ANALISIS YURIDIS PUTUSAN MAHKAMAH AGUNG YANG MEMBATALKAN PUTUSAN JUDEX FACTI (Studi Kasus Putusan MA RI No. 1112K/Pid/2001)

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i

:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n

u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i

l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u

b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne

.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

.id

.id

ac
nej.

b.u

gili
://di

.id

ac
nej.

b.u

gili
://di

.id

ac
nej.

b.u

gili
://di

http

ac
nej.

b.u

gili
://di

ttp

http

h
SKRIPSI

ANALISIS YUR
URIDIS PUTUSAN MAHKAMA
AH AGUNG
YANG MEB
EBATALKAN PUTUSAN JUDEX
EX FACTI
(Studi Kasu
sus Putusan MA RI No. 1112K/Pi
/Pid/2001)

JUDICIAL
IAL ANALYSIS OF APPELATE CO
COURT
DECISION
ION THAT ABROGATE JUDEX FACTI

F
DECISION
(Verdi
rdict Study Number 1112K/Pid/2001
001)

IDIN DIA LANTASI
050710191041

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l

i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e

n
ej.
nej.
nej.
nNASIONA
.bu.ENTERIAN
.bu.n
.bu.n
KEMEN
PENDIDIKAN
NAL
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp JEMBER
hthttp
UNIVERSITAS

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

FAKULTAS
HUKUM
.cid.id
c
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
a
.
.
e
e
nej
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
2010
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

i

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
SKRIPSI
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ANALISIS YURIDIS PUTUSAN MAHKAMAH AGUNG

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
YANG MEMBATALKAN
PUTUSAN
FACTI ib.u.nuenej.
nej.
nejJUDEX
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
idgiigl ilib
d
d
d
/
/
/
/
/
/
:
:
:
/
/
/
p
thtp
htht(Studi
hthtp
ttp:/ Kasus PutusanhMA
ttp:/RI No. 1112K/Pid/2001)
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

JUDICIAL ANALYSIS
OF APPELATE
ca.cid.id
ca.cid.idCOURT
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
nejTHAT
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
DECISION
ABROGATE
JUDEX
FACTI
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
DECISION
t
t
t
ht ttp
ht ttp
ht ttp
h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

h

(Verdict Study
d Number 1112K/Pid/2001)
d

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

dd DIA LANTASI
d
aj.ca.ci .iIDIN
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
050710191041ib.u.n
ne
ne
.bu.n
u
u
b
i
l
l
i
i
b
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

FAKULTAS HUKUM
UNIVERSITAS
JEMBERc.id.id
d
aj.ca.ci .id
.
j
je.aj.ac
e
e
n
n
2010
e
u
u
n
n
.
.
b u
b u

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
MOTTO
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej. Semua Orang”ilib.bu.n
nej.
“Keadilan lBagi
Orang-Orang
Kecil Bermakna
Keadilan
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
tp
hthttp(Mohammad Laica Marzuki
htht(Hakim
hthttp1
Mahkamah Konstitusi))

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
1
idgigil
idgigil
id.wikipedia.org/wiki/Mohammad_Laica_Marzuki
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

iii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
PERSEMBAHAN
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Skripsi ini kupersembahkan kepada:

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
1. Orang Tuaku
ej. Ayahanda tercinta Sukino
ej. Ibu Sri Minatun S.Pdb.u.n
nyaitu
ndan
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
i
gigilserta
idgisudah
iddoa
idgigili
gili mendidik, memberikan
/:d
/:d
/:d
yang
membimbing, menyayangi,
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
memberikan motivasi dan nasehat-nasehat yang berguna sehingga
membentuk manusia
.id yang bertanggung jawab dalam
.id segala hal yang

d
aj.cac.id
aj.cac.id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
dilakukan..un
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
il
idgigil
idgigUniversitas
idgigil
//:d
//:d
//:d
2.tp:Almamaterku
tercinta FakultastpHukum
Jember.
:
:
/
/
/
/
/
/
p
t
t
t
t
hhttp
hhttp
hhttp
3. Adikku tercinta yaitu Lia Agustin Ningrum yang telah memberikan

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

semangat dalam hal.ipengerjaan
skripsi ini dan selalu.imenghiburkan
disaat
dd
dd

je.aj.cac.i
e
n
kepenatan
mulai
timbul.
u
liibli.b.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht

je.aj.cac.i
e
n
u
igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

iv

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil HALAMAN PERSYARATAN
GELAR
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

ANALISIS YURIDIS PUTUSAN MAHKAMAH AGUNG

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
YANG MEMBATALKAN
PUTUSAN
FACTI ib.u.nuenej.
nej.
nejJUDEX
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
idgiigl ilib
d
d
d
/
/
/
/
/
/
:
:
:
/
/
/
p
thtp
htht(Studi
hthtp
ttp:/ Kasus PutusanhMA
ttp:/RI No. 1112K/Pid/2001)
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
:
/
/
p
t
t
SKRIPSI
h
http

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Untuk memperoleh gelar Sarjana Hukum Dalam Program Studi Ilmu Hukum pada
id
.id
.aca.c.idHukum Universitas Jember
jFakultas
j.acac.id

e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

IDIN DIA LANTASI
c.idid 050710191041

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

je.aj.ac.
e
n
u
igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
UNIVERSITAS
JEMBER
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
2010
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

JEMBER,
AGUSTUS 2010 .id
.cid.id
c
a
.
jej.a
je.aj.cac.id
e
e
n
n
liibli.bu.un
liibli.bu.un
i
i
g
g
i
i
://d/dig
://d/dig
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

FAKULTAS HUKUM

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

v

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
HALAMAN p
PERSETUJUAN
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

id
ca.cid.Tanggal
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
6
Oktober
2010
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
Oleh lib.u.n
u
i
b
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hPembimbing
htt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

Skripsi Ini Telah Disetujui

Dr. FANNY TANUWIJAYA,S.H,.M.Hum
NIP.
d 196506031990022001
d

Pembantu Pembimbing

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

LAELY
.cid.idWULANDARI,S.H., M.H.
c
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
NIP.
197507252001122002
a
.
.
e
e
n j
n j

.bu.une
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

.bu.une
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

vi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
PENGESAHAN
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Skripsi dengan judul :

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
ANALISIS.uYURIDIS
nej. PUTUSAN MAHKAMAH
nej.AGUNG YANG ilib.bu.n
nej.
.bu.n
u
u
u
b
b
.
i
i
l
l
i
i
b
i
idgigilMEMBATALKAN
idgigiliJUDEX FACTI
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
PUTUSAN
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
(Studi Kasus Putusan MA RI No. 1112K/Pid/2001)
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
Oleh
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
IDINhDIA
htt LANTASI

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

050710191041

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ili
idgigPembimbing
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili Pembantu Pembimbing
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgiTANUWIJAYA,S.H.,M.Hum
idgLAELY
gil
igil
/:d
WULANDARI,tp
S.H.,M.H
Dr. FANNY
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt NIP.196506031990022001hhtt
NIP.197507252001122002
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgig:ili
/:d
/:d
Mengesahkan
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .idUniversitas Jember ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
Fakultas//Hukum
:p//:d
:p:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
Dekan,

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Prof. Dr..iM.
d.idArief Amrullah, S.H., M.Hum.
c
ca.cid.id
a
a
c
.
.
j
j
NIP.196001011988021001
a
.
.
e
e
n j
n j

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

Kementerian Pendidikan Nasional

.bu.une
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

.bu.une
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
vii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgipenguji
idgigil
Penetapan panitia
gil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

Dipertahankan di hadapan Panitia Penguji pada :
Hari

d
: .Senin
ac.ci .id

Bulan

: Agustus

jej.a
e
n
u
n
.
u
b
Tanggal
idgiigliilib. : 02
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

: 2010
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
hhtt oleh Panitia Penguji Fakultas
hhtHukum
Diterima
Universitas Jember hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

id.id Panitia Penguji,
.
c
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
c
.
.
.
j
j
j
a
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Sekertaris
hthttp Ketua
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
H.hMULTAZAAM
MUNTAHAA,hS.H.,
http
http
http M.Hum DWI ENDAHhN.,S.H.,M.H

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

Tahun

NIP. 195304201979031002

NIP. 196310131990032001

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
Anggota Penguji,
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ne
ne
ne
ne
.buTANUWIJAYA,
.bu.n
.bu.n
.bu:.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
………………………….…
1.
Dr.
FANNY
S.H.,
M.Hum
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
NIP. 196506031990022001
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
2. LAELY
S.H., M.H digigili : …………………………….
ili
idgigWULANDARI,
ig ili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/://d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
p
p
p
t
t
t
hthttpNIP.197507252001122002hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
viii

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
il
idgigKASIH
idgigil
UCAPAN TERIMA
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Syukur alhamdulillah
d kehadirat Allah SWTj.ayang
d melimpahkan
ca.cid.id
ca.cid.iatas
ca.cid.itelah
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
j.
n
nej.
nehidayah-Nya,
nej.diberi kelancaran dan
nej.
.bu.n
.budan
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
seluruh
rahmat
sehingga
penulis
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
kemudahan
tp
hthttp dalam menyelesaikan skripsi
hthttp yang berjudul “ANALISIS
hthtYURIDIS
PUTUSAN MAHKAMAH AGUNG YANG MEMBATALKAN PUTUSAN

d
d
d
ca.cid.idPutusan MA RI No. 1112K/Pid/2001).
ajKasus
aj.ca.ci .id JUDEX FACTI (Studi
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
n
ne ini dimaksudkan untuk
ne
ne
ne
.buskripsi
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Penulisan
melengkapi
tugas
akhir
dan
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
d
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:Sarjana
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
memenuhi
salah
satu
syarat
yang
diwajibkan
untuk
mendapatkan
gelar
hhtt
hhtt
hhtt
Hukum di Fakultas Hukum, Universitas Jember. Dalam penulisan skripsi ini,

.cid.id dan dukungan dari berbagai
ca.cid.id penulis mendapat banyak
cabantuan
ca.cid.id pihak. Untuk itu
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.terima kasih yang sebesar-besarnya
nej. kepada :
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
penulis
megucapkan
rasa
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp Prof. DR. M. Arief Amrullah,
1. hBapak
hthttp S.H., M.Hum. Dekan Fakultas
hthttpHukum
Universitas Jember,

d
d
d.id
d
Bapak Mardi Handono
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id 2. Bapak Echwan Iriyanto,
aj.ca.ci S.H.,M.H.,
aj.ca.ci .idS.H.,M.H., Bapak
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
n
ne
ne
ne
ne I, II dan III Fakultas
.bu.n
.bu.n
.bu.S.H.,M.Hum
.bu.Dekan
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
Edi
Mulyono,
selaku
Pembantu
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hHukum
htt Universitas Jember; hhtt
3. Ibu Dr. Fanny Tanuwijaya, S.H., M.,Hum., selaku dosen pembimbing yang

ca.cid.id kepada penulis;
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
telah memberikan bimbingan
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej. S.H., M.H., selaku idosen
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
4.
Ibu
Laely
Wulandari,
pembantu
pembimbing
yang
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
ig ili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
thttp memberikan bimbingan, petunjuk,
htelah
hthpembuatan
hthttp nasehat dan arahan dalam
ttp
skripsi ini;

d
d
.cid.id
.cid.id penguji skripsi,
S.H., M.Hum., selaku
aj.caMuntahaa,
aj.ca.ci .id 5. Bapak H. Multazaam
aj.ca.ci .id
aj.cadosen
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
ne
ne
ne
ne
.btelah
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
terima
kasih
memberikan
nasehat
kepada
penulis
agar
menjadi
orang
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hyang
hhtt
htt lebih teliti dan waspada; hhtt
6. Ibu Dwi Endah Nurhayati, S.H.,M.H., selaku sekretaris penguji skripsi, terima

d
id
ca.cid.idalam
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.ini;
a
a
a
a
atas
masukan
dan
nasehat
hal
kesempurnaan
skripsi
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
7. BapakdiHardiman
S.H., Dosen Pembimbing
gigili
ig ili
idtelah
idgigili Akademik (DPA) yang
/://dgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp bimbingan dan arahanhselama
thttp kuliah di Fakultas Hukum
hmemberi
hthUniversitas
ttp
Jember;

d
d
d
.cid.id Hukum Universitas Jember
aj.caFakultas
aj.ca.ci .id 8. Bapak dan Ibu Dosen
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idyang telah banyak
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
memberikan
bekal
ilmu
pengetahuan
selama
penulis
mengikuti
kuliah;
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ix

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgdan
ig il
idgigil
9. Staf://administrasi
di Fakultas Hukum
Universitas
Jember atas bantuan
d
igil
/:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
/
//dig
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
h ttp
hhttp
hpelayanan
http
selama penulis menjadihMahasiswa;

Sri Minatun, S.Pd, yang telah memberikan
id.id 10. Ayahanda Sukirno dan
id.Ibunda
.
.
d
i
c
c
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
.
e
e
e
kasih sayangnya,
membimbingku,
arahan dan uneej.
ej.
nej.
nmembesarkanku,
nejmemberikan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
igliibli.b.un
i
i
i
l
l
l
g
g
g
g
i
i
i
i
i
i
i
g
g
g
d
d
d
d
nasehat-nasehat
serta
doa
yang
senantiasa
mengiringiku
setiap
saat;
i
i
i
i
/://d
:// d
:// d
:// d
thtp
thtp
thtp
tp://
tp://
tp://
h
h
h
t
t
t
11. Abiku Henfri Sulaiman Putra, terima kasih atas segala pengorbanan waktu

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

dalam hal menemani penulis
d mencari bahan skripsi dandselalu memberikan

ca.ci .id
ca.ci .id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
.
.
e
e
e
j
semangat kepada
untuk menyelesaikan
ini. Semoga dapat unnej
ej
nepenulis
nskripsi
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
liibli.b.u
i
i
i
i
i
l
l
g
g
g
i
i
i
i
i
segera
dig
://dmenyusul;
://ddig
://ddig
tp://
tp://
tp://
hthtp
hthtp
hthtp
t
t
t
12. Kepada Mbak Riswani, S.H., Diah Novitasari, S.H., Hj. Anita Rahardjo, S.H.,
Tiurma Ida Ria Tumanggor,
id S.H., Shintya Kartikasari danidMeiland Brishandy

ca.c.id
ca.c.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
j.
Hamka terima
kasih
gunakan dalam .une
u.n
nej. atas pinjaman buku
nepenulis
nej.
.bu.n
.byang
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
idgigili skripsi ini.
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
mengerjakan
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
ht ttp
hthttp
13. Sahabat-sahabatku
di Kampus : hbang Yoyon, Shintya, Anita Rahardjo,
SH,
Decky, Arif, Fatimah Bunga,
Alif Avianto,
id Memey, Inez, M. Khoirul Hafizin,
id

d
aj.ca.ci .id
aj.ca.c.id
aj.ca.c.id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Febrianto Haryono,
ne
nePranata, Parama Anjiprasetya,
neNovita Sarimayanti, Ririn
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigInil
idgigil Dwi Astarina, Erni Wahyu
idgidan
gil semua temen-temen Meester
Agusningsih,
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
De Rechten angkatan 2005 Reguler
Sore Fakultas Hukum Universitas
Jember
terima kasih atas kekompakan
dan memberiku semangat,
.id
.id dukungan, doa,

cac.id
ca.cid.id
cac.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
suka, duka serta
canda
Allah
nej. tawa. Semoga senantiasa
nej.
nej. SWT memberikan kita
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgigdalam
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
kelancaran
segala hal.
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
Semoga senantiasa Allah SWT selalu memberikan limpahan rahmad dan

.cid.idkebaikan semua pihak .ayang
.cid.id hidayah-Nya serta membalas
.cid.idtelah memberikan
c
c
ca.cid.id
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
ej
bantuan dan dukungan
di dunia danb.un
nejkepada penulis. Memberikan
nej
nej
nperlindungan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
i
i
i
i
il
idgigilsadar akan ketidaksempurnaan
ig il
idgigil
idgigskripsi
d
/:d
/:d
akhirat.
ini, oleh karenatp
itu://:penulis
:p/Penulis
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
t
t
t
t
t
hhtt
hhttp
hhtt
menerima kritik dan saran dalam hal penyempurnaan skripsi ini.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili Jember, 6 Oktober 2010
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne Penulis
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

x

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
PERNYATAAN
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
Saya yang.ubertandatangan
di bawah ini : .une
n
nej.
nej.
u
u
b
b
.
.
i
i
l
l
i
i
b
b
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttpNama : Idin Dia Lantasi hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

NIM : 050710191041
.cid.id
ca.cid.id
c
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
.
.
.
.
e
e
e
e
n
ej
nsesungguhnya
nej
nejilmiah yang berjudulilib: .bu.n
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.tulis
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
Menyatakan
dengan
bahwa
karya
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt MAHKAMAH AGUNG
hhtt YANG
“ANALISIS
YURIDIS PUTUSAN
MEMBATALKAN PUTUSAN JUDEX FACTI (Studi Kasus Putusan MA RI

id.id
ca.cid.id No. 1112K/Pid/2001)j.aadalah
ca.cid.id benar-benar hasil karya
ca.csendiri,
ca.cid.id
kecuali
jika
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
disebutkan
sumbernya
dan
belum
pernah
di
ajukan
pada
institusi
manapun,
serta
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
tp
hthttpkarya jiplakan. Saya bertanggungjawab
hthttp
hthtkebenaran
bukan
atas keabsahan dan
isinya sesuai dengan sikap ilmiah yang harus dijunjung tinggi.

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idini saya buat dengan esebenarnya,
aj.ca.ci .id tanpa adanya
Demikian pernyataan
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
tekanan
dan
paksaan
dari
pihak
manapun
serta
bersedia
mendapat
sanksi
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt jika ternyata dikemudian hhari
akademik
httpernyataan ini tidak benar. hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
ej. , 6 Oktober 2010 b.u.n
nej.
nJember
.bu.n
u
u
b
i
i
l
l
i
i
b
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
Yang menyatakan,

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

IDIN DIA LANTASI
050710191041

xi

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

b.u

gili
://di

b.u

gili
://di

http

b.u

gili
://di

http

b.u

gili
://di

http

RINGKASAN
Hakim sebagai pemimpin tertinggi dalam persidangan, mempunyai
peranan penting. Khususnya dalam pengambilan putusan, hakim tidak hanya
berpaku pada dakwaan jaksa saja. Namun, hakim dituntut untuk mempunyai
pemikiran tersendiri dalam mengambil putusan. Dasar dakwaan yang disusun oleh
Jaksa Penuntut Umum sangat berpengaruh sekali dalam suatu persidangan.
Karena surat dakwaan merupakan hal yang paling mendasar dalam proses
persidangan. Juga dapat dinilai apakah surat dakwaan yang disusun oleh Jaksa
Penuntut Umum sudah tepat atau tidak tepat. Pertimbangan hakim juga sangat
berpengaruh, khususnya mengenai keadilan yang diterima oleh para pihak yang
berperkara. Demikian juga terhadap putusan bebas pada Pengadilan Negeri dan
putusan penjara pada Mahkamah Agung sebagaimana dengan kasus yang akan
dibahas dalam skripsi ini. Berdasarkan dengan dua permasalahan yang akan
dibahas yakni bentuk surat dakwaan jaksa pada Pengadilan Negeri Jakarta Selatan
yang menuntut terdakwa dengan Pasal 263 ayat (2) dan Pasal 372 Kitab UndangUndang Hukum Pidana dan ketepatan pertimbangan Hakim pada Mahkamah
Agung yang memutus perkara No. 1112K/Pid/2001.
Metode penulisan yang digunakan dalam skripsi ini adalah yuridis
normatif dengan beberapa pendekatan yang digunakan yaitu pendekatan masalah
yang digunakan pendekatan undang-undang (Statue Approach) dilakukan dengan
menelaah semua undang-undang yang berhubungan dengan kasus, antara lain
Undang-Undang Dasar 1945, Kitab Undang-Undang Hukum Pidana (KUHP),
Kitab Undang-Undang Hukum Acara Pidana (KUHAP) dan Undang-undang No.
48 Tahun 2009 tentang Kekuasaan Kehakiman, menggunakan pendekatan
konseptual (Conceptual Approach) yang beranjak dari pandangan-pandangan dan
doktrin-doktrin didalam ilmu hukum, konsep-konsep hukum, dan asas-asas
hukum yang relevan dengan permasalahan yang dihadapi, dan menggunakan studi
kasus (case study), dalam skripsi ini didasarkan pada suatu gambaran hasil
penelitian yang mendalam sehingga dalam info yang disampaikannya tampak
hidup sebagaimana adanya dan pelaku-pelaku mendapat tempat untuk memainkan
peranannya. Kasus yang dipergunakan adalah kasus yang melanggar Pasal 263

xii

b.u

gili
://di

b.u

gili
://di

http

b.u

gili
://di

http

b.u

gili
://di

http

ayat (2) Kitab Undang-Undang Hukum Pidana tentang pemalsuan surat dan Pasal
372 Kitab Undang-undang Hukum Pidana tentang penggelapan.
Dalam pembahasan dapat disimpulkan bahwa bentuk dakwaan yang
digunakan oleh Jaksa Penuntut Umum adalah bentuk surat dakwaan kumulatif.
Jaksa Penuntut Umum mendakwa dengan dakwaan Pasal 263 ayat (2) dan 372
Kitab Undang-Undang Hukum Pidana sudah tepat. Dalam pertimbangan Hakim
pada Pengadilan Negeri dalam memutus perkara adalah memutus bebas, masalah
kemudian timbul manakala hakim menjatuhkan putusan tidak berdasarkan
dakwaan, melainkan mengenai sah dan tidaknya perkawinan. Pada Mahkamah
Agung, majelis hakim membatalkan putusan Pengadilan Negeri, kemudian
mengadili sendiri dengan putusan No. 1112K/Pid/2001 dan memutus terdakwa
dengan pidana penjara. Pada persidangan di Pengadilan Negeri Jakarta Selatan
diperoleh fakta-fakta bahwa para saksi menguatkan dakwaan yang didakwaan
oleh Jaksa Penuntut Umum. Namun, hal tersebut diabaikan oleh Hakim. Hakim
tetap berpendapat bahwa pernikahan yang dilakukan oleh terdakwa Emilia binti
Rusli dengan Rijan bin Yusuf adalah sah.

xiii

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgISI
idgigil
DAFTAR
igil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Halaman
id.id
id.id
id.id
.
.
.
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
e
e
e
HALAMAN SAMPUL
...........................................................................
i uneej.
nej.
nejDEPAN
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.b.un
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
l
l
l
l
g
g
g
g
i
i
i
i
i
i
i
i
g
g
g
g
d
d
d
d
HALAMAN
SAMPUL
DALAM
.........................................................................
ii
i
i
i
i
/://d
:// d
:// d
:// d
tp://
tp://
tp://
hthtp
hthtp
hthtp
t
t
t
HALAMAN MOTTO ......................................................................................... iii

HALAMAN PERSEMBAHAN
........................................................................
iv
.cid.id
.cid.id
.cid.id
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
HALAMAN PERSYARATAN
GELAR .............................................................
v .unnej
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
l
gigPERSETUJUAN
gigil
gigviiblib.u
i
i
idgigil
i
i
d
d
d
HALAMAN
...........................................................................
/
/:d
/
/
/
/
/
: d
: d
: d
//
tp://
tp://
tp://
hthtp
hthtp
hthtp
t
t
t
HALAMAN PENGESAHAN ............................................................................ vii

PENGUJI ..........................................
viii
id.id HALAMAN PENETAPAN
id.PANITIA
id.id
.
.
.
d
i
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
e
e
e
HALAMAN UCAPAN
KASIH .......................................................
ix .une
nej.
nejTERIMA
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
ili
ig ili
idgigPERNYATAAN
idgigili
idgigxiili
/:d
/:d
/:d
/:d
HALAMAN
.............................................................................
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
HALAMAN
RINGKASAN ...............................................................................
xii

................................................................................
xiv
.cid.id HALAMAN DAFTAR.aISI
.cid
.cid.id
d
i
ca.cid.id
c
c
c
.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
HALAMAN DAFTAR
xvi .unnej
nej
nejLAMPIRAN ...............................................................
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
giigliiblib.u
gigil
gigil
i
idgigil
i
i
d
d
d
/
/:d
/
/
/
/
/
: /d
: /d
: /d
//
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
ttp:/
BAB 1. PENDAHULUAN .................................................................................. 1

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

1.1 Latar Belakang ........................................................................................
1
.id
.id

cac.id
ca.cid.id
cac.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
1.2 Rumusan
8 .un
nej. ..................................................................................
nej.
nej.
.bu.Masalah
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
idgigiliPenelitian ....................................................................................
idgig8ili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
1.3
Tujuan
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
1.4 Metode Penelitian ................................................................................... 8

1.4.1 Pendekatan Masalah
8
.idd ........................................................................
.idd

d
aj.cac.i
aj.ca.ci .id
aj.cac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
1.4.2 Bahan
Hukum
.................................................................................
9b.un
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
idgiAnalisa
idgig11il
idgigil
gil
//:d
Bahan Hukum tp
.................................................................
:p1.4.3
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

11
ca.cid.id .........................................................................
ca.cid.id BAB 2 TINJAUAN PUSTAKA
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
2.1 Pengertian
Tindak
11b.u.n
nej. Pidana ....................................................................
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
2.1.1
Pengertian
Tindak
Pidana
............................................................
11
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig

2.1.2 Unsur-Unsur Tindak Pidana ......................................................... 11

2.2 Tindak Pidana Pemalsuan
12
c.idid Surat ..........................................................
c.idid

d
aj.ac.
aj.ca.ci .id
aj.ac.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
2.2.1 Pengertian
Surat
ne Tindak Pidana Pemalsuan
ne
ne ............................. i12
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

xiv

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
/://d

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgig13il
idgiUnsur-Unsur
Tindak Pidana
Pemalsuan
Surat .........................
gil
//:d
:p//:d
:p//:d
:p2.2.2
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
hht.................................................................
hhtt
h2.3
htt Tindak Pidana Penggelapan
14

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

2.3.1 Pengertian Tindak
14
d Pidana Penggelapan .....................................
d

ca.ci .id
ca.ci .id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
2.3.2 Unsur-Unsur
nej. Tindak Pidana Penggelapan
nej.................................. i15
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
idgigili
idgigili
idgig15ili
2.4 :Pertimbangan
Hakim ............................................................................
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
2.4.1 Pertimbangan Hakim yang
Bersifat Yuridis ..............................
15
2.4.2 Pertimbangan d
Hakim yang Bersifat Nonyuridis
d ....................... 17

ca.ci .id
ca.ci .id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
.
.
e
e
e
j
2.5 Upaya Hukum
18 .unnej
ne........................................................................................
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
liiblib.u
i
i
i
i
i
l Hukum Biasa .....................................................................
giUpaya
gigil
gig18
i
i
i
i
g
d
d
d
2.5.1
/
/
/
/
/
/
: ://d
: d
: d
tp://
tp://
hthtp
hthtp
hthtp
ttp2.5.2
t
t
Upaya Hukum Luar Biasa ........................................................... 19
2.6 Surat Dakwaan .......................................................................................
21
id
id

ca.c.id
ca.c.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
2.6.1 Pengertian
21 .une
nej.Surat Dakwaan ..........................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
idgiSyarat-Syarat
idgi.....................................................
idgig22ili
gili
gili
/:d
/:d
/:d
2.6.2
Surat Dakwaan
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
2.6.3 Bentuk-Bentuk Surat Dakwaan
...................................................
22
2.7 Putusan Pengadilanid...............................................................................
23
id

d
aj.ca.ci .id
aj.ca.c.id
aj.ca.c.id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
2.7.1 Pengertian
.................. 23 .unne
e
ne dan Syarat-Syarat Putusan
nPengadilan
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
liiblib.u
l
l
i
i
i
i
l Pengambilan Putusan
giig24
giProses
gigil
i
i
i
i
g
d
d
d
/
/
/
2.7.2
Pengadilan
...................................
/
/
/
: /d
: /d
: /d
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
ttp:/
2.7.3 Bentuk-Bentuk Putusan Pengadilan ........................................... 25

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
BAB 3. PEMBAHASAN
27 .un
nej. ...................................................................................
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigiliSurat Dakwaan Jaksa :pada
idgig27ili
idgiPengadilan
ig ili
gili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
3.1
Bentuk
Negeri ....................
:
:
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
3.2 Ketepatan Pertimbangan Hakim

pada Mahkamah Agung dalam

Menjatuhkan Putusan
35
.cid.id ..................................................................