Konstruk sintaktik awujud frasa ingkang gadhah makna
b Ukara tanduk Ukara wonten ing inggil klebet ukara tanduk amargi jejeripun nindakaken
pakaryan. Jejeripun
nindakaken pakaryan
menika saged
katitik saking
wasesanipun. Wasesa ing ukara menika saking tembung ‘nggawa’. Tembung nggawa menika menawi dipunudhal saking tembung lingga ‘gawa’. Tembung
‘gawa’ ingkang pikantuk ater-ater hanuswara ng- dados anggawa. Wonten ing basa lesan dados nggawa. Tembung nggawa menika tegesipun ‘bekta barang’.
Saking ukara “Aku, nggawa HP, Bu” menika nedahaken menawi jejer bekta barang HP. Saengga jejeripun nindakaken pakaryan. Bukti sanesipun, ukara
menika saged
dipundadosake ukara
tanggap. “Aku
nggawa HP,
Bu” dipundadosaken ukara tanggap dados “HP tak gawa, Bu.” Data 21 kalebet ukara
wasesa amargi wasesanipun awujud tembung kriya. Wasesa saking ukara ing inggil menika saking tembung ‘nggawa’. Tembung nggawa menika kalebet
tembung kriya amargi tegesipun bekta barang. c Ukara cariyos
Ukara “Aku nggawa HP, Bu” menika kalebet ukara cariyos amargi isinipun nyariosaken kedadean. Ukara menika nyariosaken menawi si X bekta HP wonten
ing sekolahan. Si X cariyos kaliyan panaliti saengga kalebet ukara cariyos. Bukti sanesipun, wonten tembung panyilah. Tembung panyilah menika nggambaraken
tiyang ingkang dipunajak pirembagan. d Gadhah makna
Ukara “Aku nggawa HP, Bu” menika gadhah makna amargi gayut kaliyan konteks. Konteksipun menika si X cariyos menawi bekta HP pamer. Si X ugi
nunjukaken Hpnipun ingkang dipunbekta dhateng panaliti. Pocapan kaliyan kedadean menika sami saengga gayut.
Saking andharan ing inggil, dipunpendhet dudutan menawi data 21 kalebet konstruk sintaktik klausa ngemu ukara lamba, ukara tanduk, ukara wasesa kriya
saha ukara cariyos ingkang gadhah makna.
2 Konstruk sintaktik klausa tunggal, ukara tanduk, cakrik ukara cariyos ingkang boten gadhah makna
Konstruk sintaktik awujud satunggal klausa ngemu ukara lamba, ukara
tanduk, ukara wasesa kriya, ukara cariyos ingkang boten gadhah makna saged dipunpirsani saking pethilan data ing ngadhap menika:
Konteks: Dinten jum’at kempal wonten ing ngajeng kelas badhe mlampah- mlampah ing Lapangan. Panaliti nuwun pirsa “Neng lapangan olahraga
apa?” X: “Mengko ngulukke layangan.” data no.25
a Ngemu ukara lamba Ukara menika ngemu ukara lamba amargi satunggal ukara saking satunggal
klausa. Ukara ‘Mengko ngulukke layangan’ menawi dipunudhal dados tembung ‘mengko’ minangka katrangan wekdal, tembung ‘ngulukke’ minangka wasesa,
tembung ‘layangan’ minangka lesan. Konstruk sintaktik ukara menika saking satunggal katrangan wekdal, satunggal wasesa saha satunggal lesan. Awit saking
konstruk sintaktik menika, saengga ukara menika dipunsebat ukara lamba.