Formulasi dan Uji Efek Anti-Aging Dari Krim yang Mengandung Ekstrak Daun Sukun (Artocarpus altilis (Parkinson) Fosberg)
Lampiran 1. Bagan pembuatan simplisia
Daun sukun
- dicuci dengan air mengalir hingga bersih
- ditiriskan
- ditimbang
- 2,2 kg
Daun sukun
- dikeringkan di dalam lemari pengering
Simplisia daun sukun
- diblender
- ditimbang
Serbuk simplisia daun sukun 700 g
56
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2. Bagan pembuatan ekstrak daun sukun
Serbuk simplisia daun sukun 700 g
- dimasukkan ke dalam wadah kaca berwarna
gelap
- dimaserasi dengan
sebanyak 5,25 L
pelarut
etanol
96%
- ditutup wadah kemudian didiamkan selama 5
hari
- dipisahkan maserat dan ampas
- dimaserasi kembali ampas dengan pelarut
etanol 96% sebanyak 1,75 L dan didiamkan
selama 2 hari
- dipisahkan kembali maserat dan ampas
- digabung semua hasil maserat
Maserat
- diuapkan dengan rotary evaporator pada
suhu 40-50°C
- dipekatkan di atas penangas air
Ekstrak kental 58,6 g
57
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 3. Bagan pembuatan krim ekstrak daun sukun
Bahan-bahan
- ditimbang
Fase minyak:
Vaselin
Asam stearat
Gliseril monostearat
Setil alkohol
Fase air:
Propilen glikol
Trietanolamin
Natrium edetat
Nipagin
dilebur di atas penangas air
pada suhu 70-75oC, setelah
melebur ditambahkan BHT
dilarutkan dalam air
panas pada suhu
70-75oC
- dimasukkan fase minyak ke dalam lumpang
panas
- ditambahkan fase air
- digerus konstan
Dasar krim
Ekstrak daun sukun
- ditimbang masing-masing konsentrasi
- dimasukkan ke dalam lumpang
- ditambahkan dasar krim sedikit demi sedikit
- digerus hingga homogen
- ditambahkan parfum
- digerus kembali hingga homogen
Krim ekstrak daun sukun
58
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 4. Hasil identifikasi daun sukun
59
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 5. Contoh surat pernyataan sukarelawan
SURAT PERNYATAAN PERSETUJUAN IKUT SERTA
DALAM PENELITIAN
Saya yang bertanda tangan di bawah ini
Nama lengkap :
Umur
:
Alamat
:
Telah mendapat penjelasan secukupnya bahwa wajah saya akan digunakan
sebagai daerah yang akan diuji. Setelah mendapat penjelasan secukupnya tentang
manfaat penelitian ini maka saya menyatakan SETUJU untuk ikut serta dalam
penelitian KIKI RIZKI ANDANI NASUTION dengan judul “FORMULASI
DAN UJI EFEK ANTI-AGING DARI KRIM YANG MENGANDUNG
EKSTRAK DAUN SUKUN (Artocarpus altilis (Parkinson) Fosberg)”, sebagai
usaha untuk mengetahui apakah sediaan krim yang dihasilkan mampu
memberikan efek anti penuaan. Saya menyatakan sukarela dan bersedia untuk
mengikuti prosedur penelitian yang telah ditetapkan.
Persetujuan ini saya buat dengan penuh kesadaran dan tanpa paksaan
dari pihak manapun. Demikian surat pernyataan ini dibuat untuk dapat
dipergunakan sebagaimana mestinya.
Medan,
Februari 2016
Sukarelawan
Nama lengkap
NIM
60
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 6. Gambar tumbuhan sukun, serbuk simplisia daun sukun, ekstrak
daun sukun dan krim Olay
A
Q
B
Q
C
Q
D
Q
Keterangan: A: Tumbuhan sukun
B: Serbuk simplisia daun sukun
C: Ekstrak daun sukun
D: Krim Olay
61
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 7. Gambar alat-alat penelitian
A
Q
B
Q
C
Q
D
Q
Keterangan: A: Neraca analitis (Dickson)
B: pH meter (Kedida)
C: Moisture checker (Aramo Huvis)
D: Skin analyzer (Aramo Huvis)
62
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. Gambar makroskopik simplisia daun sukun
A
Q
Keterangan: A: Daun tumbuhan sukun
B: Simplisia daun sukun
B
Q
Keterangan: A: Daun tumbuhan sukun
B: Simplisia daun sukun
63
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. Gambar mikroskopik serbuk simplisia daun sukun
1 Stomata tipe anomositik
2 Sistolit
3 Rambut penutup
4 Kristal kalsium oksalat bentuk druse
1
2
4
3
64
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. Hasil perhitungan karakterisasi simplisia daun sukun
10.1 Penetapan kadar air
Kadar air =
Volume air (mL)
Berat sampel (g)
x 100%
1. Berat sampel
= 5,0150 g
Volume air
= 0,3 mL
Kadar air
=
0,3
5,015
x 100% = 5,98%
2. Berat sampel
= 5,0010 g
Volume air
= 0,3 mL
Kadar air
=
0,3
5,0010
x 100% = 5,99%
3. Berat sampel
= 5,0100 g
Volume air
= 0,3 mL
Kadar air
=
Kadar air rata-rata =
0,3
5,0100
x 100% = 5,98%
5,98 + 5,99 + 5,98
3
= 5,98%
65
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. (Lanjutan)
10.2 Penetapan kadar sair larut air
Kadar sari larut air =
Berat sari air (g)
Berat sampel (g)
x
100
20
1. Berat sampel
= 5,0050 g
Berat sari air
= 0,1440 g
Kadar sari larut air
=
0,1440
5,0050
x
2. Berat sampel
= 5,0020 g
Berat sari air
= 0,1295 g
Kadar sari larut air
=
0,1295
5,0020
x
3. Berat sampel
= 5,0025 g
Berat sari air
= 0,1278 g
Kadar sari larut air
=
Kadar sari larut air rata-rata =
0,1278
5,0025
x
x100%
100
20
100
20
100
20
x100% = 14,38%
x100% = 12,94%
x100% = 12,77%
14,38 + 12,94 + 12,77
3
= 13,36%
66
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. (Lanjutan)
10.3 Penetapan kadar sair larut etanol
Kadar sari larut etanol =
Berat sari etanol (g)
Berat sampel (g)
1. Berat sampel
x
100
= 0,1190 g
Kadar sari larut etanol
=
0,1190
5,0020
x
100
20
x100% = 11,89%
= 5,0050 g
Berat sari etanol
= 0,1102 g
Kadar sari larut etanol
=
3. Berat sampel
x100%
= 5,0020 g
Berat sari etanol
2. Berat sampel
20
0,1102
5,0050
x
100
20
x100% = 11,01%
= 5,0045 g
Berat sari etanol
= 0,1147 g
Kadar sari larut etanol
=
Kadar sari larut etanol rata-rata
=
0,1147
5,0045
x
100
20
x100% = 11,46%
11,89 + 11,01 + 11,46
3
= 11,45%
67
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. (Lanjutan)
10.4 Penetapan kadar abu total
Kadar abu total =
Berat abu (g)
Berat sampel (g)
x 100%
1. Berat sampel
= 2,0030 g
Berat abu
= 0,0664 g
Kadar abu total
=
0,0664
2,0030
x 100% = 3,31%
2. Berat sampel
= 2,0223 g
Berat abu
= 0,0615 g
Kadar abu total
=
0,0615
2,0223
x 100% = 3,04%
3. Berat sampel
= 2,0120 g
Berat abu
= 0,0708 g
Kadar abu total
=
Kadar abu total rata-rata
=
0,0708
2,0120
x 100% = 3,52%
3,31 + 3,04 + 3,52
3
= 3,29%
68
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. (Lanjutan)
10.5 Penetapan kadar abu tidak larut asam
Kadar abu tidak larut asam =
Berat abu (g)
Berat sampel (g)
x 100%
1. Berat sampel
= 2,0005 g
Berat abu
= 0,0076 g
Kadar abu tidak larut asam
=
0,0076
2,0005
x 100% = 0,38%
2. Berat sampel
= 2,0014 g
Berat abu
= 0,0096 g
Kadar abu tidak larut asam
=
0,0096
2,0014
x 100% = 0,48%
3. Berat sampel
= 2,0002 g
Berat abu
= 0,0065 g
Kadar abu tidak larut asam
=
Kadar abu tidak larut asam rata-rata =
0,0085
2,0002
x 100% = 0,42%
0,38 + 0,48 + 0,42
3
= 0,43%
69
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 11. Gambar sediaan krim setelah dibuat dan setelah disimpan selama
90 hari dalam suhu kamar
F0
F1
A
Q
F2
F3
F4
F3
F4
A
Q
B
Q
F0
F1
F2
B
Q
Keterangan: A: Sediaan krim setelah dibuat
B: Sediaan krim setelah disimpan selama 90 hari pada suhu kamar
F0: Blanko (dasar krim tanpa ekstrak daun sukun)
F1: Krim ekstrak daun sukun 0,5%
F2: Krim ekstrak daun sukun 1,5%
F3: Krim ekstrak daun sukun 2,5%
F4: Krim ekstrak daun sukun 3,5%
70
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 12. Gambar hasil uji homogenitas dan tipe emulsi sediaan krim
F0
F1
F2
F3
F4
F3
F4
A
Q
F0
F1
F2
B
Q
Keterangan: A: Hasil uji homogenitas
B: Hasil penentuan tipe emulsi
71
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. Contoh hasil pengukuran menggunakan alat skin analyzer pada
kulit wajah sukarelawan
• Hasil pengukuran kadar air (moisture)
Kondisi awal
Pemakaian minggu I
Pemakaian minggu II
Pemakaian minggu III
Pemakaian minggu IV
72
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. (Lanjutan)
• Hasil pengukuran kehalusan/pori (evenness/pore)
Kondisi awal
Pemakaian minggu I
Pemakaian minggu II
73
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. (Lanjutan)
Pemakaian minggu III
Pemakaian minggu IV
74
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. (Lanjutan)
• Hasil pengukuran noda (spot)
Kondisi awal
Pemakaian minggu I
Pemakaian minggu II
75
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. (Lanjutan)
Pemakaian minggu III
Pemakaian minggu IV
76
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. (Lanjutan)
• Hasil pengukuran keriput (wrinkle)
Kondisi awal
V
Pemakaian minggu I
Pemakaian minggu III
Pemakaian minggu II
77
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. (Lanjutan)
Pemakaian minggu III
Pemakaian minggu IV
78
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. Data hasil uji statistik
• Kadar air (moisture)
b,c,d,e
Tests of Normality
Formula
Sebelum
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
,385
,175
,385
,175
,385
,385
,175
,385
,253
,385
,385
,385
,385
,385
,385
,175
,385
,385
,292
,385
,253
,385
,385
,385
,385
,175
df
Sig.
Shapiro-Wilk
Statistic
,750
1,000
,750
1,000
,750
,750
1,000
,750
,964
,750
,750
,750
,750
,750
,750
1,000
,750
,750
,923
,750
,964
,750
,750
,750
,750
1,000
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu I
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu II
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu III
Blanko
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu IV Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
a. Lilliefors Significance Correction
b. Sebelum is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
c. Minggu I is constant when Formula = Krim 1,5%. It has been omitted.
d. Minggu II is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
e. Minggu III is constant when Formula = Krim 0,5%. It has been omitted.
df
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
Sig.
,000
1,000
,000
1,000
,000
,000
1,000
,000
,637
,000
,000
,000
,000
,000
,000
1,000
,000
,000
,463
,000
,637
,000
,000
,000
,000
1,000
Kruskal-Wallis Test
a,b
Test Statistics
Sebelum
Minggu I
Chi-square
7,767
13,023
df
5
5
Asymp. Sig.
,170
,023
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: Formula
Minggu II
12,744
5
,026
Minggu III
11,211
5
,047
Minggu IV
12,563
5
,028
79
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Mann-Whitney Test
Blanko – Krim 0,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu IV
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,500
6,500
-1,771
,077
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,964
,050
a
,100
Blanko – Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Blanko – Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Blanko – Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu I
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Blanko – Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
80
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 0,5% - Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Minggu I
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu II
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu III
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu IV
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu IV
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu IV
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Krim 0,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu I
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu II
,500
6,500
-1,826
,068
a
,100
Krim 0,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Minggu I
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu II
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Krim 0,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu I
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Krim 1,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu II
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
81
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 1,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu II
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu III
3,000
9,000
-,664
,507
a
,700
Minggu IV
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu III
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu IV
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
4,000
10,000
-,232
,817
a
1,000
Minggu IV
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu III
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu IV
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu III
4,000
10,000
-,232
,817
a
1,000
Minggu IV
4,000
10,000
-,232
,817
a
1,000
Krim 1,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Krim 2,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Minggu II
4,000
10,000
-,258
,796
a
1,000
Krim 2,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Minggu II
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Krim 3,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu II
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
82
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
• Kehalusan (evenness)
b,c,d,e,f,g
Tests of Normality
Formula
Sebelum
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
,385
,292
,385
,253
,219
,253
,385
,175
,385
,219
,253
,175
,385
,175
,385
,385
,175
,253
,385
,385
,253
,175
,385
,175
df
Sig.
Shapiro-Wilk
Statistic
,750
,923
,750
,964
,987
,964
,750
1,000
,750
,987
,964
1,000
,750
1,000
,750
,750
1,000
,964
,750
,750
,964
1,000
,750
1,000
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu I
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu II
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu III
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu IV Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
a. Lilliefors Significance Correction
b. Sebelum is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
c. Sebelum is constant when Formula = Krim 0,5%. It has been omitted.
d. Minggu I is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
e. Minggu I is constant when Formula = Krim 0,5%. It has been omitted.
f. Minggu II is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
g. Minggu III is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
df
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
Sig.
,000
,463
,000
,637
,780
,637
,000
1,000
,000
,780
,637
1,000
,000
1,000
,000
,000
1,000
,637
,000
,000
,637
1,000
,000
1,000
Kruskal-Wallis Test
a,b
Test Statistics
Sebelum
Minggu I
Chi-square
12,277
13,059
df
5
5
Asymp. Sig.
,031
,023
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: Formula
Minggu II
12,370
5
,030
Minggu III
12,933
5
,024
Minggu IV
15,634
5
,008
83
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Mann-Whitney Test
Blanko – Krim 0,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,236
,025
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,236
,025
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Blanko – Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Blanko – Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Blanko – Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Blanko – Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
84
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 0,5% - Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu II
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,964
,050
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,964
,050
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Minggu IV
2,000
8,000
-1,124
,261
a
,400
Krim 0,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu I
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Krim 0,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Krim 0,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Krim 1,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu I
2,500
8,500
-,886
,376
a
,400
Minggu II
2,500
8,500
-,886
,376
a
,400
85
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 1,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,000
8,000
-1,179
,239
a
,400
Minggu I
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu II
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu III
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
2,000
8,000
-1,107
,268
a
,400
Minggu IV
,000
6,000
-1,964
,050
a
,100
Minggu III
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu IV
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu IV
,500
6,500
-1,771
,077
a
,100
Minggu III
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu IV
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Krim 1,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,348
,178
a
,200
Minggu I
1,500
7,500
-1,328
,184
a
,200
Minggu II
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Krim 2,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu I
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu II
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Krim 2,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,000
8,000
-1,091
,275
a
,400
Minggu I
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu II
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Krim 3,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu I
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu II
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
86
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
• Pori (pore)
b
Tests of Normality
Formula
Sebelum
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
,385
,385
,175
,253
,253
,385
,385
,385
,253
,385
,385
,385
,385
,175
,385
,385
,385
,385
,385
,385
,253
,385
,385
,385
,175
,175
,385
,385
,385
df
Sig.
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu I
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu II
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu III
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu IV Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
a. Lilliefors Significance Correction
b. Sebelum is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
Shapiro-Wilk
Statistic
,750
,750
1,000
,964
,964
,750
,750
,750
,964
,750
,750
,750
,750
1,000
,750
,750
,750
,750
,750
,750
,964
,750
,750
,750
1,000
1,000
,750
,750
,750
df
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
Sig.
,000
,000
1,000
,637
,637
,000
,000
,000
,637
,000
,000
,000
,000
1,000
,000
,000
,000
,000
,000
,000
,637
,000
,000
,000
1,000
1,000
,000
,000
,000
Kruskal-Wallis Test
a,b
Test Statistics
Sebelum
Minggu I
Chi-square
1,141
4,221
df
5
5
Asymp. Sig.
,950
,518
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: Formula
Minggu II
7,498
5
,186
Minggu III
12,393
5
,030
Minggu IV
11,815
5
,037
87
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Mann-Whitney Test
Blanko – Krim 0,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu II
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu III
,500
6,500
-1,826
,068
a
,100
Minggu IV
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Blanko – Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu II
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Blanko – Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
4,000
10,000
-,232
,817
a
1,000
Minggu II
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Blanko – Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
2,000
8,000
-1,179
,239
a
,400
Minggu II
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Blanko – Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
88
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 0,5% - Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu II
2,500
8,500
-,899
,369
a
,400
Minggu III
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu IV
2,000
8,000
-1,124
,261
a
,400
Minggu III
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu IV
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu IV
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Krim 0,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu I
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu II
4,000
10,000
-,236
,814
a
1,000
Krim 0,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu II
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Krim 0,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Krim 1,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu I
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu II
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
89
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 1,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu II
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu III
4,000
10,000
-,236
,814
a
1,000
Minggu IV
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu III
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Minggu IV
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu III
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu IV
4,000
10,000
-,258
,796
a
1,000
Minggu III
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu IV
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu III
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu IV
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Krim 1,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Minggu II
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Krim 2,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Minggu I
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Minggu II
4,000
10,000
-,236
,814
a
1,000
Krim 2,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Minggu I
2,000
8,000
-1,107
,268
a
,400
Minggu II
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Krim 3,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Minggu II
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
90
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
• Noda (spot)
b,c,d,e
Tests of Normality
Formula
Sebelum
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
,385
,385
,385
,385
,385
,385
,175
,385
,385
,175
,175
,253
,385
,175
,385
,175
,385
,385
,385
,385
,385
,175
,175
,385
,385
,385
df
Sig.
Shapiro-Wilk
Statistic
,750
,750
,750
,750
,750
,750
1,000
,750
,750
1,000
1,000
,964
,750
1,000
,750
1,000
,750
,750
,750
,750
,750
1,000
1,000
,750
,750
,750
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu I
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu II
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu III
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu IV Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
a. Lilliefors Significance Correction
b. Sebelum is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
c. Sebelum is constant when Formula = Krim 0,5%. It has been omitted.
d. Minggu I is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
e. Minggu I is constant when Formula = Krim 0,5%. It has been omitted.
df
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
Sig.
,000
,000
,000
,000
,000
,000
1,000
,000
,000
1,000
1,000
,637
,000
1,000
,000
1,000
,000
,000
,000
,000
,000
1,000
1,000
,000
,000
,000
Kruskal-Wallis Test
a,b
Test Statistics
Sebelum
Minggu I
Chi-square
6,772
10,362
df
5
5
Asymp. Sig.
,238
,066
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: Formula
Minggu II
10,602
5
,060
Minggu III
12,039
5
,034
Minggu IV
14,182
5
,014
91
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Mann-Whitney Test
Blanko – Krim 0,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,236
,025
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,236
,025
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Blanko – Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Blanko – Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Blanko – Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu I
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Blanko – Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
92
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 0,5% - Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu I
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu II
,500
6,500
-1,771
,077
a
,100
Minggu III
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu IV
2,000
8,000
-1,124
,261
a
,400
Minggu III
4,000
10,000
-,232
,817
a
1,000
Minggu IV
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu IV
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Krim 0,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu II
2,000
8,000
-1,124
,261
a
,400
Krim 0,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,707
,480
a
,700
Minggu I
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu II
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Krim 0,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu II
,500
6,500
-1,771
,077
a
,100
Krim 1,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu I
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu II
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
93
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 1,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,000
8,000
-1,179
,239
a
,400
Minggu I
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Minggu II
2,500
8,500
-,899
,369
a
,400
Minggu III
,500
6,500
-1,826
,068
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu IV
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
2,000
8,000
-1,179
,239
a
,400
Minggu IV
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu III
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu IV
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu III
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu IV
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Krim 1,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu I
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu II
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Krim 2,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu I
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu II
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Krim 2,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu II
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Krim 3,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu I
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Minggu II
2,500
8,500
-,899
,369
a
,400
94
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
• Keriput (wrinkle)
b,c
Tests of Normality
Formula
Sebelum
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
,385
,253
,175
,253
,253
,385
,385
,292
,253
,385
,175
,253
,385
,175
,175
,385
,385
,253
,385
,292
,175
,385
,385
,385
,385
,385
,385
,175
df
Sig.
Shapiro-Wilk
Statistic
,750
,964
1,000
,964
,964
,750
,750
,923
,964
,750
1,000
,964
,750
1,000
1,000
,750
,750
,964
,750
,923
1,000
,750
,750
,750
,750
,750
,750
1,000
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu I
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu II
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu III
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu IV Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
a. Lilliefors Significance Correction
b. Minggu III is constant when Formula = Krim 2,5%. It has been omitted.
c. Minggu III is constant when Formula = Krim 3,5%. It has been omitted.
df
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
Sig.
,000
,637
1,000
,637
,637
,000
,000
,463
,637
,000
1,000
,637
,000
1,000
1,000
,000
,000
,637
,000
,463
1,000
,000
,000
,000
,000
,000
,000
1,000
Kruskal-Wallis Test
a,b
Test Statistics
Sebelum
Minggu I
Chi-square
6,728
8,898
df
5
5
Asymp. Sig.
,242
,113
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: Formula
Minggu II
11,820
5
,037
Minggu III
14,946
5
,011
Minggu IV
15,660
5
,008
95
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Mann-Whitney Test
Blanko – Krim 0,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu I
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu II
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Blanko – Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Blanko – Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Blanko – Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Blanko – Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
96
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 0,5% - Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Minggu I
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu II
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu III
2,500
8,500
-,886
,376
a
,400
MInggu IV
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu III
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
MInggu IV
,500
6,500
-1,826
,068
a
,100
Minggu III
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
MInggu IV
,500
6,500
-1,826
,068
a
,100
Krim 0,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Minggu I
3,000
9,000
-,664
,507
a
,700
Minggu II
2,000
8,000
-1,159
,246
a
,400
Krim 0,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Minggu I
2,500
8,500
-,886
,376
a
,400
Minggu II
2,500
8,500
-,899
,369
a
,400
Krim 0,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
1,500
7,500
-1,328
,184
a
,200
Minggu II
,500
6,500
-1,771
,077
a
,100
Krim 1,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu I
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu II
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
97
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 1,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu I
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu II
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu III
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu IV
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Krim 1,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu I
2,000
8,000
-1,124
,261
a
,400
Minggu II
,500
6,500
-1,771
,077
a
,100
Krim 2,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu II
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Krim 2,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
2,500
8,500
-,899
,369
a
,400
Minggu II
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Krim 3,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu II
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
98
Universitas Sumatera Utara
Daun sukun
- dicuci dengan air mengalir hingga bersih
- ditiriskan
- ditimbang
- 2,2 kg
Daun sukun
- dikeringkan di dalam lemari pengering
Simplisia daun sukun
- diblender
- ditimbang
Serbuk simplisia daun sukun 700 g
56
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2. Bagan pembuatan ekstrak daun sukun
Serbuk simplisia daun sukun 700 g
- dimasukkan ke dalam wadah kaca berwarna
gelap
- dimaserasi dengan
sebanyak 5,25 L
pelarut
etanol
96%
- ditutup wadah kemudian didiamkan selama 5
hari
- dipisahkan maserat dan ampas
- dimaserasi kembali ampas dengan pelarut
etanol 96% sebanyak 1,75 L dan didiamkan
selama 2 hari
- dipisahkan kembali maserat dan ampas
- digabung semua hasil maserat
Maserat
- diuapkan dengan rotary evaporator pada
suhu 40-50°C
- dipekatkan di atas penangas air
Ekstrak kental 58,6 g
57
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 3. Bagan pembuatan krim ekstrak daun sukun
Bahan-bahan
- ditimbang
Fase minyak:
Vaselin
Asam stearat
Gliseril monostearat
Setil alkohol
Fase air:
Propilen glikol
Trietanolamin
Natrium edetat
Nipagin
dilebur di atas penangas air
pada suhu 70-75oC, setelah
melebur ditambahkan BHT
dilarutkan dalam air
panas pada suhu
70-75oC
- dimasukkan fase minyak ke dalam lumpang
panas
- ditambahkan fase air
- digerus konstan
Dasar krim
Ekstrak daun sukun
- ditimbang masing-masing konsentrasi
- dimasukkan ke dalam lumpang
- ditambahkan dasar krim sedikit demi sedikit
- digerus hingga homogen
- ditambahkan parfum
- digerus kembali hingga homogen
Krim ekstrak daun sukun
58
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 4. Hasil identifikasi daun sukun
59
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 5. Contoh surat pernyataan sukarelawan
SURAT PERNYATAAN PERSETUJUAN IKUT SERTA
DALAM PENELITIAN
Saya yang bertanda tangan di bawah ini
Nama lengkap :
Umur
:
Alamat
:
Telah mendapat penjelasan secukupnya bahwa wajah saya akan digunakan
sebagai daerah yang akan diuji. Setelah mendapat penjelasan secukupnya tentang
manfaat penelitian ini maka saya menyatakan SETUJU untuk ikut serta dalam
penelitian KIKI RIZKI ANDANI NASUTION dengan judul “FORMULASI
DAN UJI EFEK ANTI-AGING DARI KRIM YANG MENGANDUNG
EKSTRAK DAUN SUKUN (Artocarpus altilis (Parkinson) Fosberg)”, sebagai
usaha untuk mengetahui apakah sediaan krim yang dihasilkan mampu
memberikan efek anti penuaan. Saya menyatakan sukarela dan bersedia untuk
mengikuti prosedur penelitian yang telah ditetapkan.
Persetujuan ini saya buat dengan penuh kesadaran dan tanpa paksaan
dari pihak manapun. Demikian surat pernyataan ini dibuat untuk dapat
dipergunakan sebagaimana mestinya.
Medan,
Februari 2016
Sukarelawan
Nama lengkap
NIM
60
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 6. Gambar tumbuhan sukun, serbuk simplisia daun sukun, ekstrak
daun sukun dan krim Olay
A
Q
B
Q
C
Q
D
Q
Keterangan: A: Tumbuhan sukun
B: Serbuk simplisia daun sukun
C: Ekstrak daun sukun
D: Krim Olay
61
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 7. Gambar alat-alat penelitian
A
Q
B
Q
C
Q
D
Q
Keterangan: A: Neraca analitis (Dickson)
B: pH meter (Kedida)
C: Moisture checker (Aramo Huvis)
D: Skin analyzer (Aramo Huvis)
62
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. Gambar makroskopik simplisia daun sukun
A
Q
Keterangan: A: Daun tumbuhan sukun
B: Simplisia daun sukun
B
Q
Keterangan: A: Daun tumbuhan sukun
B: Simplisia daun sukun
63
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. Gambar mikroskopik serbuk simplisia daun sukun
1 Stomata tipe anomositik
2 Sistolit
3 Rambut penutup
4 Kristal kalsium oksalat bentuk druse
1
2
4
3
64
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. Hasil perhitungan karakterisasi simplisia daun sukun
10.1 Penetapan kadar air
Kadar air =
Volume air (mL)
Berat sampel (g)
x 100%
1. Berat sampel
= 5,0150 g
Volume air
= 0,3 mL
Kadar air
=
0,3
5,015
x 100% = 5,98%
2. Berat sampel
= 5,0010 g
Volume air
= 0,3 mL
Kadar air
=
0,3
5,0010
x 100% = 5,99%
3. Berat sampel
= 5,0100 g
Volume air
= 0,3 mL
Kadar air
=
Kadar air rata-rata =
0,3
5,0100
x 100% = 5,98%
5,98 + 5,99 + 5,98
3
= 5,98%
65
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. (Lanjutan)
10.2 Penetapan kadar sair larut air
Kadar sari larut air =
Berat sari air (g)
Berat sampel (g)
x
100
20
1. Berat sampel
= 5,0050 g
Berat sari air
= 0,1440 g
Kadar sari larut air
=
0,1440
5,0050
x
2. Berat sampel
= 5,0020 g
Berat sari air
= 0,1295 g
Kadar sari larut air
=
0,1295
5,0020
x
3. Berat sampel
= 5,0025 g
Berat sari air
= 0,1278 g
Kadar sari larut air
=
Kadar sari larut air rata-rata =
0,1278
5,0025
x
x100%
100
20
100
20
100
20
x100% = 14,38%
x100% = 12,94%
x100% = 12,77%
14,38 + 12,94 + 12,77
3
= 13,36%
66
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. (Lanjutan)
10.3 Penetapan kadar sair larut etanol
Kadar sari larut etanol =
Berat sari etanol (g)
Berat sampel (g)
1. Berat sampel
x
100
= 0,1190 g
Kadar sari larut etanol
=
0,1190
5,0020
x
100
20
x100% = 11,89%
= 5,0050 g
Berat sari etanol
= 0,1102 g
Kadar sari larut etanol
=
3. Berat sampel
x100%
= 5,0020 g
Berat sari etanol
2. Berat sampel
20
0,1102
5,0050
x
100
20
x100% = 11,01%
= 5,0045 g
Berat sari etanol
= 0,1147 g
Kadar sari larut etanol
=
Kadar sari larut etanol rata-rata
=
0,1147
5,0045
x
100
20
x100% = 11,46%
11,89 + 11,01 + 11,46
3
= 11,45%
67
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. (Lanjutan)
10.4 Penetapan kadar abu total
Kadar abu total =
Berat abu (g)
Berat sampel (g)
x 100%
1. Berat sampel
= 2,0030 g
Berat abu
= 0,0664 g
Kadar abu total
=
0,0664
2,0030
x 100% = 3,31%
2. Berat sampel
= 2,0223 g
Berat abu
= 0,0615 g
Kadar abu total
=
0,0615
2,0223
x 100% = 3,04%
3. Berat sampel
= 2,0120 g
Berat abu
= 0,0708 g
Kadar abu total
=
Kadar abu total rata-rata
=
0,0708
2,0120
x 100% = 3,52%
3,31 + 3,04 + 3,52
3
= 3,29%
68
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. (Lanjutan)
10.5 Penetapan kadar abu tidak larut asam
Kadar abu tidak larut asam =
Berat abu (g)
Berat sampel (g)
x 100%
1. Berat sampel
= 2,0005 g
Berat abu
= 0,0076 g
Kadar abu tidak larut asam
=
0,0076
2,0005
x 100% = 0,38%
2. Berat sampel
= 2,0014 g
Berat abu
= 0,0096 g
Kadar abu tidak larut asam
=
0,0096
2,0014
x 100% = 0,48%
3. Berat sampel
= 2,0002 g
Berat abu
= 0,0065 g
Kadar abu tidak larut asam
=
Kadar abu tidak larut asam rata-rata =
0,0085
2,0002
x 100% = 0,42%
0,38 + 0,48 + 0,42
3
= 0,43%
69
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 11. Gambar sediaan krim setelah dibuat dan setelah disimpan selama
90 hari dalam suhu kamar
F0
F1
A
Q
F2
F3
F4
F3
F4
A
Q
B
Q
F0
F1
F2
B
Q
Keterangan: A: Sediaan krim setelah dibuat
B: Sediaan krim setelah disimpan selama 90 hari pada suhu kamar
F0: Blanko (dasar krim tanpa ekstrak daun sukun)
F1: Krim ekstrak daun sukun 0,5%
F2: Krim ekstrak daun sukun 1,5%
F3: Krim ekstrak daun sukun 2,5%
F4: Krim ekstrak daun sukun 3,5%
70
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 12. Gambar hasil uji homogenitas dan tipe emulsi sediaan krim
F0
F1
F2
F3
F4
F3
F4
A
Q
F0
F1
F2
B
Q
Keterangan: A: Hasil uji homogenitas
B: Hasil penentuan tipe emulsi
71
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. Contoh hasil pengukuran menggunakan alat skin analyzer pada
kulit wajah sukarelawan
• Hasil pengukuran kadar air (moisture)
Kondisi awal
Pemakaian minggu I
Pemakaian minggu II
Pemakaian minggu III
Pemakaian minggu IV
72
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. (Lanjutan)
• Hasil pengukuran kehalusan/pori (evenness/pore)
Kondisi awal
Pemakaian minggu I
Pemakaian minggu II
73
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. (Lanjutan)
Pemakaian minggu III
Pemakaian minggu IV
74
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. (Lanjutan)
• Hasil pengukuran noda (spot)
Kondisi awal
Pemakaian minggu I
Pemakaian minggu II
75
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. (Lanjutan)
Pemakaian minggu III
Pemakaian minggu IV
76
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. (Lanjutan)
• Hasil pengukuran keriput (wrinkle)
Kondisi awal
V
Pemakaian minggu I
Pemakaian minggu III
Pemakaian minggu II
77
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 13. (Lanjutan)
Pemakaian minggu III
Pemakaian minggu IV
78
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. Data hasil uji statistik
• Kadar air (moisture)
b,c,d,e
Tests of Normality
Formula
Sebelum
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
,385
,175
,385
,175
,385
,385
,175
,385
,253
,385
,385
,385
,385
,385
,385
,175
,385
,385
,292
,385
,253
,385
,385
,385
,385
,175
df
Sig.
Shapiro-Wilk
Statistic
,750
1,000
,750
1,000
,750
,750
1,000
,750
,964
,750
,750
,750
,750
,750
,750
1,000
,750
,750
,923
,750
,964
,750
,750
,750
,750
1,000
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu I
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu II
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu III
Blanko
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu IV Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
a. Lilliefors Significance Correction
b. Sebelum is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
c. Minggu I is constant when Formula = Krim 1,5%. It has been omitted.
d. Minggu II is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
e. Minggu III is constant when Formula = Krim 0,5%. It has been omitted.
df
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
Sig.
,000
1,000
,000
1,000
,000
,000
1,000
,000
,637
,000
,000
,000
,000
,000
,000
1,000
,000
,000
,463
,000
,637
,000
,000
,000
,000
1,000
Kruskal-Wallis Test
a,b
Test Statistics
Sebelum
Minggu I
Chi-square
7,767
13,023
df
5
5
Asymp. Sig.
,170
,023
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: Formula
Minggu II
12,744
5
,026
Minggu III
11,211
5
,047
Minggu IV
12,563
5
,028
79
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Mann-Whitney Test
Blanko – Krim 0,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu IV
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,500
6,500
-1,771
,077
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,964
,050
a
,100
Blanko – Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Blanko – Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Blanko – Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu I
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Blanko – Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
80
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 0,5% - Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Minggu I
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu II
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu III
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu IV
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu IV
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu IV
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Krim 0,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu I
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu II
,500
6,500
-1,826
,068
a
,100
Krim 0,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Minggu I
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu II
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Krim 0,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu I
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Krim 1,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu II
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
81
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 1,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu II
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu III
3,000
9,000
-,664
,507
a
,700
Minggu IV
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu III
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu IV
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
4,000
10,000
-,232
,817
a
1,000
Minggu IV
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu III
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu IV
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu III
4,000
10,000
-,232
,817
a
1,000
Minggu IV
4,000
10,000
-,232
,817
a
1,000
Krim 1,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Krim 2,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Minggu II
4,000
10,000
-,258
,796
a
1,000
Krim 2,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Minggu II
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Krim 3,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu II
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
82
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
• Kehalusan (evenness)
b,c,d,e,f,g
Tests of Normality
Formula
Sebelum
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
,385
,292
,385
,253
,219
,253
,385
,175
,385
,219
,253
,175
,385
,175
,385
,385
,175
,253
,385
,385
,253
,175
,385
,175
df
Sig.
Shapiro-Wilk
Statistic
,750
,923
,750
,964
,987
,964
,750
1,000
,750
,987
,964
1,000
,750
1,000
,750
,750
1,000
,964
,750
,750
,964
1,000
,750
1,000
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu I
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu II
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu III
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
Minggu IV Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim pembanding
3 .
a. Lilliefors Significance Correction
b. Sebelum is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
c. Sebelum is constant when Formula = Krim 0,5%. It has been omitted.
d. Minggu I is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
e. Minggu I is constant when Formula = Krim 0,5%. It has been omitted.
f. Minggu II is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
g. Minggu III is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
df
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
Sig.
,000
,463
,000
,637
,780
,637
,000
1,000
,000
,780
,637
1,000
,000
1,000
,000
,000
1,000
,637
,000
,000
,637
1,000
,000
1,000
Kruskal-Wallis Test
a,b
Test Statistics
Sebelum
Minggu I
Chi-square
12,277
13,059
df
5
5
Asymp. Sig.
,031
,023
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: Formula
Minggu II
12,370
5
,030
Minggu III
12,933
5
,024
Minggu IV
15,634
5
,008
83
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Mann-Whitney Test
Blanko – Krim 0,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,236
,025
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,236
,025
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Blanko – Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Blanko – Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Blanko – Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Blanko – Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
84
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 0,5% - Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu II
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,964
,050
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,964
,050
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Minggu IV
2,000
8,000
-1,124
,261
a
,400
Krim 0,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu I
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Krim 0,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Krim 0,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Krim 1,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu I
2,500
8,500
-,886
,376
a
,400
Minggu II
2,500
8,500
-,886
,376
a
,400
85
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 1,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,000
8,000
-1,179
,239
a
,400
Minggu I
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu II
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu III
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
2,000
8,000
-1,107
,268
a
,400
Minggu IV
,000
6,000
-1,964
,050
a
,100
Minggu III
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu IV
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu IV
,500
6,500
-1,771
,077
a
,100
Minggu III
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu IV
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Krim 1,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,348
,178
a
,200
Minggu I
1,500
7,500
-1,328
,184
a
,200
Minggu II
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Krim 2,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu I
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu II
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Krim 2,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,000
8,000
-1,091
,275
a
,400
Minggu I
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu II
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Krim 3,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu I
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu II
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
86
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
• Pori (pore)
b
Tests of Normality
Formula
Sebelum
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
,385
,385
,175
,253
,253
,385
,385
,385
,253
,385
,385
,385
,385
,175
,385
,385
,385
,385
,385
,385
,253
,385
,385
,385
,175
,175
,385
,385
,385
df
Sig.
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu I
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu II
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu III
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu IV Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
a. Lilliefors Significance Correction
b. Sebelum is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
Shapiro-Wilk
Statistic
,750
,750
1,000
,964
,964
,750
,750
,750
,964
,750
,750
,750
,750
1,000
,750
,750
,750
,750
,750
,750
,964
,750
,750
,750
1,000
1,000
,750
,750
,750
df
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
Sig.
,000
,000
1,000
,637
,637
,000
,000
,000
,637
,000
,000
,000
,000
1,000
,000
,000
,000
,000
,000
,000
,637
,000
,000
,000
1,000
1,000
,000
,000
,000
Kruskal-Wallis Test
a,b
Test Statistics
Sebelum
Minggu I
Chi-square
1,141
4,221
df
5
5
Asymp. Sig.
,950
,518
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: Formula
Minggu II
7,498
5
,186
Minggu III
12,393
5
,030
Minggu IV
11,815
5
,037
87
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Mann-Whitney Test
Blanko – Krim 0,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu II
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu III
,500
6,500
-1,826
,068
a
,100
Minggu IV
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Blanko – Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu II
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Blanko – Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
4,000
10,000
-,232
,817
a
1,000
Minggu II
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Blanko – Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
2,000
8,000
-1,179
,239
a
,400
Minggu II
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Blanko – Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
88
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 0,5% - Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu II
2,500
8,500
-,899
,369
a
,400
Minggu III
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu IV
2,000
8,000
-1,124
,261
a
,400
Minggu III
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu IV
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu IV
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Krim 0,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu I
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu II
4,000
10,000
-,236
,814
a
1,000
Krim 0,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu II
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Krim 0,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Krim 1,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu I
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu II
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
89
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 1,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu II
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu III
4,000
10,000
-,236
,814
a
1,000
Minggu IV
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu III
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Minggu IV
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu III
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu IV
4,000
10,000
-,258
,796
a
1,000
Minggu III
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu IV
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu III
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu IV
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Krim 1,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
Minggu II
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Krim 2,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Minggu I
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Minggu II
4,000
10,000
-,236
,814
a
1,000
Krim 2,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Minggu I
2,000
8,000
-1,107
,268
a
,400
Minggu II
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Krim 3,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Minggu II
2,000
8,000
-1,291
,197
a
,400
90
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
• Noda (spot)
b,c,d,e
Tests of Normality
Formula
Sebelum
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
,385
,385
,385
,385
,385
,385
,175
,385
,385
,175
,175
,253
,385
,175
,385
,175
,385
,385
,385
,385
,385
,175
,175
,385
,385
,385
df
Sig.
Shapiro-Wilk
Statistic
,750
,750
,750
,750
,750
,750
1,000
,750
,750
1,000
1,000
,964
,750
1,000
,750
1,000
,750
,750
,750
,750
,750
1,000
1,000
,750
,750
,750
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu I
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu II
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu III
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu IV Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
a. Lilliefors Significance Correction
b. Sebelum is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
c. Sebelum is constant when Formula = Krim 0,5%. It has been omitted.
d. Minggu I is constant when Formula = Blanko. It has been omitted.
e. Minggu I is constant when Formula = Krim 0,5%. It has been omitted.
df
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
Sig.
,000
,000
,000
,000
,000
,000
1,000
,000
,000
1,000
1,000
,637
,000
1,000
,000
1,000
,000
,000
,000
,000
,000
1,000
1,000
,000
,000
,000
Kruskal-Wallis Test
a,b
Test Statistics
Sebelum
Minggu I
Chi-square
6,772
10,362
df
5
5
Asymp. Sig.
,238
,066
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: Formula
Minggu II
10,602
5
,060
Minggu III
12,039
5
,034
Minggu IV
14,182
5
,014
91
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Mann-Whitney Test
Blanko – Krim 0,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,236
,025
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,236
,025
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Blanko – Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Blanko – Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Blanko – Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu I
,000
6,000
-2,087
,037
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Blanko – Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu I
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
92
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 0,5% - Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu I
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu II
,500
6,500
-1,771
,077
a
,100
Minggu III
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu IV
2,000
8,000
-1,124
,261
a
,400
Minggu III
4,000
10,000
-,232
,817
a
1,000
Minggu IV
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu IV
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Krim 0,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu II
2,000
8,000
-1,124
,261
a
,400
Krim 0,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,707
,480
a
,700
Minggu I
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu II
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Krim 0,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-1,000
,317
a
,700
Minggu I
1,500
7,500
-1,581
,114
a
,200
Minggu II
,500
6,500
-1,771
,077
a
,100
Krim 1,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu I
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu II
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
93
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 1,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,000
8,000
-1,179
,239
a
,400
Minggu I
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Minggu II
2,500
8,500
-,899
,369
a
,400
Minggu III
,500
6,500
-1,826
,068
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu IV
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
2,000
8,000
-1,179
,239
a
,400
Minggu IV
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu III
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu IV
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu III
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Minggu IV
1,000
7,000
-1,650
,099
a
,200
Krim 1,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu I
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu II
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Krim 2,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu I
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu II
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Krim 2,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Minggu II
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Krim 3,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu I
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
Minggu II
2,500
8,500
-,899
,369
a
,400
94
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
• Keriput (wrinkle)
b,c
Tests of Normality
Formula
Sebelum
a
Kolmogorov-Smirnov
Statistic
,385
,253
,175
,253
,253
,385
,385
,292
,253
,385
,175
,253
,385
,175
,175
,385
,385
,253
,385
,292
,175
,385
,385
,385
,385
,385
,385
,175
df
Sig.
Shapiro-Wilk
Statistic
,750
,964
1,000
,964
,964
,750
,750
,923
,964
,750
1,000
,964
,750
1,000
1,000
,750
,750
,964
,750
,923
1,000
,750
,750
,750
,750
,750
,750
1,000
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu I
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu II
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu III
Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
Minggu IV Blanko
3 .
Krim 0,5%
3 .
Krim 1,5%
3 .
Krim 2,5%
3 .
Krim 3,5%
3 .
Krim Pembanding
3 .
a. Lilliefors Significance Correction
b. Minggu III is constant when Formula = Krim 2,5%. It has been omitted.
c. Minggu III is constant when Formula = Krim 3,5%. It has been omitted.
df
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
Sig.
,000
,637
1,000
,637
,637
,000
,000
,463
,637
,000
1,000
,637
,000
1,000
1,000
,000
,000
,637
,000
,463
1,000
,000
,000
,000
,000
,000
,000
1,000
Kruskal-Wallis Test
a,b
Test Statistics
Sebelum
Minggu I
Chi-square
6,728
8,898
df
5
5
Asymp. Sig.
,242
,113
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: Formula
Minggu II
11,820
5
,037
Minggu III
14,946
5
,011
Minggu IV
15,660
5
,008
95
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Mann-Whitney Test
Blanko – Krim 0,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu I
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu II
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Blanko – Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Blanko – Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Blanko – Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Blanko – Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu I
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu II
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
96
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 0,5% - Krim 1,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Minggu I
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu II
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu III
2,500
8,500
-,886
,376
a
,400
MInggu IV
2,500
8,500
-,913
,361
a
,400
Minggu III
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
MInggu IV
,500
6,500
-1,826
,068
a
,100
Minggu III
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
MInggu IV
,500
6,500
-1,826
,068
a
,100
Krim 0,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Minggu I
3,000
9,000
-,664
,507
a
,700
Minggu II
2,000
8,000
-1,159
,246
a
,400
Krim 0,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,000
10,000
-,225
,822
a
1,000
Minggu I
2,500
8,500
-,886
,376
a
,400
Minggu II
2,500
8,500
-,899
,369
a
,400
Krim 0,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu I
1,500
7,500
-1,328
,184
a
,200
Minggu II
,500
6,500
-1,771
,077
a
,100
Krim 1,5% - Krim 2,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu I
3,500
9,500
-,449
,653
a
,700
Minggu II
2,500
8,500
-,943
,346
a
,400
97
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 14. (Lanjutan)
Krim 1,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu I
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu II
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu III
1,500
7,500
-1,549
,121
a
,200
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu IV
,000
6,000
-2,023
,043
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
MInggu IV
,000
6,000
-1,993
,046
a
,100
Minggu III
,000
6,000
-2,121
,034
a
,100
Minggu IV
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Krim 1,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
3,000
9,000
-,696
,487
a
,700
Minggu I
2,000
8,000
-1,124
,261
a
,400
Minggu II
,500
6,500
-1,771
,077
a
,100
Krim 2,5% - Krim 3,5%
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
3,500
9,500
-,471
,637
a
,700
Minggu II
3,000
9,000
-,745
,456
a
,700
Krim 2,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
2,500
8,500
-,899
,369
a
,400
Minggu II
1,000
7,000
-1,623
,105
a
,200
Krim 3,5% - Krim Pembanding
Mann-Whitney U
Wilcoxon W
Z
Asymp. Sig. (2-tailed)
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)]
a. Not corrected for ties.
b. Grouping Variable: Formula
Sebelum
4,500
10,500
,000
1,000
a
1,000
Minggu I
3,000
9,000
-,674
,500
a
,700
Minggu II
,500
6,500
-1,798
,072
a
,100
98
Universitas Sumatera Utara