Asiling Transliterasi Standar Serat Candramemet
a d
d i
b s
w i
I
K r
D n
k N
k m
k s
s
n n
k n
d k
k p
n M
c s
t p
akathah, dad dangu temah
Sareh dipunopeni
ingkang wek bab candram
supados sag wusana sag
ingkang kan Ing tanjung
Kridhalukit reraosanipun
Dene wosip nagari Surak
kados ingka Nagari ing
kasusastran: mratelakake
kangge nyam sapanunggil
su
[6]
danipun Tum
ngangge kas ngangge kas
kirang tume namung
danguning r kaliyan tam
kawontenan punika kula
nerangaken Mardibasa
candrameme sandhangan
tumeka das pigunane m
dos wonten han lajeng dh
hning candr eman-eman
kasanipun b memet wau
geda katinga ed wangsul
ngge ing akat anom, Surak
Ginem
ta: “Kulanu
n tamu kaliy pun ing rera
karta. Tatana ang sampun
salebetipun Sriwadari
en bilih sen mbut damel
anipun pada n gondhelanin
munten ta mu susastran Sr
susastran tat embel, denin
kalpa aosan lajeng
mu ingkang ipun candra
a nyuwun s bab kawruh
: “Saka pan
et iku rering bakune cac
kaya dene a mung dianggo
emperipun hapur ketalib
ramemet pu n. Mila mur
badhe saged u, badhe ku
al, ing
[4]
kan l gesang, te
thah. karta, warsa
migati aksa
[5]
Gelara
mipun Mard
uwun, nalika yan panung
aosan ngrem an anyar ing
n kadhawuha n tahun Dal
i. Kalasama neng sanget
l nindakaken amelan ingka
ng : na lan s la layananip
riwadari, aw tanan anyar
ng ewahipu aprana=
g ngrembag g sami raos
amemet wau seserepan in
candramem ngandikane s
gkesaning an ah sepuluh a
angka Jawa o
[7]
gawe sa bilih kathah
b. unika pancen
ih boten ke sirna tanpa
ula giyarake ng lajeng su
etep angleng dal: 1855: ti
ara murtinin aning candram
ibasa kaliya
a pinuju wo ggilanipun le
mbag bab ka gkang tumin
aken kawrat : 1855 ingg
anten tamu dhateng k
n padamelan ang brendan
sapanunggila pun raosan m
wit tumrap u wau, rumao
un sesigeg n lan sap
bab candram san wau r
u boten sage ng panjenen
met wau”. swargi Kyai
ngka sangkal aksara rinek
kang wis k angkalan tau
h ingkang de n kawruh ja
elajeng-lajen lari, ing ma
en ing serat umebar kasu
ggahi angge inengeran ca
ng candra. memet.
an Kridhalu
onten ing pa enggah won
susastran Ja ndak kangge
t ing serat gih punika
u ingkang kasusastran
n nagari tum gan pikantuk
anipun. mratelakaken
ukara seseka osipun piyam
na murda = panunggilani
memet. Sareh ragi keperin
ed tetela pa ngan sampe
i Rangga Ka lan taun, wu
ka tinetepake kelumrah. De
un, minangk ereng sumer
awi deles, b ng anggenipu
angke kawon t punika, w
umerepan in enipun jineje
andra sangka
ukita.
ajagongan ku nten ing san
awi ing kara ing samang
Dhawuh Ke ingkang laj
miwiti ra tatanan any
mrap ing kan k saged ranc
n bilih kirang aran bilih pa
mbak angga =
ipun. Wusa hning paling
ng, dados amireng kul
eyan, mugi
arangrang ka ujud aksara s
e dadi angka ene candram
ka liru padh 63
rep, dangu- bilih boten
un ketalib, ntenanipun
wigatosipun ng akathah,
er kawruh, ala:
ula mireng ndhingipun.
aton dalem gke punika,
ekancingan jeng karan
aosan wau yar amargi
ntor-kantor cag, dening
g condhong anyeratipun
adhahi raos
dados ana dangu-
ggihan kula katerangan
a. Ingkang kaparenga
ang diarani sinaroja ing
a wiwit siji memet mau
hane angka
J t
b K
s t
g k
M
t w
a b
i d
s s
u
B Jawa kang k
taun kang n baboning san
Kridhalukit saking pang
taun. Manaw gelaranipun
kawruh kasu
Mardibasa
, , aksa
, aks , aksar
, aksar , aksara
, aksa , aksara
, aksara , aksara
, aksara Anan
taun kang w wis kelumra
aksara |pasa banjur ekan
iku panulise dicakra, wuj
sandhangan sandhangan
upama nyan
Be 1856 kelumrah pak
nganggo bas ndi sastra”.
ta : “Lah da andika samp
wi marengak candramem
usastran jawi : “Mungguh
, , ara: wa, utaw
sara: dha, uta ra: ha, utawa
ra: ra, utawa a: ca, utawa
ara: ya, utaw a: nya, utaw
a: nga, utaw : tha, utawa
a: ja, utawa
ne netrap-tr
wilangane an ah, dene atu
angan| ning e |sirah| kat
e mangkene ujude
cecak dadi a cakra dadi
ngkalani taun 6 panulise :
koleh ringke a candra san
alah, cumep peyan punika
ken ing man met wau, sup
i”. h candramem
, , wa sandhang
awa sandhan a sandhanga
a sandhangan sandhangan
wa sandhang wa sandhanga
a sandhanga sandhangan
sandhangan rapan
2
pang ngka wis ew
usane katulis candramem
tulis sandhan e:
di pamacan
angka wolu, angka lima
n: es sarta maw
ngkala. Sak plong manah
a, bilih cand ngke kula ny
pados mewa met mau kah
, gan taling tar
ngan suku du an wignyan d
n layar duma cakra duma
an taling dum an pengkal d
an cecak dum
n ulu
1
dumad pepet duma
ganggone m on, iku ewo
s sandhanga met, manggon
ngan, upam icecak, ing
ne . pasangan
a, ganep pat
Wa wa rasa meme
awit ing ng h kula sayek
dramemet pu yuwun seser
ahana sesere hanane mang
, , Te
rung dumadi umadi angka
dumadi angk adi angka pa
adi angka lim madi angka
dumadi angk madi angka w
di angka sang adi das=0.
mangkene: u one katulis w
an, tumuli da n ana sangi
ane nyangka ngisor sin
Terange: dadi ang
tang angka
awu 1857 p et kaya dene
arep candra ktosipun saw
unika bangsa repan terang
epan kula in gkene :
range: i angka siji=
a loro=2. ka telu=3.
a
[8]
pat=4. ma=5.
enem=6. a pitu=7.
wolu=8. ga=9.
upama gawe wujud angka
asane |tengg isore angka
alani ta
[9]
un aroja pasan
dadi gka lima,
dadi: 1855.
panulise : 64
e sangkalan amemet iku
weg mireng a sangkalan
gipun pisan ng babagan
, ,
=1.
sangkalan a lugu kang
gak| katulis lugu mau,
n Dal:1855, ngan
angka siji, Sabanjure
J
A
E
J
m
e n
S i
d A
u
d a
a k
k r
g
a Jimakir 185
Alip 1859
Ehe 1860
Jimawal 186
mangkono s Sawe
ewone uga k ngisore angk
Sangkalan g ing Karaden
dalem ingka Aksara sang
utawa ngare
dipengkal, d angka 1670.
ana kang ng kang wis tak
Ana katulis angk
rinaketake a ge
[11]
mbung amunggana
58 panulise :
9 panulise :
0 panulise :
61 panulise :
apiturute. enehing puja
katulis wujud ka kapisan
gagrag mang nayon jero
ang Sinuhun gkalan mau d
pan, panulis yaiku aksar
dhuwuring Panunggala
anggo sangk kpratelakake
sawarna m ka lugu, nang
aksara kang lan saper
sirah angga ana k
d ang
[10]
ka l |ewon| dasa
kono iku kan Kadhaton D
n Kangjeng dumunung te
se digawe br ra
san ane gapura in
kalan candra e mau.
maneh ngang ging mung k
g dadi ang rangan mbu
nuli sina Je
Dal
Be
kang ngangg ugu, atusane
ane lan ekan ng wis takw
Dalem Kara Susuhunan
embok, sadh renjul pulase
sinaroja pas ndhangan p
ng wewengk amemet nang
ggo tatanan ajukuk sirah
ka dasan, n uri, sumam
aroja ing sand 1862 pan
1863 pan
1864 pan
go gagrag se e uga tinulis
ne padha tin weruhi, dhek
aton Suraka Pakubuwan
huwuring dh e ireng, eling
sangan pepet, unine
kon sajronin ging kang tak
mangkene he bae lan atu
nanging pa mbung ing
dhangan, da nulise :
nulise :
nulise :
eje tatanane, wujud angk
nulis rupa sa biyen sangk
arta. Nalika na kang kap
hempel kori gku tulisane
=
ng Kadhaton kelingi cetha
yaiku angk usane rupa s
nulise mun angka kap
adi kahanani 66
, lire yaiku ka lugu ana
andhangan. kalan Regol
jumeneng ping sanga.
kang njaba mangkene:
dadi iku Dalem iya
a iya mung kane ewon
sandhangan ng kajukuk
pisan kang
ing wujude
m s
d s
k
t c
p P
s s
a b
c
g b
m n
K g
n b
M w
mangkene sambungan
dumadine sangkalan i
kampung Ca
Sareh tetelane pad
cawuh utaw pujangga k
Pamurihe bi sangkalan ta
sandhangan aksara candr
burine, banj candrameme
gawe sangk burine
mangkono, nyurasa ora
Kridhalukit gampil pam
nyuwun kap bangunan w
Mardibasa wis takprate
bisa m gembung
a iku kang ta
arikan. hning kahan
dha kurang wa nyamar k
kang amban isa nggamp
aun, ewone l rumaket ing
ramemet wu jur ekane i
et kang dadi kalan taun D
dica iya pancen n
dadak angga
ta : “Nun
maosipun sah paringana u
au supados k : “Iya prayo
lakake ing n muni
karepe angka
akweruhi d nane candra
andhamang kena diarani
ngun tatanan angake sadh
lestari ngang g angka kan
ungkulan |du iya lestari k
i dasan mau
Dal : 1855, i akra, dadi
nyata banjur agas dawa”.
inggih, kas ha enggal sa
upami malih kula sageda
oga, saiki ka ngarep mau,
panemu e angka
mang dhek biyen,
amemet telu gake sadhen
i kememete ne candram
hengaha kan ggo angka lu
ng dadi ewo udu pasanga
katulis sand u. Babare ba
iku panulise kena winac
r katon wija inggihan pa
aged mangr h, panunggil
saya lajeng aturutake pis
yaiku upam uku iku karep
sinaro gkene
regol ing ung warna k
ngah kang n en. Mulane
memet ginaw ng nyumuru
ugu sarta atu on mau. Das
an| panulise d dhangan rin
anguna
[12]
n m e
ca ang temenan
ancen nyata retosaken. M
lanipun bab gonah”.
san sangkala a nyangkala
pe oja sandhan
Martadipur kaya ing ng
nupiksa, den banjur ana
we pasaja upi yaiku up
usane iya les sane diowah
dijejer suma naketake ing
mau mangke dicecak,
, lah bare n, wah gamp
a yektos laj Manawi kap
baraning can an taun cand
ani taun : 67
dipengkal, gan cecak,
, ran lawas,
garep mau, ning katon
sawijining tur cetha.
pama nulis stari tinulis
hi nganggo ambung ing
g aksarane ene, upama
banjur ing eng tinulis
pang gonne eng dados
areng kula ndramemet
dhake kang
B W
J A
E J
J J
A
E J
J D
B W
Be 18 Wawu 18
Jimakir 185 Alip 185
Ehe 18 Jimawal 186
Je 186 Jimakir 186
Alip 18
Ehe 18 Jimawal 18
Je 18 Dal 18
Be 187 Wawu 187
56 panulise 57 panulise
58 panulise 59 panulise
60 panulise 61 panulise
62 panulise 66 panulise
867 panulise
68 panulise 69 panulise
70 panulise 871 panulise
72 panulise 73 panulise
e : e :
: :
: :
: :
e :
: e :
: e :
: :
[13]
Da Be
Wawu Jimaw
Je Dal
Be
Wawu Jimak
Alip Ehe
Jimaw Je
Dal Be
al 1863 pa 1864 pa
u 1865 pa wal 1877 pa
1878 pa 1879 pa
1880 pa
u 1881 pa kir 1882 pa
1883 p 1884 pa
wal 1885 pa 1886 pa
1887 pan 1888 pan
anulise : anulise :
anulise : anulise :
anulise : anulise :
anulise :
anulise : anulise :
panulise : anulise :
anulise : anulise :
nulise: nulise :
68
J
A E
E J
J D
B
m
[
d k
M d
w m
a d
K s
p s
r w
u Jimakir 187
Alip 187 Ehe 187
Ehe 189
Jimawal 18 Je 18
Dal 189 Be 189
mangkono la
[15]
Kridhalu
dhamang say kangge ing a
Mardibasa durung pati
winadi utaw medharake k
akeh, dadi w dhapur ketal
Kridhalukit seserepan k
pawiyatan J sumerep uta
Nuw reka-reka re
winastan ku ukara. Sapu
74 panulise
75 panulise 76 panulise
92 panulise 93 panulise
94 panulise 95 panulise
96 panulise :
an sabanjure
ukita :“Nun yektos. Kulu
akathah, kad :”Manawa
akeh kang p wa piningit. P
kawruh kang wekasane b
lib, tandhane
ta :”Nun ing
kawruh wau Jawi, kula p
awi mangreto wun sanes in
emen marsu uciwa deren
unika kula k :
: :
: e :
: :
:
e. Wis saman inggih samp
u
3
nun candr dos dene can
saka panem padha mangr
Para sarjana g makolehki
isa banjur k e durung sum
ggih pancen . Para barak
pitakeni bab os.
ngkang kula udi kasusast
ng wonten b kapengin sag
Wawu Jimak
Alip
Wawu Jimak
Alip Ehe
na bae layak pun sedheng
ramemet wa ndrasangkala
muku dhewe, reti, awit kaw
kang dhisik- supaya bisa
ketalib kaya mebar warata
makaten, ku kan kula til
b candrame
a aturaken s tran tuwin
begjanipun s geda ngrakit
u 1889 pa kir 1890 pa
1891 pa
u 1897 p kir 1898 pa
1899 pan 1900 pa
k wis cukup k gan, saha ing
au teka dados a, punika pun
, layak wose wruh Jawa i
-dhisik arang aa sumebar s
a dene cand a”.
ula piyamba las kanca k
emet wangsu sampun kap
kalukitan Ja sa
[16]
ged ang t ukara maw
anulise : anulise :
anulise :
panulise : anulise :
nulise : anulise :
kanggo pepi g mangke ku
s boten sage napaa”.
e kagawa sa iku racak-rac
g-arang kang sumrambah k
dramemet m ak saweg pun
kula sinau w ulanipun sa
para lami an awi, nangin
gsal bathi b wi wangsala
69
ritan”. ula sampun
ed kelimrah aka pancen
cake padha g kapareng
kanggo ing mau rak iya
nika angsal wonten ing
ami dereng nggen kula
ng kenging baut ngiket
an, nanging
70 dereng saged kasembadan, dening dereng angsal sesuluh utawi piwulang, mila
kula nyuwun mugi kaparingana barkah seserepan bab pratikelipun ngrakit ukara mawi wangsalan”.
Mardibasa :“Kang mangkana iya prayoga, nanging saiki ayo padha bubaran ngaso dhisik, seje dina bae dirembug maneh”.
Kridhalukita :”Nun inggih, nuwun”. Mardibasa :”Iya, andum salamet”.
titi Taksih wonten sambetipun, nama serat:
Wendha Pangripta jilid : 1
mratelakaken pathokanipun: 1: ngiket ukara mawi wangsalan.
2: damel serat iber – iber utawi kintunan. 3: nganggit anggit nganggo ukara gancaran.
kawedalaken dening: Kridhaukara ing Surakarta