EFEKTIVITAS EKSTRAK RIMPANG KUNYIT (Curcuma domestica Val.) DALAM MENGHAMBAT PERTUMBUHAN JAMUR Penicillium sp.

EFEKTIVITAS EKSTRAK RIMPANG KUNYIT (Curcuma
domestica Val.) DALAM MENGHAMBAT PERTUMBUHAN
JAMUR Penicillium sp.

SKRIPSI

Oleh

Mira Ikaningtyas
NIM 060210193117

PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BIOLOGI
JURUSAN PENDIDIKAN MIPA
FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN
UNIVERSITAS JEMBER
2011

idgiigliilib.
//:d
p //


giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i

d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l

i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili

/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l

i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b

i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e

ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne

.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j

e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id

.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt


h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ej.
nej.EKSTRAK RIMPANG
nKUNYIT
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
EFEKTIVITAS
(Curcuma
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
idgigilVal.)
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
domestica
DALAM
MENGHAMBAT
PERTUMBUHAN
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
ht tp
hthttp
JAMURhtPenicillium sp.

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
SKRIPSI
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

diajukan guna melengkapi
tugas akhir dan memenuhi salah
syarat
id.idsatu
id.id Program
.
.
c
c
untuk menyelesaikan
Studi
Pendidikan
Biologi
(S1)
a
a
ej. j.ac
ej. j.ac
.un
une
unedan mencapai gelar SarjanabPendidikan
b.un

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
Oleh
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
Mira Ikaningtyas
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
NIMh060210193117
htt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
d
PROGRAM
aj.ca.ci .idSTUDI PENDIDIKANejBIOLOGI
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
e
e
MIPA
ne
ne
ne JURUSAN PENDIDIKAN
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
l
KEGURUAN /DAN
PENDIDIKAN /digigil
idgFAKULTAS
idgigiILMU
igil
:p//:d
:/ /d
:p/:d
/
/
/
/
p
p
t
t
UNIVERSITAS
JEMBER
t
t
hhtt
hthtp
hhtt
ttp:/
2011

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:id
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne nama Allah yang Maha
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
Denganilib
menyebut
Pengasih
dan Maha Penyayang
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
serta
Nabi
Muhammad
SAW,
saya
persembahkan
skripsi
ini
dengan
segala
cinta
dan
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

PERSEMBAHAN

kasih kepada:

ca.cid.id 1.
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

.cid.id Mamik Dwi Lestari,.aS.Pd
Ayahanda Kadir dan
c.cid.idtercinta, yang telah
.acIbunda

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
n
ej. dengan segenap hati,
nsayang
nej. moril dan materil itanpa
nej.
.bu.n
.budukungan
.bu.n
u
u
u
b
b
b
memberiku
kasih
.
i
i
i
l
l
l
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp serta tanpa balas jasa. Segala
thttp diberikan,
hhenti
hthttppengorbanan dan doa yanghtelah

h

mengobarkan api semangat untuk jalan kesuksesanku;

d
.cid.id sejak di bangku TK, SD.asampai
ca.cid.id Perguruan Tinggi, j.aca.cid.id
aj.ca.ci .id 2. Pahlawan tanpa tanda
aj.cajasa
.
.
j
j
j
.
e
e
e
e
n
n
n
n
ej.
e
e
ej
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
.
.
.
.
i
i
i
i
yang
telah
mengamalkan
ilmunya,
membimbing
dengan
penuh
kesabaran
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
idgiigl ilib
d
d
d
/
/
/
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
:
:
tp
thtp
thtp
p
sebagaimana adanyahth
saat
hsehingga
ttpini;
ttp: mengantarkan penulis hpada
ttpjenjang
3.

h

Almamater yang kubanggakan Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/
ii/:d
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

e
j.a
n
e
u
n
.
u
b
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d

Universitas Jember.j.ac.ci .id

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne perkara sebelum datang
ne perkara lagi, hidupmu
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
“Pergunakanlah
lima
lima
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
sebelum
matimu,
masa
sehatmu
sebelum
masa
sakitmu,
masa
kosongmu
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

MOTTO

sebelum masa sibukmu, masa mudamu sebelum masa tuamu, dan masa

id
id
kayamu
.ac.c.idsebelum datang masa fakirmu”
.ac.c.id

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej kumohon pada-Mu
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
Ketika
kebijaksanaan
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:
:p//:d
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Engkau memberiku
untuk kupecahkan hhttp
hhtt
hhmasalah
ttp

h

jej.a
e
n
u
n
.
u
b
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

jej.a
e
n
u
n
.
u
b
(HR. Achmad)
idgiigliilib.
d
/
/
:
/
hthtp
ttp:/

“Ketika kumohon pada-Mu kekuatan

id
id
Engkau jmemberiku
.ac.c.id kesulitan agar akujmenjadi
.ac.c.id kuat

Ketika kumohon pada-Mu sebuah cinta

d
d
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
e
e
e
j.
n
n
nej.
nejkupinta
netak
.bu.n
.bu.yang
.buAku
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
pernah
menerima
apa
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
tp
hthttp
hthtTapi...
hthttp
.i
c.ci .id kutolong
Engkau memberiku
j.auntuk
j.ac c.idorang-orang bermasalah

h

Aku menerima segala yang kubutuhkan”

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
iii
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

(Anonim)

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.
nej. sesungguhnya bahwa
nej.yang berjudul “Efektivitas
nej.
.bu.n
.bu.n
.bskripsi
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Menyatakan
dengan
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Ekstrak
p
tp
hthttp Rimpang Kunyit (Curcuma
hthttp domestica Val.) dalamhthtMenghambat

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

PERNYATAAN

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
u.n
ne tangan di bawah ini:ilib.bu.n
ne
.bbertanda
u
u
b
Saya yang
i
l
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
Nama
:
Mira
Ikaningtyas
t
t
hhtt
hhtt
NIM

: 060210193117

Pertumbuhan Jamur Penicillium sp.” adalah benar-benar hasil karya sendiri, kecuali

d
d
d
id.id pernah diajukan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id jika dalam pengutipanejsubstansi
aj.ca.ci .id disebutkan sumbernyaej.dan
aj.ca.cbelum
.
.
.
j
j
e
e
e
ne
ne
ne serta bukan karya jiplakan.
nSaya
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
pada
institusi
manapun,
bertanggung
jawab
atas
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
keabsahan
tp ilmiah yang harus dijunjung
hhttp tinggi.
hhttp dan kebenaran isinya sesuai
hhtdengan

h

Demikian pernyataan ini saya buat dengan sebenarnya, tanpa adanya tekanan

ca.cid.idakademik jika terjadi j.aca.cid.id
ca.cid.id serta bersedia mendapatj.asangsi
ca.cid.id dan paksaan dari pihak jmanapun
a
a
.
.
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej. ini tidak benar. ilib.bu.n
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
dikemudian
hari
pernyataan
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
n
ne
ne Pebruari 2011
.bu.n
.buJember,
u
u
b
b
.
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
Yang menyatakan,
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
j.
n
nej.
neIkaningtyas
.bu.n
.buMira
u
u
b
b
.
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
NIM
060210193117
p
p
t
t
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
iv
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
gigil
idVal.)
idgigil
idgigil EKSTRAK RIMPANG
idgKUNYIT
igil
//:d
//:d
//:d
//:d
EFEKTIVITAS
(Curcuma domestica
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp sp.
hhDALAM
hhttp
ttp
MENGHAMBAT PERTUMBUHAN
JAMUR Penicillium

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

Diajukan untuk Dipertahankan di Depan Tim Penguji guna Menyelesaikan
d
id.id
ca.cid.id Strata Satu, Program Studi
Pendidikan Program
Biologi,
aj.ca.ci .id
aj.Sarjana
aj.ca.cPendidikan
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
Jurusan
Matematika dan Ilmu
Alam pada
u.n
ne
ne
ne
.bu.n
.bPendidikan
.buPengetahuan
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgIlmu
Fakultas Keguruan/dan
igil Pendidikan
/:d
//:d
:
:p//:d
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Universitas
hhttp
hhtt
hhttp Jember

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
Oleh ib.u.n
nej.
u
l
i
b
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

h

PEMBIMBINGAN

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
SKRIPSI
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Nama Mahasiswa
NIM
d
Tahun Angkatan
aj.ca.ci .id
.
j
e
n e
Tempat
ib.u.un/ Tanggal Lahir

: Mira Ikaningtyas
: 060210193117
d
: 2006
aj.ca.ci .id
.
j
e
n e
: Banyuwangi,
ib.u.un 21 April 1988

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ili
idgigPembimbing
I
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
Disetujui, uneej.
liibli.b.un
idgiigWahyuni,
d
: Dr.://Dwi
M. Kes
/
/
:
p
t
hthtp
t

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/
v/:d
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

Pembimbing II

: Dr. Iis Nur Asyiah, SP., MP.

idgiigliilib.
//:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
ne
ne
ne
ne (Curcuma domestica iVal.)
.bu.n
.bu.n
.b
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Skripsi berjudul
“Efektivitas
Ekstrak Rimpang
Kunyit
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
d
//:d
//:d
//:d
//:Penicillium
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
dalam
Menghambat
Pertumbuhan
Jamur
sp.”
telah
diuji
dan
disahkan
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp

h

PENGESAHAN

oleh Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Jember pada:

: Kamis .ac.cid
id
ca.cid.id Hari
ca.cid.id
ca.cid.id
.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
j
a
e
e
e
e
n
nej.
nej. 2011
nej.
nej.
.bu.n
.buPebruari
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Tanggal
:
24
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
Tempat
: Fakultas Keguruan dan
p
tp Pendidikan Universitas hJember
hthttp
hthtIlmu

h

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
Ketua
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:
/
/
/
/
p
t
t
p
hhttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
u.n
ne
.bSekretaris
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
n
nej.
nej.
.buM.Si
.bu.n
u
u
b
b
.
i
i
l
l
Ir.
Imam
Mudakir,
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/
//:d
:
NIP.
19640510
199002 1 001
/
/
/
/
p
t
p
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
ej.
u.n
nej.
nIis
.bu.n
.bDr.
u
u
b
b
i
i
l
l
Nur
Asyiah,
SP.,
MP.
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
NIP.
197306142008012008
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

Anggota I

Tim Penguji:

Anggota II

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Dr. Hj. Dwi Wahyuni, M.Kes

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

Prof. Dr. H. Joko Waluyo, M.Si

NIP. 195710281985031001
ca.cid.id
ca.cid.id NIP. 196003091987022002
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
Mengesahkan
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp dan Ilmu Pendidikan hthttp
Dekan Fakultas Keguruan
Universitas Jember

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
h tt
Drs. H. ImamhMuchtar, SH., M.Hum

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

NIP 195407121980031005

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
vi
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

RINGKASAN

Mira Ikaningtyas, 060210193117, Pebruari 2011. Efektivitas Ekstrak Rimpang
Kunyit (Curcuma domestica Val.) dalam Menghambat Pertumbuhan Jamur
Penicillium sp. Skripsi, Program Studi Pendidikan Biologi, Jurusan Pendidikan
MIPA, FKIP, Universitas Jember.

Kunyit (Curcuma domestica Val.) merupakan salah satu tanaman obat
potensial, selain sebagai bahan baku obat juga dipakai sebagai bumbu dapur dan zat
pewarna alami. Berdasarkan hasil survei tahun 2003, kebutuhan rimpang kunyit
berdasarkan jumlahnya yang diserap oleh industri obat tradisional di Jawa Timur
menduduki peringkat pertama dan di Jawa Tengah termasuk lima besar bersamasama dengan bahan baku obat lainnya (Anonim, 2009).
Penelitian ini dilakukan di Laboratorium Mikrobiologi F.MIPA Universitas
Jember. Metode yang digunakan dalam penelitian ini adalah metode difusi agar
dengan sumuran dengan kontrol positif itrakonazol 10% dan kontrol negatif aquadest
+ tween. Konsentrasi yang digunakan adalah konsentrasi 0,5%, 1%, 2%, 3%, 4%,
5%, 6%, 7%, 8%, 9% dan 10%. Rancangan penelitian yang digunakan adalah
Rancangan Acak Lengkap (RAL) dengan 3 kali pengulangan. Analisis data dilakukan
dengan uji Anova menggunakan SPSS versi 11 dengan tingkat kepercayaan 95%
(P