81-91. Trophic ecology of fish community as a fundamental to management of fish resources in Segara Menyan estuary lagoon
Prosiding Seminar Nasional Keanekaragaman Hayati Ikan , Bogor 6 Juni 2000.
pp. 61-72. Simier M, Blanc L, Aliaume C, Diouf PS, Albaret JJ. 2004. Spatial and temporal
structure f fish assemblages in an “in erse estuary” the Sine Sal um system Senegal. Estuarine, Coastal and Shelf Science 59: 69-86.
Stål J, Phil L, Wennhage H. 2007. Food utilisation by coastal fish assemblages in rocky and soft bottoms on the Swedish west coast: Inference for identification of
essential fish habitats. Estuarine, Coastal and Shelf Science 71: 593-607. Súarez YR, Júnior MP, Catella AC. 2004. Factors regulating diversity and abundance
of fish communities in Pantanal lagoons, Brazil. Fisheries Management and Ecology
11: 45-50. Suhono W. 2005. Aspek biologi reproduksi dan pertumbuhan ikan ilat-ilat
Cynoglossus bilineatus Lac. 1802 di perairan Pantai Mayangan Jawa Barat. Skripsi
. Departemen Manajemen Sumber Daya Perairan, FPIK IPB, Bogor. Sulistiono, Tirta NT, Brodjo M. 2009. Kebiasaan makanan ikan kresek Tryssa
mystax di perairan Ujung Pangkah, Jawa Timur. Jurnal Iktiologi Indonesia
91: 35-48. Tse P, Nip THM, Wong CK. 2008. Nursery function of mangrove: A comparison
with mudflat in terms of fish species composition and fish diet. Estuarine, Coastal and Shelf Science
80: 235-242. Valiela I B wen JL Y rk JK. 2001. Mangr e f rests: ne f the w rld’s threatened
major tropical environments. BioScience 51: 807-815. Vega-Cendejas ME de Santillana MH. 2004. Fish community structure and
dynamics in a coastal hypersaline lagoon: Rio Lagartos, Yucatan, Mexico. Estuarine, Coastal and Shelf Science
60: 285-299. Velázquez-Velázquez E, Vega-Cendejas ME, Navarro-Alberto J. Spatial and
temporal variation of fish assemblages in a coastal lagoon of the Biosphere Reserve La Encrucijada, Chiapas, Mexico. Revista Biology Tropical 562: 557-
574.
Verweij MC, Nagelkerken I, de Graaff D, Peeters M, Bakker EJ, van der Velde G. 2006. Structure, food and shade attract juvenile coral reef fish to mangrove and
seagrass habitats: a field experiment. Marine Ecology Progress Series 306: 257- 268.
Wahyuni T, Sulistiono, Affandi R. 2004. Kebiasaan makanan ikan buntal pisang Tetraodon lunaris di Perairan Mayangan, Jawa Barat. Jurnal Iktiologi
Indonesia 41: 25-30.
Whitfield KA. 1999. Ichthyofaunal assemblages in estuaries: A South African case study. Reviews in Fish Biology and Fisheries 9: 151-186.
Yamaji EE. 1979. Illustration of the marine plankton of Japan. Hoikusha Publishing Japan. 536 p.
Yuniarti I, Rahardjo MF, Ernawati Y. 2005. Hermafroditisme dan fekunditas ikan baji-baji Grammoplites scaber Linnaeus, 1758 Famili Platycephalidae di
perairan Pantai Mayangan, Jawa Barat. Jurnal Iktiologi Indonesia 51: 11-14. Zahid A Rahardjo MF. 2009. Variasi spasio-temporal jenis makanan ikan motan,
Thynnichthys polylepis di rawa banjiran Sungai Kampar Kiri, Riau. Jurnal
Iktiologi Indonesia 92: 153-161.
Zahid A Simanjuntak CPH. 2009. Biologi reproduksi dan faktor kondisi ikan ilat- ilat, Cynoglossus bilineatus Lac. 1802 Pisces: Cynoglossidae di perairan
Pantai Mayangan Jawa Barat. Jurnal Iktiologi Indonesia 91: 85-95. Zahid A, Rahardjo MF, Nurhakim S, Sulistiono. 2011
b
. Variasi makanan ikan seriding, Ambassis nalua Hammilton, 1822 di ekosistem estuari Segara
Menyan, Jawa Barat. Jurnal Iktiologi Indonesia 112: 159-167. Zahid A, Rahardjo MF, Sukimin S, Syafei LS. 2009. Variasi temporal makanan ikan
sepat layang Trichogaster leerii Blkr, 1852 di hutan rawa gambut Desa Dadahup, Kalimantan Tengah. Berkala Penelitian Hayati 151: 53-62.
Zahid A, Simanjuntak CPH, Rahardjo MF, Sulistiono. 2011
a
. Iktiofauna ekosistem estuari Mayangan, Jawa Barat. Jurnal Iktiologi Indonesia 111: 77-85.
Zetina-Rejón MJ, Arreguín-Sánchez F, Chávez EA. 2003. Trophic structure and flows of energy in the Huizache
–Caimanero lagoon complex on the Pacific coast of Mexico. Estuarine, Coastal and Shelf Science 57: 803-815.
Lampiran 1. Daerah penelitian
Stasiun 1a Stasiun 1b
Stasiun 2a Stasiun 2b
Stasiun 2c Stasiun 2d
Stasiun 3a Stasiun 3b
Lampiran 2. Indeks nilai penting fauna ikan di ragam habitat estuari Segara Menyan
No. FamiliSpesies
Nama lokal Kategori
ekologis Fase
B J
K INP
1 Dasyatidae
1 Dasyatis zugei
Pari Est. L
J 0,27
0,18 25,00
25,45 2
Elopidae 2
Elops hawaiiensis Payus
Est. J, D
0,27 0,21
41,67 42,15
3 Muraenesocidae
3 Congresox talabon
Remang L
J 0,35
0,19 41,67
42,21 4
Engraulidae 4
Encrasicholina devisi Teri
L J
0,05 0,85
41,67 42,57
5 Setipinna taty
Bilis janggut Est. L
J, D 0,10
0,19 33,33
33,62 6
Thryssa dussumieri Bilis
Est. L J
0,20 0,37
58,33 58,91
7 T. hamiltonii
Bilis Est. L
J, D 1,33
1,90 100,00
103,23 8
T. mystax Bilis
Est. L J, D
2,37 3,81
100,00 106,18
5 Pristigasteridae
9 Ilisha kampeni
Deta L
J, D 0,16
0,34 41,67
42,17 10
I. melastoma Deta
Est. L J, D
0,40 0,32
50,00 50,72
6 Chirocentridae
11 Chirocentrus dorab
Parang-parang L
J, D 1,53
1,50 58,33
61,37 7
Clupeidae 12
Amblygaster clupeoides Lemuru
L J, D
0,22 0,44
41,67 42,33
13 Anodontostoma chacunda
Selanget Est. L
J, D 2,08
2,66 58,33
63,08 14
Dussumieria acuta Japuh
L J, D
1,18 1,92
66,67 69,76
15 Hilsa kelee
Tamban Est.
J, D 0,51
0,50 58,33
59,35 16
Sardinella brachysoma Tembang
L J, D
0,60 0,74
58,33 59,67
8 Chanidae
17 Chanos chanos
Bandeng Est.
J, D 0,75
0,45 41,67
42,87 9
Ariidae 18
Arius arius Manyung
Est. J, D
2,79 1,21
66,67 70,67
19 A. maculatus
Lundu Est.
J, D 0,61
0,26 33,33
34,20 20
A. nenga Manyung
Est. J, D
0,75 0,24
50,00 50,99
21 A. venosus
Kedukang Est.
J, D 0,33
0,24 50,00
50,57 22
Hexanematichthys sagor Wlangi
Est. L J, D
2,56 2,11
91,67 96,34
10 Plotosidae
23 Plotosus canius
Sembilang Est.
J, D 0,75
0,29 33,33
34,38
No. FamiliSpesies
Nama lokal Kategori
ekologis Fase
B J
K INP
11 Synodontidae
24 Harpadon nehereus
Lome L
J 0,08
0,18 33,33
33,59 25
Saurida tumbil Balak
L J, D
1,81 1,81
50,00 53,62
12 Batrachoididae
26 Allenbatrachus grunniens
Ikan kodok Est.
J 0,27
0,21 66,67
67,15 13
Mugilidae 27
Moolgarda perusii Belanak
Est. J, D
2,27 1,76
83,33 87,36
28 Valamugil engeli
Belanak Est.
J, D 2,05
1,87 91,67
95,59 29
V. georgii Belanak
Est. J, D
0,30 0,35
41,67 42,32
30 V. seheli
Belanak Est.
J, D 1,28
1,19 66,67
69,14 31
Liza vaigiensis Belanak
Est. J, D
1,39 1,77
100,00 103,16
14 Platycephalidae
32 Grammoplites scaber
Baji-baji Est. L
J, D 0,84
0,9 50,00
51,74 33
Platycephalus indicus Baji-baji
L J, D
0,62 0,74
75,00 76,36
34 Inegocia japonica
Baji-baji Est. L
J, D 2,19
0,34 75,00
77,53 15
Centropomidae 35
Lates carcarifer Kakap putih
Est. L J, D
1,17 0,85
75,00 77,02
16 Ambassidae
36 Ambassis nalua
Seriding Est.
J, D 2,41
6,13 100,00
108,54 17
Serranidae 37
Epinephelus coioides Kerapu
Est. L J
0,60 0,34
50,00 50,94
18 Priacanthidae
38 Priacanthus tayenus
Swanggi L
J 0,19
0,19 25,00
25,38 19
Apogonidae 39
Apogon sp.
Seriding merah Est.
J 0,15
0,34 58,33
58,82 20
Sillaginidae 40
Sillago sihama Rejung
Est. L J, D
0,54 0,61
75,00 76,15
21 Lactariidae
41 Lactarius lactarius
Kapas-kapas Est. L
J, D 0,18
0,24 41,67
42,09 22
Carangidae 42
Alectis ciliaris Kuwe rambe
L J, D
0,29 0,32
41,67 42,28
43 Atule mate
Selar kuning L
J 0,18
0,39 33,33
33,90 44
Carangoides praeustus Kuwe
L J
0,41 0,31
41,67 42,38
45 Megalaspis cordyla
Cengkor L
J, D 1,20
0,90 58,33
60,43
Lanjutan
No. FamiliSpesies
Nama lokal Kategori
ekologis Fase
B J
K INP
46 Parastromateus niger
Bawal hitam L
J 0,27
0,23 41,67
42,16 47
Scomberoides commersonnianus Talang-talang
L J
0,34 0,27
50,00 50,62
48 S. tala
Talang-talang L
J 0,49
0,42 50,00
50,91 49
S. tol Talang-talang
L J
0,38 0,34
50,00 50,72
50 Selaroides leptolepis
Selar L
J, D 1,90
2,69 100,00
104,59 23
Menidae 51
Mene maculata Semar
L J, D
0,11 0,24
41,67 42,02
24 Leiognathidae
52 Eubleekeria splendens
Pepetek bondol Est. L
J 0,82
1,89 75,00
77,70 53
Gazza achlamys Pepetek
Est. L J, D
0,69 2,40
83,33 86,43
54 G. minuta
Pepetek Est. L
J, D 0,35
1,24 91,67
93,26 55
Leiognathus daura Pepetek
Est. L J
0,39 0,31
50,00 50,70
56 L. equulus
Pepetek Est. L
J, D 1,43
1,66 100,00
103,09 57
L. fasciatus Pepetek
L J, D
0,18 0,34
50,00 50,51
58 Secutor hanedai
Pepetek Est. L
J, D 0,20
0,53 50,00
50,73 59
S. ruconius Pepetek
Est. L J
3,53 0,35
100,00 103,88
25 Lutjanidae
60 Lutjanus bohar
Kakap Est. L
J 0,98
0,29 58,33
59,61 61
L. johnii Kakap
Est. J
0,92 0,48
75,00 76,41
26 Gerreidae
62 Gerres abbreviatus
Kapasan Est. L
J, D 3,01
2,53 91,67
97,20 63
G. filamentosus Kapasan
L J, D
0,49 1,08
33,33 34,90
64 G. kapas
Kapasan L
J 1,22
1,79 91,67
94,68 65
G. oyena Kapasan
Est. J, D
1,09 1,98
66,67 69,74
27 Haemulidae
66 Pomadasys kaakan
Gerot-gerot Est. L
J 0,67
2,10 91,67
94,43 67
P. maculatus Gerot-gerot
Est. L J
0,20 0,34
41,67 42,20
28 Nemipteridae
68 Nemipterus japonicus
Kurisi Est. L
J 0,29
0,19 41,67
42,15 29
Polynemidae 69
Eleutheronema tetradactylum Kuro
Est. L J, D
3,23 2,82
100,00 106,06
30 Sciaenidae
70 Chrysochir aureus
Tetet L
J, D 0,35
0,29 41,67
42,31 71
Dendrophysa russelli Gulamah
Est. L J, D
2,67 0,55
91,67 94,89
Lanjutan
No. FamiliSpesies
Nama lokal Kategori
ekologis Fase
B J
K INP
72 Johnius belangerii
Tetet Est. L
J, D 2,26
1,79 91,67
95,72 73
J. carouna Tetet
L J, D
0,43 0,34
50,00 50,77
74 Nibea soldado
Blama Est. L
J, D 2,93
1,71 100,00
104,64 75
Otolithes ruber Tiga waja
Est. L J, D
2,42 2,03
91,67 96,12
76 Panna microdon
Giligan Est. L
J, D 0,56
0,32 50,00
50,88 77
Pennahia anea Gulamah
L J, D
0,38 0,19
41,67 42,24
31 Drepanidae
78 Drepane punctata
Ketang-ketang Est. L
J, D 0,40
0,27 91,67
92,34 32
Terapontidae 79
Pelates quadrilineatus Kerong-kerong
Est. L J
0,35 0,42
50,00 50,77
80 Terapon jarbua
Kerong-kerong Est. L
J 2,06
2,11 83,33
87,51 81
T. puta Kerong-kerong
Est. L J, D
1,49 2,68
75,00 79,17
82 T. theraps
Kerong-kerong Est. L
J 0,98
0,94 58,33
60,25 33
Cichlidae 83
Oreochromis mossambicus Mujair
Est. T D
0,19 0,18
33,33 33,70
34 Eleotridae
84 Eleotris melanosoma
Tunggu lobang Est.
D 0,10
0,19 41,67
41,96 85
Periophthalmus gracilis Belodok
Est. J, D
0,75 1,05
100,00 101,80
35 Gobiidae
86 Oxyurichthys microlepis
Beloso Est.
D 0,16
0,24 50,00
50,40 36
Scatophagidae 87
Scatophagus argus Kiper
Est. J, D
2,15 1,73
91,67 95,55
37 Siganidae
88 Siganus guttatus
Beronang Est.
J 1,94
1,34 75,00
78,28 89
S. javus Beronang
Est. J
2,45 1,69
100,00 104,15
90 S. vermiculatus
Beronang Est.
J, D 0,25
0,19 50,00
50,44 38
Sphyraenidae 91
Sphyraena jello Alu-alu
Est. L J
0,97 0,92
100,00 101,89
39 Trichiuridae
92 Lepturacanthus savala
Layur L
D 0,24
0,19 33,33
33,77 40
Scombridae 93
Rastrelliger brachysoma Kembung
L J, D
2,00 2,45
66,67 71,12
94 R. kanagurta
Kembung L
J, D 1,56
1,98 66,67
70,22 95
Scomberomorus commerson Tenggiri
L J, D
0,55 0,34
41,67 42,56
Lanjutan
No. FamiliSpesies
Nama lokal Kategori
ekologis Fase
B J
K INP
41 Stromateidae
96 Pampus argenteus
Bawal putih Est.
J 0,28
0,23 41,67
42,17 42
Paralichthyidae 97
Pseudorhombus argus Sebelah
Est. J
0,11 0,15
25,00 25,25
43 Soleidae
98 Zebrias zebra
Ilat-ilat loreng Est. L
J, D 0,29
0,23 66,67
67,18 44
Cynoglossidae 99
Cynoglossus bilineatus Ilat-ilat
Est. L J, D
0,99 0,31
58,33 59,63
100 C. cynoglossus
Ilat-ilat Est.
J, D 0,20
0,34 58,33
58,88 101
Paraplagusia bilineata Ilat-ilat
Est. L J, D
0,51 0,31
66,67 67,48
102 P. longirostris
Ilat-ilat Est. L
J, D 0,71
0,48 75,00
76,20 45
Triacanthidae 103
Triacanthus nieuhofi Sokang
Est. J, D
0,16 0,23
41,67 42,05
46 Ostraciidae
104 Lactoria cornuta
Buntal tanduk L
J 0,02
0,02 8,33
8,37 47
Tetraodontidae 105
Tetraodon nigroviridis Buntal
Est. J
1,68 1,68
91,67 95,02
106 Lagocephalus lunaris
Buntal pisang Est. L
J, D 0,72
0,66 91,67
93,05 Ket.: B= bobot 162,56 kg, J= jumlah ikan tertangkap 6.254 ind., K= frekuensi kehadiran 12 bulan
Est.= spesies estuari penetap, L= spesises laut, Est. L= spesies estuari peruaya dari laut, Est. T= spesies estuari peruaya dari perairan tawar, Fase J,D= juwana, dewasa
Lanjutan
Lampiran 3. Hasil tangkapan berdasarkan zona dan bulan Zona pantai
No. Spesies Jan Feb Mar
Apr Mei Jun Jul Agu Sep Okt
Nov Des
1 Alectis ciliaris
3 3
3 7
4 2
Amblygaster clupeoides 2
8 5
9 3
3 Anodontostoma chacunda
5 18
31 52
15 8
4 4
Atule mate 6
5 5
8 5
Carangoides praeustus 6
3 4
4 2
6 Chirocentrus dorab
5 7
24 13
16 10
18 7
Chrysochir aureus 2
5 3
5 3
8 Congresox talabon
2 3
2 2
3 9
Cynoglossus bilineatus 4
4 3
4 10
Dasyatis zugei 4
4 2
11 Dendrophysa russelli
4 3
3 3
3 2
2 12
Drepane punctata 1
2 3
2 4
3 13
Dussumieria acuta 16
23 17
11 12
17 14
9 14
Eleutheronema tetradactylum 10
10 2
6 7
3 10
4 3
8 15
Encrasicholina devisi 10
11 10
19 3
16 Epinephelus coioides
3 4
3 2
4 2
17 Eubleekeria splendens
13 29
6 9
12 5
12 3
18 Gazza achlamys
9 22
9 12
21 12
19 Gazza minuta
9 7
8 2
5 5
12 4
20 Gerres abbreviatus
19 21
8 16
15 11
12 5
6 2
21 Gerres filamentosus
18 12
15 22
22 Gerres kapas
5 14
8 4
11 7
8 16
7 15
16 23
Grammoplites scaber 12
22 13
3 24
Harpadon nehereus 2
3 3
3 25
Hexanematichthys sagor 11
19 8
13 3
4 8
7 5
6 10
26 Ilisha kampeni
4 3
4 3
7 27
Ilisha melastoma 3
3 2
4 3
28 Inegocia japonica
6 5
2 2
2 29
Johnius belangerii 19
13 6
14 8
4 1
6 11
7 30
Johnius carouna 3
5 4
2 3
4 31
Lactarius lactarius 3
3 32
Lactoria cornuta 1
33 Lagocephalus lunaris
2 5
4 6
3 2
2 1
5 34
Lates calcarifer 1
2 3
8 5
2 2
1 3
35 Leiognathus daura
2 4
4 2
36 Leiognathus equulus
4 11
17 9
9 4
4 11
2 4
2 37
Leiognathus fasciatus 4
4 3
3 4
3 38
Lepturacanthus savala 3
3 4
2 39
Lutjanus bohar 2
3 4
1 40
Megalaspis cordyla 12
7 11
6 8
4 8
No. Spesies Jan Feb Mar
Apr Mei Jun Jul Agu Sep Okt
Nov Des
41 Mene maculata
2 3
3 3
4 42
Nemipterus japonicus 3
4 1
43 Nibea soldado
3 6
10 11
5 5
16 11
7 7
2 3
44 Otolithes ruber
2 17
12 13
22 14
9 1
2 1
2 45
Panna microdon 3
4 3
2 3
3 46
Paraplagusia bilineata 2
3 6
2 3
47 Paraplagusia longirostris
2 2
3 3
5 3
48 Parastromateus niger
3 4
2 2
3 49
Pelates quadrilineatus 3
3 2
4 5
50 Pennahia anea
2 3
1 3
3 51
Platycephalus indicus 2
4 8
8 9
3 3
3 6
52 Pomadasys kaakan
4 6
3 5
4 6
3 3
2 8
6 53
Pomadasys maculatus 4
2 4
54 Priacanthus tayenus
4 3
5 55
Rastrelliger brachysoma 3
28 42
17 17
26 16
3 56
Rastrelliger kanagurta 11
24 16
13 13
13 14
19 57
Sardinella brachysoma 8
8 6
9 5
5 5
58 Saurida tumbil
8 23
34 14
23 10
59 Scomberoides
commersonnianus 2
3 4
3 1
4 60
Scomberoides tala 6
4 6
3 4
3 61
Scomberoides tol 5
1 5
3 3
4 62
Scomberomorus commerson 2
5 4
6 4
63 Secutor hanedai
4 2
4 3
6 6
64 Secutor ruconius
2 5
4 2
65 Selaroides leptolepis
6 28
9 16
15 19
11 9
8 23
7 16
66 Setipinna taty
3 2
2 3
67 Sillago sihama
4 5
3 4
7 7
68 Sphyraena jello
1 2
3 5
3 4
4 4
6 3
5 1
69 Terapon jarbua
3 6
12 4
17 7
10 8
3 70
Terapon puta 3
5 2
15 4
6 12
18 71
Terapon theraps 11
7 12
6 72
Thryssa dussumieri 2
3 5
2 2
4 73
Thryssa hamiltonii 6
8 8
8 8
7 9
12 10
6 5
10 74
Thryssa mystax 16
7 12
29 18
17 10
15 19
13 14
14 75
Zebrias zebra 2
3 3
Zona Segara
No. Spesies
Jan Feb Mar Apr
Mei Jun Jul Agu Sep Okt
Nov Des
1 Allenbatrachus grunniens
1 3
2 1
2 2
2 2
Ambassis nalua 41
16 29
34 43
36 45
30 25
29 29
23 3
Anodontostoma chacunda 1
7 17
7 4
Apogon sp.
2 3
3 4
5 2
2
Lanjutan
No. Spesies
Jan Feb Mar Apr
Mei Jun Jul Agu Sep Okt
Nov Des
5 Arius arius
5 15
3 10
4 3
8 6
6 Arius maculatus
6 4
2 4
7 Arius nenga
3 2
3 2
1 4
8 Arius venosus
1 4
3 2
2 3
9 Chanos chanos
6 8
7 2
5 10
Cynoglossus bilineatus 2
2 11
Cynoglossus cynoglossus 3
2 4
3 2
4 3
12 Dasyatis zugei
1 13
Dendrophysa russelli 1
4 3
2 2
2 14
Drepane punctata 1
1 15
Eleotris melanosoma 2
3 3
2 2
16 Eleutheronema
tetradactylum 11
3 6
16 17
8 9
12 8
6 11
5 17
Elops hawaiiensis 2
2 4
3 2
18 Epinephelus coioides
1 2
19 Eubleekeria splendens
6 6
6 5
5 20
Gazza achlamys 19
22 6
17 21
Gazza minuta 3
5 6
5 6
22 Gerres abbreviatus
6 6
5 12
8 5
23 Gerres oyena
11 8
17 18
23 15
15 16
24 Grammoplites scaber
2 2
2 25
Hexanematichthys sagor 6
9 4
6 12
26 Hilsa kelee
3 4
3 6
3 3
2 27
Ilisha melastoma 3
2 28
Inegocia japonica 2
2 29
Johnius belangerii 5
3 9
3 2
30 Lactarius lactarius
3 3
3 31
Lagocephalus lunaris 4
3 2
2 32
Lates calcarifer 3
3 4
2 3
5 3
3 33
Leiognathus daura 2
1 4
34 Leiognathus equulus
3 8
5 5
5 35
Liza vaigiensis 3
16 3
8 4
14 24
4 4
10 7
13 36
Lutjanus bohar 3
3 2
37 Lutjanus johnii
3 4
2 4
5 6
2 2
2 38
Moolgarda perusii 7
2 7
9 12
13 8
14 4
11 39
Nemipterus japonicus 4
40 Nibea soldado
1 2
2 2
3 2
2 3
3 41
Otolithes ruber 5
7 5
6 4
4 42
Oxyurichthys microlepis 2
2 4
3 2
2 43
Pampus argenteus 3
4 2
3 2
44 Panna microdon
2 45
Paraplagusia bilineata 2
1 46
Paraplagusia longirostris 1
2 2
2 3
1 1
47 Pelates quadrilineatus
2 4
1 2
Lanjutan
No. Spesies
Jan Feb Mar Apr
Mei Jun Jul Agu Sep Okt
Nov Des
48 Periophthalmus gracilis
4 6
6 9
6 6
7 6
5 3
5 2
49 Plotosus canius
1 2
2 1
50 Pomadasys kaakan
2 1
14 13
4 6
6 5
10 6
9 4
51 Pomadasys maculatus
3 3
1 3
1 52
Pseudorhombus argus 2
3 4
53 Scatophagus argus
4 5
10 6
6 8
3 4
11 2
4 54
Secutor hanedai 1
1 2
2 2
55 Secutor ruconius
6 1
2 56
Setipinna taty 2
57 Siganus guttatus
11 8
14 6
3 2
8 15
16 58
Siganus javus 5
6 9
11 8
6 15
9 9
12 7
8 59
Siganus vermiculatus 1
2 3
2 2
2 60
Sillago sihama 2
2 2
2 61
Sphyraena jello 2
2 3
1 1
2 2
3 62
Terapon jarbua 3
7 16
6 4
7 17
1 63
Terapon puta 1
2 2
16 18
13 24
17 3
5 64
Terapon theraps 7
6 6
3 65
Tetraodon nigroviridis 9
6 8
8 10
6 5
8 2
15 3
66 Thryssa dussumieri
2 2
1 67
Thryssa hamiltonii 3
2 5
3 5
3 68
Thryssa mystax 6
6 7
4 4
2 9
6 4
4 69
Triacanthus nieuhofi 3
4 3
1 3
70 Valamugil engeli
6 10
6 6
3 5
17 10
4 8
10 71
Valamugil georgii 3
4 4
1 3
72 Valamugil seheli
6 5
10 5
6 7
2 14
73 Zebrias zebra
1 1
2 2
Zona sungai
No. Spesies Jan Feb Mar Apr Mei Jun
Jul Agu Sep Okt
Nov Des
1 Arius arius
3 4
5 1
3 5
2 Hilsa kelee
1 2
2 2
3 Moolgarda perusii
2 2
7 2
7 2
4 Oreochromis mossambicus
1 2
4 4
5 Plotosus canius
3 2
2 3
2 6
Scatophagus argus 3
2 6
9 5
4 4
4 3
4 7
Tetraodon nigroviridis 4
2 4
2 4
4 4
8 Valamugil engeli
3 6
3 6
6 4
3 9
Valamugil georgii 2
5 10
Valamugil seheli 2
2 4
2 6
3
Lanjutan
Lampiran 4. Curah hujan di wilayah penelitian
Bulan 2011 Curah hujan mm
Jumlah hari hujan Januari
317 11
Februari 93
9 Maret
91 12
April 71
8 Mei
58 5
Juni 39
2 Juli
5 1
Agustus September
Oktober 63
3 Nopember
133 8
Desember 222
18
Sumber: Perum Jasa Tirta II
Lampiran 5. Atribut trofik komunitas ikan di Segara Menyan
No. Spesies
Jumlah contoh
PB mm ± sd
VI Jumlah
diet Bi
Trophi Diet dominan
1 D. zugei
11 88±6
36,4 7
0,34 4,21
Littorina Anadara
Platycepahalus 2
E. hawaiiensis 13
216±73 53,8
11 0,35
2,80 Calanus
Acetes Podon
3 C. talabon
12 379±84
33,3 7
0,23 4,45
Amblygaster Sardinella
Thryssa 4
E. devisi 53
50±10 7,5
16 0,23
2,85 Calanus
Acartia Podon
5 S. taty
12 100±12
16,7 11
0,56 3,38
Calanus Euphausia
Acetes 6
T. dussumieri 23
65±10 30,4
16 0,55
2,22 Coscinodiscus
Pleurosigma Ceratium
7 T. hamiltonii
118 129±42
12,7 17
0,61 3,95
Metapenaeus Euphausia
Polydora 8
T. mystax 236
98±30 9,3
21 0,59
3,93 Metapenaeus
Neomysis Polydora
9 I. kampeni
24 105±35
37,5 15
0,33 3,16
Acartia Podon
Penaeus 10
I. melastoma 20
102±28 5,0
13 0,29
3,76 Acetes
Neomysis Penaeus
11 C. dorab
93 361±89
6,5 7
0,31 4,38
Thryssa Sardinella
Sephia 12
A. clupeoides 27
117±21 18,5
11 0,43
2,88 Acartia
Calanus Acetes
13 A. chacunda
165 119±21
17,6 26
0,62 2,22
Coscinodiscus Rhizosolenia
Calanus 14
D. acuta 119
131±33 18,5
16 0,60
2,76 Calanus
Acetes Eucalanus
15 H. kelee
31 152±39
45,2 27
0,57 2,16
Navicula Rhizosolenia
Nitzschia 16
S. brachysoma 46
106±10 17,4
24 0,60
2,27 Pleurosigma
Gyrosigma Calanus
17 C. chanos
28 184±12
0,0 13
0,65 3,70
Acetes Oithona
Penaeus 18
A. arius 75
289±41 5,3
8 0,44
2,78 Nereis
Nephtys Polydora
19 A. maculatus
16 263±54
12,5 6
0,30 3,16
Nereis Polydora
Nucula 20
A. nenga 14
173±42 28,6
7 0,32
3,22 Nereis
Nephtys Tellina
21 H. sagor
131 308±50
3,8 10
0,39 2,84
Nereis Polydora
Nephtys 22
A. venosus 15
193±39 33,3
6 0,20
3,36 Polydora
Nephtys Tellina
23 P. canius
17 593±94
29,4 7
0,20 4,54
Ambassis Apogon
Liza 24
H. nehereus 11
171±64 36,4
8 0,30
3,98 Metapenaeus
Penaeus Acetes
25 S. tumbil
112 269±43
4,5 13
0,70 4,35
Thryssa Secutor
Acetes 26
A. grunniens 13
118±20 46,2
9 0,32
3,79 Metapenaeus
Acetes Scylla
27 V. engeli
116 173±20
12,1 9
0,40 2,16
Detritus Rhizosolenia
Tintinopsis 28
V. georgii 22
184±48 0,0
6 0,25
2,18 Detritus
Ceratium Pleurosigma
29 M. perusii
109 154±11
5,5 9
0,45 2,11
Detritus Tintinopsis
Navicula 30
V. seheli 74
169±36 5,4
7 0,46
2,22 Detritus
Navicula Fragillaria
31 L. vaigiensis
110 259±53
5,5 12
0,52 2,38
Detritus Tintinopsis
Globigerina 32
G. scaber 56
163±34 0,0
8 0,57
4,44 Portunus
Saurida Metapenaeus
33 P. indicus
46 273±30
26,1 8
0,46 4,56
Leiognathus Gerres
Ambassis 34
I. japonica 21
161±33 23,8
6 0,53
4,45 Secutor
Gerres Apogon
35 L. calcarifer
53 310±79
9,4 6
0,30 4,56
Valamugil Gerres
Ambassis 36
A. nalua 380
83±15 8,7
7 0,39
3,28 Calanus
Acartia Nereis
37 E. coioides
21 171±18
23,8 5
0,45 3,42
Oithona Nauplius
Neomysis 38
P. tayenus 12
120±9 33,3
7 0,48
3,44 Eucalanus
Oithona Neomysis
39 Apogon
sp. 21
46±8 19,0
7 0,44
3,25 Acartia
Calanus Nereis
40 S. sihama
38 173±10
39,5 5
0,32 3,43
Nereis Littorina
Nephtys 41
L. lactarius 12
152±12 41,7
6 0,37
3,94 Squilla
Loligo Penaeus
No. Spesies
Jumlah contoh
PB mm ± sd
VI Jumlah
diet Bi
Trophi Diet dominan
42 A. ciliaris
17 204±10
35,3 7
0,38 4,41
Portunus Squilla
Loligo 43
A. mate 19
102±12 26,3
8 0,46
2,79 Acetes
Podon Nauplius
44 C. praeustus
19 115±15
15,8 5
0,34 2,72
Oithona Nauplius
Eucalanus 45
M. cordyla 56
244±37 3,6
5 0,40
4,43 Sardinella
Gazza Apogon
46 P. niger
14 204±26
35,7 11
0,66 2,84
Calanus Acetes
Acartia 47
S. commersonnianus 17
164±12 0,0
7 0,28
3,68 Acetes
Calanus Neomysis
48 S. tala
22 147±14
9,1 6
0,23 2,82
Eucalanus Calanus
Oithona 49
S. tol 21
139±11 23,8
7 0,27
3,38 Eucalanus
Oithona Neomysis
50 S. leptolepis
167 166±11
9,6 20
0,65 2,89
Acartia Calanus
Eucalanus 51
M. maculata 15
139±36 26,7
6 0,23
2,65 Acartia
Podon Euphausia
52 G. achlamys
149 148±11
4,0 13
0,58 3,54
Metapenaeus Acetes
Calanus 53
G. minuta 77
158±9 5,2
11 0,55
3,54 Metapenaeus
Acetes Nereis
54 L. daura
19 71±10
31,6 7
0,22 3,11
Acartia Gammarus
Neomysis 55
L. equulus 103
161±30 5,8
12 0,70
3,03 Polydora
Acetes Coscinodiscus
56 L. fasciatus
21 167±29
4,8 9
0,43 3,78
Polydora Calanus
Encrasicolina 57
E. splendens 117
86±17 7,7
15 0,75
3,47 Calanus
Acartia Tellina
58 S. hanedai
33 147±18
27,3 8
0,23 3,89
Tellina Dentalium
Littorina 59
S. ruconius 22
53±7 22,7
6 0,26
3,39 Acetes
Neomysis Calanus
60 L. bohar
18 147±40
33,3 8
0,36 3,86
Calanus Penaeus
Encrasicolina 61
L. johnii 30
124±22 13,3
10 0,47
3,71 Eucalanus
Oithona Metapenaeus
62 G. filamentosus
67 133±27
10,4 8
0,30 3,68
Nereis Acetes
Neomysis 63
G. kapas 111
109±25 5,4
6 0,50
3,39 Acetes
Nucula Tellina
64 G. abbreviatus
157 157±26
18,5 7
0,44 3,69
Polydora Nephtys
Acetes 65
G. oyena 123
124±20 4,1
6 0,38
3,07 Acetes
Calanus Eucalanus
66 P. kaakan
130 102±18
6,2 12
0,67 3,16
Acetes Acartia
Calanus 67
P. maculatus 21
95±14 19,0
6 0,34
3,60 Acetes
Acartia Penaeus
68 N. japonicus
12 80±14
33,3 8
0,38 3,64
Acetes Neomysis
Metapenaeus 69
E. tetradactylum 175
261±51 8,0
13 0,73
4,41 Metapenaeus
Penaeus Thryssa
70 C. aureus
13 174±19
30,8 8
0,40 4,51
Sardinella Dussemieria
Anodontostoma 71
D. russelli 34
160±12 29,4
6 0,32
4,52 Thryssa
Amblygaster Encrasicolina
72 J. carouna
21 163±26
23,8 9
0,44 4,33
Portunus Scylla
Metapenaeus 73
J. belangerii 111
168±23 6,3
10 0,70
4,53 Portunus
Penaeus Metapenaeus
74 N. soldado
106 187±38
16,0 9
0,50 4,56
Portunus Metapenaeus
Saurida 75
O. ruber 126
178±20 10,3
11 0,78
4,73 Saurida
Amblygaster Dussumieria
76 P. microdon
20 171±30
25,0 6
0,44 4,51
Sardinella Gerres
Apogon 77
P. anea 12
150±35 41,7
9 0,44
4,47 Portunus
Scylla Liza
78 D. punctata
17 184±48
5,9 8
0,52 4,36
Ambassis Apogon
Liza 79
P. quadrilineatus 26
161±31 15,4
8 0,65
4,46 Penaeus
Metapenaeus Calanus
80 T. jarbua
131 135±28
7,6 8
0,47 3,86
Acartia Neomysis
Metapenaeus 81
T. puta 166
171±21 10,2
11 0,59
4,34 Metapenaeus
Neomysis Ambassis
82 T. theraps
58 103±19
15,5 8
0,40 3,86
Acetes Podon
Metapenaeus 83
O. mossambicus 11
145±60 27,3
19 0,66
2,33 Navicula
Ceratium Dinophysis
84 E. melanosoma
12 134±15
8,3 11
0,45 3,66
Brachyura Nereis
Littorina
Lanjutan
No. Spesies
Jumlah contoh
PB mm ± sd
VI Jumlah
diet Bi
Trophi Diet dominan
85 P. gracilis
67 143±31
3,0 5
0,27 2,21
Detritus Littorina
Acetes 86
O. microlepis 15
137±+20 26,7
8 0,50
4,26 Ambassis
Oithona Penaeus
87 S. argus
107 146±25
10,3 9
0,43 2,05
Detritus Navicula
Nitzschia 88
S. guttatus 83
149±17 10,8
6 0,40
3,11 Acetes
Calanus Oithona
89 S. javus
105 135±22
19,0 8
0,37 3,27
Acartia Lucifer
Neomysis 90
S. vermiculatus 12
134±23 25,0
21 0,50
2,34 Fragillaria
Tabellaria Gyrosigma
91 S. jello
57 159±50
14,0 7
0,30 4,53
Ambassis Penaeus
Eucalanus 92
L. savala 12
441±87 33,3
7 0,30
4,52 Secutor
Platycephalus Saurida
93 R. brachysoma
152 135±17
20,4 16
0,77 2,54
Acetes Acartia
Rhizosolenia 94
R. kanagurta 123
145±27 13,0
21 0,68
2,90 Calanus
Acetes Eucalanus
95 S. commerson
21 220±26
23,8 10
0,50 4,51
Sardinella Encrasicolina
Amblygaster 96
P. argenteus 14
125±24 35,7
12 0,50
2,98 Calanus
Acartia Neomysis
97 P. argus
9 104±7
22,2 8
0,30 3,88
Nucula Tellina
Dentalium 98
Z. zebra 14
154±18 21,4
9 0,30
4,36 Scylla
Littorina Anadara
99 P. bilineata
19 169±18
15,8 7
0,34 4,23
Scylla Tellina
Nucula 100
P. longirostris 30
171±20 10,0
8 0,34
3,78 Nucula
Episesarma Telina
101 C. bilineatus
16 167±25
6,3 8
0,33 3,88
Nucula Dentalium
Penaeus 102
C. cynoglossus 21
150±12 4,8
9 0,42
3,84 Tellina
Nucula Dentalium
103 T. nieuhofi
14 189±24
7,1 6
0,20 3,88
Squilla Scylla
Portunus 104
L. cornuta 1
143 0,0
11 0,50
4,16 Metapenaeus
Penaeus Podon
105 T. nigroviridis
104 94±15
3,8 6
0,30 3,4
Peasiella vel.
Balanus Dentalium
tro. 106
L. lunaris 41
144±27 7,3
7 0,60
4,36 Thryssa
Crassostrea Portunus
Ket: PB= panjang baku; Fase J,D= juwana, dewasa;VI= indeks vakuitas; B
i
= luas relung; Troph
i
= tingkat trofik; vel= veliger; tro= trokopor
Lanjutan
Lampiran 6. Kelompok ikan menurut serikat trofik
No. Spesies
Jenis makanan Serikat
Detr. Fito. Zoop. Poli. Amfi. Molu. Krus. Tele. 1 L. vaigiensis
89,0 2,2
8,8 Detritivora
2 M. perusii 84,4
6,7 8,9
Detritivora 3 P. gracilis
86,2 5,5
8,3 Detritivora
4 S. argus 84,0
7,8 5,1
3,1 Detritivora
5 V. engeli 79,9
3,8 16,3
Detritivora 6 V. georgii
71,5 14,7 13,8
Detritivora 7 V. seheli
78,9 3,4
17,7 Detritivora
8 A. chacunda 64,8
25,0 10,2 Fitoplanktivora
9 H. kelee 49,2
29,0 21,8 Fitoplanktivora
10 O. mossambicus 23,0 73,8
3,2 Fitoplanktivora
11 S. brachysoma 64,2
29,7 6,1
Fitoplanktivora 12 S. vermiculatus
71,3 23,2
5,5 Fitoplanktivora
13 T. dussumieri 84,3
15,7 Fitoplanktivora
14 A. nalua 70,7 13,6
11,6 4,1
Zooplanktivora 15 A. clupeoides
47,1 14,2
38,7 Zooplanktivora
16 Apogon sp. 3,2
74,2 14,3 8,3
Zooplanktivora 17 A. mate
76,3 5,8
17,9 Zooplanktivora
18 C. praeustus 63,3
15,3 21,4
Zooplanktivora 19 C. chanos
9,7 48,0 14,5
27,8 Zooplanktivora
20 D. acuta 16,0
69,6 14,4
Zooplanktivora 21 E. hawaiiensis
7,8 59,5
9,1 23,6
Zooplanktivora 22 E. devisi
36,6 63,4
Zooplanktivora 23 E. coioides
75,9 2,6
9,3 12,2
Zooplanktivora 24 E. splendens
65,8 5,5
19,3 9,4
Zooplanktivora 25 G. kapas
60,2 29,9
9,9 Zooplanktivora
26 G. oyena 84,7
1,5 13,8
Zooplanktivora 27 I. kampeni
14,3 39,8
16,8 29,1
Zooplanktivora 28 I. melastoma
23,1 41,9
11,0 24,0
Zooplanktivora 29 L. daura
46,6 30,1
23,3 Zooplanktivora
30 L. bohar 76,9
18,8 4,3 Zooplanktivora
31 L. johnii 78,2
2,1 17,2
2,5 Zooplanktivora 32 M. maculata
83,3 16,7
Zooplanktivora 33 N. japonicus
64,4 3,4
4,5 27,7
Zooplanktivora 34 P. argenteus
78,8 4,0
17,2 Zooplanktivora
35 P. niger 61,6
9,0 24,0
5,4 Zooplanktivora 36 P. kaakan
82,4 1,7
15,9 Zooplanktivora
37 P. maculatus 72,8
5,9 21,3
Zooplanktivora 38 P. tayenus
79,7 9,0
11,3 Zooplanktivora
39 R. brachysoma 17,5
78,8 3,7
Zooplanktivora 40 R. kanagurta
8,9 84,8
6,3 Zooplanktivora
41 S. commersonnianus 8,1
24,1 67,8 Zooplanktivora
No. Spesies
Jenis makanan Serikat
Detr. Fito. Zoop. Poli. Amfi. Molu. Krus. Tele. 42 S. tala
3,6 21,9
74,5 Zooplanktivora 43 S. tol
1,9 26,8
71,3 Zooplanktivora 44 S. ruconius
7,2 51,4
8,0 33,4
Zooplanktivora 45 S. leptolepis
2,6 69,9
27,5 Zooplanktivora
46 S. taty 20,9
54,6 24,5
Zooplanktivora 47 S. guttatus
84,4 4,4
11,2 Zooplanktivora
48 S. javus 57,8
11,8 30,4
Zooplanktivora 49 T. jarbua
68,3 6,9
24,8 Zooplanktivora
50 T. theraps 77,6
1,3 16,4
4,7 Zooplanktivora 51 A. arius
3,0 84,6 12,4
Zoobentivora 52 A. maculatus
2,7 2,1 68,3
26,9 Zoobentivora
53 A. nenga 3,2
9,9 67,1 19,8
Zoobentivora 54 A. venosus
4,9 8,0 69,9
17,2 Zoobentivora
55 G. abbreviatus 16,4 74,8
8,8 Zoobentivora
56 G. filamentosus 8,6 59,9
31,5 Zoobentivora
57 H. sagor 1,1
2,8 86,0 10,1
Zoobentivora 58 L. equulus
8,6 32,7 47,9
10,8 Zoobentivora
59 L. fasciatus 29,1 43,2
9,5 18,2 Zoobentivora
60 S. sihama 54,7
22,8 14,3
8,2 Zoobentivora 61 C. bilineatus
0,8 73,4
25,8 Moluskivora
62 C. cynoglossus 5,5
80,3 14,2
Moluskivora 63 D. zugei
54,6 14,9
30,5 Moluskivora 64 P. longirostris
12,8 65,9
21,3 Moluskivora
65 P. argus 3,0
14,5 82,5
Moluskivora 66 S. hanedai
3,1 84,6
12,3 Moluskivora
67 T. nigroviridis 1,6
91,6 6,8
Moluskivora 68 A. ciliaris
16,3 28,4
48,8 6,5 Krustasivora
69 A. grunniens 26,1
9,6 64,3
Krustasivora 70 E. melanosoma
4,6 26,6
68,8 Krustasivora
71 E. tetradactylum 4,1
67,1 28,8 Krustasivora
72 G. achlamys 23,9
1,8 74,3
Krustasivora 73 G. minuta
26,1 11,3 62,6
Krustasivora 74 G. scaber
18,0 1,4
53,9 26,7 Krustasivora
75 H. nehereus 7,0
3,4 73,1
16,5 Krustasivora 76 J. carouna
4,1 88,0
7,9 Krustasivora 77 J. belangerii
17,2 80,4
2,4 Krustasivora 78 L. lactarius
10,3 6,6
12,1 48,8
22,2 Krustasivora
79 L. cornuta 13,8
2,0 84,2
Krustasivora 80 N. soldado
1,7 68,5
29,8 Krustasivora 81 P. bilineata
3,4 24,6
72,0 Krustasivora
82 P. quadrilineatus 20,1
78,8 1,1 Krustasivora
83 P. anea 3,2
3,4 84,0
9,4 Krustasivora
Lanjutan
No. Spesies
Jenis makanan Serikat
Detr. Fito. Zoop. Poli. Amfi. Molu. Krus. Tele. 84 T. puta
2,2 75,2
22,6 Krustasivora 85 T. hamiltonii
19,6 23,6
7,2 49,6
Krustasivora 86 T. mystax
11,8 31,0
57,2 Krustasivora
87 T. nieuhofi 2,9
8,2 88,9
Krustasivora 88 Z. zebra
9,5 21,7
68,8 Krustasivora
89 C. dorab 0,4
11,6 88,0 Pisivora
90 C. aureus 4,4
13,4 82,2 Pisivora
91 C. talabon 7,8
8,0 84,2 Pisivora
92 D. russelli 10,6
7,4 82,0 Pisivora
93 D. punctata 0,7
12,7 86,6 Pisivora
94 I. japonica 12,3
9,5 27,1
51,1 Pisivora 95 L. lunaris
29,9 23,6
46,5 Pisivora 96 L. calcarifer
18,6 19,6
61,8 Pisivora 97 L. savala
2,5 16,3
81,2 Pisivora 98 M. cordyla
6,8 8,5
26,6 58,1 Pisivora
99 O. ruber 1,3
12,6 86,1 Pisivora
100 O. microlepis 16,6
15,5 67,9 Pisivora
101 Panna microdon 1,3
10,8 87,9 Pisivora
102 P. indicus 12,7
10,4 28,9
48,0 Pisivora 103 P. canius
4,0 13,2
24,0 58,8 Pisivora
104 S. tumbil 11,1
19,4 69,5 Pisivora
105 S. commerson 3,2
14,3 82,5 Pisivora
106 S. jello 2,3
8,6 89,1 Pisivora
Ket.: Detr.= Detritus; Fito.= Fitoplankton; Zoop.= Zooplankton; Poli.= Polikaeta; Amfi.= Amfipoda; Molu.= Moluska; Krus.= Krustase; Tele.= Teleostei
Lanjutan
RIWAYAT HIDUP
Penulis terlahir sebagai anak bungsu dari sepasang orang tua sederhana, Bapak Ahmad Satullah dan Ibu Raznah Luthfah Hilmie pada tahun 1982. Penulis
menghabiskan waktu pendidikan dasar dan menengah di Ujung Pandang sekarang Makassar selama 12 tahun dan pada tahun 2000 berangkat ke Bogor untuk
melanjutkan studi di perguruan tinggi pertanian di Bogor IPB. Tahun 2005 merupakan saat dimana penulis mengakhiri studi di jenjang program sarjana pada
Departemen Manajemen Sumber Daya Perairan. Dalam kurun waktu 2006-2008, penulis menuntut ilmu dan mengakhirinya di Program Studi Ilmu Perairan dengan
minat Pengelolaan Sumber Daya dan Lingkungan Perairan. Pada tahun 2009, penulis melanjutkan studi pada Program Studi Pengelolaan Sumber Daya Perairan. Pada tahun
ini pula, penulis melangsungkan pernikahan dengan Rini Susilowati dan dikaruniai seorang putri cantik dan pintar yang diberi nama Kinanthi Fashihah Mutakhashshishah
pada akhir triwulan ketiga tahun 2011.
Selama tahun 2011, penulis melakukan penelitian di perairan Mayangan guna penyelesaian tugas akhir dengan judul disertasi Ekologi trofik komunitas ikan
sebagai dasar pengelolaan sumber daya ikan di ekosistem estuari Segara Menyan, Subang, Jawa Barat
. Selama menjadi mahasiswa program doktor, penulis telah menyampaikan hasil penelitian pada seminar dan mempublikasikan beberapa
artikel terkait dengan penelitian, yaitu: 1.
Kelenturan trofik ikan kerong Famili Terapontidae di perairan Pantai Mayangan, Jawa Barat. Artikel ini disampaikan pada Seminar Nasional Ikan
VII di Makassar 12 Juni 2012; 2.
Variasi spasio-temporal sebaran komunitas ikan di estuari Segara Menyan, Jawa Barat. Artikel ini disampaikan pada Seminar Nasional Hasil-hasil
Penelitian Perikanan dan Kelautan di Yogyakarta 14 Juli 2012. Artikel ini merupakan bahasan pada bab ketiga dari disertasi penulis;
3. Iktiofauna ekosistem estuari Mayangan, Jawa Barat. Artikel ini dipublikasikan
pada Jurnal Iktiologi Indonesia terakreditasi DIKTI volume 11 nomor 1, Juni 2011 halaman 77-85;
4. Variasi makanan ikan seriding, Ambassis nalua Hammilton, 1822 di
ekosistem estuari Segara Menyan, Jawa Barat. Artikel ini dipublikasikan pada Jurnal Iktiologi Indonesia terakreditasi DIKTI volume 11 nomor 2,
Desember 2011 halaman 159-167.
Hingga kini, penulis aktif sebagai anggota dan pengurus Masyarakat Iktiologi Indonesia dan menjadi anggota pada Asian Fisheries Society dan Masyarakat Zoologi
Indonesia.
1