Analisis Usaha Penggemukan Domba di CV. Adhi Farm, Karanganyar.

ANALISIS USAHA PENGGEMUKAN DOMBA
DI CV. ADHI FARM KARANGANYAR

TUGAS AKHIR

Untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan
Guna Memperoleh Gelar Ahli Madya Agribisnis Pertanian
Di Fakultas Pertanian Universitas Sebelas Maret Surakarta
Program Studi Diploma Tiga Agribisnis Minat Peternakan

Disusun Oleh :
Angger Eko Saputro
H3413004

FAKULTAS PERTANIAN
UNIVERSITAS SEBELAS MARET
SURAKARTA
2016
i

HALAMAN PENGESAHAN

TUGAS AKHIR
ANALISIS USAHA PENGGEMUKAN DOMBA
DI CV ADHI FARM KARANGANYAR
Oleh :
Angger Eko Saputro

H3413004

Telah dipertahankan di hadapan dosen pembimbing dan penguji
Pada tanggal : 30 Juni 2016
Dan dinyatakan telah memenuhi syarat

Susunan tim penguji

Ketua Penguji

Anggota Penguji

Ir. Sudiyono, M. S.

NIP. 19590905 198703 1 001

Drh. Sunarto, M. Si.
NIP. 19550629 198601 1 1001

Surakarta,

Juli 2016

Universitas Sebelas Maret
Fakultas Pertanian
Dekan

Prof. Dr. Ir. Bambang Pujiasmanto, M. S.,
NIP. 195602251986011001
ii

KATA PENGANTAR

Puji Syukur penulis panjatkan kehadirat Allah yang telah melimpahkan

rahmat dan hidayah-Nya sehingga penulis dapat menyeleseikan laporan tugas
akhir ini, dengan judul “Analisis Usaha Penggemukan Domba di CV. Adhi Farm
Karanganyar”. Laporan ini merupakan hasil dari kegiatan tugas akhir di CV. Adhi
Farm Karanganyar yang disusun sebagai salah satu syarat Guna Memperoleh
Gelar Ahli Madya Agribisnis Pertanian di Fakultas Pertanian Universitas Sebelas
Maret Surakarta
Dalam Laporan tugas akhir ini tidak lepas akan adanya bantuan dari
berbagai pihak. Pada kesempatan ini penulis berterima kasih kepada yang
terhormat :
1. Dekan Fakultas Pertanian Universitas Sebelas Maret Surakarta.
2. Erlyna Wida R, SP., MP, selaku Ketua Program Diploma III Agribisnis
Fakultas Pertanian Universitas Sebelas Maret Surakarta.
3. Ir. Sudiyono, M. S. selaku pembimbing dan penguji yang telah memberikan
pengarahan dari awal sampai akhir pelaksanaan tugas akhir
4. Drh. Sunarto, M. Si. Selaku dosen penguji II
5. Manajer serta karyawan CV. Adhi Farm yang telah membantu dalam
pelaksanaan tugas akhir.
6. Orang Tua yang telah mendukung sepenuhnya baik secara moral dan material.
Penulis menyadari masih banyak kekurangan dalam penulisan laporan
kegiatan tugas akhir ini, tetapi penulis selalu berharap semoga laporan tugas akhir

ini bermanfaat bagi penulis khususnya dan bagi para pembaca pada umumnya.

Surakarta,

Juli 2016

Penulis

iii

DAFTAR ISI

Halaman
HALAMAN JUDUL ...................................................................................

i

HALAMAN PENGESAHAN .....................................................................

ii

KATA PENGANTAR .................................................................................

iii

DAFTAR ISI ................................................................................................

iv

DAFTAR TABEL .......................................................................................

vi

DAFTAR GAMBAR ...................................................................................

vii

DAFTAR LAMPIRAN ...............................................................................

viii

I. PENDAHULUAN ...................................................................................

1

A. Latar Belakang ..................................................................................

1

B. Tujuan Kegiatan Tugas Akhir .........................................................

3

C. Manfaat Kegiatan Tugas Akhir ......................................................

4

II. TINJAUAN PUSTAKA .........................................................................

5

A. Bangsa Domba ...................................................................................

6

B. Bakalan Domba..................................................................................

7

C. Pakan .................................................................................................

9

1. Pakan Hijauan ..................................................................................

11

2. Pakan Konsentrat .............................................................................

11

3. Pemberian Pakan Ternak .................................................................

12

4. Kebutuhan Air Minum .....................................................................

13

5. Klasifikasi Kelas Bahan Pakan ........................................................

14

D. Kandang ...........................................................................................

16

E. Kesehatan Ternak ..............................................................................

18

F. Pengolahan Limbah ...........................................................................

19

G. Analisis Usaha ....................................................................................

20

1. Output Input Analysis .....................................................................

21

2. Benefit Cost Ratio (BCR)................................................................

21

3. Rentabilitas .....................................................................................

22

4. Break Event Point (BEP) ................................................................

22

iv

5. Asset Turn Over Ratio (ATO) .........................................................

22

6. Harga Pokok Penjualan ...................................................................

23

7. Earning Before Interest and Tax (EBIT) ........................................

23

8. Profit Margin ..................................................................................

24

9. Return on Investment (ROI) ............................................................

24

III. TATALAKSANA KEGIATAN...........................................................

25

A. Metode Pelaksanaan .......................................................................

25

B. Tatalaksana Kegiatan Tugas Akhir...............................................

25

C. Cara Pengambilan Data..................................................................

25

1. Pengamatan ...................................................................................

25

2. Wawancara ...................................................................................

25

3. Dokumentasi .................................................................................

25

D. Sumber Data ....................................................................................

26

1. Data Primer ...................................................................................

26

2. Data Sekunder ..............................................................................

26

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN .............................................................

30

A. Keadaan Umum ...............................................................................

27

1. Sejarah Perusahaan .......................................................................

27

2. Lokasi Perusahaan ........................................................................

27

3. Struktur Organisasi .......................................................................

28

4. Populasi Domba............................................................................

28

B. Manajemen Pemeliharaan ..............................................................

29

1. Bakalan .........................................................................................

29

2. Pakan ............................................................................................

31

3. Kandang ........................................................................................

35

4. Kesehatan......................................................................................

37

5. Pengolahan Limbah ......................................................................

39

C. Analisis Usaha ..................................................................................

41

1. Output Input Analysis ...................................................................

43

2. Benefit Cost Ratio (BCR) .............................................................

43

3. Rentabilitas ...................................................................................

44

v

4. Break Event Point (BEP) ..............................................................

44

5. Asset Turn Over (ATO) ................................................................

45

6. Harga Pokok Penjualan (HPP) .....................................................

45

7. Earning Before Interest and Tax (EBIT) ......................................

45

8. Profit Margin ................................................................................

46

9. Return on Investment (ROI) .........................................................

46

V. PENUTUP ...............................................................................................

47

A. Kesimpulan ......................................................................................

47

B. Saran .................................................................................................

48

DAFTAR PUSTAKA .....................................................................................

49

LAMPIRAN ....................................................................................................

53

vi

DAFTAR TABEL

Tabel

Uraian

Halaman

1. Populasi Domba ......................................................................................

28

2. Kandungan Nutrien Kolonjono .................................................................

34

3. Kandungan Nutrien Konsentrat ................................................................

34

4. Kebutuhan Nutrien Mineral Premix ..........................................................

34

vii

DAFTAR GAMBAR

Gambar

Uraian

Halaman

1. Struktur Organisasi CV. Adhi Farm..........................................................

27

2. Domba Garut .............................................................................................

30

3. Pakan Konsentrat ......................................................................................

32

4. Kandang Panggung ...................................................................................

36

5. Obat Ternak ...............................................................................................

38

6. Tempat Pengolahan Kotoran Domba ........................................................

39

viii

DAFTAR LAMPIRAN

Lampiran

Uraian

Halaman

1. Lokasi Peternakan CV. Adhi Farm ...........................................................

54

2. Layout Kandang CV. Adhi Farm ..............................................................

55

3. Foto Bersama Manajer CV. Adhi Farm ....................................................

56

4. Domba Ekor Gemuk .................................................................................

56

6. Domba Merino ..........................................................................................

57

7. Gudang Pakan ...........................................................................................

57

8. Pemberian Pakan Hijauan .........................................................................

58

ix