Golput = "Exit"?

P ik ir a n


o GFEDCBA
Rabu
0 K a m is

S e la s a

6
4
5
21
20

o

G o lp u t
O le h A S E P

M ar


O Apr

-

R akyat

7
22
O M ei

8
23

o

0Ags

O Jul


O Sep

O O kt

O N ov

O D es

" E x it" ?

SUM ARYANA

d a k b e n n a lrn a k a re n a tid a k te r-

bang

d e n g a r je la s o le h s a s a ra n n y a .

ra k y a t itu s e n d iri.


R akyat

K

0 M in g g u

S a b tu

9
10
11
12
13
14
15
16
24
25
26
27

28
29
30
31

O Jun

go-

EM ENANGAN

o

Jum at

SRQPONMLKJIHGFEDCBA

yang

m e n e n tu k a n


b e rsu a ra

b is a

s ik a p k e m u d ia n ,

m e n im b a n g

su a ra

h a ti

O r i e n t a s is e p e r t i i t u b i s a m e n d o ro n g c a lo n b e

g le b ih b e rk e tim b a n g

lo n g a n p u tih (g o lp u t)

s e p e rti p ra g m a tis a ta u id e a lis .


p e lu a n g

pada

P ra g m a tis a k a n d ila k u k a n d e n -

y a n g b e rn a s. D e n g a n u a n g n y a ,

P e m ilih a n

U-

m u m K e p a laD a e r a h ( P e m ilu k a -

gan

da)

s u a ra n y a d itu k a r d e n g a n s e ju m -


tim

b is a d ija d ik a n c e n n in . K e m e -

la h

s e rta

n a n g a n in i m e le b ih i p e m e n a n g

D engan

c a ra

tu s a s a a n

jik a

K a b u p a te n


T a s ik m a la y a ,

p e m ilu k a d a y a n g " h a n y a "

32

c a ra

" m e n y e tu ju i"

b in g k is a n

a ta u
in i

jik a

angpau.


ada

kepu-

n a s ib n y a

tid a k

m enang

d a p a t m e n in g k a tk a n g iz i b a g i
s u k s e s y a n g d ia n g k a tn y a
m e m b e rik a n

m a c a m in i y a n g m e m u n g k in k a n

p e r s e n ( " P R " , 1 7 /0 1 /1 1 ).

M ung-


b e ru b a h s e la m a k e p e m im p in a n

b a n y a k p ih a k le b i

k in

g o lp u t

c a lo n y a n g k e la k a k a n m e n a n g .

c a lo n b e ru a n g

s a ja

kem enangan

k o n trib u s i

b a g i p a rp o l p e n d u k u n g . H a l se m enyukai


a g a r d a p u rn y a

te rs e b u t b u k a n h a n y a te Ija d i d i

H a n y a ,jik a h a l in i te rja d i, s ia p a

t e t a p n g e b u l . D a m p a l r n y a ,c a l o n

K a b u p a te n T a s ik m a la y a . B is a

b e r a n i m e m b a y a rl e b i h a k a n d a -

b e rn a s a k a n se m

ja d i a k a n s e m a k in m e n u la r k e

p a t m e m e n a n g k a n p e m ilu k a d a .

a n p a m o rn y a jik a tid a k m a m p u

k a b u p a te n /k o ta /p ro v in s i

la in -

D a m p a k k e p ra g m a tis a n ra k -

uangnya

u a n g m e m b e s a r. M o d a l c a lo n

fig u r y a n g b e rn a s a k a n s e m a k in

m a k in

a k a n s e m a k in b e s a r u n tu k p e r-

tid a k m e n y u k a i ta m p il s e b a g a i

p e rs o a la n k e s a d a ra n y a n g p e rlu

ta ru n g a n .

p e ta n d a n g .

d itin g k a tk a n .
H irs c h m a n

K o n d is i te rs e b u t a k a n m e m p e rk u a t k e lo m p o k g o lp u t a k ib a t
k e p u tu s a s a a n . B a g i H irs h m a n ,

(1 9 7 0 )

M u n g k in b is a a d a

p e rn a h

g a b in g k is a nte rs e b u t tid a k s a m -

s o k o n g a n k e lo m p o k lu a r a g a r
in v e s ta s in y ab is a m u lu s d i w ila -

k a re n a itu ,

m e n y e b u tk a n jik a " s u a ra " itu

p a i s e b a g a im a n a p e s a n ra k y a t

y a h te rte n tu .

b u k t i l o y a l i t a s .J i k a r a k y a t k r i t i s

p u n tid a k s a m p a i k e p a d a c a lo n

tid a k b is a d ite b u s d e n g a n h a -

g o lp u t b is a s a m a d e n g a n e x it

dan

y a n g b e rta ru n g .

D am paknya,

n y a m e n g a n d a lk a n g a ji s e b a g a i

y a n g d ia n g g a p le b i

tik a n te rh a d a p p e m e rin ta h , h a l

p e ta ru n g tid a k ta h u a p a s e b e -

k e p a la d a e ra h . P e lu a n g p e rs e l-

b a n g m e m ilih p e ta n d a n g y a n g

d e m ik ia n m e n u n ju k k a n k e s e tia -

n a rn y a k e in g in a n ra k y a t.

m e n g u m b a r b a n y a k k ri-

a n a k a n p e m e rin ta h a n n y a a g a r

M u n g k in

s a ja

d a la m

in g k u h a n
p e r-

B is a ja d i b ia y a

m e n g g iu rk a n . O le

yang

w a p a rtis ip a s i p o litik ra k y a t s e m u n g k in

p o litik

m e n u n ju k k a n

yat

a ta u

m e n d o ro n g

k e h ila n g -

n y a . P o l i t i k u sb i s a b e r p i k i r b a h re n d a h

b is a

.

pun

b is a

te rb u k a

k e n d a ti k e h id u p a n ra k y a t h a ru s
R akyat

oray

b a ik k e tim -

O le h k a re n a itu ,

w e la n g .

e x it p e rlu d im in im a lis a s i d e n g -

y a n g te rlib a t d i d a la m n y a tid a k

ja la n a n n y a , p e ta ru n g d is e lim u ti

d ik o rb a n k a n .

akan

a n p e ru b a h a n o rie ta s i d a n p o -

te rg o d a o le h ra y u a n g o m b a l p i-

a g a r tid a k b e rs e n tu h a n d e n g a n

m e n ja d i tid a k b e rd a y a k a re n a

la p e n d e k a ta n c a lo n d a n in s titu s i te rk a it la in n y a . P e n y e le k -

M e m p e r-

r a k y a t p e m i l i h n y a ,k e c u a l im e l a -

su a ra n y a

h a tik a n s u a ra n y a ra k y a t m e ru -

l u i p e r a n t a r a d i r i n y a .K o n d i s ii n i

d e n g a n s e ju m la h m a te ri.

p a k a n fa rd u a g a r k e b e rp ih a k a n

m e m u n g k in k a n

k o m u n ik a s i

K e lo m p o k id e a lis b is a b e r-

kepada

h a k y a n g k a la n g s u .

d ig a d a ik a n

s ia n

c a lo n

p e rlu

m e lib a tk a n

ra k y a t d a ri in s titu s i te re n d a h

ra k y a t d e n g a n c a lo n n y a tid a k

p ik ira n b e d a . M u n g k in a d a d u a

D e n g a n k e b e rp ih a k a n in i, p e -

s e c a ra la n g s u n g te rja d i. K e b i-

k e l o m p o k d i d a l a m n y a .P e r t a m a

ra h a n . T o k o h y a n

m e rin ta h

m e-

a s a a n d a la m k o m u n ik a s is a n g a t

y a n g h ita m -p u tih m e n o la k p e -

y a h te rs e b u t d iin v e n ta ris a s ib e -

n g e rti a p a y a n g d ip ik irk a n d a n

te rb u k a le b a r jik a m e la lu i p e r-

n u k a ra n s u a ra d e n g a n s e ju m la h

s e rta tr a c k r e c o r d -

m e n ja d i k e in g in a n ra k y a t.

a n ta ra k e lo m p o k te rs e b u t. P e -

m a te ri. K e d u a , m a te ri d ite rim a

d e m ik ia n , a k a n te rk u m p u l s e -

M e n d e n g a r b is ik a n k a la n g a n

s a n b is a d ip e rh a lu s d a n d is e -

te ta p i tid a k m e m ilih s ia p a p u n .

ju m la h

m e m a n g b is a m e n y e -

s u a ik a n d e n g a n k e p e n tin g a n d i-

K e d u a n y a m e m b e rik a n k o n tri-

c o rd -n y a

s a tk a n . M u n g k in k e lo m p o k in i

rin y a s e h in g g a s e m a k in h a lu s

b u s i te rh a d a p p e n in g k a ta n ju m -

w ila y a h te rs e b u t.

m e n y a ta k a n a d a s e ju m la h d u -

b a h k a n tid a k d im e n g e rti o le h

la h g o lp u t. D ih a ra p k a n d e n g a n

M u n g k in u n tu k h a l te rs e b u t,

k u n g a n ra k y a t te rh a d a p p a s a n g -

c a lo n

B ahkan,

c a ra d e m ik ia n , e v a lu a s i p e m i-

c a lo n in d e p e n d e n a ta u p u n y a n g

a n d a l a m p e m i l u k a d a .M u n g k i n

m u n g k in p e s a n p u n b is a s a n g a t

lu k a d a b is a m e n d e te k s i p e n y e -

b e rn a u n g d i b a w

s a ja k e lo m p o k in i m e n g k la im
p u n y a m a ssa b a n y a k y a n g h a ru s

b e rb e d a ta tk a la s a m p a i k e p a d a
p e ta ru n g .

b a b g o lp u t u n tu k p e m ilu k a d a
b e rik u tn y a y a n g le b ih b a ik . H a -

te n tu h a ru s m e m ilik i k e a je k a n
d a la m p e rju a n g a n n y a , J a n g a n

k a la n g s u

ra k y a t s e m a k in k u a t.

sudah

akan

s e m a k in

itu

s e n d iri.

s e p e rti R T , R W a ta u d e s a fk e lu a d a d i w ila ya. D engan

to k o h y a n g tr a c k
m um puni

re-

u n tu k

p a rp o l te r-

d itu k a r d e n g a n s e ju m la h b in g -

K e a d a a n te rs e b u t m e n y e b a b -

n y a , o rie n ta s i " m e n a n g " ta rn -

te rg o d a o le h p o p u la rita s c a lo n

k is a n a ta u a n g p a u . M u n g k in ju -

k a n " s u a ra " m e n ja d i s e m a k in ti-

p a k n y a le b ih m e n o n jo l k e tim -

y a n g tid a k

~~--~~--------~------~~~------~----~~~~~

tr a c k

c a lo n

" '? , e r k't a n

dengan

re c o rd -n y a . B a g i p a rp o l,
yang

b e rn a s

p e rlu

d i-

c a rik a n a g a r d ip e ro le h k e p a la
d a e ra h /p e m im p in

n a s io n a l

yang m um puni

sanggup

dan

m e m b a w a ra k y a tn y a k e d a la m
k e h id u p a n y a n g s e ja h te ra , s e p i
p a lin g

to w o n g

ram pog.

M em -

b ia rk a n ra k y a t te ru s d ik e c e w a k a n , b is a m e m p e rk u a t g o lp u t
s e rta m e n g u ra n g i Io y a lita s te rh a d a p p e m im p in y a n g m e n a n g .
O l e h k a r e n a i t u , h i n d a r i I a h . ***

Penulis, K e p a l

L P ;3 A N d a n

L e k to r K e p a la p a d a J u r u s a n

m u A d m in is tr a s i
U npad.

K lI p ln g

H um as

O npad

2011

ll-

N e g a ra F IS IP