Pengaruh Penambahan Konsentrasi Bahan Pengawet Alami Pada Nira Aren Selama Penyimpanan Terhadap Mutu Gula Aren Cair
FK = 793,812 KK = 1,072%
8,620 4,310 N
3 L 3 4,530 4,610
9,140 4,570 N
4 L
3
4,610 4,680 9,290 4,645 N
1 L
4
4,180 4,280 8,460 4,230 N
2 L 4 4,280 4,340
3 L 4 4,410 4,360 8,770 4,385
2 L 3 4,510 4,530
N
4 L 4 4,390 4,510
8,900 4,450 Total 159,380
Rataan 4,981 Daftar analisis sidik ragam pH nira aren
SK db JK KT F.hit F.05 F.01 Perlakuan 15 10,163 0,678 237,740 ** 2,350 3,410
N 3 0,336 0,112 39,300 ** 3,630 5,290 N Lin 1 0,331 0,331 116,225 ** 4,490 8,530
N Kuad 1 0,003 0,003 0,987 tn 4,490 8,530 L 3 9,746 3,249 1.139,920 ** 3,630 5,290
L Lin 1 9,322 9,322 3.270,843 ** 4,490 8,530 L Kuad 1 0,048 0,048 16,860 ** 4,490 8,530
NxL 9 0,081 0,009 3,160 * 2,540 3,780 Galat 16 0,046 0,003
Total 31 10,209 Keterangan:
9,040 4,520 N
4,510 4,460 8,970 4,485 N
Lampiran 1. Data pengamatan pH nira aren Perlakuan
4 L 1 5,960 5,980
Ulangan Total Rataan
I II N
1 L 1 5,490 5,610
11,100 5,550 N
2 L
1
5,560 5,610 11,170 5,585 N
3 L 1 5,640 5,710 11,350 5,675
N
11,940 5,970 N
3
1 L 2 5,160 5,110 10,270 5,135
N
2 L 2 5,310 5,350 10,660 5,330
N
3 L 2 5,350 5,440 10,790 5,395
N
4 L
2
5,400 5,510 10,910 5,455 N
1 L
- = sangat nyata
- = nyata tn = tidak nyata
Keterangan: FK = 3,004
0,403 0,403 0,806 0,403 N
3 L
3
0,323 0,323 0,646 0,323 N
4 L 3 0,322 0,322
0,644 0,322 N
1 L 4 0,405 0,404
0,809 0,404 N
2 L
4
3 L 4 0,402 0,402 0,804 0,402
3
N
4 L
4
0,401 0,401 0,802 0,401 Total 9,804
Rataan 0,306 Daftar analisis sidik ragam total asam (%) nira aren
SK db JK KT F.hit F.05 F.01 Perlakuan 15 0,170 0,011 35,674 ** 2,350 3,410
N 3 0,009 0,003 9,530 ** 3,630 5,290 N Lin 1 0,008 0,008 26,368 ** 4,490 8,530
N Kuad 1 0,001 0,001 1,663 tn 4,490 8,530 L 3 0,153 0,051 160,194 ** 3,630 5,290
L Lin 1 0,149 0,149 469,622 ** 4,490 8,530 L Kuad 1 0,00000058 0,00000058 0,002 tn 4,490 8,530
NxL 9 0,008 0,001 2,882 * 2,540 3,780 Galat 16 0,005 0,000318 Total 31 0,175
0,323 0,323 0,646 0,323 N
2 L
Lampiran 2. Data pengamatan total asam (%) nira aren Perlakuan
0,321 0,161 N
Ulangan Total Rataan
I II N
1 L 1 0,243 0,241
0,484 0,242 N
2 L 1 0,240 0,237 0,477 0,239
N
3 L 1 0,236 0,161
0,397 0,198 N
4 L 1 0,161 0,160
1 L
N
2
0,322 0,321 0,643 0,322 N
2 L
2
0,321 0,316 0,637 0,319 N
3 L 2 0,311 0,243 0,554 0,277
N
4 L 2 0,243 0,243 0,485 0,243
N
1 L 3 0,324 0,324 0,647 0,324
- = sangat nyata
- = nyata tn = tidak nyata
25,185 12,592 Total 421,779
25,722 12,861 N
26,429 13,214 N
2 L 2 13,467 13,514
26,981 13,491 N
3 L
2
13,537 13,590 27,127 13,563 N
4 L 2 13,909 13,392
27,301 13,651 N
1 L 3 12,694 12,814 25,508 12,754
N
2 L 3 12,844 12,878
3 L 3 12,640 13,276
14,476 14,568 29,045 14,522 N
25,916 12,958 N
4 L 3 13,048 13,062
26,110 13,055 N
1 L
4
11,942 11,986 23,929 11,964 N
2 L 4 12,066 12,212 24,278 12,139
N
3 L 4 12,223 12,338
24,560 12,280 N
4 L 4 12,341 12,844
1 L 2 13,134 13,295
1
Lampiran 3. Data pengamatan total gula (%) nira aren Daftar analisis sidik ragam total gula (%) nira aren
31 16,888
SK db JK KT F.hit F.05 F.01 Perlakuan 15 16,272 1,085 28,178 ** 2,350 3,410
N 3 1,125 0,375 9,744 ** 3,630 5,290 N Lin 1 1,104 1,104 28,664 ** 4,490 8,530
N Kuad 1 0,008 0,008 0,216 tn 4,490 8,530 L
3 14,974 4,991 129,652 ** 3,630 5,290
L Lin
1 14,962 14,962 388,646 ** 4,490 8,530
L Kuad
1 0,005 0,005 0,137 tn 4,490 8,530
NxL
9 0,173 0,019 0,498 tn 2,540 3,780
Galat 16 0,616 0,038 Total
Keterangan: FK = 5.559,302
4 L
KK = 1,489%
Perlakuan Ulangan
Total Rataan
I II N
1 L 1 13,591 14,050
27,641 13,821 N
2 L
1
13,908 13,983 27,891 13,946 N
3 L 1 14,073 14,083 28,156 14,078
N
- = sangat nyata tn = tidak nyata
12,800 12,800 25,600 12,800 Total 483,000
3 L
1 L 2 15,400 15,400 30,800
15,400 N
2 L 2 15,600 15,600 31,200 15,600
N
3 L 2 15,800 15,800 31,600
15,800 N
4 L 2 16,200 16,600 32,800
16,400 N
1 L 3 13,200 13,400 26,600
13,300 N
2 L 3 14,200 14,400 28,600 14,300
N
3
4 L 1 18,200 18,600 36,800 18,400
14,600 14,800 29,400 14,700 N
4 L 3 15,200 15,200 30,400 15,200
N
1 L
4
11,600 12,200 23,800 11,900 N
2 L
4
12,400 12,400 24,800 12,400 N
3 L 4 12,600 12,600 25,200
12,600 N
4 L
4
N
17,800 N
Lampiran 4. Data pengamatan total soluble solid (°brix) nira aren Daftar analisis sidik ragam total soluble solid (°brix) nira aren
L Kuad 1 0,001 0,001 0,048 tn 4,490 8,530 NxL 9 0,951 0,106 4,026 ** 2,540 3,780
SK db JK KT F.hit F.05 F.01 Perlakuan
15 129,819 8,655 329,698 ** 2,350 3,410
N
3 6,254 2,085 79,413 ** 3,630 5,290
N Lin
1 6,162 6,162 234,752 ** 4,490 8,530
N Kuad
1 0,001 0,001 0,048 tn 4,490 8,530
L
3 122,614 40,871 1557,000 ** 3,630 5,290
L Lin
1 122,150 122,150 4653,343 ** 4,490 8,530
Galat
3 L 1 17,800 17,800 35,600
16 0,420 0,026
Total
31 130,239
Keterangan: FK = 7.290,281
KK = 1,073%
Perlakuan Ulangan
Total Rataan
I II N
1 L 1 17,200 17,400 34,600
17,300 N
2 L
1
17,600 17,600 35,200 17,600 N
- = sangat nyata tn = tidak nyata
Keterangan: FK = 151,554
1 0,839 0,839 299,667 ** 4,490 8,530
2,200 1,100 N
3 L 4 1,133 1,200 2,333 1,167
N
4 L
4
1,207 1,233 2,440 1,220 Total 69,640
Rataan 2,176 Daftar analisis sidik ragam uji organoleptik warna nira aren
SK db JK KT F.hit F.05 F.01 Perlakuan
15 23,734 1,582 565,092 ** 2,350 3,410
N
3 0,856 0,285 101,896 ** 3,630 5,290
N Lin
N Kuad
N
1 0,010 0,010 3,669 tn 4,490 8,530
L
3 22,616 7,539 2692,346 ** 3,630 5,290
L Lin
1 22,013 22,013 7861,667 ** 4,490 8,530
L Kuad
1 0,006 0,006 2,161 tn 4,490 8,530
NxL
9 0,262 0,029 10,406 ** 2,540 3,780
Galat
16 0,045 0,003
Total
31 23,779
2 L 4 1,067 1,133
1 L 4 1,067 1,067 2,133 1,067
Lampiran 5. Data pengamatan uji organoleptik warna nira aren Perlakuan
N
Ulangan Total Rataan
I II N
1 L 1 3,000 3,067
6,067 3,033 N
2 L 1 3,067 3,067 6,133 3,067
N
3 L
1
3,133 3,267 6,400 3,200 N
4 L 1 3,667 3,667
7,333 3,667 N
1 L 2 2,533 2,533 5,067 2,533
2 L
3,667 1,833 N
2
2,600 2,600 5,200 2,600 N
3 L 2 2,800 2,867
5,667 2,833 N
4 L 2 2,867 2,933
5,800 2,900 N
1 L 3 1,267 1,333
2,600 1,300 N
2 L 3 1,400 1,600 3,000 1,500
N
3 L 3 1,800 1,800 3,600 1,800
N
4 L 3 1,800 1,867
- = sangat nyata tn = tidak nyata
Keterangan: FK = 262,211
3 L 4 2,467 2,533 5,000 2,500
N
4 L
3
2,800 2,800 5,600 2,800 N
1 L
4
2,133 2,400 4,533 2,267 N
2 L 4 2,400 2,467
4,867 2,433 N
N
N
4 L 4 2,533 2,600 5,133 2,567
Total 91,601 Rataan 2,863
Daftar analisis sidik ragam uji organoleptik aroma nira aren SK db JK KT F.hit F.05 F.01
Perlakuan 15 3,657 0,244 67,544 ** 2,350 3,410 N 3 0,249 0,083 23,009 ** 3,630 5,290
N Lin 1 0,235 0,235 65,069 ** 4,490 8,530 N Kuad 1 0,009 0,009 2,453 tn 4,490 8,530
L 3 3,348 1,116 309,118 ** 3,630 5,290 L Lin
1 3,287 3,287 910,704 ** 4,490 8,530
L Kuad 1 0,020 0,020 5,536 * 4,490 8,530 NxL 9 0,061 0,007 1,865 tn 2,540 3,780
Galat 16 0,058 0,004 Total 31 3,715
3 L 3 2,733 2,800 5,533 2,767
2 L 3 2,733 2,733 5,467 2,733
Lampiran 6. Data pengamatan uji organoleptik aroma nira aren Perlakuan
1
Ulangan Total Rataan
I II N
1 L 1 3,067 3,133
6,200 3,100 N
2 L 1 3,267 3,400 6,667 3,333
N
3 L 1 3,400 3,400 6,800 3,400
N
4 L
3,467 3,533 7,000 3,500 N
5,334 2,667 N
1 L 2 2,867 2,867
5,734 2,867 N
2 L 2 2,933 2,933 5,867 2,933
N
3 L 2 2,933 2,933 5,867 2,933
N
4 L 2 3,000 3,000
6,000 3,000 N
1 L 3 2,667 2,667
- = sangat nyata
- = nyata tn = tidak nyata
Total 31 1165,819 Keterangan:
SK db JK KT F.hit F.05 F.01 Perlakuan
1 L
4
60,000 60,000 120,000 60,000 N
2 L 4 62,000 66,000 128,000 64,000
N
3 L
4
64,000 65,200 129,200 64,600 N
4 L 4 66,000 66,000 132,000
66,000 Total 2257,800
Rataan 70,556 Daftar analisis sidik ragam total soluble solid (°brix) gula aren cair
15 1130,119 75,341 33,766 ** 2,350 3,410
3
N 3 113,224 37,741 16,915 ** 3,630 5,290 N Lin
1 112,560 112,560 50,447 ** 4,490 8,530
N Kuad
1 0,661 0,661 0,296 tn 4,490 8,530
L
3 934,284 311,428 139,576 ** 3,630 5,290
L Lin 1 922,560 922,560 413,472 ** 4,490 8,530 L Kuad
1 7,031 7,031 3,151 tn 4,490 8,530
NxL
9 82,611 9,179 4,114 ** 2,540 3,780
Galat
16 35,700 2,231
67,200 71,200 138,400 69,200 N
4 L
Lampiran 7. Data pengamatan total soluble solid (°brix) gula aren cair Perlakuan
N
Ulangan Total Rataan
I II N
1 L 1 72,800 73,200 146,000
73,000 N
2 L 1 77,600 73,600 151,200 75,600
N
3 L 1 80,000 82,000 162,000 81,000
N
4 L 1 84,000 84,000 168,000 84,000
N
1 L 2 71,200 71,600 142,800 71,400
2 L
N
2
70,000 74,000 144,000 72,000 N
3 L 2 72,000 72,000 144,000
72,000 N
4 L
2
72,400 72,600 145,000 72,500 N
1 L 3 67,200 67,200 134,400
67,200 N
2 L 3 67,600 68,000 135,600 67,800
N
3 L 3 68,000 69,200 137,200 68,600
- = sangat nyata tn = tidak nyata
Keterangan: FK = 1.836,736
N Lin
6,631 6,789 13,420 6,710 N
2 L 4 6,818 6,904
13,722 6,861 N
3 L 4 6,931 6,956 13,887 6,944
N
4 L 4 7,076 7,130 14,206 7,103
Total 242,437 Rataan 7,576
Daftar analisis sidik ragam rendemen (%) gula aren cair SK db JK KT F.hit F.05 F.01
Perlakuan
15 7,827 0,522 87,867 ** 2,350 3,410
N
3 0,596 0,199 33,441 ** 3,630 5,290
1 0,589 0,589 99,235 ** 4,490 8,530
1 L
N Kuad
1 0,003 0,003 0,490 tn 4,490 8,530
L 3 7,099 2,366 398,482 ** 3,630 5,290 L Lin
1 7,014 7,014 1181,148 ** 4,490 8,530
L Kuad
1 0,017 0,017 2,863 tn 4,490 8,530
NxL
9 0,132 0,015 2,471 tn 2,540 3,780
Galat
16 0,095 0,006
Total
31 7,922
4
7,620 7,625 15,245 7,622 N
Lampiran 8. Data pengamatan rendemen (%) gula aren cair Perlakuan
15,350 7,675 N
Ulangan Total Rataan
I II N
1 L 1 7,975 8,008
15,983 7,991 N
2 L 1 8,012 8,044 16,056 8,028
N
3 L 1 8,092 8,430 16,522 8,261
N
4 L
1
8,525 8,529 17,054 8,527 N
1 L 2 7,629 7,721
2 L 2 7,722 7,732 15,453 7,727
3
N
3 L 2 7,739 7,757 15,496 7,748
N
4 L 2 7,779 7,895
15,675 7,837 N
1 L 3 7,157 7,281
14,439 7,219 N
2 L 3 7,455 7,474 14,929 7,465
N
3 L 3 7,498 7,503 15,000 7,500
N
4 L
- = sangat nyata tn = tidak nyata
Keterangan: FK = 436,527
N Lin
N
2 L 4 3,395 3,405 6,800 3,400
N
3 L 4 3,467 3,467
6,933 3,467 N
4 L
4
3,536 3,530 7,067 3,533 Total 118,190
Rataan 3,693 Daftar analisis sidik ragam uji organoleptik warna gula aren cair
SK db JK KT F.hit F.05 F.01 Perlakuan
15 1,203 0,080 32,185 ** 2,350 3,410
N
3 0,088 0,029 11,709 ** 3,630 5,290
1 0,085 0,085 34,279 ** 4,490 8,530
N
N Kuad
1 0,001 0,001 0,553 tn 4,490 8,530
L
3 1,087 0,362 145,381 ** 3,630 5,290
L Lin
1 1,058 1,058 424,577 ** 4,490 8,530
L Kuad
1 0,023 0,023 9,204 ** 4,490 8,530
NxL
9 0,029 0,003 1,279 tn 2,540 3,780
Galat
16 0,040
0,002 Total
31 1,243
1 L 4 3,200 3,333 6,533 3,267
4 L 3 3,703 3,763 7,467 3,733
Lampiran 9. Data pengamatan uji organoleptik warna gula aren cair Perlakuan
3,930 3,936 7,867 3,933 N
Ulangan Total Rataan
I II N
1 L
1
3,865 3,869 7,733 3,867 N
2 L
1
3,930 3,936 7,867 3,933 N
3 L
1
3,928 3,938 7,867 3,933 N
4 L
1
1 L 2 3,700 3,766 7,467 3,733
N
N
2 L 2 3,733 3,800 7,533 3,767
N
3 L 2 3,700 3,900 7,600 3,800
N
4 L 2 3,800 3,867 7,667 3,833
N
1 L
3
3,588 3,602 7,190 3,595 N
2 L
3
3,600 3,667 7,267 3,633 N
3 L 3 3,661 3,673 7,333 3,667
- = sangat nyata tn = tidak nyata
Keterangan: FK = 347,247
N Lin
2,933 2,883 5,816 2,908 N
2 L 4 3,167 2,967
6,133 3,067 N
3 L 4 3,110 3,133 6,243 3,122
N
4 L 4 2,900 3,100 6,000 3,000
Total 105,413 Rataan 3,294
Daftar analisis sidik ragam uji organoleptik aroma gula aren cair SK db JK KT F.hit F.05 F.01
Perlakuan
15 1,944 0,130 23,487 ** 2,350 3,410
N
3 0,295 0,098 17,802 ** 3,630 5,290
1 0,066 0,066 11,877 ** 4,490 8,530
1 L
N Kuad
1 0,227 0,227 41,048 ** 4,490 8,530
L
3 1,631 0,544 98,499 ** 3,630 5,290
L Lin
1 1,606 1,606 290,992 ** 4,490 8,530
L Kuad 1 0,021 0,021 3,867 tn 4,490 8,530 NxL
9 0,019 0,002 0,378 tn 2,540 3,780
Galat
16 0,088 0,006
Total
31 2,032
4
3,133 3,133 6,267 3,133 N
Lampiran 10. Data pengamatan uji organoleptik aroma gula aren cair Perlakuan
6,569 3,285 N
Ulangan Total Rataan
I II N
1 L 1 3,500 3,360
6,860 3,430 N
2 L 1 3,667 3,667 7,333 3,667
N
3 L 1 3,800 3,733 7,533 3,767
N
4 L
1
3,600 3,600 7,200 3,600 N
1 L 2 3,333 3,236
2 L 2 3,500 3,400 6,900 3,450
3
N
3 L 2 3,458 3,467 6,925 3,462
N
4 L 2 3,333 3,333
6,667 3,333 N
1 L 3 3,033 2,948
5,981 2,991 N
2 L 3 3,100 3,300 6,400 3,200
N
3 L 3 3,318 3,267 6,585 3,292
N
4 L
- = sangat nyata tn = tidak nyata
Keterangan: FK = 258,971
Total 91,033 Rataan 2,845
3
2,400 2,400 4,800 2,400 N
1 L
4
2,033 2,033 4,067 2,033 N
2 L 4 2,367 2,567
4,933 2,467 N
3 L 4 2,633 2,467 5,100 2,550
N
4 L 4 2,300 2,233 4,533 2,267
Daftar analisis sidik ragam uji organoleptik rasa gula aren cair SK db JK KT F.hit F.05 F.01
N
Perlakuan
15 9,353 0,624 28,825 ** 2,350 3,410
N 3 2,360 0,787 36,359 ** 3,630 5,290 N Lin
1 0,495 0,495 22,886 ** 4,490 8,530
N Kuad 1 1,853 1,853 85,652 ** 4,490 8,530 L
3 6,871 2,290 105,881 ** 3,630 5,290
L Lin 1 6,629 6,629 306,430 ** 4,490 8,530 L Kuad
1 0,217 0,217 10,018 ** 4,490 8,530
NxL 9 0,122 0,014 0,628 tn 2,540 3,780 Galat 16 0,346
0,022 Total 31 9,699
4 L
3 L 3 2,967 2,733 5,700 2,850
Lampiran 11. Data pengamatan uji organoleptik rasa gula aren cair Perlakuan
3,433 3,367 6,800 3,400 N
Ulangan Total Rataan
I II N
1 L 1 3,167 3,100
6,267 3,133 N
2 L 1 3,633 3,733 7,367 3,683
N
3 L 1 3,967 3,800 7,767 3,883
N
4 L
1
1 L 2 2,133 2,767
N
4,900 2,450 N
2 L 2 3,100 3,300 6,400 3,200
N
3 L 2 3,433 3,333 6,767 3,383
N
4 L 2 2,933 3,033
5,967 2,983 N
1 L 3 2,100 2,233
4,333 2,167 N
2 L 3 2,567 2,767 5,333 2,667
- = sangat nyata tn = tidak nyata
ลท = 0,015x + 0,0209 = 0,9897
0,7 0,6
i ns
0,5
ba or
0,4
bs A
0,3 0,2 0,1
10
20
30
40
50
60 Konsentrasi gula (µg/ml) Lampiran 13. Gambar Penelitian Nira aren penyimpanan 0 hari (L1) Gula aren cair penyimpanan 0 hari (L1)
N1L1 1 N1L1 2 N2L1 1 N2L1 2 N3L1 1 N3L1 2 N4L1 1 N4L1 2 Nira aren penyimpanan 1 hari (L2) Gula aren cair penyimpanan 1 hari (L2)
N1L2 1 N1L2 2 N2L2 1 N2L2 2 N3L2 1 N3L2 2 N4L2 1 N4L2 2 Nira aren penyimpanan 2 hari (L3) Gula aren cair penyimpanan 2 hari (L3)
N1L3 1 N1L3 2 N2L3 1 N2L3 2 N3L3 1 N3L3 2 N4L3 1 N4L3 2 Nira aren penyimpanan 3 hari (L4) Gula aren cair penyimpanan 3 hari (L4)
N1L4 1 N1L4 2 N2L4 1 N2L4 2 N3L4 1 N3L4 2 N4L4 1 N4L4 2