Stabilitas Mutu Nira Aren Kemasan Dengan Perlakuan Fisik dan Pengawet Alami (Akar Kawao) Se Penyimpanan Dingin

63

Lampiran 1. Data pengamatan pH dan daftar sidik ragam pH nira aren
Ulangan

Kombinasi

1
6,764
6,688
6,367
6,116
6,789
6,777
6,456
6,278
6,887
6,801
6,770
6,527
6,962

6,896
6,856
6,832

P1L1
P1L2
P1L3
P1L4
P2L1
P2L2
P2L3
P2L4
P3L1
P3L2
P3L3
P3L4
P4L1
P4L2
P4L3
P4L4

TOTAL
RATAAN

SK
Perlakuan
P
L
L Linear
L
Kuadratik
L Kubik
PxL
Galat
Total

2
6,656
6,567
6,222
6,009

6,889
6,654
6,565
6,321
6,898
6,798
6,543
6,591
6,932
6,810
6,743
6,611

Total

Rataan

13,420
13,255
12,589

12,125
13,678
13,431
13,021
12,599
13,785
13,599
13,313
13,118
13,894
13,706
13,599
13,443
212,575

6,710
6,628
6,295
6,063
6,839

6,716
6,511
6,300
6,893
6,800
6,657
6,559
6,947
6,853
6,800
6,722
6,643

db
15
3
3
1

Daftar sidik ragam pH nira aren

JK
KT
F Hit
1,8071
0,1205
17,2642
0,7433
0,2478
35,5069
0,9034
0,3011
43,1521
0,8918
0,8918 127,7955

1
1
9
16
31


0,0064
0,0052
0,1604
0,1116
1,9187

0,0064
0,0052
0,0178
0,0070

0,9109
0,7499
2,5540

**
**
**
**


F 0.05
2,3500
3,2400
3,2400
4,4900

F 0.01
3,4100
5,2900
5,2900
8,5300

tn
tn
*

4,4900 8,5300
4,4900 8,5300
2,5400 3,7800


Keterangan:
FK =
1412,1291
KK =
1,26%
** =
sangat nyata
*=
Nyata
tn =
tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

64

Lampiran 2. Data pengamatan total asam (%) dan daftar sidik ragam total asam
(%) nira aren
Kombinasi

P1L1
P1L2
P1L3
P1L4
P2L1
P2L2
P2L3
P2L4
P3L1
P3L2
P3L3
P3L4
P4L1
P4L2
P4L3
P4L4
Total
Rataan

SK

Perlakuan
P
L
L Linear
L Kuadratik
L Kubik
PxL
Galat
Total

Ulangan
1
0,1340
0,2010
0,2680
0,3350
0,1340
0,2010
0,2680
0,2680
0,1340
0,2010
0,2010
0,3350
0,1340
0,1340
0,2010
0,2680

2
0,2010
0,2010
0,2680
0,3350
0,1340
0,2010
0,2680
0,2680
0,1340
0,1340
0,2010
0,2680
0,1340
0,1340
0,2010
0,2680

Total

Rataan

0,3350
0,4020
0,5360
0,6700
0,2680
0,4020
0,5360
0,5360
0,2680
0,3350
0,4020
0,6030
0,2680
0,2680
0,4020
0,5360
6,7670

0,1675
0,2010
0,2680
0,3350
0,1340
0,2010
0,2680
0,2680
0,1340
0,1675
0,2010
0,3015
0,1340
0,1340
0,2010
0,2680
0,2115

Daftar sidik ragam total asam (%) nira aren
db
JK
KT
F Hit
15 0,128918469 0,008595 20,42222 **
3 0,015010094 0,005003 11,88889 **
3 0,105912344 0,035304 83,88889 **
1 0,104397306 0,104397 248,0667 **
1 0,001262531 0,001263
3
tn
1 0,000252506 0,000253
0,6
tn
9 0,007996031 0,000888 2,111111 tn
16
0,0067
0,0004
31
0,1357

F 0.05
2,3500
3,2400
3,2400
4,4900
4,4900
4,4900
2,5400

F 0.01
3,4100
5,2900
5,2900
8,5300
8,5300
8,5300
3,7800

Keterangan:
FK = 1,431009
KK =
9,70%
** =
sangat nyata
tn =
tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

65

Lampiran 3. Data pengamatan total padatan terlarut (°Brix) dan daftar sidik
ragam total padatan terlarut (°Brix) nira aren
Ulangan
1
2
Kombinasi
Total
Rataan
P1L1
12,000
12,800
24,800
12,400
P1L2
12,400
11,200
23,600
11,800
P1L3
11,200
10,400
21,600
10,800
P1L4
10,000
10,800
20,800
10,400
P2L1
11,600
13,600
25,200
12,600
P2L2
12,400
12,000
24,400
12,200
P2L3
12,000
11,200
23,200
11,600
P2L4
12,000
10,800
22,800
11,400
P3L1
14,000
12,400
26,400
13,200
P3L2
13,200
12,400
25,600
12,800
P3L3
12,400
12,800
25,200
12,600
P3L4
10,400
10,800
21,200
10,600
P4L1
14,000
12,400
26,400
13,200
P4L2
12,800
13,200
26,000
13,000
P4L3
12,800
12,000
24,800
12,400
P4L4
11,600
12,400
24,000
12,000
Total
386,000
Rataan
12,063
Daftar sidik ragam total padatan terlarut (°Brix) nira aren
SK
db
JK
KT
F Hit
F 0.05
Perlakuan
15
24,1150 1,607667 3,004984 * 2,3500
P
3
7,3750
2,458333 4,595016 * 3,2400
L
3
13,9350
4,645
8,682243 ** 3,2400
L Linear
1
13,6890
13,689
25,58692 ** 4,4900
L Kuadratik
1
0,2450
0,245
0,457944 tn 4,4900
L Kubik
1
0,0010
0,001
0,001869 tn 4,4900
PxL
9
2,8050
0,311667 0,582555 tn 2,5400
Galat
16
8,560000
0,535
Total
31 32,675000

F 0.01
3,4100
5,2900
5,2900
8,5300
8,5300
8,5300
3,7800

Keterangan:
FK =
4.656,13
KK =
6,064%
** =
sangat nyata
*=
nyata
tn =
tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

66

Lampiran 4. Data pengamatan total mikroba (Log CFU/ml)
ragam total mikroba (Log CFU/ml) nira aren
Ulangan
1
2
Kombinasi
Total
P1L1
6,2380
6,2577
12,4957
P1L2
6,2765
6,2833
12,5598
P1L3
6,2878
6,2989
12,5867
P1L4
6,3222
6,3324
12,6547
P2L1
6,2718
6,2430
12,5149
P2L2
6,2529
6,2304
12,4833
P2L3
6,2742
6,2330
12,5072
P2L4
6,2989
6,2601
12,5589
P3L1
6,1847
6,2122
12,3969
P3L2
6,2068
6,1959
12,4027
P3L3
6,2355
6,2227
12,4582
P3L4
6,2625
6,2765
12,5389
P4L1
6,1461
6,1206
12,2667
P4L2
6,2253
6,1875
12,4128
P4L3
6,2201
6,2041
12,4242
P4L4
6,2625
6,2504
12,5129
Total
199,7745
Rataan

dan daftar sidik

Rataan
6,2479
6,2799
6,2933
6,3273
6,2574
6,2417
6,2536
6,2795
6,1984
6,2014
6,2291
6,2695
6,1334
6,2064
6,2121
6,2564
6,243

Daftar sidik ragam total mikroba (Log CFU/ml) nira aren
SK
db
JK
KT
F Hit
F 0.05
perlakuan
15
0,0636 0,0042 15,2288
**
2,3500
P
3
0,0335 0,0112 40,0902
**
3,2400
L
3
0,0249 0,0083 29,8677
**
3,2400
L Linear
1
0,0243 0,0243 87,1368
**
4,4900
L Kuadratik 1
0,0001 0,0001
0,1933
tn
4,4900
L Kubik
1
0,0006 0,0006
2,2731
tn
4,4900
PxL
9
0,0052 0,0006
2,0621
tn
2,5400
Galat
16
0,0045 0,0003
Total
31
0,0680
FK =
KK =
** =
tn =

F 0.01
3,4100
5,2900
5,2900
8,5300
8,5300
8,5300
3,7800

1247,1823
0,27%
sangat nyata
tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

67

Lampiran 5. Data pengamatan uji
uji skor warna nira aren
Ulangan
1,00
Kombinasi
P1L1
3,400
P1L2
3,333
P1L3
3,000
P1L4
2,933
P2L1
3,800
P2L2
3,600
P2L3
3,067
P2L4
3,000
P3L1
4,000
P3L2
3,867
P3L3
3,200
P3L4
3,133
P4L1
4,267
P4L2
4,000
P4L3
3,667
P4L4
3,333
Total
Rataan

SK
Perlakuan
P
L
L Linear
L Kuadratik
L Kubik
PxL
Galat
Total

skor warna

2,00
3,200
3,067
3,000
2,867
3,867
3,400
3,133
3,000
3,933
3,867
3,333
3,133
4,267
4,000
3,467
3,400

dan daftar sidik ragam

Total
6,600
6,400
6,000
5,800
7,667
7,000
6,200
6,000
7,933
7,733
6,533
6,267
8,533
8,000
7,133
6,733
110,533

Rataan
3,300
3,200
3,000
2,900
3,833
3,500
3,100
3,000
3,967
3,867
3,267
3,133
4,267
4,000
3,567
3,367
3,454

Daftar sidik ragam uji skor warna nira aren
db
JK
KT
F Hit
F 0.05
15
5,2572 0,3505 48,5282 **
2,3500
3
2,1206 0,7069 97,8718 **
3,2400
3
2,8761 0,9587 132,7436 **
3,2400
1
2,7738 2,7738 384,0615 **
4,4900
1
0,0089 0,0089
1,2308 tn
4,4900
1
0,0934 0,0934 12,9385 **
4,4900
9
0,2606 0,0290
4,0085 **
2,5400
16
0,1156 0,0072
31
5,3728

F 0.01
3,4100
5,2900
5,2900
8,5300
8,5300
8,5300
3,7800

Keterangan:
FK = 381,80
KK = 2,46%
** =
sangat nyata
tn =
tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

68

Lampiran 6. Data pengamatan nilai hedonik aroma dan daftar sidik ragam
nilai hedonik aroma nira aren
Ulangan
Total
Rataan
Kombinasi
1
2
P1L1
4,133
4,067
8,200
4,100
P1L2
4,000
4,000
8,000
4,000
P1L3
3,867
4,000
7,867
3,933
P1L4
3,867
3,867
7,733
3,867
P2L1
4,200
4,133
8,333
4,167
P2L2
4,133
4,000
8,133
4,067
P2L3
4,000
4,067
8,067
4,033
P2L4
3,933
4,000
7,933
3,967
P3L1
4,267
4,133
8,400
4,200
P3L2
4,000
4,200
8,200
4,100
P3L3
4,067
4,067
8,133
4,067
P3L4
4,067
3,933
8,000
4,000
P4L1
4,200
4,400
8,600
4,300
P4L2
4,133
4,133
8,267
4,133
P4L3
4,067
4,133
8,200
4,100
P4L4
4,133
4,000
8,133
4,067
Total
130,200
Rataan
4,069

SK
Perlakuan
P
L
L Linear
L Kuadratik
L Kubik
PxL
Galat
Total

Daftar sidik ragam nilai hedonik aroma nira aren
db
JK
KT
F Hit
F 0.05
15
0,3354
0,0224
3,7442 **
2,3500
3
0,1282
0,0427
7,1550 **
3,2400
3
0,2015
0,0672
11,2481 **
3,2400
1
0,1914
0,1914
32,0419 **
4,4900
1
0,0068
0,0068
1,1395 tn
4,4900
1
0,0034
0,0034
0,5628 tn
4,4900
9
0,0057
0,0006
0,1059 tn
2,5400
16
0,0956
0,0060
31
0,4310

F 0.01
3,4100
5,2900
5,2900
8,5300
8,5300
8,5300
3,7800

Keterangan:
FK = 529,75
KK = 1,90%
** =
sangat nyata
*=
nyata
tn =
tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

69

Lampiran 7. Data pengamatan nilai hedonik rasa
dan daftar sidik
ragam nilai hedonik rasa nira aren
Ulangan
1
2
Kombinasi
Total
Rataan
P1L1
4,267
4,133
8,400
4,200
P1L2
4,133
4,133
8,267
4,133
P1L3
4,000
4,000
8,000
4,000
P1L4
3,867
3,800
7,667
3,833
P2L1
4,333
4,200
8,533
4,267
P2L2
4,200
4,267
8,467
4,233
P2L3
4,133
4,200
8,333
4,167
P2L4
4,000
4,000
8,000
4,000
P3L1
4,400
4,333
8,733
4,367
P3L2
4,400
4,267
8,667
4,333
P3L3
4,133
4,333
8,467
4,233
P3L4
4,067
4,000
8,067
4,033
P4L1
4,533
4,400
8,933
4,467
P4L2
4,467
4,267
8,733
4,367
P4L3
4,333
4,333
8,667
4,333
P4L4
4,067
4,067
8,133
4,067
Total
134,067
Rataan
4,190

SK
Perlakuan
P
L
L Linear
L Kuadratik
L Kubik
PxL
Galat
Total

Daftar sidik ragam nilai hedonik rasa nira aren
db
JK
KT
F Hit
F 0.05
15
0,8654 0,0577 10,6513 **
2,3500
3
0,3137 0,1046 19,3077 **
3,2400
3
0,5349 0,1783 32,9145 **
3,2400
1
0,4914 0,4914 90,7128 **
4,4900
1
0,0401 0,0401
7,4103
*
4,4900
1
0,0034 0,0034
0,6205 tn
4,4900
9
0,0168 0,0019
0,3447 tn
2,5400
16
0,0867 0,0054
31
0,9521

F 0.01
3,4100
5,2900
5,2900
8,5300
8,5300
8,5300
3,7800

Keterangan:
FK = 561,68
KK = 1,76%
** =
sangat nyata
*=
nyata
tn =
tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

70

Lampiran 8. Data bahan baku nira aren
pH
Total Asam (%)
Total padatan terlarut (°Brix)

7,023
0,134
14,40

Universitas Sumatera Utara

71

Lampiran 9. Produk nira aren (Ulangan 1)

( 0 hari)

(10 hari)

(5 hari)

(15 hari)

Keterangan :
P1 = tanpa perlakuan

L1 = 0 hari

P2 = akar kawao 6 %

L2 = 5 hari

P3 = Pemanasan 90 °C, 10 menit

L3 = 10 hari

P4 = Pemanasan 90 °C, 10 menit + akar kawao 6 %

L4 = 15 hari

Universitas Sumatera Utara

72

Lampiran 10. Produk nira aren (Ulangan 2)

(0 hari)

(10 hari)

(5 hari)

(15 hari)

Keterangan :
P1 = tanpa perlakuan

L1 = 0 hari

P2 = akar kawao 6 %

L2 = 5 hari

P3 = Pemanasan 90 °C, 10 menit

L3 = 10 hari

P4 = Pemanasan 90 °C, 10 menit + akar kawao 6 %

L4 = 15 hari

Universitas Sumatera Utara