Qodiyah Al-Ijhadh Dirasat Muqoronah Baina Asyariah Al-Islamiyah Wa Al-Qanun Al-Wad'i Al-Indunisia

QADIYAAT IJHADH
(Dirasat Muqaranah Baina as-Syari’ah al-Islamiyah
wa al-Qanuun al-Wadh’I al-Indunisy)

Skripsi diajukan untuk memperoleh gelar Sarjana Studi Islam (S.SI)

Oleh:
Abu Hasan Mubarok bin Munawar al-Badry
NIM: 103060028937

FAKULTAS DIRASAT ISLAMIYAH
UNIVERSITAS ISLAM NEGERI
SYARIF HIDAYATULLAH JAKARTA
JAKARTA 1429 H/2008 M

‫ﺔا‬

‫ا ﺮ ﺔا‬

‫) درا ﺔ ﺎر ﺔ ـ‬
‫ﺪم‬


‫أﻮ‬
‫ر ا‬

‫ﻬﺎض‬

‫ﺔ وا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ‬

‫ا ﺪو‬

‫(‬

‫ﺔ ا و ﻰ )‪(S.S.I‬‬

‫إ ﺪاد ‪:‬‬

‫ﻮر ا ﺪري‬
‫ﺎرك‬

‫‪103060028937 :‬‬

‫ﺎ ﺔ ا زهﺮ‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ ﺎ ﺎون‬
‫آ ــﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬
‫ﺎ ﺎهﺮة‬
‫ا ﺮ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ ا‬
‫ا ﺎم ا ﺪرا ‪ 1429‬هـ ‪ 2008 -‬ـ‬

‫ﺔا‬

‫) درا ﺔ ﺎر ﺔ ـ‬

‫ﻬﺎض‬

‫ا ﺮ ﺔا‬


‫أﻮ‬

‫ﺔ وا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫إ ﺪاد ‪:‬‬

‫ر ا‬

‫ﺎرك‬

‫ا ﺪو‬

‫ﻮر ا ﺪري‬

‫‪103060028937 :‬‬

‫إ ﺮاف‪:‬‬
‫ا‬

‫آ ــﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬


‫ﺎذة ا ﺪآ ﻮر‬

‫ﺰ ﺔ ﻮ ﺪ‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ ﺎ ﺎون‬
‫ﺎ ﺎهﺮة‬

‫ﻮ‬

‫ﺎ ﺔ ا زهﺮ ا ﺮ‬

‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ ا‬
‫ا ﺎم ا ﺪرا ‪ 1429‬هـ ‪ 2008 -‬ـ‬

‫(‬

‫ﺮار‬


‫ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ‬

‫ﺎ ﺔ هﺬا ا‬
‫ﺎر ﺔ‬

‫ﻰا‬

‫‪ ،‬و ﻮا ‪:‬‬

‫ا ﺮ ﺔ ا‬

‫ﺔ ا‬

‫ﺔ وا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬
‫ﻮ‬

‫ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ‬


‫وﺪ‬

‫" ‪ ،‬أ ﺎم‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ‬

‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ – ﺎآﺮ ﺎ‪ ،‬وذ ﻚ‬
‫ﺮ ﺎ‬

‫ﻬﺎض "درا ﺔ‬

‫ا ﺪو‬

‫ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ ﻜ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬
‫ﻮل‬

‫ﺚ‬

‫ﺔ ا ﺮ ﺔ ا ﺎ ﺔ ﻜ ـ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬


‫‪1‬‬

‫أﺮ‬

‫ﺔ ا و ﻰ )‪(S.SI‬‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ‪.‬‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‪24 ،‬‬

‫ﺎدى ا و ﻰ ‪ 1429‬هـ‬

‫‪ 27‬ﺎ ﻮ ‪ 2008‬ـ‬
‫ﺪاﻜ ﺔ‬

‫وآ‬

‫ﺮ ﺪ‬

‫ا ﺪآ ﻮر‬


‫ﺮي ا‬

‫ر ا ﻮ‬

‫‪150310772 :‬‬
‫أ‬

‫ا ﺪآ ﻮر ر‬

‫‪.2008‬‬

‫اﻜ ﺔ‬

‫ﺮازي د ﺎ‬

‫ا ﺪآ ﻮر‬

‫ﺪ‬


‫ر ا ﻮ‬

‫‪150312428 :‬‬

‫ﺎء ا ـ ﺔ‬

‫ﺮ ﺎ‬

‫اﺮ‬

‫اﷲ ا ﺮ‬

‫آ ـﺔ ا ﻜﺮ وا ﺪ ﺮ‬
‫ﺪ ﷲ ا ﺬي‬

‫ا‬

‫إ اﷲ و ﺪ‬
‫ـ ا‬


‫ﺎ‬

‫ﺮﻚ‬

‫ا‬
‫ﺎ‬

‫وأه‬

‫ﺮ وا ﺮان و‬

‫ﻮن اﷲ ور‬
‫ا ﺮ ﺎء ﻜﻮن هﺬ ا‬

‫ﺎ‬

‫ة وا‬

‫‪ .‬ا‬


‫ـ وأ‬
‫اﺬ‬

‫ﺎ ر‬

‫ا ﻮه ﺈ‬

‫آ ﺎ ﺔ هﺬا ا‬

‫ا ﺮ ﺔ وا ﺮ ﺎ ﺔ ا‬

‫م‬

‫ﻰ‬

‫اﷲ‬

‫ﻬ‬

‫ﺎن‪.‬‬
‫ا ﺎ‬

‫‪،‬و ﻜ‬

‫ﺔ ا ﺎ ﺔ‪ .‬وهﺬ ا ﺎ ﺔ‬

‫ﺎو ﺔ وإر ﺎد ر ـ ا ﻰ وأ ﺎ ﺬ‬
‫و ﺬ ﻮا أو ﺎ ﻬ‬

‫ﺎن ﺎ‬

‫ا ﺮات وا‬

‫ﻰ وا آﺮم و ﻰ‬

‫وأ ﺰل ﻬ ا‬

‫‪ ،‬وأ ﻬﺪ أن إ‬

‫إ ﻬﺎ ا ﺎ‬

‫وإ ﻮا‬

‫ﺰاء ا ﺬ‬

‫ا‬

‫ﺔ‪ ،‬ﻬﺬا ا ﻮا‬

‫إ‬
‫را ﻮا‬
‫أن‬

‫ﻮد ا ﺎ‬

‫ﺪم آ ـﺔ ﻜﺮ إ ﻰ‪:‬‬
‫ﺔ ا ﺪآ ﻮر‬

‫‪.1‬‬
‫ا‬

‫ﺮي ا‬

‫ﺮ ﺪ ‪،‬‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ‬
‫ﺎآﺮ ﺎ‪ ،‬و ﻮا ا ﺬ‬

‫وا ﺬ‬

‫ﺪ زودو‬
‫ﺔ ا‬

‫‪.2‬‬
‫ﺎ‬

‫ﺪ آ ـﺔ ا ﺪرا ﺎت‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬

‫ﺎ ﻮا ﺮ ﺔ ا ﺎ‬
‫ﺮ ا ﺰاد‬

‫ﺎذة ا ﺪآ ﻮرة‬

‫ﺮاف وا ر ﺎد ا ﺎم وا‬

‫ﺎة ا ﺎ‬

‫د ﺔو‬
‫ا‬

‫ﺔو‬

‫ﺔ‪.‬‬

‫ﺰ ﺔ ﻮ ﺪ‬
‫ﺔاﺪ‬

‫ﺔ وا ﻜﻮ ﺔ‬

‫ﻮا ﻰ ﺪ أ‬
‫ﺔ‬

‫ﻰ‬

‫ا‬

‫‪.‬‬

‫ﺔ‬

‫ا‬

‫‪.3‬‬

‫ﺎ ﺬة وا‬

‫ﺎ ﺔ ﺮ‬
‫ﻬﺪه‬

‫ﺎ ﺬات ﻜ ـﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬

‫ﻰا‬

‫ﺔ ا ﻜﻮ ـﺔ ﺎآﺮ ﺎ ا ﺬ‬

‫وا ﺄد‬

‫و‬

‫ا ﺬان ﺪ أ ﺎدا‬
‫هﺬا ا‬
‫)ا ﺎج‬

‫ا ﻜﺮ وا ﺪ ﺎء ا ﻮ ﻮ ا‬
‫ﺪري‬

‫ﻮر‬

‫ﺎ ﺔ( وأ‬
‫ا ﻜ ﺮة‬

‫ا ـ ﺎ‬

‫‪ ،‬ا ﺎ‬

‫وزو‬
‫‪ .7‬أ‬

‫وا‬
‫ﻰ‬

‫ا‬

‫ﺪ أ ﺎ ﻮا ﺎ‬
‫‪.‬‬

‫أ ﺎﻬ ﺎ‬

‫ﺎ ﺔ‬

‫ﺮ وزو‬
‫ا ﺎ‬

‫ﻰ اﷲ أن‬

‫ا ﺪرار ‪.‬‬

‫ﺎ ﺔ وزو ﻬﺎ وأ ﺎ ﻬ ﺎ‪ ،‬و ﻮر‬

‫ا‬

‫ﺔ‪،‬‬

‫ﺮة‪ ،‬أ‬

‫ا ﻜ ﺮ ا ﺎج‬

‫ﺎﺎ‬

‫و ﺎ ﻬ ﺎ‪،‬‬

‫ﺪ ا ﺰ ﺰ‪ ،‬ا ﺎ‬

‫ﺮ‬

‫‪،‬ا ﻜﺎ ﻮر ﻮس ا ﺬ‬

‫ﺪ‬

‫ﺔ وأ ﺮوا‬

‫ﻜ ﺔ آ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬
‫ا‬

‫ﺎ‬

‫وو ﺪه ﺎ‪ ،‬و ﺪ ا ﺎر إ ﺎ‬

‫ﻮا ا ﺎ‬

‫اﷲ ﺎ ﻰ‬

‫ﺮ اﷲ ﻬ ﺎ و‬

‫وزو ﻬﺎ و ﻬﺎ ا‬

‫ﺎ‬
‫أ‬

‫إ ﺎم‬

‫) ا ﺎ ﺔ و ﺮ ا ﺎ ﺔ( ا ﺮ ﺔ‬

‫ﻬ ا ﻮز ا‬
‫‪ .6‬أ‬

‫ﺮي ﺎ ‪ ،‬ا ﺎ‬

‫ﻬ ﺎ و ﻮ ﻬﻬ ﺎ‪ ،‬ﺎآﺎن ﻮ ﺎ‬

‫ﺮ‬

‫‪.‬‬

‫‪ .5‬أ ﻜﺮ ﺰ‬
‫ا‬

‫ﺬ ﻮا‬

‫ا ﺪا ﺔ إ ﻰ ا ﻬﺎ ﺔ‪.‬‬

‫ﺔ ا ﺪآ ﻮر ر‬

‫‪.4‬‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ‬

‫ا ﺪرا ﺔ‪.‬‬

‫ﺔا‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ‬

‫ﺔ ا ﻜﻮ ـﺔ ﺎآﺮ ﺎ وإ ﻰ‬
‫ﺮ ﺔ وا ﺔ‬

‫ﺎ ﺔ اﻜ‬

‫ﺎ ﺔ‬
‫ﻮ‬

‫ا‬

‫ﺮ‬
‫ﻬﺎ ا ﺬ‬

‫ﺔ ﻮ ﻮع‬

‫ا‬

‫‪.8‬‬
‫ﺮ‬

‫ﺪ ﺎء ﻜ ﺔ ا ﺪرا ﺎت ا‬
‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬

‫ا ﺎ‬

‫إ ﺪاد هﺬا ا‬

‫هﺬا‪ ،‬و ﺄل اﷲ ﺎ ﻰ ا ﺎ‬
‫وأن ﻜﻮن هﺬا ا‬

‫أن‬

‫ﻮ ﺎ اﷲ إ ﻰ أ ﻮم ا ﺮ ‪ ،‬ا‬
‫و‬

‫و ﻰا ﺮ‬

‫ﺪ ﺎ ﺪوا‬

‫‪.‬‬
‫ﺰي ﻬ‬

‫ﺎر ﺎ ﺎ ﺎ‪ ،‬و‬
‫وا‬

‫ﺔ وا ﺮ ﺔ‬

‫ﺔ ا ﻜﻮ ـﺔ ﺎآﺮ ﺎ ا ﺬ‬

‫ﻰ‬

‫ة‬

‫ﺪ ﷲ رب ا ﺎ‬

‫ﺮ ا ﺰاء ﻰ ا ﺪار ‪،‬‬

‫ﺎ اﷲ و‬

‫ا ﻮآ‬

‫و‬

‫ـ ا‬

‫ﻰ‬

‫ﻰ اﷲ‬

‫ﻰ أن‬

‫‪.‬‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‪24،‬‬

‫أﻮ‬

‫ﺎدى ا و ﻰ ‪ 1429‬هـ‬
‫‪ 27‬ﺎ ﻮ ‪ 2008‬ـ‬
‫ﺎرك‬

‫ﻮر ا ﺪري‬

‫ﻮ ﺎت ا‬
‫آ ــﺔ ا ﻜﺮ وا ﺪ ﺮ ‪...............................‬‬
‫ﻮ ﺎت ا‬

‫‪.......................................‬‬

‫أ‬
‫د‬

‫ا ﺎب ا ول‬
‫ﺪﺔ‬
‫أ‪.‬‬

‫ﺔا‬

‫ب‪.‬‬

‫ﺪ ﺪ إ ﺎر ا‬

‫ج‪ .‬أهﺪاف ا‬

‫‪.......................................‬‬
‫و‬

‫ﺎ ﺔ‬

‫‪1‬‬

‫ـ ‪....................‬‬

‫‪4‬‬

‫ز ﻮا ﺪ ‪.............................‬‬

‫‪5‬‬

‫د‪ .‬ﺮ ـﺔ ا‬
‫ﺔا‬

‫هـ‪.‬‬

‫‪....................................‬‬

‫‪6‬‬

‫‪.....................................‬‬

‫‪6‬‬

‫ا ﺎب ا ﺎ‬
‫ا‬
‫ﻰا‬

‫أ‪.‬‬
‫ب‪.‬‬

‫ﻬﺎض وا‬

‫ج‪ .‬أ ﻮاع ا‬
‫هـ‪ .‬ا‬

‫ﻬﺎض و ﻮ‬

‫ﻬﺎض ﺔ ‪................................‬‬

‫ﻰا‬

‫د‪ .‬ﺮا‬

‫ا‬

‫ﺎء‬
‫‪8‬‬

‫ﺎ ‪.......................‬‬

‫‪8‬‬

‫ﻬﺎض ‪..................................‬‬

‫‪11‬‬

‫‪.....................................‬‬

‫‪14‬‬

‫ا‬
‫ﻬﺎض‬

‫ﺔ ‪..........‬‬

‫ﻮء ا ﺮ ﺔ ا‬

‫‪21‬‬

‫ا ﺎب ا ﺎ‬
‫ا‬
‫أ‪.‬‬

‫ﻬﺎض‬
‫ﻰا‬

‫ﻮء ا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫ﻬﺎض‬

‫ا ﺪو‬

‫ﻮء ا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫‪.........‬‬

‫‪29‬‬

‫ا ﺪو‬

‫‪...........‬‬

‫‪31‬‬

‫ب‪ .‬ا‬

‫ﻬﺎض وا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫ج‪ .‬ﻮ‬

‫ا ﻜﻮ ﺔ ا ﺪ‬

‫ﺔ و ﺮ ﺮا ﻬﺎ ‪..............‬‬

‫‪34‬‬

‫ا ﺎب ا ﺮا‬
‫درا ﺔ ﺎر ﺔ‬
‫ا ﺮ ﺔا‬
‫أ‪ .‬ﺎ ا‬

‫ﺔ وا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫ﻬﺎ ا ﺮ ﺔ ا‬

‫ا ﺪو‬

‫ﺔ وا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫ب‪ .‬ا ﺮق ﻬ ﺎ ‪......................................‬‬
‫ج‪ .‬رأي ا ﺎ‬

‫ا ﻮ ﻮع ‪........................‬‬
‫ا ﺎب ا ﺎ‬

‫‪..‬‬

‫‪37‬‬
‫‪39‬‬
‫‪41‬‬

‫ا ﺎ ﺔ‬
‫أ‪ .‬ﺎ‬

‫ا‬

‫‪........................................‬‬

‫‪44‬‬

‫ب‪ .‬ا‬

‫ﺮا ﺎت ‪.......................................‬‬

‫‪46‬‬

‫‪...................................‬‬

‫‪47‬‬

‫ا‬

‫ﺎدر وا ﺮا‬

‫ـ ﺎت ‪.............................................‬‬

‫‪53‬‬

‫ا ﺎب ا ول‬
‫ﺪ ﺔ‬
‫أ‪.‬‬

‫ﺔا‬
‫و‬

‫ﺚ‬

‫ﻚ أن أ ﺔ ا ﺮأة أن‬

‫ﻮق‪ ،‬إ أن ه ﺎك ا‬
‫ا ﺎ ﺎت هﻰ ا‬
‫أن‬

‫ﻬ‬

‫أ ﺎ‪،‬‬

‫ﺎت ا ﻰ‬

‫ﻚا‬

‫ﺮض‬

‫ﻬﺎض‪ .‬ﺪ ﻜﻮن ا‬

‫‪ ،‬أو ﻜﻮن ا ﺮ ة ا‬

‫ﺔا ﻰ‬
‫ﺔ‪ .‬و‬

‫هﺬ ا‬

‫ﺮهﺎ‬
‫هﺬ‬

‫ﺎت ا‬

‫ﺔا ﻰ ﺎ‬

‫ا ﺮة‬

‫ﻰ‬

‫ﺎ‬

‫‪ ،‬أو‬

‫ﻮﺔ‬

‫ﺮ ﻰ‬

‫ا ﺮ‪ ،‬و ﺎ أ ﻬﺎ ذ ﻚ‪.‬‬
‫هﺬ ا‬

‫ﺔ هﻰ إ ﺪى ا‬

‫و ﺪ ﺎ‪،‬‬
‫إﺎ ﺔ ا‬

‫ا ـﺔ ا‬
‫ﻬﺎض‬

‫ﺮا ﺎ و ﺮ ﺎ‬
‫وا‬
‫ﺎ‬

‫‪،‬‬

‫دون أن ﺮك‬

‫أن ه ﺎك ا ﻮا‬
‫ﺰال ا‬

‫ا ﻰ ﺪ ﻮ إﻰ‬
‫ﺎ‬

‫ﻬﺎض‬

‫‪.‬‬

‫ﻬﺎض إ ﺎ أن ﻜﻮن آﺎ ‪،‬‬

‫ﻬﺎض ا ﻜﺎ‬

‫إ ﺎط ا‬

‫ﺔ‪ .‬ر‬

‫ا ﺪ ا‬
‫ا‬

‫ﺎ ﺎ ا ﻰ ﻮا ﻬﻬﺎ ا‬

‫ﺪ ﺎ‬

‫هﻮ ا‬

‫ﻬﺎض ا ﺬي‬

‫‪ .‬أو إذا أ ﺰل‬

‫ﺎ‪ ،‬أو ﺬرا و ﺎ أ ﻬﺎ ذ ﻚ‪.‬‬
‫ﺮج ا‬
‫دم ا م ا ﺎ‬

‫أ ـ آﺎ‬
‫وهﺬا ا ﺪم ﺬر‬

‫‪.1‬‬

‫‪Abbas Syauman, Hukum Aborsi dalam Islam, Penerjemah Misbah .1‬‬
‫‪(Jakarta: Cendekia Sentra Muslim, 2004) hal. 63‬‬

،‫ﻬﺎ‬

‫ﺮ ﻰ‬

‫ﻮﺔ ا ﻰ‬

‫ﺔ ا م أو ﻜ ﺮة‬

‫ا ﺮة ا‬
‫أو‬

‫ﻬﺎض‬

‫ﺪ ﻜﻮن ا‬

‫ا ﺮ ﻮب‬

‫ا‬

.2‫ﺎدم‬
‫إ ﻰ ﺪد و ﺎة ا ﻬﺎت‬
‫اﷲ‬

‫ﻮد‬

‫ ﺎل ا ﺪآ ﻮر‬.‫ﺔ‬

‫ﺔ ا ﻜﺎ ﺮ‬
‫ﺔ‬

‫ﺎ ﺔا ﻰ‬

‫ﺔا‬

‫ﺎم ا‬

‫ﺰﺪ‬

‫ﻬﺎض‬

‫ا ﺎ‬

.4 ‫ﺎ ا ﻮ ﺔ‬

‫هﺎ هﻰ ذ ا‬
، ‫ا ﺪول ا ﺎ‬
‫)ا ﺪ ﺮ ا ﺎم ا ﺎ‬

‫ إذا آﺎن ا‬: (‫ﺔ ا ﺎ ﺔ‬

‫ﻮد أن ﺪد و ﺎت ا ﻬﺎت‬

‫ﺎو‬

‫ﺮ ﺎ إ ﻰ ا ﻬ ﺄن ا م‬

‫ـ‬

‫ﻬﺬ‬

‫ا‬

‫أ ﺎف‬

‫ هﺬا ا ﺪد ﻜﻮن أ‬.‫ ﺪ ﺎ‬70.000
‫ا‬

‫ا ﺎ‬

‫ هﺬا ا ﺪد‬.‫ و دة‬100.000 ‫آ‬
.5‫ﻬﺎض‬

‫ﺮآﺰ ا ﻮث ا‬

‫ﺔا‬

‫ وإ‬،‫و ﺎة ا ﻬﺎت‬

‫ آﺎن ﺪد و ﺎة ا ﻬﺎت ا ﺪو‬،‫ﺮ‬

‫ﺎ‬

‫ أو‬،‫ا و د‬

‫ا ﻬﺎت ا ﺪو‬

.3‫ﻜﻮن ﺪد و ﺎت ا ﻬﺎت ﺰداد‬
‫ﻰ‬

‫ا‬

‫ﺪرا ﺎت وا ﻮث وا ﺪوات‬

‫و ﻮا‬

‫وهﺬا‬

‫)ا ﺎ‬

‫ا‬

‫ﺎ‬

300 ‫ﻰ‬
‫ﻰآ‬

‫ﻮ‬

‫و ﻬﺬا أآﺪ ﻬﺎ ﺮ درو‬

100.000 ‫وا ﺮارات ا ﻜﻮ ﺔ ﺎ ﺔ ﺎ ﺎ ﺎدا( أن ﺮاد ﺎ ﺪد‬
6

.

‫ﻬ‬

‫ا‬

‫ا ﺎﺔ ﻮ‬

37 ‫آ و دة هﻮ‬

Sri Emiyanti, Aborsi, Sikap dan Tindakan Paramedis (Yogjakarta: .2
Puslit Kependudukan UGM, 1997), hal. 1
Maria Ulfah Ansor, Fiqih Aborsi: Wacana Penguatan Hak Reproduksi .3
Perempuan (Jakarta: Kompas, 2006) cet. Ke-1, hal. xvii
Maria Ulfah Ansor, Fiqih Aborsi: Wacana Penguatan Hak Reproduksi .4
Perempuan, hal. xviii
Maria Ulfah Ansar, Fiqih Aborsi: Wacana Penguatan Hak Reproduksi .5
Perempuan, hal. xxi
Muhajir Darwin, Aborsi dan Kebutuhan Amandemen UU Kependudukan .6
dan Kesehatan, harian Kompas edisi Jum’at, 05 September 2003. artikel diakses
pada 10 Februari 2007, dari http://kmc.com/2003/pengetahuan.htm

‫ﺎ‪ ،‬أن‬

‫ﺔ ا‬

‫و ﺪ ﺎ‪ ،‬و‬
‫إﻰ‬

‫ﻬﺎض هﻰ إ ﺪى‬
‫ا ﺎ‬

‫أي دول‬

‫ﺔ و ﺮا ﺎة ا ﺮأة ﺎ ﺔ‪ .‬و ﻬﺬا‬

‫ا‬

‫ا‬

‫وا‬

‫ﻮء ا ﺎه وا ﺮ ﺎت‬
‫ﺎ ﺔ‬

‫وا آﺎد‬
‫ا‬

‫ﺔ‪.‬‬

‫و‬

‫ﻬ ﺎ ﻮا‬

‫ذه‬

‫ﻬ‬

‫إ ﺎت‬

‫ا ﺎ‬

‫ﺮ‬

‫ﻬﺰة ا ﻬ ت ا ﻜﺎ ﺔ‬
‫آﺎ ﻮا‬

‫ﻮﻬ‬

‫ﺎء وا‬

‫ﻮل ا‬

‫ﺎب ا ﺮ ﺔ‬
‫ا‬

‫ﻬﺎض‬

‫ﻜﻮن هﺬ ا‬
‫ا‬

‫ا‬

‫ﻬﺎض‬

‫‪.‬‬
‫ﺪ‬

‫ا ﺎهﺮة‬

‫ا ﺎ‬

‫ﺎ أن ﻜﻮن ا ﺪول‬

‫ﺮة‬

‫ﺮار ﺎ ﻬ ‪ ،‬وإ‬

‫ﺎع ا ﺪم وا‬

‫ﻮر‬

‫ﺎو ﺔ‬

‫ا‬

‫ﺔو‬

‫ت ا‬
‫ﺔ‬

‫‪ ،346 ،299‬و ‪ .349‬آ ا‬

‫ﻮل ا ﻰ‬

‫ﺪ ﺪة ﺪى ا ﺮ ة‬

‫ﺎت‬

‫إ ﺎت ا ﻜ‬

‫هﻮ إ ﺪار ا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬
‫ا‬

‫ﺎء‬

‫ﺔ ا ﻜﺎ ﺮ‪.7‬‬
‫ا ﺪو‬

‫ي ﻮع‬
‫ﻮل‬

‫ا ﺮوح‪،‬‬

‫ﺮ إ ﻰ أ ﻮال ا‬

‫هﺬ ا ﺮارات ا ﻰ أ ﻬ ﻬﺎ ا ﻜﻮ ﺔ ا ﺪو‬
‫ﻬﺎض‪ .‬وا ﺎ‬

‫هﺬ‬

‫ا‬

‫ا‬

‫وا ﻜ ﻮ ﻮ ﺎ‪ ،‬وأن ﺎل ا ﺪ ﺔ ا‬

‫ﺎة وا ﻜ ﺎء‬

‫ﻜﺎم ا ﺬي ﺮ‬

‫ﻮل ا ﻜﺎن وا ﺪم ا ﺬي‬

‫ﺮح ا ﺪول‬

‫ا ﻰ ﺮا ﻰ‬

‫ﻬﺎض ﻮ ﻮع ﺎ‬

‫أن‬

‫ﺎ دون أن‬

‫ﺮح ا ﺆ ﺮ ا ﺪو‬
‫ﺔ ‪1994‬‬

‫وا‬

‫إﻰ إﺎ‬

‫ﺮ‬

‫ﺎﺎ ا‬

‫ﻰ إ ﺎت أ ﻜﺎ‬

‫ﺪ ﺎ‬

‫ﺪث‬

‫ﻬﺎض‬

‫أي و ﺔ آﺎ ‪.‬‬

‫ﺎ ﺔ‬

‫ﻬﺎت‪ .‬و ﺎ‬

‫‪،‬‬

‫ﺔ ﺎ ﺔ‬

‫ﻰ‬

‫إ ﻰ أآ ﺮ ﺪد و ﺎة ا ﻬﺎت ا ﺪو‬

‫ا ﺪول ا ﺎ ﺔ ﺎ ﺔ‪.‬‬

‫‪Atashendartini Habsjah, “Fakta-Fakta Aborsi,” dalam Maria Ulfah .7‬‬
‫‪Ansar, Wan Nedra, dkk., Aborsi dalam Perspektif Fiqih Kontemporer (Jakarta:‬‬
‫‪Balai Penerbitan FKUI, 2002) h. 177‬‬

‫هﺬ آ ﻬﺎ ا ﻰ ﺪ ﻮ ا ﺎ‬
‫ا‬

‫ﺔ ا ﻰ هﻰ ا‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ﺎ ﺔ‬

‫ا ﺬى هﻮ ا‬
‫ا ﺪو‬
‫ب‪.‬‬

‫ﺪر وا ﺮ‬
‫ﺎ‬

‫و‬

‫ﺔ ا ﺎ ﺮ‪ .‬ﻜ‬
‫ﻜﺮ ا‬

‫ا‬

‫ﻮء ا‬

‫إ ﺎت ا‬
‫ﺮارات ا‬

‫ﺮى ﻬ ﺎ‬

‫ﺚو‬

‫‪ .1‬ﺎ‬

‫ﻜﺎم‪ .‬ﺎ‬

‫ﻰا‬
‫ا‬

‫‪ .2‬ﺎ ﻮ‬
‫‪ .3‬و ﺎ ﻮ‬

‫‪ ،‬وآﺬ ﻚ‬

‫إ ﺎر‬
‫ا ﺪو‬

‫اﺮ‬

‫ﺮ‬

‫ﻮل ا‬

‫هﺬا ا‬

‫ﻬﺎض ﺔ وا‬
‫ﺎء‬

‫ا ﻜﻮ ﺔ‬

‫ﻬﺎض‪.‬‬

‫ﻬﺎض أ ﻮا ‪ ،‬و ﺎ‬

‫ﻜﺎم ا ﺮ ﺔ وا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫ﻬﺔ ﺎ‬

‫ا ﺪو‬

‫ﻜﺎم‬

‫ﺔا‬

‫‪ .‬و ﺬ ﻚ ﺪ ﺪد ا ﺎ‬

‫ا‬

‫ﻜﺎم ا ﺮد ﺔ و‬

‫ـ‬
‫ا‬

‫ﺎء وا ﻜ ﺎء‬

‫و ﺎرن‬

‫ا ﺎ وا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫ﺪر ا‬

‫ﺪ ﺪ إ ﺎر ا‬

‫إ ﻰ أن‬

‫ا ﺮ ﺔ‬

‫ﺎر ﺔ‬
‫آﺎ‬

‫ﻬﺎض‬
‫ﻬﺎ‬

‫‪:‬‬

‫ﺎ؟‬

‫؟‬

‫ا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫ا ﺪو‬

‫‪ .4‬ﺎ هﻮ اه ﺎم ا ﻜﻮ ﺔ ا ﺪو‬

‫؟‬

‫ﺔ ﻮل ا‬

‫ﻬﺎض و ﺎ ﺮ ﺮا ﻬﺎ‬

‫؟‬
‫‪ .5‬ﺎ هﻰ ﺎ‬
‫هﺬ ا‬
‫ا‬

‫ﻜﺎم ﻜ‬

‫ا‬

‫ﺔ آ ﻬﺎ‬

‫ﻬ ﺎ؟‬
‫ﺎول ا ﺎ‬

‫– ﺪر ا‬

‫ﺮاض أ ﻮ ﺔ ﻬﺎ‪.‬‬

‫ج‪ .‬أهﺪاف ا‬

‫ﺚ و ﻮاﺋﺪ‬

‫أ ﺎ أهﺪاف ا‬
‫‪.1‬‬

‫ﺮﺔ ﺮ‬

‫ﻬ ‪:‬‬
‫ا‬

‫ﻬﺎض ﺔ وا‬

‫ﺎ‬

‫ﺎ ﺔ‪-‬‬

‫ﻰ‬

‫‪.2‬‬

‫ﺮﺔ ﻜ ا‬

‫ﻬﺎض‬

‫ا ﺮ ﺔا‬

‫ﺔ‬

‫‪.3‬‬

‫ﺮﺔ ﻜ ا‬

‫ﻬﺎض‬

‫ا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫ا ﺪو‬

‫‪.4‬‬

‫ﺮ ﺔ أ ﻮال ا‬
‫ا ﺪو‬

‫ﺎء‬

‫ا ﺪ ﻬ‬

‫ﺔ‬

‫د‪ .‬ﺮ ﺔ ا‬

‫ﺚ‬

‫أﺎ ا ﺮ ﺔ ا ﻰ‬
‫ا‬

‫ﺪ ﻬﺎ ا ﺎ‬

‫ﻜﺎم ا ﺮ ﺔ وا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫ا ﻮ ﻮع و ﺮض ا‬
‫ا‬

‫ﺪ ﻬﺎ ا ﺎ‬
‫ﺮ‬

‫و ﺮار ا ﻜﻮ ﺔ‬

‫ه‬

‫ا ﺮ ﺔ ا ﺎر ﺔ‬
‫ﺎ ﻬﺎ‬

‫ا ﺪو‬

‫ﺎب ا ﺬي ﺪ ﻮ إ ﻬﺎ‪ .‬وأ ﺎ ا ﺮ ﺔ ا ﻰ‬
‫اﻜﺎﺔ‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ ا‬

‫ﺪ‬

‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ‬

‫ﻰ اﺪ‬

‫ا ﺬي أ ﺪر‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‬

‫ا ﻮ ﻮع‪:‬‬

‫ﺎ ﺔ‬

‫‪“Pedoman Penulisan Skripsi, Tesis dan Disertasi‬‬
‫‪UIN Syarif Hidayatullah Jakarta Tahun 2007”.‬‬
‫هـ‪.‬‬

‫ﺔا‬

‫ﺚ‬

‫ﻜﻮن هﺬا ا‬
‫ا ﺎب ا ول‬

‫ﺔ أ ﻮاب ه ‪:‬‬
‫ﺪث ا ﺎ‬

‫ا ﺪﺔ‬

‫ﺔ ا‬

‫ﻬﺎ‬

‫و ﺪ ﺪ إ ﺎر وأهﺪا و ﻮا ﺪ و ﺮ‬
‫ا ﺎب ا ﺎ‬

‫درا ﺔ‬
‫ا‬

‫ا‬

‫ﺔ‬

‫ﻬﺎض‬

‫ﻰا‬

‫ﻬﺎض ﺔ وا‬

‫‪،‬و ﻮ‬

‫ﺎء‬

‫ا‬

‫و‬

‫‪.‬‬

‫ﺪث ا ﺎ‬
‫ﺎ‪ ،‬أ ﻮا ‪ ،‬ﺮا‬
‫ا دﺔ ﻜ‬

‫ﻬ‪.‬‬

‫ا ﺎب ا ﺎ‬

‫ا‬

‫ﻬﺎض‬

‫ﻮء ا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫و ﺎول‬
‫ا‬

‫ﻰا‬
‫ﺔ‬

‫ا‬

‫ﺔ ﻮل ا‬

‫ﻬﺎ ا ﺮ ﺔ ا‬
‫وا ﺮأي ا ﺎ‬

‫ا ـــ ﺎت‬

‫ا ﻜﻮ ﺔ‬

‫ﻜﺎم ا ﺮ ﺔ وا‬

‫ﻜﺎم ا ﻮ‬

‫ﻬﺎض‪ ،‬و ﺎول ا‬

‫ﺔ‬

‫ﺎا‬

‫ﺔ وا ﺎ ﻮن وا ﺮق‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﻬﺎ‪.‬‬

‫ا ﺎ ﺔ‪ ،‬و‬
‫ا‬

‫‪،‬‬

‫وﻮ‬

‫‪،‬‬

‫و ﺮ ﺮا ﻬﺎ‪.‬‬

‫درا ﺔ ﺎر ﺔ‬
‫ا ﺪو‬

‫ا ﺎب ا ﺎ‬

‫ﻮء ا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫ﻬﺎض وا ﺎ ﻮن ا ﻮ‬

‫ا ﺪو‬
‫ا ﺎب ا ﺮا‬

‫ﻬﺎض‬

‫ا ﺪو‬

‫ﺎدر وا ﺮا ‪.‬‬

‫ﻰ ﺎ‬

‫ا‬

‫وا‬

‫ﺮا ﺎت‪ ،‬و‬

‫ا ﺎب ا ﺜﺎ‬
‫ﺮ‬
‫ﺮ‬

‫أ‪-‬‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ﻬﺎض ﺔ وا‬

‫ﺎرس‪) :8‬ا‬
‫ﻜﺎ‬

‫ﺎ‬

‫و‬
‫وا‬

‫ﺎط‬

‫‪،‬‬

‫ب‪-‬‬

‫ﺮ‬

‫اﻮﺪ‬

‫ا‬

‫–‬

‫ﻬﺎض ا‬

‫ﺎن ا‬

‫ا ﻮي ا ﺬآﺮي‬

‫ﺎ‬

‫‪.9‬‬
‫أ‬

‫ﺎل‪:‬‬

‫و‬

‫ﺮ‬

‫‪:‬أ ـ‬

‫ث ﺎت ا ﺬآﺮ وا‬

‫–‬

‫و ﺪهﺎ‪.10‬‬

‫ﺎ‬
‫ﺔ ﻮل ا‬
‫أو‬

‫أ ﺮض ه ﺎ هﻮ ا ﺮ‬
‫ﺮف أ ‪ .‬د‪/‬‬

‫‪ ،‬إذ‬
‫ﻬ‬

‫ا ﺮأة و ﺪهﺎ إ ﺎ ﺎ وه‬

‫ه ﺎك ﺮ ﺎت‬
‫ﺄﻰ‬

‫ا‬

‫و ﺪهﺎ ﻬ‬

‫ا ﺎ ﺔ و ﺮهﺎ‪ :‬إذا أ‬
‫ا‬

‫وا ﺪ( وهﻮ زوال‬

‫ﺎ‬

‫ﻰ و ‪ ،‬ﺎل‪:‬‬

‫ا ﻮط‪ ،‬وا‬
‫ﻮاء‪ ،‬وأ‬

‫ﺎد أ‬

‫ﺎ‬

‫ا ﺎ ﺔ‪ ،‬إذ أ‬

‫ﺪ‪ ،‬وأ‬
‫ﺎم‪،‬‬

‫وا ﻬﺎء وا‬

‫ﺮ ﺔ‪ ،‬ﺎل أ ﻬ‬

‫‪ ،‬وأ ﻬ‬

‫و‬

‫ا‬

‫ﻬﺎض ﺔ‬

‫ﺎل ا‬
‫ا‬

‫ﺎو ﻮ‬

‫ﺎء‬

‫ﺎء‬
‫ا‬

‫ﺮاء وا‬

‫ا‬

‫ﺎء‪ .‬ﺎ ﺬي أود أن‬

‫ﻬﺎض إ ﺎ ﺎ‪ .‬وإ ﻚ هﺬا ا ﺮ‬

‫ﺪا ﺪ‬
‫ا ﻮي ا‬

‫ﻬ ﺎض‪ ،‬وه ﺬ ا ﺮ ﺎت إ ﺎ أن‬

‫ﺪه‬

‫‪ 11‬أن ا‬

‫ﻮي‬

‫ﻬ ﺎض ه ﻮ‬

‫ﺔا‬
‫ﺪ‬

‫ﺮ أ‬
‫ﺪ ﺪ اﷲ ا ا ﺪث‬
‫‪ 8‬هﻮ أ ﻮ‬
‫أ م ا ء ) ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜﺮ‪ (1997 ،‬ج‪ /15 .‬ص‪553 .‬‬
‫ﺎرس زآﺮ ﺎ‪،‬‬
‫أ ﺪ‬
‫‪ .9‬أ ﺎرس‪ ،‬أ ﻮ ا‬
‫‪ 1415‬هـ(‪ ،‬ص ‪228‬‬
‫ﻜﺮم ا‬
‫ﺪ‬
‫اﺪ‬
‫ﻮر‪ ،‬أ ﻮ ا‬
‫‪ .10‬ا‬
‫‪1414 ،‬هـ (‪ ،‬ج ‪ ،7‬ص ‪316‬‬
‫ﻰا ﺎ ا‬
‫ﺔ‬
‫و‬
‫ا زهﺮ وا ﻜﻮ ‪.‬‬
‫‪ .11‬هﻮ أ ﺎذ ا ا ﺎرن ﺎ‬

‫‪.‬‬
‫اﺮ ﺔ‬

‫ﺎرس ا‬

‫ﺎ‬
‫ﻮر ‪،‬‬

‫ﻬﺎ ‪ .‬أ ﺮ ا ﺬه ‪،‬‬

‫ﺮ‬

‫ا ﺔ‪ ) ،‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﺮ‪،‬‬
‫ﺎن ا ﺮب‪) ،‬‬

‫ﺮ‪ :‬ﻜ ﺔ‬

‫ا‬

‫ﺮ‬

‫ﺪام‬

‫ا‬

‫ﺎ‬

‫ا‬

‫ﻬﺎض‪ .‬وهﺬا ا ﺮق‬
‫ﺎل ا‬

‫أن إ ﺎت ا ﻬ ﺎء ا‬

‫ﺎء أن ا‬
‫ر‬

‫أن ا‬

‫أن ﺮ‬

‫ﻮع ا‬

‫ﻬﺎض ﻜﻮن‬

‫ﻰ‬
‫ا‬

‫ﺮ‪.‬‬

‫‪.13‬‬
‫ﻬ ﺎض‪ ،‬ﺎ ﺎ‬

‫ﺪ‬

‫ا ﺬي ﺮ ـ ا ﺪآ ﻮر ﻮ ردي و ﻮ ﺎ ﺮوا‬

‫ﻮل‬

‫ﻮل ا‬

‫ﺮ‬

‫)‬

‫و ﺎء‬

‫وإ ﺮاج ا‬

‫ﻮب‬

‫‪ 500‬ﺮام أو ﺮض ا‬

‫ا‬

‫ا‬

‫أ‬
‫ﺮ( و‬

‫ﺰ ﺪ ﻰ ‪25‬‬
‫ا ﺔا ﺮ ﺔ‬

‫ﻰ ﺮوج ا‬

‫ا‬

‫ﻰ ﺮا‪.14‬‬
‫ﺮر أن ا‬

‫ا ﻬﺮ ا ﺮا ‪ ،15‬وأ ﺎ ا‬

‫ا ﻬﺮ ا ﺮا وا ﺎ‬

‫ﻬ ﺎض‬

‫ﺎط هﻮ إ ﺮاج ا‬

‫ﺮ ﺎ‪.16‬‬

‫آﺎن ا ﻬﺎء ﺮ ﻮن‬

‫‪ .12‬د‪/‬‬

‫إﻰ‬

‫ﺮ ﺮ‬

‫ا ول‬

‫ﺮا‬

‫ﻬ ﺎض ه ﻮ ا ﻬ ﺎء ا‬

‫‪.‬‬

‫ﻜ آﺎ ﺎ‬

‫أن ه ﺎك ﺮ‬

‫ﻰا ﺮ‬

‫ﺎ‬

‫ﻬ‬

‫‪.12‬‬
‫ﺎﺮ‬

‫ا‬

‫ا ﻜ ﺎو ﺎت آ‬

‫‪ ،‬أو ا‬

‫ﻰا‬

‫ﻬﺎض‬

‫ﻬ ﺎض ا ﺎ‬

‫ﺮق‬

‫ا‬

‫ﺪا ﺪ‬

‫‪]،‬ا ﺆ ﺮا ﺎ‬
‫ﺪه‬
‫ﺔ[‬
‫ﺎت ا ﺔ وا‬

‫إ ﺮاج ا‬
‫ا‬

‫ﻮي أو‬

‫ا ﺎ ا ﺬي ﺪ ا‬
‫ا ﺎ ﺔ‬
‫ا ﺮة ﺎ‬

‫ﺮ‬

‫ﻮي‪.‬‬

‫ﺔ ﺎ ﺎهﺮة‬
‫ﺮ ة أآ ﻮ ﺮ‬

‫ﻮان ‪ :‬ا ﺪ ﻮر ا‬
‫‪ 2002‬ـ‪ ،‬ص ‪.28‬‬
‫‪Sardjana, Payung Hukum Bagi Pelaku Aborsi (Jakarta: UIN Jakarta .13‬‬
‫‪Press, 2005). Hal. 119‬‬
‫‪Gulardi H. Wignjosastro, Masalah Kehidupan dan Perkembangan .14‬‬
‫‪Janin. Makalah Semiloka Aborsi dari Perspektif Fikih Kontemporer (Jakarta: PP‬‬
‫‪Fatayat NU dan Ford Foundation, 2001).‬‬
‫) ﺮوت‪ :‬دار إ ﺎء ا ﺮاث ا ﺮ ‪ ،‬د‪.‬ت‪ ،(.‬ج‪،1.‬‬
‫اﻮ‬
‫ﻰ و ﺮون‪ ،‬ا‬
‫‪ 15‬إ ﺮاه‬
‫ص‪299.‬‬
‫ا ﻮ ‪ ،‬ج‪ ،1.‬ص‪902 .‬‬
‫ﻰ و ﺮون‪ ،‬ا‬
‫‪ 16‬إ ﺮاه‬

‫وا‬

‫ﻬﺎض‬

‫ﺮ‬

‫وا‬

‫ﻬﺎض‬

‫ﻮي ﺮاد‬

‫ﻮي هﻮ‬

‫و‬

‫ا‬

‫ﺎط‪ ،‬ا ﺮح‪ ،‬وا‬

‫ل ا ﺮ ﺎت ا‬

‫ﻰ وا ﺪ‪ ،‬وأ ﻬ ﺎ‬
‫ﺎ‬

‫ا ﺮ ﺔ ا ﺬي زم أن ﺎ‬
‫ﺎ ﺔ‬

‫ﻬ ﺎض وا‬

‫ﺎ ‪،‬وﻜ‬

‫ﺎط‬

‫ﻬ ﺎا ﺮ‬

‫‪:‬‬

‫‪ .1‬أن ا‬

‫ﻬﺎض‬

‫وا‬

‫ا‬

‫ﺎط‬

‫‪ .2‬أن ا‬
‫أ‬

‫ﺎ‬

‫ا‬

‫‪ ،‬و ﺬا‬
‫و ﺎ‬

‫ﺎن‬

‫ا ﺮوح دون أن‬

‫ﺎ‪ ،‬و ﻜ‬

‫ﺎ ﻜﻮن‬

‫إ ﻬﺎ‬
‫ﺪة‬

‫ﺎا‬

‫ﺎ‬
‫ﻬﺎ‬

‫‪،‬و‬

‫‪ ،‬وا‬
‫ﺎم ا‬

‫ﺎ إ إذا‬

‫ﺪة ا‬

‫ﻬ ﺎ‬

‫ﺎط ﺎ‬

‫أوا‬

‫‪.‬أ ﺎ ﻮ‬

‫إ ﻬﺎ ﺎ‪ ،‬ﺈن آ ﺎن ا‬
‫ﺪ ا ﻬﺮ ا ﺮا‬

‫ا‬

‫إ ﺎط‪ ،‬أ ﺎ ا ﺪة ا ﻰ ﺪ ذ ﻚ ﻬ و دة‬
‫ج ‪ -‬أ ﻮاع ا‬

‫ﺬﻚ‬

‫‪.‬‬

‫إ ﻬﺎ ﺎ‪ ،18‬و ﺪد ﺄر ﺔ أ ﻬﺮ‪،‬‬

‫ا ﺮوح‪ ،‬ﺈذا‬

‫‪،‬‬

‫دم‪.‬‬

‫ﺎ‬

‫ﺎ‬

‫و‬

‫ا‬

‫ﺎ‬

‫ﻬ ﺎض‬
‫ﻬ‬

‫إ ﻰ ﺪة‬

‫ﺎط‬

‫أول‬

‫ﺪهﺎ‬
‫ﺔ أ ﻬﺮ ﻬ ﻮ‬

‫أوا ‪.‬‬

‫ﻬﺎض‬

‫آ ﺎن ا‬
‫ﺎ‬

‫ص‪.17‬‬

‫ﻬ ﺮ أن ا‬

‫ﻰ إ ﺎء ا ﻮ ﺪ‬

‫‪.‬‬

‫ﻬ ﺎض‬

‫ﺎت ا‬

‫ا‬

‫إ ﻰأ‬

‫ﺔ‬

‫ﺎم‬

‫ﺎر ﻮ ﺔ‪.‬‬

‫ص‪.311 .‬‬

‫‪ .17‬إ‬

‫ر ﺪ‪ ،‬ﺪا ﺔ ا‬

‫ﻬ ﺪ و ﻬﺎ ﺔ ا‬

‫ﺪ ﺎ‬
‫‪ .‬إ ﺮاه‬
‫إ ﺪارات ا ﻜ ﺔ‪ 1423 ،‬هـ(‪ ،‬ص‪80 .‬‬
‫‪18‬‬

‫ﺪر‬

‫ﺪ‪ ) ،‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬

‫‪ ،‬أ ﻜﺎم ا ﻬﺎض‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ﺔ‪ (1416 ،‬ج ‪،2.‬‬
‫) ﺮ ﺎ ﺎ‪:‬‬

‫ﺔ‬

‫ﺎم‪:‬‬

‫وإ ﻚ هﺬ ا‬
‫أ‪-‬‬

‫ﺪ إ ﺎط ا‬
‫ﺎ‬

‫أ( إ ﻬ ﺎض‬

‫إﻰ‬

‫و‬

‫‪:‬‬

‫ﻮ ﺎو‬

‫ﺎ‬

‫‪(Abortus‬‬

‫)‪Spontaneus‬‬
‫ﺮ‬

‫ب( إ ﻬﺎض‬

‫ا‬

‫ﻮي و‬

‫ﺎر ﺎ وإراد ﺎ ‪(Abortus‬‬

‫)‪Provocatus‬‬

‫ا ول‬

‫ا‬
‫ﺎ‬

‫ﻬﺎض ا ﺎ‬

‫هﻮ ا ﺬي‬

‫أو ا ﻮي أو ا‬
‫ﺪون ﺪ‬

‫وهﺬا ا ﻮع ﻮع ﺎ‬
‫‪ (1‬ﺎ‬

‫)‪(Abortus Spontaneus‬‬

‫ﺎر‬

‫ﺎرات‬

‫‪،‬و‬

‫ﺪ‬

‫ﺮأة أو‬

‫ﺮه ﺎ‬

‫‪.19‬‬

‫ﻮ ﺔ‪:‬‬

‫ﺎر ﻜﺮار ﻮ ﺎن‪:‬‬
‫)أ(‪ .‬إ ﻬﺎض‬

‫ﻜ ﺮر‬

‫ﻮي ﺎرض‪ ،‬وه ﻮ ا ﻮ ﺪ ا ﺬي‬

‫)‪(Abortus Spontan Insidental‬‬
‫)ب(‪ .‬إ ﻬ ﺎض‬

‫ﻮي ﻜ ﺮر‪ ،‬وه ﻮ ا ﺬي ﻜ ﻮن‬

‫ﺔ‬

‫أ ﺎل ﻮا ﺔ‪.‬‬
‫‪ (2‬و ﺎ‬

‫هـ(‪،‬‬

‫‪.19‬‬
‫ـ ‪13‬‬

‫ﺎر در ـ‬

‫اﺪ‬

‫ا ﺎ‬

‫‪ ،‬ا ﻬﺎض‬

‫إ ﻰ‪:‬‬

‫ا‬

‫وا ﺎ ﻮن‪ ) ،‬ﺪ‬

‫‪:‬دار ا‬

‫ﺎرف‬

‫ﺎ ﺔ‪1397 ،‬‬

‫ﺬر أو ﻬ ﺪد )‪(Abortus Imminens‬‬

‫)أ(‪ .‬إ ﻬ ﺎض‬
‫و‬

‫ﺬرا‬

‫ا ﺎ‬

‫ﺬرا إذا ﺰل‬

‫و ﺪت‬
‫ا‬

‫ﺬر ﻮ ﻮع ا‬

‫م‬

‫اﺮ‬

‫اﺮ‬

‫ﻬ ﺎض‪ ،‬و ﻜ ﻮن‬

‫دم‬

‫ﺮور‬

‫ﺮ‬
‫ﺮ‬

‫م‪ ،‬أو‬

‫أ ﻮ ﺎ‬

‫‪.‬‬
‫و‬

‫)ب( إ ﻬ ﺎض‬

‫ﺎ‪،‬‬

‫ﺎو‬

‫ا‬
‫وا‬

‫ﻬ ﻰ إ ﻰ ﺮوج‬

‫ﺰف‪ ،‬وا‬

‫ا ﺮ ‪،‬‬

‫ﺎع‬

‫ﻮ ﺎن‪:‬‬
‫ﺎ‬

‫)أ( إ ﻬ ﺎض‬

‫‪(Abortus‬‬

‫)‪ Incompletus‬إذا أدى إ ﻰ ﺮوج ا‬

‫‪،‬‬

‫دون‬

‫ﺔ‬

‫أو‬
‫ا‬

‫ﻮ‬

‫ﺎت ا‬

‫ﺮ‬

‫ﻮ ﺎت‪.‬‬
‫آﺎ‬

‫)ب( إ ﻬ ﺎض‬

‫‪(Abortus‬‬

‫)‪ Completus‬إذا ﺮج‬

‫اﺮ‬

‫ﻮ ﺎت ا ﺮ ‪.‬‬
‫‪ (3‬إ ﻬﺎض ﺮوك أو‬
‫ﻰ ا ﺰ ﺎف ا ﺮ‬
‫اﺮ‬

‫ﺮة ﺪ‬

‫ﺮج ﻮا‬
‫ا‬

‫ﺔا‬

‫)‪ (Missed Abortion‬و‬
‫ﺎ‪،‬‬

‫دا‬

‫ﻮل و ﺪ‬

‫ﺬ ﺔا‬
‫ﺮ‪،‬‬

‫ﺬ‬

‫‪،‬و ﻰ‬
‫اﺮ‬

‫ذا ﺎ‪ ،‬أو‬

‫‪20‬‬

‫‪.‬‬

‫ا ﺜﺎ‬

‫‪20‬‬
‫ﺪ ﻰ ا ﺎري‪،‬‬
‫وا ﻮز ‪ 1408 ،‬هـ(‪ ،‬ـ ‪18‬‬

‫ﻜ ﺔ ا ﻬ ﺎض‪ :‬درا ﺔ‬

‫ﺔ ﻬ ﺔ‪ ) ،‬ﺪة‪:‬دار ا‬

‫ﻮد ﺔ‬

‫ﺮ‬

‫ﻬ ﺎض ا رادي أو ا‬

‫ا‬

‫)‪ Therapicus‬هﻮ‬
‫ﻰا‬

‫ﺎرة‬

‫ﺎري‬

‫‪(Abortus Artificialis‬‬

‫ﻮت ا ﻮ‬

‫ﻮع ا ﺮا وا‬

‫ﺔا‬

‫ﺮ‬

‫ﺔ‪ ،‬أو ا‬

‫ا‬

‫ا ﺬي‬
‫اﺮ‬

‫‪،‬و ﻮ‬

‫آ ﺎ أو ﺰ ﺎ ﺎ ﺮا ﺪ ﻮ أو ﺪ ﺪة ﺄ ﺮة‪.21‬‬
‫هﺬا و ﺪ أ ﺮا‬
‫ﻬﺎض ا‬

‫ا‬
‫ﺎ‬

‫ﺎر ا‬
‫ﺪﺎ‬

‫‪ ،‬و ﺪث‬

‫– ﻮ ﺎ ﻬﺎ ا ﺎ ﺔ‬

‫و‬

‫‪ ،‬و‬

‫ﺎ‬

‫‪.22‬‬

‫د ‪ -‬ﺮا‬

‫ﺎ‬

‫و‬

‫ﺎول ا ﺮأة إ ﻬﺎء ا‬
‫‪،‬‬

‫ا‬

‫ﻰا‬

‫– ي دا‬
‫– ﺪ ﻮ –‬

‫ﺔ‪ ،‬ﺪ‬

‫آ‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ﻜﺎم ا ﺮ ﺔ ﻰ ا‬
‫وا ﺪ‬
‫ﻮل ا‬

‫ﻬﺎض ا‬

‫ﺪوث ا ﻬﺎ ﺎت‬

‫إن أه ﺔ ا ﻮ ﻮف‬
‫ا‬

‫ﺎري‪ ،‬وهﻮ ﺎ ﺮف ﺎ‬

‫‪،‬‬

‫ا‬

‫آﺄه ﺔ ا ﻮ ﻮف‬

‫ﻰ ﺮا‬

‫ﻬﺎض‪ .‬ذ ﻚ ن‬

‫ﺄ‬

‫ﺔ وا‬

‫و ﻮ‬

‫ﻬﺎض‬

‫ﺎت ا‬
‫ﺎت ا‬

‫ﻰ‬

‫ﺪدة‪ .‬ا ﻮ ﻮع‬

‫ﻬﺎض هﻮ ا ﺪاث ﻮل ﺎ ﺔ ا م‬

‫ﺎ‬

‫وا‬

‫أـ‪.‬‬
‫و‬

‫ﺮ ﺔ هﺬا ا ﻮ ﻮع ﺮ‬

‫أ ﻮال ا ﺎس‪/‬ا‬

‫وا‬

‫ﺎد‬

‫و‬

‫ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ﺮ‬

‫‪.1‬‬

‫ﺎر اﷲ ﺎ ﻰ ﺄن‬

‫إ ﻰ ا ﺎت ا ﺮ ﺔ ا ﻰ‬

‫ا ﻮﺔ‬
‫ا ﺎ‬

‫أ ﻮال ا‬
‫ﻰ ﺎ‬

‫ﺔ‬

‫ﺎء ﻬﺎ‪.‬‬
‫‪:‬‬

‫ا رض إ ﻰ ا‬

‫ﻜﺔ‪.‬‬

‫‪Maria Ulfah Ansar, Fiqih Aborsi: Wacana Penguatan Hak Reproduksi 21‬‬
‫‪Perempuan, h. 37‬‬
‫ﺔ وا ﺮ‪،‬د‪.‬ت(‪ ،‬ص ‪80‬‬
‫‪ .22‬ﺎهﺮ ﻬﺮان‪ ،‬ا ﻬﺎض‪ ) ،‬ﺮوت‪ :‬ﺆ ﺔ ﺰ ا ﺪ‬

‫ﺎل‬

‫ﺎ ﻰ‪ :‬وإذ ﺎل ر ﻚ‬

‫ﺔ ﺎ ﻮا أ‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﻜﺔ إ‬
‫ﺪ ﻬﺎ و‬

‫أ‬

‫ﺪك و ﺪس ﻚ ﺎل إ‬

‫ا رض‬

‫ﺎ‬
‫ﻚ اﺪ ء و‬

‫ﻮن‪ ) .‬ﻮرة ا ﺮة‪:‬‬

‫ﺎ‬

‫‪(30‬‬
‫هﺬ ا ﺔ‬
‫ا‬

‫ﺎ ﺄن ا‬

‫ﺔ‬

‫ﺎن‪ ،‬و ﻮف‬

‫ا رض هﻮ دم وآﺎن‬

‫أآﺮم ا‬
‫ﺎا‬

‫‪ .2‬ﺎل ﺎ ﻰ‪ :‬ﺪ‬

‫ﻮق‬
‫ﺎن‬

‫ا ﺎ ‪.23‬‬
‫ﻮ ‪ ) .‬ﻮرة ا‬

‫أ‬

‫‪:‬‬

‫‪(4‬‬
‫ﺎل ا‬

‫آ ﺮا ﺮ‬

‫دم‪ ،‬وهﻮ أ‬

‫ﺮة أن هﺬ ا ﺔ‬

‫ﺎﻰ‬

‫ا‬

‫ا ﺎ ﺔ‪ ،‬ﻮي ا‬
‫هﺎ ﺎن ا ﺎ ﺎن‬

‫ﺎن‬

‫ﺎء‬

‫اﷲ‬

‫أ‬

‫ﻰ‬

‫ﻮرة‪ ،‬و ﻜ‬

‫ﻬﺎ‪.24‬‬

‫ﺎ ﻜﺮا ﺔ ا‬

‫ﻰ‬

‫ﺎن‬

‫ﻮ ﺎت‬

‫ا‬

‫ا ﺎ ‪.‬‬
‫أﺎ‬

‫ﺮوة ا‬

‫ا‬

‫‪ /‬ﺮا‬

‫ﻮرة ا ﺆ ﻮن ا ﺔ ‪ 12‬إ ﻰ ‪16‬‬

‫ﺎ و ﺎﻰ‬

‫ﺎن‪ ،‬ﺪ ذآﺮ‬
‫ﻮر ﻬﺎ إ ﺎ ﺎ‬

‫هﺬ هﻰ ﻚ ا ﻮرة‪:‬‬
‫و ﺪ‬
‫ﺮار ﻜ‬
‫ا‬

‫ﺎ ا ﺈ ﺎن‬
‫)‪(13‬‬

‫ﺔ ﻈﺎ ًﺎ ﻜ ﻮ ﺎ ا‬

‫ﺎﺔ‬
‫ﺎ ا‬
‫ﺎم‬
‫ا‬

‫ﺎ‬

‫)‪(12‬‬

‫ﺔ‬

‫ًﺔ‬

‫ْ ًﺎ‬

‫أ ﺄﺎ‬

‫ﺪي‪،‬‬

‫ﺎ ا‬

‫ﺔ‬

‫ْ ًﺎ ﺁ ﺮ‬

‫ﺮ ا ﻜﺮ ا ﺮ‬

‫ﺎ ﺮ‬
‫‪ 23‬ا ﺪي‪ ،‬ﺪ ا ﺮ‬
‫)ا ﺎهﺮة‪ :‬ﺆ ﺔ ا ﺮ ﺎ ﺔ‪ ،(2000 ،‬ج‪ ،1 .‬ص‪6 .‬‬
‫ﺮ آ ﺮا ﺮ‬
‫‪ 24‬ا آ ﺮ‪ ،‬أ ﻮ ا ﺪاء إ ﺎ‬
‫) ﺮوت‪ :‬دار ﺔ ﺮ وا ﻮز ‪ ،(1999 ،‬ج‪ ،8 .‬ص‪598 .‬‬

‫ْ ًﺔ‬

‫اﺪ‬

‫ْ ًﺔ‬

‫ﺎ‬

‫ﺎرك ا‬
‫ﺮ آ م ا ﺎن‬

‫‪،‬‬

‫ﺮ ا ﺮﺁن ا ﻈ‬

‫ا ﺎ‬

‫أ‬

‫إﻜ‬

‫)‪(14‬‬

‫ﻮن )‪.(16‬‬

‫ﻮن )‪(15‬‬

‫‪25‬‬

‫ا ﻬﻮم‬
‫اﺮ‬

‫ﺪ ذﻚ‬

‫إ ﻜ ﻮم ا ﺎ ﺔ‬

‫ﻬﺎ‪ ،‬أن ا‬

‫ﺎ ﺮا‬

‫ﺎن‬

‫ﺪي‬

‫ﺔ‬
‫ﺮ‬

‫‪.‬‬

‫ﺮ‬

‫ﺮ ا ﻜﺮ ا ﺮ‬

‫آ م ا ﺎن ﺎ ‪ :‬ذآﺮ اﷲ ﺎ ﻰ هﺬ ا ﺔ أ ﻮار ا د‬
‫ا ﺪاء‬

‫ـ إﻰ‬
‫ا‬

‫دم‬

‫ﺮ ﺎ‬

‫ﺮ إ ‪ ،‬ﺬآﺮ ا ﺪاء‬

‫م وأ )‬

‫ﺔ‬

‫ا رض‪ ،‬وذ ﻚ ﺎء ﻮع‬
‫ذ ﻚ‪) ،‬‬

‫ﺎ ( أي‪:‬‬

‫وا ﺮا‬

‫ﺮ )‬

‫وا ﺮ‬
‫ﻮﺎ )‬
‫)‬
‫ا‬

‫ﻰ أر‬

‫ﺎم‬

‫ﺎدا‬

‫وذ ﻚ‬

‫ا ﺮوح ﺎ‬

‫آﻮ‬

‫ﺮ ﻜ هﺬ ا ﺮا‬

‫ﺔ‪) ،‬‬

‫ا ﺎد‬
‫)‬

‫ﺔ( اي‪:‬‬

‫ﺔ( ﺪ أر‬

‫ﺮة ﺪر ﺎ‬
‫ﺎ ﺎ(‬

‫ﺔ ﺪ‬

‫ﺎ( أي‪:‬‬
‫ا ر‬

‫ﺮهﺎ‬
‫ا‬

‫ﺎا‬

‫آ ﻮة ا‬

‫ﺎم آ ﺎ‬

‫ا ﺮ‪ ،‬ﺪا ﺔ‬

‫آ ﺎ ذآﺮ اﷲ ﺎ ﻰ‬
‫ﺮ ا ﻜﺮ ا ﺮ‬

‫ﺎ‬

‫ﺎ‬

‫ﺮ(‬

‫ﻮا ﺎ‪.26‬‬
‫ا‬

‫و ﺎء ا ﺮ ة‪ .‬و ﻜﺎ ﺔ ا ﺮ ﺔ‬

‫‪ 25‬ﻮرة ا ﺆ ﻮن ا ﺔ ‪13‬‬
‫ﺎ ﺮ ا ﺪي‪،‬‬
‫‪ 26‬ﺪ ا ﺮ‬
‫ا ﺪ ‪ ،(2005 ،‬ص‪595 – 594 .‬‬

‫ﺎ ﺔ‬

‫ا ﺎ ﺔ ) أ ﺎﺎ‬

‫ﺎدا إ ﻰ آﻮ‬

‫ه ﺎ ﺮف‪ ،‬ﺮا‬
‫ﺪأ‬

‫ا‬
‫ﻮ ﺔ‬

‫ﺎا‬

‫ا‬

‫و‬

‫ﺮج‬

‫ﺔ( ا ﻰ ﺪ ا‬

‫ﺔ‬

‫ﺔ( ا ـ ﺔ )‬

‫ﺎء ا ﺮ‬

‫وا‬

‫ﺮت‬

‫ﻮﺎ‬

‫ا ﺪن إ ﻬﺎ ) ﻜ ﻮ ﺎ ا‬
‫ﺎم‬

‫وأ ﺬت‬

‫ﺔ(‬

‫)‬

‫ـ‬

‫ا ﻮع ا ﺮي‬

‫ﺮار ﻜ ( وهﻮ‪ :‬ا ﺮ‬

‫ﺔ( اي‪:‬‬

‫ﺎا‬

‫أ‬

‫( أي ﺪ‬

‫ا د‬

‫و ﺮ ذ ﻚ‪) ،‬‬

‫د ﺎأ ﺮ ﺪ‬

‫و‬

‫ﻰ ﺪر ا رض‪ :‬ﻬ ا‬

‫ﺎ ا‬

‫ﺪ‬

‫هﺬ ا ﺮا‬

‫ا ﺮ ن ا ﻜﺮ آ ﺎ ﻰ‪:‬‬
‫ﺮآ ما‬

‫ﺎن )ا ﺎهﺮة‪ :‬دار‬

‫ا ﺮ ﺔا وﻰ‬
‫هﻰ ﺮ ﺔ ا‬

‫ﺔ‪ ،‬وه ﻰ‬
‫ﺎ‬

‫ا ﺎء‪ ،‬وا ﺎء ا‬

‫و ﻬ ﺬا ﺬآﺮ ا‬
‫ا ﻮي وا‬

‫ا ﺔ‬

‫ﻰ‬

‫أو آ ﺮ‪ ،‬و ﺎء ا ﺮ‬

‫‪.27‬‬

‫ﻰ أن‬

‫ﺎء‬

‫ﺔ‪ ،‬و ﻬ ﻰ‬

‫ل ﻜﻮ ﻬﺎ‬

‫ﺎن ﻬ ﺎ‪ :‬ا‬

‫)ا‬

‫ﻮر ا ﺮث )ا‬

‫ﺔ( ﺪأ‬

‫ﻮان‬

‫ا‬

‫ﺮاس(‪ ،‬وأن ا‬
‫ﺔ‪ ،‬وا‬

‫ﺔ أ ﻮار‪ :‬ا ﺎء ا ﺪا ‪ ،‬ا‬

‫ﺔ‬

‫ﺔا‬

‫ﺮ‬

‫ﺎج‪.28‬‬

‫ا ﺮ ﺔ ا ﺜﺎ ﺔ‬
‫هﻰ ﺮ ﺔ ا‬
‫ﺎا‬

‫ﺔ‬

‫ـﺔ وا‬
‫ﺔ وا‬

‫ﺔا‬

‫آ ﺎ ﺎل ﺮ ﺔ‬
‫ا‬

‫ﺔ وا ﺪة ا‬

‫وه ﻮ ا ﺪم‬

‫ﺔا‬

‫ﺪار ﺎ ﺮف و‬

‫و ﺎء‬

‫ﺮدات أ ﺎظ ا ﺮ ن‬

‫ا ﺬي‬

‫ﺮج‬

‫ﺎ‬

‫ﺮة‬

‫أن‬

‫ا‬

‫ﻮة‬

‫ﺪار ﺎ‬

‫ﻬﺎ‬

‫أن ا‬

‫ﺪار ﺎ‬
‫ﻰ‪.29‬‬
‫ﺔ هﻰ ا‬

‫ء‬

‫‪.30‬‬

‫ا ﺮ ﺔ ا ﺜﺎ ﺜـﺔ‬
‫وهﻰ ﺮ ﺔ ا‬
‫ﻜ‬

‫ﺔ‪ ،‬ﺎل ا‬

‫ﻬﺎ و‬

‫ﻮر ﻬ ﺎ رأس و ﺪان‪ ،‬و‬
‫ا‬

‫ﺎء‪ .‬ﺎرة‬

‫آ ﺮا ﺮ‬
‫ﺮع‬

‫‪-‬‬

‫‪،‬‬

‫ﺪر و‬

‫ﻬﺎ ا ﺮأة ـ ا ﻜ‬

‫‪ 27‬ا ﺮوزا ﺎدي‪ ،‬ﺪ ا ﺪ‬
‫ﻰا ﺎ ا‬
‫ﺔ‬
‫) ﺮ‪ :‬ﻜ ﺔ و‬
‫‪ 28‬ا آ ﺮ‪ ،‬أ ﻮ ا ﺪاء إ ﺎ‬
‫‪ ،4‬ص‪342 .‬‬
‫ﺪ‬
‫‪ .29‬ا ﺮوز ا ﺎدي‪ ،‬ﺪ ا ﺪ‬
‫ط ‪ ،2‬ج‪ ،4 .‬ص‪447.‬‬
‫ﺪ ا‬
‫ﻬﺎ ‪ ،‬ا‬
‫‪ 30‬ا‬
‫‪ :‬دار ا ‪ ،‬د‪.‬ت‪ ،(.‬ج‪ ،2 .‬ص‪114 .‬‬
‫ا ﺮﺁن )د‬

‫ﻜ‬

‫ا‬

‫ﺬان ور‬

‫وا‬

‫ﺮ أ ﻬﺎ‬

‫ﺔ‬

‫وا‬

‫‪،‬‬

‫ن‪ ،‬و ﺎ ﺮ‬

‫‪ ،‬و ﺎرة‬

‫ﻬﺎ و ﺪ‬

‫ﻮب ا ﺮوز ا ﺎدي‪ ،‬ا ﺎ ﻮس ا‬

‫ﻮد‬
‫ﺪ‬
‫‪ ،(1371 :‬ط ‪ ،2‬ج ‪ ،3‬ص ‪208‬‬
‫‪،‬‬
‫ﺮ آ ﺮا ﺮ اﺪ‬

‫ﺮ ا ﺮﺁن ا ﻈ ‪ ،‬ج‪.‬‬

‫ﻮب ا ﺮوز ا ﺎدي‪ ،‬ا ﺎ ﻮس ا‬

‫ﻮد‬
‫ا‬

‫ﺮوف ﺎ ﺮا‬

‫ا‬

‫‪،‬‬

‫ﻬﺎ ‪،‬‬

‫‪،‬‬

‫ﺮدات أ ﺎظ‬

‫ﺎرت ذات ﻜ و‬
‫ﺔ‬

‫؛ و ﻬ ﺬا ﺎل‬

‫ﺔو ﺮ‬

‫و‬

‫ا‬

‫ﺔ‪ ،‬ﺪ‬

‫ﺮ ﺔا‬

‫ﺔ )آﺬ ﻚ أر‬

‫ﺔ )أر‬

‫ﺔو ﺮ‬

‫وه‬

‫ا‬
‫أ ‪ .‬و ﺎ ﻬﺎ‬
‫ﺔ‬

‫ﺔ‬

‫ﺎ ءا ﺮ‬

‫ﻜ ﻬﺎ اﷲ‬

‫ﺎرك اﷲ أ‬

‫ﻮ ﺎ‪ ،‬وه‬

‫ا ﺎ‬

‫ﺔ ﺎ‬

‫ﺎم‬

‫آ ﺮا ﺮ‬
‫ﺔ‪ ،‬أر‬

‫ﺎء اﷲ‬

‫ﺔ‬

‫ﺔ ﺎ‬
‫ﺎﻰ)‬

‫ﺎا‬

‫ﺔ‬

‫ﺎم ْ ً ﺎ‬

‫ﻜ ﻬﺎو‬
‫ﻜ ﻮهﺎ ﺎ‬

‫و‬
‫وه ﻰ‬

‫ﺮ " ﺈذا‬
‫و‬

‫ﻮرة‬

‫(‪.32‬‬

‫اﷲ ﺎ ﻰ إ ﻬﺎ ﻜﺎ‬

‫ﺎ ﻰ‪،‬‬
‫أو‬

‫ﻮ‬

‫ﺔا ﻰ‬

‫ﺎﻰا‬

‫ا ﺮ ﺔ‪ .‬ﺎل ا‬

‫وأ ﻬﺎ‪ ،‬و‬

‫وه ﻰ ﺮ ﺔ ﻜ ﻮ‬

‫ﺔ ﻈﺎ ً ﺎ ﻜ ﻮ ﺎ ا‬

‫ﺎا‬

‫ﺎ ﻜ ﻮن ا‬

‫آ ﺎ‬

‫ﺔ‪.‬‬
‫أ‬

‫ﺰال‬

‫ﺎا‬

‫أ ﺄﺎ‬

‫ﺮا ﺔا ﺎ ﺔ‬

‫‪ .‬ﻬﺬ ا ﺮ ﺔ ﻚ ه ﻰ ا ﺮ ﺔ ا‬

‫ﺎن ﺎ‬

‫ﻮ ﺎ(‬

‫ﺔ‬

‫ﺮ ﺔ‬

‫ا ﻈﺎم وا‬

‫ﻰ ‪120‬‬

‫ﺔ )أر‬

‫ﻮ ﺎ(‪ .‬ﻚ ه ﻰ ا ﺮ ﺔ آ ﺎ‬

‫ا ﺮ ﺔ ا ﺮا ﺔ وا ﺎ‬

‫ﺔ‬

‫ﺪد أ ﺎم ا‬
‫ﻮ ﺎ(‬

‫ﻰ أن ا‬

‫ا‬

‫ﺎ ﻰ‪} :‬‬

‫ﺔ {‪.31‬‬

‫هﺬ ا ﺮا‬

‫ﻮ ﺎ‪ .‬ﺪا ﺔ‬

‫ﺔ‬

‫ﻰ‬

‫هﺬ‬

‫ﻬ ﺎ أر ﻮن‬

‫ﻬ ﺎا ﺮوح‪ ،‬و ﻮاهﺎ‬

‫‪ ،‬وذآ ﺮ وأ ﻰ‪ ،‬وآ‬

‫رز ﻬ ﺎ‬

‫ﺪ"‪.33‬‬

‫ا ﺮ ﺔ ا ﺎد ﺔ‬
‫آ ﺮ‪ ،‬أ ﻮ ا ﺪاء إ ﺎ‬

‫‪ 31‬ا‬
‫‪ ،5‬ص‪395 .‬‬
‫‪ .32‬ﻮرة ا ﺆ ﻮن ا ﺔ ‪14‬‬
‫‪ 33‬ا آ ﺮ‪ ،‬أ ﻮ ا ﺪاء إ ﺎ‬
‫‪ ،5‬ص‪396 - 395 .‬‬

‫ﺮ‬

‫آ ﺮا ﺮ‬

‫اﺪ‬

‫‪،‬‬

‫ﺮ ا ﺮﺁن ا ﻈ ‪ ،‬ج‪.‬‬

‫ﺮ‬

‫آ ﺮا ﺮ‬

‫اﺪ‬

‫‪،‬‬

‫ﺮ ا ﺮﺁن ا ﻈ ‪ ،‬ج‪.‬‬

‫وه‬

‫ا ﺮوح‪ ،‬ﺎل ا‬

‫ﺮ ﺔ‬

‫ﺎﻰ) أ ﺄﺎ‬
‫ا‬

‫ﺎ ءا ﺮ (‬
‫ﺎ‬

‫أي ا ﺬي‬
‫ﺪا‬

‫وه‬

‫ا‬

‫اﺮ‬
‫ﺎل‬

‫ا ﻮي ﺎء‬
‫ﺪ ﺎأ ﻮا‬

‫ﺪا‬

‫ا‬

‫ﺎدق ا‬

‫ﺪوق ﺎل » إن أ ﺪآ‬

‫‪،‬‬

‫ﻜﻮن‬

‫ﻜﻮن‬

‫ذﻚ‪،‬‬

‫‪ ،‬ﺆ ﺮ ﺄر آ ﺎت ‪ ،‬و ﺎل‬
‫ﺪ‪.‬‬
‫و‬

‫‪-‬‬

‫و‬

‫و‬

‫ﻰ ﺎ ﻜ ﻮن‬

‫زﺪ‬

‫ا‬
‫و‬

‫ﻰ‬
‫ﺔ‬

‫أ‬

‫‪ -‬وه ﻮ‬

‫أر‬

‫ذﻚ‪،‬‬

‫ﻮﺎ‬
‫ا‬

‫ورز‬

‫وأ‬

‫ﻜ‬
‫آﺎ‬

‫‪:‬‬

‫ﻰ اﷲ‬

‫اآ‬

‫ﺔ إ ذراع ‪،‬‬

‫ا ﺮ ن ا ﻜﺮ‬

‫ﺎب ﺪء ا‬

‫ﻮص‬

‫ا ﺮوح ‪ ،‬ﺈن ا ﺮ‬

‫ا‬

‫ا ﺮوح‬

‫ﻮا ﺎ ﺎ ﺎ‪.‬‬

‫ﺪ ﺎ ر ﻮل ا‬

‫ﺔ‬

‫ﻰ‬

‫ﺎ ورد‬

‫ﺎ أ ﺮ وهﻰ‬

‫ا ﺪ‬

‫ﺪ ﺎا‬

‫ﻬﺎ‬

‫ا ﺮوح‪.34‬‬

‫ﻰ ﻜﻮن‬

‫وأ ﺎ ا ﺪ‬

‫ﺎس ر‬

‫ا ﺔ ا ﺎ ﺔ أ ﻬﺎ‬

‫ﻚ هﻰ أ ﻮار و ﺮا‬
‫آﺎ ﺎء‬

‫اﷲ‬

‫ﻮ‬

‫ﻜﺎ‬

‫ﻰ أو‬
‫و ﱞ‬

‫ﻰ ﺎ ﻜ ﻮن‬
‫أه ا ﺎر ‪،‬‬

‫‪،‬‬

‫ا ﻜ ﺎب ‪،‬‬

‫ا ﺎر إ ذراع ‪،‬‬

‫أه ا ﺔ «‪.35‬‬
‫هﺬا ا ﺪ‬

‫ﺮف‬
‫أ ﻬﺮ‪ .‬ﻜ ﻮن ا‬
‫ﺔ‬

‫ذ ﻚ‪ .‬ﻬ ﺬ ا ﺮا‬

‫ﺎﺔو‬

‫ﺮ‬
‫‪ .34‬أ ﻮ‬

‫‪342‬‬

‫أر ﺔ أ ﻬﺮ‪،‬‬

‫ﺔ آ ﺬ ﻚ‪،‬‬

‫ﻜ ﻮن‬

‫ث‬

‫أر ﺔ أ ﻬﺮ‬

‫ﺎوي‬

‫ا‬

‫أن ﺪد ﻜ‬

‫ﻮ ﺎ‪.‬‬
‫ﺪا‬

‫ﻮد ا ﻮي‪،‬‬

‫ﺎ ا ﺰ ‪ ) ،‬ﺮوت‪:‬دار ا ﺮ ﺔ‪ 1406 ،‬ه ـ(‪،‬‬

‫ا‬
‫ﺮأ ﻮا‬
‫ﺮ‪ ،‬أ ﺪ‬
‫ا‬
‫ﺎري ) ﺮوت‪:‬دار ا ﺮ ﺔ‪ ،(1379،‬ج‪ ،6 .‬ص‪ ،350.‬ر ا ﺪ‬
‫‪35‬‬

‫ا‬

‫ا ﺮ‬

‫ﺔ‬

‫ﺮا‬

‫أر ﺔ‬

‫ا ﺎ‬
‫‪.3208‬‬

‫‪،‬‬

‫ا ﺎري ﺮح‬

‫ـ‬

‫هـ ‪ -‬ا‬
‫ا‬

‫ﻬﺎض ﻰ‬

‫ﻮء ا ﺮ ﺔ ا‬

‫إذا ﻜ ﺎ‬

‫ا ﺮ ﺔ ا‬

‫ا‬

‫ﻜﺎم‬

‫ا‬

‫ﻮم ا‬

‫ﻬﺎ‪ .‬ن ا‬

‫أن‬

‫ﻬﺎض ﻰ‬

‫ﺮج‬
‫‪،‬‬

‫ا‬

‫ﻰ ﺎم ﺬه‬

‫ﺎة ا‬

‫ﺮ‬

‫ﺮ ـ ‪.‬آ‬

‫ﻮ ‪ ،‬وا‬

‫ﺎ‪ ،‬أن ا‬

‫ﻬ‬

‫ﻬﺎض ﺎ‬

‫ﺮ ﺔا‬

‫ﺔا ﻰ‬

‫ﺪ أن‬

‫‪/‬ﺮ‬

‫اﻮ ﺪ‬

‫أراد‬

‫ﺎ‬

‫‪ ،‬وه ﺬا ﺎ‬

‫ﻜ ﻮن ﻜ ا‬
‫ا‬

‫ا‬

‫ورد‬

‫ﻬ ﺎض‪ ،‬إذا آﺎ‬
‫م‬

‫أ ﺮا ﺪ ﺪا‬

‫ﺔ أن ﺮا ﻰ هﺬ ا‬

‫ﺮة‬

‫إﻰ‬

‫ﺮ ا ﺪ ﺎ‪ .‬ﻜﻮن هﺬا ا‬

‫أ‬

‫ا ﺮةا‬

‫ا‬

‫ﻮر ا‬

‫ا‬

‫ا ﺮ ن وا ﺔ ﻰ‬

‫ﺮ ﺔا‬

‫ﺔ‬

‫ﻬ ﺎض ه ﻮ أ ﺮ‬
‫أـ و‬

‫ﺎن‪ .‬ﻜ‬

‫أ ﺎ‬

‫ﺎ أن ﺮ‬

‫ﺪر‬

‫م وهﻮ ا ﺮ ن وا ﺔ ا ﻮ ﺔ‪.‬‬

‫ا‬
‫ﺪ‬

‫ﺔ‬

‫ا م‪.‬‬

‫ﺎة ا ﺮء‪ ،‬ﺬا‬

‫ﺔأ‬

‫ﺪ‬

‫ﺮا ﺎة ﻜ‬

‫ﻬ ﺎض‪ ،‬وآ ﺬا ﻚ ا ﺮ ة ا‬

‫ا م‬

‫ﻮﺔا ﻰ ﺮ‬

‫ﻬﺎ‪.‬‬
‫هﺬ ا ﻮ ﻮ ‪ ،‬ا‬
‫ا‬

‫ﻬﺎض‪،‬‬

‫ا‬

‫ﻬ ﺎض ﺮا ﺎ‬
‫ﻰ ﻜﻮن ا‬

‫ﺮا إ ﻰ‬

‫ا‬

‫ﺔ ا ﻬ ﺎت وا‬

‫ﺪ أن‬
‫و ﺪا‬

‫ﺎء ﺪ ﺎ و ﺪ ﺎ ﻮل إ ﺎت ﻜ‬
‫‪ .‬وه‬

‫ا ﺮوح‪ 36‬وه ﻮ‬
‫ﺎ‬

‫ﻮن‬

‫آ ﻮن‬

‫ا ﺮ ﺔ ا ﺮا ﺔ‬

‫ﺎ‪.‬‬

‫‪Rusli Hasbi, Fiqih Inovatif; Dinamika Pemikiran Ulama Timur Tengah 36‬‬
‫‪(Jakarta: Al-Irfan Publishing, 2007) h. 16‬‬

‫ن ﻜﻮن ا ﺮ ﺔ آﺎ ﺔ‬
‫ﺔ‪ ،‬ﻮف‬

‫ا ﺮ ﺔا‬

‫ﻮ ﺔ وا ﺔ ﻮل ﻜ ا‬
‫ﺮض أ ﻮال ا‬

‫ﻬ ﺎض‬

‫ﺎء‬

‫ﺪ‬

‫ا دﺔ ﻜ‬

‫ﻬ‪.‬‬
‫ﻬ‬
‫إﻰ‬

‫ﺎوﻜ‬
‫‪:‬ا‬

‫ﺮ ﺔ أ ﻜ ﺎم ا‬

‫ﻬ ﺎض ﻮف‬

‫ه ﺬ ا ﻮال‬

‫أن‬

‫ا ﺮوح‪ ،‬وا ﺎ‬

‫ﺪ أن‬

‫ا ول‬

‫ا ﺮوح‪ .‬وإ ﻚ هﺬ ا‬
‫ا‬

‫ﺎم‪:‬‬

‫ا ول‬
‫هﻮ ﻜ ا‬
‫ﺔ‬

‫ﻬ ﺎض‬

‫ﺔ‬

‫أن‬

‫ـﺔ‪ .‬ﻬ ﺬ ا ﺮا‬

‫ﺄر ﺔ أ ﻬﺮ ﺪ ﺎ ﻜ ﻮن ا‬
‫ﺮ ﺔا‬

‫أ‬

‫ا‬
‫ﺰال‬

‫‪ 120‬ﻮ ﺎ‪.‬‬

‫ﺔ‪ .‬وأ ﺎ‬

‫ﻰ‬

‫ﺪ‬

‫ﺎ‪.‬‬

‫هﺬا ا ﻮ ‪ ،‬ا‬
‫و‬

‫ا ﺮوح أو‬
‫ث‬

‫آ ﻮن ا‬

‫ا ﻮال ﻮ‬

‫ا‬
‫ﺎ‬

‫ﺮ ـ‪،‬‬

‫ﺎء ﻰ‬

‫ﻬ‬

‫أﺎ ـ ‪.‬‬

‫‪:‬‬

‫ا ﻮل ا ول‬
‫ﻮن ا‬

‫ه اﺬ‬
‫آ ﺎ ذه‬
‫ا ﺎ ﺔ ‪ .39‬و‬
‫ﻰ دم‪،‬‬

‫ﻬﺎض ﺎدام ا‬
‫ﺎء ا‬

‫ا ﺮوح‪ .‬ه ﺬا‬

‫ﺔ ‪ ،37‬وا‬

‫ﺪ ﻮن ﻰ أن ا‬

‫ﻜ‬

‫ر ﺪ‪ ،38‬و‬
‫ﺎ‪،‬‬

‫ﺎء‬
‫ﺬ‬

‫ﻜ‬

‫ﺰال ﺎء‪.40‬‬
‫ﺎ ﺪ ‪ ،‬ﺎ ﺔ رد ا‬

‫ﺎر ﻰ ا ﺪور ا‬

‫ﺎر ﺮح ﻮ ﺮ ا‬

‫ﺎر ) ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ ﺮ‪،‬‬

‫‪ 37‬ا‬
‫‪ ،(1992‬ج‪ ،2 .‬ص‪380 .‬‬
‫ﺔ‪ ،‬د‪،.‬ت‪ (.‬ج‪ ،2.‬ص‪.‬‬
‫ﺪ ) ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ ا‬
‫‪ 38‬ا ر ﺪ‪ ،‬ﺪا ﺔ ا ﻬﺪ و ﻬﺎ ﺔ ا‬
‫‪312‬‬
‫‪ 39‬ا ﺪا ﺔ‪ ،‬ا ـ ﻰ ) ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ ا ﺔ‪ ،‬د‪.‬ت‪ (.‬ج‪ ،7.‬ص‪537.‬‬
‫ﺮح آ ﺰ ا ﺪ ﺎﺋ )د‪.‬م‪.‬ن‪ :‬دار ا ﺮ ﺔ‪ ،(1993 ،‬ج‪،8 .‬‬
‫‪ ،‬ا ﺮ ا ﺮاﺋ‬
‫‪ 40‬ز ا ﺪ‬
‫ص‪233 .‬‬

‫ا ﻮل ا ﺜﺎ‬
‫ﻬ أ ﻮإ‬

‫ﺎق ا ﺮوزي‬

‫ﺎء ا ﺎ ﻜ ﺔ‪ .42‬آ ه ﺎ ﺬه ﺎن‬
‫ﺰال ا ﺎء ا‬

‫ن آﻮن ا‬
‫ﺪ ﻮن‬
‫ﺪ‬

‫ﻰ أن ا‬
‫ﺮ ﺔا‬

‫ﻜﻮن‬

‫ﻰإﺎ ﺔا‬
‫ﺎﻰ‬

‫إذا أ‬

‫ا ﺎ ﺔ‪ .‬ﺈذا آ ﺎن ا‬

‫ﺎء ا ﺎ ﺔ‪ ،41‬وا‬
‫ﻬ ﺎض‬

‫ﺮ‬

‫و‬

‫‪.‬ه‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺮ ﺔا‬

‫ﺔ‬

‫ا م‬

‫ﻬ ﺎض‬

‫ه ﺬ ا ﺎ ﺔ‪.‬‬

‫ﺮ ﺔا‬

‫ﺮم ﻜ‬

‫ﺔ‬

‫ﺔ ا ﻰ هﻰ أد ﻰ ﻬﺎ‪.‬‬

‫ا ﻮل ا ﺜﺎ ﺚ‬
‫ﺎل ا ﺮ‬
‫ا‬

‫ﻬﺎض‬

‫أو ا ﺎ‬
‫آﺎ‬

‫ا ﺔا ﻰ‬
‫أ ﺪ‬

‫ﺎن‬
‫ﻰ‬

‫ﺎء ا ﺎ ﺔ و‬

‫ﺆو‬

‫ﺮورة ﺎ‬

‫إ ﺮاء‬

‫ﺮ‬

‫ﺎء ا‬

‫ﺔ ا م‪ .‬و‬
‫‪ ،‬ن‬

‫ﺔ‬

‫ﺔ‬

‫ﺪ ﻮن ﺄن‬
‫ﺎة ا م‬

‫ﺆو ﻬﺎ ا ﻮ ﺔ‪ ،‬وأم ا‬

‫‪43‬‬

‫ﺈﺎ ﺔ‬
‫ﺔا م‬
‫ﺮور ﺔ‬

‫ﺪ‬

‫ا‬

‫ﺔ‬

‫‪..‬‬

‫ا ﻮل ا ﺮا‬
‫ﺎل‬
‫ا‬

‫ﻰ‬

‫ﻮ ﻰ‪ 44‬إ‬

‫ا ﺮوح‪ ،‬وذ ﻚ ن ا‬
‫ﺪوال أ ﻮال ا‬

‫ﺔ‬

‫ﻜ ﺮ إ ﺎط ا‬
‫ﻜﻮن‬

‫ﺎء ﻮل ا‬

‫أن‬
‫‪.45‬‬

‫ﻬﺎض‬
‫ﻬﺎب ا ﺮ‬

‫ا ﺮوح‬
‫‪ ،‬ﻬﺎ ﺔ ا‬

‫ﺎج إ ﻰ ﺮح‬

‫ﺎس أ ﺪ‬
‫ﺪ أ‬
‫اﺪ‬
‫‪ 41‬ا ﺮ ‪،‬‬
‫ا ﻬﺎج ) ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ ا ﺔ‪ ،(1414 ،‬ج‪ ،8 .‬ص‪416 .‬‬
‫‪42‬‬
‫ﻰ ﺮح ا ﺰر ﺎ‬
‫ا ﺮه ﻮ ‪ ،‬ﺎ ﺔ ا ﺮه ﻮ‬
‫ﻮ‬
‫ﺪ‬
‫ﺪ أ ﺪ‬
‫ﺔ ا ﺮ ﺔ‪ ،(1306 ،‬ج‪ ،3 .‬ص‪399 .‬‬
‫) ﺮ‪:‬ا‬
‫ﻬﺎب ا ﺮ ‪ ،‬ﻬﺎ ﺔ ا ﺎج إ ﻰ ﺮح‬
‫ﺎس أ ﺪ‬
‫ﺪ أ‬
‫اﺪ‬
‫‪ 43‬ا ﺮ ‪،‬‬
‫ا ﻬﺎج‪ ،‬ج‪ ،8 .‬ص‪416 .‬‬
‫ﺔ‪ .‬أ ﺮ ا ﺬه ‪،‬‬
‫ﺎء ا‬
‫ا ﺎ ﻮري‬
‫ﻮ ﻰا ﺰ ﺪا‬
‫‪ 44‬هﻮ أ ﻮ ا‬
‫ﺮ أ م ا ء‪،‬ج‪ ،14 .‬ص‪236 .‬‬
‫ﺎر‪ ،‬ج‪ ،3 .‬ص‪176 .‬‬
‫‪ 45‬ا ﺎ ﺪ ‪ ،‬ﺎ ﺔ رد ا ﺎر ﻰ ا ﺪور ا ﺎر ﺮح ﻮ ﺮ ا‬

‫ا ﺮأي‬
‫إ