ni ku lolohela magandzelo, kutani loko va twa nsimbhi leyi vitaka vanhu emintlangweni, va tsutsumela laha mintlangu yo homboloka ya ku pfinyana a yi phikisaniwela kona.
15 Va sola leswi swi
fundzhiweke hi vatata wa vona, kutani va xixima ngopfu leswi a swi fundzhiwa hi Vagriki.
16 Hikokwalaho ke, va weriwa hi makhombo lamakulu, hikuva Vagriki va
sungula ku lwisa ni ku xanisa Vayuda lava a va fundzha ni ku encisa swinene mikhuva ya Xigriki.
17 Hakunene, ku sola milawu ya Xikwembu, a hi mhaka leyitsongo; ntiyiso lowu wu ta paluxiwa erivaleni hi timhaka leti landzelaka.
Hosi Antiyoko Epifani a fika eYerusalema
18 Loko hosi yi ri kona emitlangwini leyi tlangiwaka endzhaku ka malembe man'wana
ni man'wana ya 4emutini wa Tiri,
19 lowa muhomboloki Yasoni a lerisa vavanuna
van'wana lava tsariweke ku va vanhu va Antiyoka, leswaku va huma eYerusalema, va rhwale silivhere ya 60 kg, va ya humesela Herkuli gandzelo ha yona. Lava a va rhwala mali leyi, va vona swi nga faneli leswaku va yi tirhisa ku humesela gandzelo, kutani va yi tirhisa ku endla swin'wana.
20 Hikokwalaho, mali leyi Yasoni a a lava
leswaku Herkuli a humeseriwe gandzelo ha yona, yi tirhisiwa hi vaheleketi va yona ku aka tingalava ta nyimpi. eku vekiweni ka Filometori a va hosi, ni loko Antiyoko Epifani a twa hi Apoloniya leswaku Filometori ú hundzukile nala wa mfumo wa yena, Antiyoko Epifani a kungela ku tisirhelela. Hikokwalaho, loko a fika emutini wa Yopa, a kongoma eYerusalema.
22 Yasoni ni vanhu hinkwavo va Yerusalema va n'wi amukela hi ndlela
yo saseka ngopfu, va n'wi nghenisa emutini hi mavoni ni minkulungwana. Endzhaku ka sweswo, Antiyoko Epifani a kongoma eFenikiya.
Menela a vekiwa Muprista lonkulu
23 Endzhaku ka malembe manharhu, Yasoni a lerisa Menela makwavo wa Simoni
loyi a vuriweke eku sunguleni, leswaku a rhwala mali yin'wana a yi yisa eka Antiyoko Epifani ni ku hetisisa timhaka tin'wana leti a ti fanele ku tsemiwa.
24 Kambe loko
Menela a fika emahlweni ka hosi, a yi ndhundhuzela hi moya wa matimba, kutani a tixavela vupristankulu, a yi nyika mali leyi tlulaka leyi Yasoni a a yi nyikile hosi hi silivhere ya 12 100 kg mali.
25 Loko Menela a kumile swileriso swa hosi, a tlhelela
eYerusalema, a nga ri na xiyimo xa ku va Muprista lonkulu, kambe a ri ni lunya ni xifafa xa muxanisi lonkulu ni vukari bya xiharhi lexo leva.
26 Kutani ke, Yasoni loyi a tekeleke makwavo vupristankulu, a hlongoriwa etikweni ra Amoni.
27 Menela a ya
emahlweni ku va Muprista lonkulu, kambe a nga ha hakelangi hi fanelo mali leyi a a yi tshembisile hosi,
28 hambiloko Sositrata ndhunankulu ya khokholo ra Yerusalema, loyi a a ri muhlengeleti wa ndzuvo, a tshamela ku kombela hakelo leyi.
Hikokwalaho, Sosistrata na Menela va vitaniwa ku ya hlamusela hosi mhaka leyi.
29 Loko va suka va famba, Menela a hlawula makwavo Lisimako ku n'wi
khomela vupristankulu, kutani Sosistrata a veka Krate, ndhunankulu ya masocha yo thoriwa lama humaka eKipra, ku lawula khokholo.
Ta ku dlawa ka Oniya
30 Loko timhaka ta ha famba hi ndlela leyi, vanhu va Tarso na Malo va hundzukela
mfumo wa hosi, hikuva miti ya vona a yi nyikiwile eka wansati loyi a va ku i Antiyokisi, xigangu xa hosi.
31 Kavaloko hosi yi hatlisa ku ya timela mpfilumpfilu
lowu, kutani yi veka Androniko un'wana wa tinganakana ta mfumo ku va muyimeri wa vuhosi bya yena.
32 Kambe Menela, hi ku ehleketa leswaku ú kume nkarhi wa
kahle, a yiva swibya swin'wana swa nsuku swa Tempele a swi nyika Androniko; swibya swin'wana a swi xavisa eTiri ni le ka miti leyi vandzakaneke na wona.
33 Loko
Oniya a twa mhaka leyi, a baleka a ya tumbela etempeleni yin'wana eDafni kusuhi na Antiyoka, kutani a paluxa swiendlo swa Menela erivaleni.
34 Hikokwalaho ke, Menela a kucetela Androniko exihundleni ku ya dlaya Oniya. Kavaloko Androniko a ya eka Oniya, a n'wi kanganyisa hi ku n'wi xeweta hi xinakulobye ni ku n'wi tshembisa leswaku a nga ka a nga n'wi dlayi. Hambiloko Oniya a nga n'wi tshembanga, Androniko a n'wi khongotela ku kondza a huma etempeleni lomu a tumbelaka kona. Xikan'we, hi ku sola milawu hinkwayo, Androniko a dlaya Oniya.
Ta ku biwa ka Androniko
35 Vayuda ni vanhu vo tala va matiko man'wana, va kariha ngopfu hikwalaho ka ku
dlayiwa ka Oniya.36 Loko hosi yi vuya exifundzheni xa Kilikiya, Vayuda va Antiyoka
va ya vilela eka yona hi ta nsele wa ku dlayiwa ka Oniya, Vagriki na vona va sola vugevenga lebyi.
37 Kavaloko Antiyoko Epifani a khomiwa hi gome lerikulu ni
nhlomulo lowukulu, kutani a rila loko a tsundzuka ku tikhoma ni mahanyelo lamanene ya mufi.
38 A hlundzuka ku tlula mpimo, kutani a ya yima emahlweni ka
Androniko, a n'wi hluvula xiambalo xa xivunguvungu, a handzula swiambalo swin'wana swa yena, a n'wi siya a lo dlúú, a n'wi rhendzelekisa ni muti hinkwawo, ku kondza a ya fika laha a dlayeke Oniya kona. Endzhaku ka swona, Antiyoko Epifani a lerisa leswaku wanuna loyi wo tsakela ku halata ngati a dlayiwa. Hi ndlela leyi HOSI Xikwembu xi ba Androniko hi nkhavi lowu wu n'wi fanelaka.
Ta ku dlawa ka Lisimako
swo tala swa nsuku swa le Tempeleni. Loko mhaka leyi yi humesiwile erivaleni, vanhu va sungula ku hlangana ku pfukela Lisimako.
40 Loko ntshungu wu sungula
ku hlundzuka ngopfu, Lisimako a hlomisa vavanuna va kwalomu ka 3 000, kutani vona va ya hlasela vanhu, va rhangeriwa hi Awurani, loyi a a ri wanuna wa vuphukuphuku lebyikulu lebyi a byi fambelana ni ku dyuhala ka yena.
41 Loko
Vayuda lava hlengeletaneke exivaveni xa Tempele va vona leswi, van'wana va vona va rholela maribye, van'wana tihunyi, van'wana va olela nkuma lowu a wu ri alitarini, kutani hi mphesa-mphesa va swi hoxetela Lisimako ni vavanuna va yena.
42 Hi
ndlela leyi va vavisa lavo tala va vona, van'wana va va dlaya, lava saleke va va cacarhisa hinkwavo, kutani muyivi wa swa le Tempeleni va n'wi dlaya kusuhi ni vuhlayiselo bya xuma xa Tempele.
Ta ku tengisiwa ka Menela 43 Hikwalaho ka swona, Menela a vekiwa nandzu.
44 Loko hosi yi fika eTiri, vavanuna
vanharhu lava rhumeriweke hi vakulukumba va Yerusalema va ta eka yona ku ta tenga nandzu wa Menela.
45 Kambe Menela loko a vona leswaku ú ta kumiwa a ri ni
nandzu, a tshembisa Pitolemi n'wana Dorimene mali yo tala, leswaku a ta khorwisa hosi ku yima na yena.
46 Hikokwalaho, Pitolemi a kombela hosi ku suka ehubyeni,
va huma handle wonge hiloko va lava ku ya titimula. Loko va ri ehandle, Pitolemi a khorwisa hosi ku hundzuluxa mianakanyo ya yona,
47 kutani yi rivalela Menela
milandzu ya yena hinkwayo. Hikokwalaho, Menela a ntshunxiwa, hambiloko a ri yena la vangeke mikitsikitsi hinkwayo. Kambe vavanuna lavaya vanharhu, lava hambi va ri vanhu va tihanyi vo kota Vasikiti a va ta va ntshunxa hikuva a va nga ri na nandzu, hosi yi va avanyisela rifu.
48 Hi ndlela leyi, vavanuna lava a va yimerile
Yerusalema ni vanhu va wona ni swibya swa Tempele hi mavulavulele ya vona, va avanyisiwa hi ku homboloka, kutani va dlayiwa.
49 Vanhu van'wana va Tiri va lava ku
komba rivengo ra vona ra vugevenga lebyi, kutani va ya, va ya va lahla hi ndlela yo saseka ngopfu.
50 Kambe Menela a ya emahlweni ku va Muprista lonkulu hikwalaho
ka makolo ya lava fumaka tiko. A kula eku hombolokeni ka yena minkarhi hinkwayo, kutani a hundzuka nala lonkulu wa varikwavo.
Ta swivono swa nyimpi
1 Enkarhini wolowo Antiyoko Epifani a ya hlasela Egipta ravumbirhi.
2 Hi masiku ya
kwalomu ka 40 hinkwako-nkwako eYerusalema ku vonaka vagadi va tihanci va ambale tinguvu ta nyimpi ta nsuku, va ri karhi va hlasela etilweni, va hlomile matlhari ni mafumu ya nsuku.
3 Mavuthu ya vagadi va tihanci ma yimeka, ma
jamelanile, kutani ma bukutana ematlhelweni hinkwawo. Switlhangu swi khomiwile, matlhari ma hlengeletiwa, miseve yi hoxiwa, tinguvu ta tinxakaxaka ta nyimpi ni swiambalo swa nsuku swa tihanci swi hatima.
4 Kutani ke, vanhu hinkwavo va
Yerusalema va khongela leswaku swivono leswi swi va leswi swi va hlavutelelaka leswinene.
Yasoni a hlasela Yerusalema
5 Loko mahungu ya vunwa ya ku fa ka Antiyoko Epifani ya tangunuka, Yasoni a
hlengeleta vavanuna va kwalomu ka 1 000, kutani xikan'we va ya hlasela Yerusalema. Loko masocha lama a ma ri erirhangwini ma sindzisiwa ku tlhetlha ni loko muti hinkwawo wu tekiwile, Menela a baleka a ya tumbela ekhokholweni leri nga kusuhi na Tempele.
6 Yasoni a ya emahlweni ku dlayetela varikwavo, a nga twisisi
leswaku ku hlula ni ku xanisa varikwavo i khombo lerikulu ngopfu, kambe a ehleketa leswaku hi ku endla sweswo ú hlula valala, a nga hluli varikwavo.
7 Hambiswiritano a nga swi kotanga ku teka mfumo, a khomiwa hi tingana Vaamoni.
8 Eku heteleleni a fa hi ku hlupheka lokukulu. A hehliwa emahlweni ka
Areta murhangeri wa Maarabu, a tsendzeleka ni miti, a hlongoriwa hi vanhu hinkwavo; a vengiwa hikuva a a pfilunganyile milawu, a nyefuriwa hikwalaho ka ku va mudlayi wa varikwavo, kutani a balekela Egipta.
9 Yena loyi a nga hlongola
varikwavo lavo tala etikweni ra ka vona, a fa a ri mubaleki etikweni rimbe, endzhaku ka loko a fikile Sparta hi ku tshemba ku sirheleriwa kona, hikwalaho ka vuxaka lebyi a byi ri kona exikarhi ka Vasparta na Vayuda.
10 Yena loyi a nga dlaya vanhu lavo
tala ni ku ka a nga lahli mintsumbu ya vona, a pfumala na un'we la n'wi rilelaka, kumbe la n'wi lahlaka hi fanelo, kumbe la n'wi etlerisaka ni vakokwa wa yena.
Antiyoko Epifani a hlasela Yerusalema (I Vamakabiya 1:20-63)