Al-lu'lu al-nazhim fi raum al-ta'alum wa al-ta'lim li syaekh al islam abi yahya zakaria al anshari (Dirasah wa tahqiq)

‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ا ﺆ ﺆا ﻨﻈ ﻓﻰ روم ا ﺘﻌ وا ﺘﻌ ﺸ اﻹ ﻼم أ‬
‫اﻷ ﺼﺎري درا ﺔ و ﺤﻘ ﻖ‬
‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺤ زآﺮ ﺎ‬

‫‪ ‬‬
‫أ ﺪ ﻨﻮ وﻨ‬
‫‪  106021000812:‬‬
‫ر ا‬
‫ا ﻐﺔ ا ﻌﺮ ﺔ وﺁدا ﻬﺎ‬
‫آ ﺔ ا داب وا ﻌ ﻮم اﻹ ﺎ ﺔ‬
‫ﺎ ﻌﺔ ﺷﺮ هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ ﻼ ﺔ ا ﺤﻜﻮ ﺔ‬
‫ﺎآﺮ ﺎ‬
‫‪2010‬م‪ 1432/‬ه‬

‫ا ﺆ ﺆا ﻨﻈ ﻓﻰ روم ا ﺘﻌ وا ﺘﻌ ﺸ اﻹ ﻼم أ ﺤ زآﺮ ﺎ‬
‫اﻷ ﺼﺎري درا ﺔ و ﺤﻘ ﻖ‬

‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﺪم إ ﻰ آ ﺔ ا داب وا ﻮم اﻹ ﺎ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ‬
‫ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ ﺔ اﻷو ﻰ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ‬
‫اﻹ‬
‫)‪(S.S‬‬

‫إ ﺪاد‬
‫أ ﺪ ﻨﻮ وﻨ‬
‫‪106021000812:‬‬
‫ر ا‬
‫إ ﺮف‬
‫) ﺤ ﺪ أد‬

‫ﺼ ﺎح اﻹ ﻼم ا ﺎ‬

‫ﺘﺮ(‬

‫ا ﻐﺔ ا ﻌﺮ ﺔ وﺁدا ﻬﺎ‬
‫آ ﺔ ا داب وا ﻌ ﻮم اﻹ ﺎ ﺔ‬
‫ﺎ ﻌﺔ ﺷﺮ هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ ﻼ ﺔ ا ﺤﻜﻮ ﺔ‬
‫ﺎآﺮ ﺎ‬
‫‪2010‬م‪ 1432/‬ه‬
‫ا ﺆ ﺆا ﻨﻈ ﻓﻰ روم ا ﺘﻌ وا ﺘﻌ ﺸ اﻹ ﻼم أ ﺤ زآﺮ ﺎ‬
‫اﻷ ﺼﺎري درا ﺔ و ﺤﻘ ﻖ‬
‫ﺪم إ ﻰ آ ﺔ ا داب وا ﻮم اﻹ ﺎ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ‬
‫ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ ﺔ اﻷو ﻰ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ‬
‫اﻹ‬
‫)‪(S.S‬‬

 
 

 

S.S

‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ا ﺪآﺘﻮرا ﺪوس أدا ﺞ أ ﺪري ا ﺎ‬
‫ا ﺎ ﺘﺮ‬

‫‪   ‬ا ﺪآﺘﻮرة ﺷﻬ ﺎ ﻮا ﺎ‬

‫ﺘﺮ‬

‫‪19590501199103100:‬‬
‫ر ا ﻮ‬
‫‪197506302003122001:‬‬
‫ا ﻮ‬
‫ا ﺸﺮف‬

‫ﺤ ﺪ أد‬

‫ر ا ﻮ‬

‫ا ﺎ‬

‫اﻷول‬

‫ﺤ ﺪ ﻨﻰ ﺮ‬
‫ا ﺎ ﺘﺮ‬

‫ﺼ ﺎح اﻹ ﻼم ا ﺎ‬

‫ﺘﺮ ‪ ‬‬

‫‪  1973002242008011009 :‬‬
‫اﻷ ﻀﺎء ‪ ‬‬

‫ا ﺎ‬

‫ا ﺎ‬

‫ﺘﺮ‬

‫ﺮ‬

‫ﺮ‬
‫آ‬

‫ا ﺎ‬

‫‪  ‬ا ﺪآﺘﻮرا ﺪوس أدا ﺞ أ ﺪري‬

‫‪150288286 :‬‬
‫ر ا ﻮ‬
‫‪19590501199103100:‬‬
‫ا ﻮ‬

‫ﻰ هﺬ ا ﺎ ﺔ‬

‫ر‬

‫ر‬

‫ا ﺎ‬

‫ﺄن‪:‬‬
‫ﻮل‬
‫ﻜ ﺔ ا ﺮوط‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ‬

‫ﻰ‬
‫ﺔ‬

‫‪ .1‬هﺬا ا‬
‫ا ﺪر ﺔ ا ﺎ ﺔ اﻷو ﻰ‬
‫ا ﻜ ﺔ – ﺎآﺮ ﺎ‪  .‬‬
‫ﺪ وﺿ ﻬﺎ‬
‫ﻬﺎ ﻰ آ ﺎ ﺔ هﺬا ا‬
‫‪ .2‬آ ا ﺮا ا ﻰ ا‬
‫ﺔ‬

‫ا ﺮارات ا ﻮ ﻮدة ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ‬
‫ا ﻜﻮ ﺔ – ﺎآﺮ ﺎ‪  .‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ا ﺎل راء‬
‫ﺮ إ ﺪادي و ﻮ ﺪ‬
‫‪ .3‬إذا آﺎن ا ﺎ‬
‫آ ا ﻮ ﺎت ا ﻰ ﺮر ﻬﺎ‬
‫ا ﺮ دون ذآﺮ ﺄ ﺪ أن أ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ – ﺎآﺮ ﺎ‪  .‬‬
‫ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ‬
‫ﺎآﺮ ﺎ‪ 20،‬د ﺮ ‪2010‬م‬
‫أ ﺪ‬

‫ﻮ و‬

‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﺠﺮ ﺪ‬
‫أ ﺪ ﻨ ﻮ و ﻨ ‪:‬ا ﺆ ﺆ ا ﻨﻈ ﻓﻰ روم ا ﺘﻌ‬
‫اﻹ ﻼم أ ﺤ زآﺮ ﺎ اﻷ ﺼﺎري درا ﺔ و ﺤﻘ ﻖ‬

‫وا ﺘﻌ‬

‫ﺸ‬

‫إ ﺪى ﺆ ﺎت‬
‫وا‬
‫ﻰ روم ا‬
‫ا ﺆﺆ ا‬
‫ﻮ ﺔ‬
‫زآﺮ ﺎ اﻷ ﺎري ا ﺎ ‪ ،‬وهﺬ ا‬
‫اﻹ م أ‬
‫ﻮ ﺔ ﻰ ا ﻜ ﺔ ا ﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ ﺮ ‪ 389‬ﺮ ‪ .‬و‬
‫‪.‬‬
‫ﺔا‬
‫ل‬
‫ﺪ ﺎ ﺄ ﻮذة‬

‫ﻮ ﺔا‬
‫ا ﺮوف أن ا‬
‫ﻜ أن ﺮ اﻷ ﺎء وا ﺮ ﺎت‪.‬‬
‫ﺔا‬
‫أن‬
‫و ا‬
‫ﻰ‪ ‬‬

‫ا ﺆﺆ ا‬
‫‪:‬‬
‫آﺎن ا ﺮض ‪  ‬هﺬا ا‬
‫ﻰ ‪ ‬روم ا‬
‫ّ ا ﺆﺆ ا‬
‫‪ ،‬وا ﺮ ﺔ‬
‫وا‬
‫روم ا‬
‫اﻷ ﻜﺎر‬
‫إ ﻰ ا ﺔ اﻹ ﺪو ﺔ ﻰ ّ ا ﺎﺋﺪة‪ ،‬و ا ﻜ‬
‫وا‬
‫‪.‬‬

‫وا‬
‫ﻰ‪ ‬روم ا‬
‫ا ﺆﺆا‬
‫ا ﻰ وردت ﻰ‬

‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ا ﺪى‪،‬‬
‫ﻰ ﻬ ا‬
‫ا‬
‫ﻰ‬
‫ا ﺪ ا ﺎ‬
‫وإ ﺎت ﺎ هﻮ‬
‫اﻷ ﺎء ا ﻮ ﻮدة ﻰ ا‬
‫ﺎم‬
‫اﻹ ﺎرة ا ﻰ ا ﺄ‬
‫ا‬
‫ا ﺮاءات ﻰ‬
‫ا ﺬآﻮر ﻰ ا ﻬﻮا ‪.‬‬

‫وا‬
‫ﻰ ‪ ‬روم ا‬
‫ﻮ ﺔ ا ﺆﺆ ا‬
‫وآﺎ هﺬ ا‬
‫ﺮة‪ ،‬و ﻰ‬
‫ا ﻮم و ﻬﺎ ا‬
‫ﻮي ﻰ ﺎن ﺮوط‬
‫ﺮ أ ﻮاع ا ﻮم و ﺎن ﺪودهﺎ و ﻮاﺋﺪهﺎ ا ﻬﺮة‪  .‬‬
‫ﺷﻜﺮ و ﻘﺪ ﺮ‬
‫ﺎن‬
‫ﺪ‬
‫ﺎ‬

‫و ﺎﺋ اﻹ‬
‫ﺎ ﺄ ﻮاع ا‬
‫ا ﺪ ﷲ ا ﺬى أ‬
‫ة ﻰ‬
‫وا ﺎن وا‬
‫ا‬
‫ﺎ ﻰ ﺎﺋﺮ‬
‫و‬
‫واﻷد ﺎن و ﻰ ﺁ وأ ﺎ ﺪور‬
‫ﺮ ا‬
‫ا ﻮث‬
‫ا ﺎن و ﻮس ﻮا ا ﺮ ﺎن‪.‬‬
‫ﻮات و رﺿﺎ ا ﻮب ﺪ‬
‫ﺈذن اﷲ ﺎ ﻰ ا ﺮ ﺪ ﻰ آ‬
‫ﻮان ا ﺆ ﺆا ﻨﻈ‬
‫آ ﺎ ﺔ هﺬ ا ﺮ ﺎ ﺔ‬
‫ا ﺎع ا ﺎ‬
‫ﻓﻰ روم ا ﺘﻌ وا ﺘﻌ ﺸ اﻹ ﻼم أ ﺤ زآﺮ ﺎ اﻷ ﺼﺎرى‬
‫درا ﺔ و ﺤﻘ ﻖ‪.‬‬
‫ﻮل ﻰ ا ﺪر ﺔ ا ﺎ ﺔ‬
‫وهﻮ أ ﺪ ا ﺮوط ا ز ﺔ‬
‫اﻷو ﻰ آ ﺔ ا داب و ا ﻮم اﻹ ﺎ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ هﺪا ﺔ اﷲ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ‪  .‬‬
‫اﻹ‬
‫ﻬﺬا ا ﻮا‬
‫ا ﺎ إ ﻰ‪  :‬‬

‫ﺮﺪ ا ﺎ‬

‫أن ﺪم آ ﺔ ا ﻜﺮ ا ﺎ‬

‫و ا ﺪﺮ‬

‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﺔ ﺪ آ ﺔ ا داب و ا ﻮم اﻹ ﺎ ﺔ ا ﺪآ ﻮر ﺪ ا ﻮ ﺪ‬
‫‪(1‬‬
‫ﺬ ﻮا ﻬﻮده‬
‫اﺬ‬
‫ا ﺪر‬
‫ﺮ و‬
‫هﺎ ا ﺎ‬
‫ﻰ‬
‫ﺎﻹر ﺎدات ا ﺔ ﻰ ﻜ إ ﺎم درا‬
‫ﻬﺬ ا ﺎ‬
‫اﷲ ﺎ ﻰ ﺮ ا ﺰاء‪  .‬‬
‫هﺬ ا ﻜ ﺔ‪ ،‬ﻬ‬
‫‪ ‬‬
‫‪(2‬‬
‫ا ﺔ ا ﺮ ﺔ وﺁدا ﻬﺎ ا ﺪآ ﻮرا ﺪوس أد‬
‫ﺔ رﺋ‬
‫ﺮ‬
‫ا ﺪآ ﻮرة ﻬ ﺎ ﻮا ﺎ ا ﺎ‬
‫ﺮ وآﺎ‬
‫أ ﺪري ا ﺎ‬
‫ﻰ آ ﺎ ﺔ هﺬ ا ﺮ ﺎ ﺔ‪  .‬‬
‫ا ﺬ ﺪ وا ﺎ ﻰ ا ﺎ‬
‫‪ ‬‬
‫‪(3‬‬
‫ﺎح اﻹ م‬
‫ﺪ أد‬
‫ﺮف هﺬا ا‬
‫ﺔ‬
‫أ‬
‫ﺎﻹ ﺮاف ﻰ هﺬا ا‬
‫ﺮ ﻰ‬
‫ا ﺎ‬
‫‪ ,‬ﺰا اﷲ‬
‫إ ﺎم هﺬا ا‬
‫اﻹ ﺮاف ﻰ ﻜ ا ﺎ‬
‫ا ﺰاء‪  .‬‬
‫أ‬
‫ﺔ‬
‫هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ‬
‫‪ (4‬ﺪ ﺮ ا ﻜ ﺔ ا ﺎ ﺔ ﺎ ﺔ ﺮ‬
‫ا ﻜﻮ ﺔ ورﺋ ا ﻜ ﺔ ا داب و ا ﻮم اﻹ ﺎ ﺔ و ا ﻜ ﺔ‬
‫ﻮا ﻰ ا ﺎر ا ﻜ‬
‫ﻮ ﻬﺎ ا ﺬ‬
‫ا ﻮ ﺔ ﺎآﺮ ﺎ و‬
‫ﻬﺎ ﻰ إ ﺎم هﺬ ا ﺮ ﺎ ﺔ‪  .‬‬
‫ﺮا‬
‫ا ﻮ ﻮدة ﻬﺎ و أ‬
‫ﻬﺪ ا ﻮر ا ﺎ‬
‫ﺮّ ﺆ ّ‬
‫ﻜﺮ‬
‫‪ (5‬و ﺎ ﺔ ﻜﺮ وأ‬
‫اﺬ ﻬ‬
‫ا ﺪر‬
‫ﺪر ا ﺪ أ ﻮار و‬
‫‪,‬‬
‫اﻹ‬
‫ﻰ ﺮ ﺔ ا ﺎ ا ﺔ وا ﺮو ﺔ‪  .‬‬
‫آ ﺮ وإ ﻬﺎم‬
‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻮا ﺪ ا ﺰ ﺰ‬
‫ﻜﺮ‬
‫ﺎ ﺔ ﻜﺮ و أ‬
‫ا ﺎ‬
‫‪ (6‬و‬
‫ا ﺎج ﺎهﺮ ا ﺮ ﻮم و ا ﺎ ﺔ‬
‫ا ﻮ ‪ ،‬ا ﺎج ﺮاﺿ‬
‫ا ﺎج إ ﺎس ا ﺬ ﺪ ﺬ ﻬﻮده ﺎ ﻰ ﺮ‬
‫ﻮر ﺎ ﺔ‬
‫ا ﺮات ا ﻰ‬
‫و ﺮهﺎ‬
‫وأ ﺎ ا ﺎت ا ﺎ ّﺔ ﺪرا‬
‫ﺮ إ ﻰ ﻮم هﺬا‪ .‬و ﺪ ﻮا ﺪ ﺎﺋﻬ ﺎ إ ﻰ اﷲ‬
‫ﻰ ﺬ‬
‫ﺎ ﻰ و ﻰ اﷲ ان ﺮ ذ ﻮ ﻬ ﺎ و ﺮ ﻬ ﺎ و ﺮ در ﻬ ﺎ‬
‫ﺎ ﺪا‬
‫ﻰ ا ﺪ ﺎ وا ﺮة‪ .‬واﻷب ﻮر ﻮ واﻷم ور ﺎ ا ﺬ‬
‫ﻰ ا ﺎل ﻰ درا ‪  .‬‬
‫ﻮﻮ ﺎ اﺬ‬
‫دار‬
‫‪ ,‬ﺎ ﺔ ﺪ اﺮ‬
‫‪ ,‬و ﺮﺔ‬
‫ﻮ ﻮر‪,‬‬
‫ﻜ ذآﺮ وا ﺪا ﻮا ﺪا‬

‫اﻹ ﻮان واﻷ ﻮات اﻷ ﺰاء‬
‫‪(7‬‬
‫ﺎ ﺪو و ﻮ ﻰ إ ﺪاد هﺬا ا‬
‫ﻮى‪ ,‬دوي أ ﻮس ﺎ ‪ ,‬د ﻰ‬
‫اﻷ ﺪ ﺎء ا ﺬ‬
‫ر ﺎوات و‬
‫‪ .‬‬
‫ﻰ هﺬا ا‬
‫‪ ‬‬
‫اﻷ ﺎب ا ﻮ أ ﺎ آﺎ ﻮا‪  .‬‬
‫‪ (8‬و‬
‫‪ ‬‬
‫ا ﺰاء‪ .‬و ﻰ اﷲ‬
‫أن ﺰ ﻬ أ‬
‫و ﺪ ﻮ اﷲ ا ﺎ‬
‫ﺎ ﺎ ﺎ‬
‫‪ ،‬و أن‬
‫ﺎ هﺬا ا‬
‫ﺎ و ﺎ ﻰ أن‬
‫ا ‪ .‬‬
‫و ﻬ ا ﻜﺮ ‪ ،‬إ ّ هﻮ ا‬
‫‪ ‬‬
‫ﺮ‬
‫ﺎآﺮ ﺎ‪ 25  ،‬د‬
‫‪2010‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪       ‬أ ﺪ ﻨ ﻮ و ﻨ ‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬
‫ﺤﺘﻮ ﺎت ا ﺤ‬
‫‪ ‬‬
‫ﻮا ﺔ ا ﺮف‪ .......................................................‬أ‬
‫ﺮ ا ﺎ ‪ .......................................................‬ب‬
‫‪..................................‬‬
‫ا‬
‫ﺮار ﺔ ا ﺎ ﺔ وا ﻜ‬
‫ج‬
‫ﺮ ﺪ‪ ................................................................‬د‬
‫ﻜﺮا و ﺪ ﺮ‪.........................................................‬‬
‫‪ ......................................................‬ط‬
‫ﻮ ﺎت ا‬
‫‪ ‬‬
‫ا ﺎب اﻷول‬
‫ﻘﺪ ﺔ‬
‫ﺔ ا ﻜ ﺔ‪  1 ..................................................‬‬
‫أ(‬
‫ب( ﺪ ﺪ ا ﻜ ﺔ ‪  6 .................................................‬‬
‫‪  7 .............................................‬‬
‫ج( ا ﺮض ا‬
‫‪  7 ..................................................‬‬
‫ﻬ ا‬
‫د(‬
‫‪  8 ..................................................‬‬
‫ﺔا‬
‫(‬

‫ﺮ ﺔﺷ‬

‫اﻹ ﻼم أ‬

‫ا ﺎب ا ﺜﺎ‬
‫ﺤ زآﺮ ﺎ اﻷ ﺼﺎري‬

‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(5‬‬
‫‪(6‬‬

‫‪ ,‬ﻮ ﺪ و ﺄ ‪  10 ...........................................‬‬
‫‪  12 ....................................................‬‬
‫ﻮ ‪  13 .......................................................‬‬
‫ﺬ ‪  15 .......................................................‬‬
‫ﺎ ‪  17 ......................................................‬‬
‫و ﺎ ‪20 .........................................................‬‬
‫ا ﺎب ا ﺜﺎ ﺚ‬
‫وا‬
‫ﻰ روم ا‬

‫ﺨ ﻮ ﺔا ﺆﺆا‬
‫زآﺮ ﺎ اﻷ ﺎري‬
‫ﻮ ﺔ ‪...............................................‬‬
‫ا‬
‫أ( و‬
‫‪22‬‬
‫ﻮ ﺔ ‪.............................................‬‬
‫ﻮ ﺎت ا‬
‫ب(‬
‫‪  25‬‬
‫ا ﺎب ا ﺮا‬
‫وا‬
‫ﻰ روم ا‬

‫اﻹ‬

‫مأ‬

‫ا ﺆﺆا‬
‫ﺤﻘ ﻖ‬
‫زآﺮ ﺎ اﻷ ﺎري‬
‫ا ﺪى ‪27 .......................................‬‬
‫أ( إ ﺎرات ا‬
‫اﻹ م‬
‫وا‬
‫ﻰ روم ا‬
‫ا ﺆﺆا‬
‫ب(‬
‫زآﺮ ﺎ اﻷ ﺎري‬
‫أ‬
‫‪  29 ............................................‬‬
‫وا‬
‫ﻰ روم ا‬
‫ا ﺆﺆا‬
‫ج( ﺮ ﺔ ا‬
‫اﻹ م أ‬
‫زآﺮ ﺎ اﻷ ﺎري‬
‫‪  47 ............................................‬‬
‫اﻹ‬

‫مأ‬

‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ا ﺎب ا ﺨﺎ‬
‫ا ﺆﺆا‬
‫اﻷ ﻜﺎر ا ﺮﺋ ﺔ ا ﻮاردة ﻰ‬
‫زآﺮ ﺎ اﻷ‬
‫اﻹ م أ‬
‫وا‬
‫‪57 ..................................‬‬

‫ﻰ روم ا‬
‫ﺎري‪.‬‬

‫ا ﺎب ا ﺎدس‬

‫ﺧﺎ ﺔ‬
‫ﺎﺋ ا ﺎ ‪  64 ...............................................‬‬
‫أ(‬
‫ب( اﻹ ﺮ ﺎت ‪  66 ..................................................‬‬
‫ا ﺮا‬
‫‪ (1‬ا ﺮ ﺔ ‪  67 .......................................................‬‬
‫‪ (2‬اﻷ ﺔ ‪  70 .....................................................‬‬
‫ﻮر‬

‫اﻨ‬

‫‪ ‬‬

‫‪1 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ا ﺎب اﻷول‬
‫ﺪﺔ‬
‫ا ﺆ ﺆ ا ﻨﻈ ﻓﻰ‪ ‬روم ا ﺘﻌ وا ﺘﻌ‬
‫أ( ﺧ ﺔ ا ﺸﻜ ﺔ ‪ ‬‬
‫ن ا‬
‫إّ‬
‫وا‬

‫ﻮ ﺔ ه‬

‫ﺎرة‬

‫ﻮ ﺔ ﺎ ﻬﻮم ا ﺎم‬

‫ﻮاء أآﺎن‬
‫ا‬

‫اﻷ‬

‫‪2‬‬

‫ﻜ ﻮب‬
‫اﻷ‬

‫‪ ‬‬

‫ﺮ ﺎ‬

‫‪ 3.‬و ﻜ ا‬
‫و‬

‫ا‬

‫او آﺮا ﺎت أوراق‬

‫ﺎ ﺔ او ا‬

‫ﻮ ﺎت ا ﻜ ﻮ ﺔ‬

‫ﺮض ا ﺪرا ﺔ ا ﻮ ﻮ ﺔ‪.‬‬

‫ﺎ ﺔ ﺪ أ ﻬﺎ‬

‫اﻷ‬

‫ﺎر‬

‫‪4‬‬

‫ﻮ ﺎت أه ﺔ آ ﺮى و ﺎﺋﺪة‬

‫ﻮ ﺔ ا ﻰ‬

‫ا ﺪ‪،‬‬

‫ﺎب وا ﻮد و‬

‫ﻮ ﺔ ﺎ ﻬﻮم ا ﺎص آ‬
‫ﺎ ﺪ ﻰ‬

‫ا‬

‫آ‬

‫ﺎر أم آﺎن‬

‫وا ﻮر ﺔ وا ﺎش‪.‬‬
‫وا‬

‫ﺔ ﻜ ﻮ ﺔ ﺎ ﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻰ إﻰ‬

‫ﺔ‬

‫ﺮ ﺔ ا ﺎة‬

‫ﺎة ا‬

‫ﻮب‬

‫ﺎﺋ ﻬﺎ و ﺎهﺮهﺎ‬

‫‪                                                            ‬‬

‫‪1‬ا‬

‫‪،‬‬

‫ﺪ ا ﻬﺎدي‪،‬‬

‫ا ﺮاث‪ ،‬ﺪة‪ :‬آ ﺔ ا ﺎ ‪.1372 ،‬‬

‫ﺎن‪ ،‬ا ﺮ ﺪ ا ﻰ‬

‫‪ 2‬ﻮد ﺎ ﺪ‬
‫ا ﺮا ‪ ،2003 ,‬ص ‪.23‬‬
‫درا ﺔ ا ﻮﺿﻮ ﺎت‪ ،‬و‬
‫ا ﻰ‬
‫‪3  ‬ا‬

‫ﻮ ﺎت ا ﺮ ﺔ‪ ،‬ا ﺮ ﺎض‪ :‬دار‬

‫ا‬
‫ا‬

‫ﻮ ﺎت‪ ،‬ص ‪36.‬‬

‫‪  Nabilah Lubis, Naskah, Teks, dan Metode Penelitian Filologi, (Jakarta:‬‬
‫‪Puslitbang Departemen Agama RI, 2007), cet. 4, hal. 2.‬‬

‫‪4‬‬

‫‪2 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫وا ﺪ‬

‫ﻮط ا ﺮ‬

‫ا‬

‫ل ا ﺮون اﻷو ﻰ‬
‫ﻷن ا ﺰ‬

‫أآ ﺮ‬

‫ﺁ ﺎر ﻚ ا ﺮة إ‬

‫ﺮة‬

‫ﺮج‬

‫ﻜ أن‬
‫ﺪ ﻬﺎ‬

‫ا ﺮ ﺔ‬

‫ﻰ‬

‫ﻬ واﺿ‬
‫وآﺬ ﻚ‪،‬‬

‫ﺮ‬

‫ﺎر‬

‫ﺎرة‬
‫و‬

‫ﺮ ﺿﺎ‬

‫ا ﺮاث‬

‫ﺔ‬

‫ﻮل‬

‫ﻰ‬

‫و ﺮا ﺎ وأدب و ّ و‬

‫وآ ﺎء و ﻚ و ﺎﺋﺮ ا ﻮم‪ ،‬و‬

‫و‬

‫ا‬

‫ﺰء هﺎ ﺎ‬

‫ﺎرة اﻹ‬

‫ﺎﺋﺮ أ ﻮاع ﺮا ﺎ ﻬ ﺔ و‬

‫أو‬

‫وآ‬

‫ﺔ‬

‫‪6‬‬

‫ﻮ ﺔ‬

‫ا ﺬى ا ﺪع ا‬

‫ﺮا‪،‬‬

‫ﺔ و ﺬاذات‬

‫اﻷ ﺎر‬

‫ﺮ ا‬

‫‪ ،‬اﻌ‬

‫ﺎذج‬

‫ﺎدر ا ﺎر‬

‫ﺮدهﺎ‪.‬‬

‫ا ﺮ ﺔ اﻹ ﺎ ﺔ‪،‬‬

‫ﺔ وأ ﺪ‬

‫درا ﻬﺎ ﺮأي ﺎ‬

‫ﺎ ﺔ‪ ،‬ﺈذا ﺮآ ﺎ ا ﺎذج إ ﻰ‬

‫اﻹ‬

‫ﺪ‬

‫ﺎر‬

‫ﺎق‪ ،‬وا ﺪ‬

‫هﺬ ا‬

‫ﻮ ﺔ‬

‫ﺔو‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﻬﺎ إ ا ﺰاث‬
‫‪                                                            ‬‬

‫ﺎ ﺔ ا ﺨ ﻮ ﺎت‪ ) ،‬ﺪة‪:‬‬

‫ﺮآﺔ ﻜ ﺎت‬

‫‪5‬‬
‫ﻰ ا ﺪ ﻮ‬
‫ﻜﺎظ‪ ، ( 1404 ،‬ط ‪ ،1‬ص ‪ .13‬‬
‫ﻮ ﺎت ا ﺮ ‪) ,‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ا ﺪرا ﺔ ا‬
‫‪ 6‬ﺪ ا ﺎر ا ﻮ ‪ ,‬ا‬
‫‪ ‬‬
‫ا ﺎ ﺔ‪ 2002,‬م(‪ ,‬ط ‪ ,1‬ص ‪.13‬‬

‫ﺮﺔ‬

‫‪3 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ا‬

‫وآﺎ‬
‫ﻮ ﺔ‪،‬‬

‫ﻮ ﺔ ا ﻮ ﻮدة‬
‫ا ﺔ ا ﺮ ﺔ واﻷ‬

‫و ﺮهﺎ‬

‫ا ﺎت ا‬

‫و ﻮ ﺪ ﻰ إ ﺪو‬

‫ﺔ‬

‫آﺎ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ آ ﺮة‬

‫ا‬

‫ﺔ‬
‫اﺬ‬

‫وأوراق ا ﺮاث وا‬
‫ا‬

‫ﺎ‬

‫ا‬

‫ﻮ ﺎت‬

‫ﻮن‪.‬‬

‫ﻮ ﺎت آﺎ ﻜ ﺎت‬
‫ا‬

‫ﺎ‬

‫ﻮ ﺎت‬

‫‪9‬‬

‫ﻮ ﺔ ﻰا ﻜ ﺔا ﻮ ﺔ‬
‫ﻮ ﺔ ﺮ ﺎ‬

‫‪1000‬‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﻮ ﺎت‪ ،‬وآﺎن‬

‫ر ﻮا‬

‫ﻮ ﺎت ا ﺮ ﺔ ا‬

‫ﺔ‬

‫ا ﻜﻮ ﺔ‪ .‬و ﻮ ﺪ أ‬

‫ﺎت ا ﺪ ﺔ‪.‬‬

‫ﺪ و ﺰوب‪,‬‬
‫‪ 7‬ﻬ‬
‫‪ ‬‬
‫ا ﻜ ‪ ,(1993 ,‬ط‪ ,1‬ص ‪.13‬‬

‫ﻮﺔ‬

‫ﻬﺎ و‬

‫ﻬﺎ ا ﺮاء اﻹ ﺪو‬
‫ا‬

‫ا ﺎ ﺔ وا ﺎ ﺔ وا‬

‫ﻰ أ ﺪي ا‬

‫ﻬﺎ و‬

‫ﺎ آ ﺮ‬

‫ﻬﺎ ﻰ اﻷ ﻜﺎن ا‬
‫ﺎ‬

‫ﻬ ﺔ وا ﺎو ﺔ وا‬

‫ﺎج إ ﻰ ‪ ‬‬

‫ﻬﺎ إ ﻰ ا ﺔ اﻹ ﺪو‬

‫وا ﺎ‬

‫ﺎ ﻜ‬

‫ﺔ‪ .‬وآ ﺮا ﺎ ﻜﻮن ﻜ ﻮ ﺔ‬

‫ﻬ ﻬﺎ ا ﺎس‪ 8 .‬و ﺬ ﻚ‬
‫وﺮ‬

‫إ ﺪو‬

‫ﺎت‬

‫ا ﺎ‬

‫‪                                                            ‬‬

‫ا ﺮ ﺔ وا‬

‫‪) ,‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ﺎ‬
‫‪8‬‬

‫‪Henry Chambert-Loir dan Oman Fathurahman, Khazanah Naskah: Panduan‬‬
‫‪Koleksi Naskah-Naskah Indonesia Sedunia – World Guide to Indonesian Manuscript‬‬
‫‪Collections, (Jakarta: Yayasan Obor Indonesia, 1991), hal. 13.‬‬

‫‪Nabilah Lubis, Naskah, Teks, dan Metode Penelitian Filologi, hal. 27.‬‬

‫‪9‬‬

‫‪4 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ا‬

‫"‬
‫ﻮا ‪ ،‬وا‬

‫ﺪ‬
‫ﺆ ‪،‬و‬

‫ﻬﺎ و ﺎﺋﺪ ﻬﺎ ﻷ‬

‫ﻮرة ا ﻰ أرادهﺎ ﺆ " ‪،10‬‬
‫ﺪر ﻬﺎ و‬

‫ﻬﺎ و‬

‫و ﺮا ﻷه ﺔ درا ﺔ ا‬
‫ﺮاث هﺬ ا‬

‫ﺎﺔ ﺎ ﺔ‬

‫ﺔ ا ﻜ ﺎب إ ‪ ،‬و ﻜﻮن‬

‫أ ﺮب ﺎ ﻜﻮن إ ﻰ ا‬
‫ﻬﺮ‬

‫ﺬل‬

‫ﻮ ﺎت‪ ،‬ﺎ‬

‫د‪ ،‬وهﺬا ا ﻮﺿﻮع‬

‫ن أآ ﺮ أوراق ا‬
‫ﻷّ‬

‫وهﺬ ا‬

‫ﻮ ﺔ‬

‫ﻬﺎ‪.‬‬
‫ﺎرهﺎ ﺰء‬

‫ﻮ ﺔ ﺎ ﺪة وا ﻜ ﺎ ﺔ‬

‫ﻓﻰ ‪ ‬روم ا ﺘﻌ‬
‫ﺔ و ﺪة‬

‫ﻰ‬

‫ﺎج ا ﻰ ﻬﺪ آ ﺮ ﺎ ﺔ‬

‫ﺮور ا ﺰ ﺎن‪ .‬ﺪ ا ﺎر ا ﺎ‬
‫ا ﺆ ﺆ ا ﻨﻈ‬

‫ﻰ‬

‫وا ﺪة‬

‫ﺮ واﺿ ﺔ‬
‫ﻬﺎ‬

‫ﻮان‬

‫وا ﺘﻌ ‪ .‬ﺪرا ﺔ ا ﻮ ﻮ ﺔ‬
‫ﻮ ﺔ ﻰ ا ﻜ ﺔ اﻮ‬

‫ﺔ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ ﺮ ‪ 389‬ﺮ ﻰ‪.‬‬
‫ﺪا‬
‫‪10 ‬ص ‪.39‬‬

‫م هﺎرون‪ ,‬ﺤﻘ ﻖ ا ﻨ‬

‫‪                                                            ‬‬

‫و ﺸﺮهﺎ‪) ,‬ا ﺎهﺮة‪ :‬ﺆ‬

‫ﺔا‬

‫‪ ,(1965 ,‬ط ‪,2‬‬

‫‪5 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫هﺬ ا‬

‫ﻮ ﺔ‬

‫وآﺎ‬

‫اﻷ ﺼﺎرى ا ﺸﺎﻓﻌ‬

‫ﻮي‬

‫ﻬﺎ ‪ ،‬و ﻰ‬

‫و‬

‫ﺆ ﺎت أ‬
‫ﻰ ﺎن‬

‫زآﺮ ﺎ‬

‫ﺤ‬

‫ا ﻮم‬

‫ﺮوط‬

‫ﺮ أ ﻮاع ا ﻮم و ﺎن ﺪودهﺎ و ﻮاﺋﺪهﺎ‪.‬‬

‫ب( ﺤﺪ ﺪ ا ﺸﻜ ﺔ ‪ ‬‬
‫ﻮ ﺔ ا ﺆ ﺆ ا ﻨﻈ‬

‫ن ا‬
‫إّ‬
‫و ﺪة‪ ,‬وه ا‬
‫ا‬

‫ﻮ ﺔ ا‬

‫ا‬

‫أن‬
‫أ‬

‫ﻮ ﺔ ﺮ ‪ 389‬ﺮ‬
‫ﺪ ﺎ ﺄ ﻮذة‬
‫ﺔا‬

‫ذ ﻚ‪،‬‬

‫ﻜ أن‬
‫ﺮ ا ﺎ‬

‫ﺔوﺎ ﺎآ‬

‫اﻹ ﺪو‬

‫ا ﺮوف أن‬

‫و‬

‫ل‬

‫ﺔ ا‬

‫ﺮ اﻷ‬

‫‪ .‬و‬

‫ﺎء وا ﺮ ﺎت‪.‬‬

‫أو‬

‫هﺬا ا‬

‫ﺎ ﺪ ﺎ و ﺎ ﺎ ا ﺎم‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﻓﻰ روم ا ﺘﻌ‬

‫وا ﺘﻌ‬

‫ﻰ‬
‫إﻰ ا ﺔ‬

‫ﺮ ﺔ ا‬

‫اﻷ ﻜﺎر ا ﻬﺎ ﺔ ا ﻰ وردت‬

‫‪.‬‬

‫‪ ‬‬
‫ج( ا ﻐﺮض‬
‫وا‬

‫ﺎ‬

‫ه أو ‪,‬‬
‫و ﺪ‬

‫ا ﺤﺚ‬
‫ا‬

‫ﻜ ت ا ﺎ ﺔ ﺎ ﺮض‬
‫ا ﺆﺆ ا‬

‫‪ ،‬ﺎ ﺎ وا ﺮ ﺔ‬

‫هﺬا ا‬

‫ﻰ ‪ ‬روم ا‬

‫ّ ا ﺆﺆ ا‬

‫‪ ‬‬

‫وا‬

‫ﻰ ‪ ‬روم ا‬

‫‪6 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫د( ﻨﻬﺞ ا ﺤﺚ ‪ ‬‬
‫ﺮا ﻮ ﻮد‬
‫ا‬

‫ا‬

‫وا‬

‫روم ا‬

‫ا‬

‫ﺎ‬
‫وا‬

‫ﻬ ا‬

‫ا ﺮاءات ﻰ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‬

‫‪ ,‬وهﻮ‬

‫ﺎء ا ﻰ ﻬﺮت ﻰ‬

‫وأ ﺎ ﺮ ﺔ ا ﻜ ﺎ ﺔ هﺬا ا‬
‫ا ﺬى أ ﺪر‬

‫ا ﺪى‪،‬‬

‫ﺎم‬

‫ا‬

‫ﻰ ا ﻬﻮا‬
‫اﻷ‬

‫ا ﺆﺆا‬

‫ﻰ‪ ‬‬

‫ﺎء ا ﻮ ﻮدة ﻰ ا‬

‫ﺄ ا ﺬآﻮر و‬
‫ﺎ‬

‫ّا ﺆﺆا‬

‫ﻰ‬
‫ﻰ‬

‫اﻷ‬
‫ﺮ‬

‫ا‬

‫ﺪا ﺎ‬

‫وا‬

‫ا ﺎ‬

‫ﺔ و ﺪة‬

‫ﺎ ﺔ ﺮ‬

‫ﺎ‬

‫ﻰ‪ ‬روم‬

‫ﺪا ﺎ‬

‫هﺪا ﺔ اﷲ اﻹ‬

‫و إ ﺎت ﺎ‬
‫و اﻹ ﺎرة ا ﻰ‬
‫ﺎو ﺔ إ‬

‫ح‬

‫ﺔ ا ﻜ ﺎ ﺔ‪.‬‬
‫ﻰ اﺪ‬
‫ﺔ ا ﻜﻮ ﺔ‬

‫ﻮان‪:‬‬

‫‪“PEDOMAN PENULISAN SKRIPSI BAHASA DAN SASTRA ARAB‬‬
‫”‪FAKULTAS ADAB UIN SYARIF HIDAYATULLAH JAKARTA 2007‬‬

‫( ﺧ ﺔ ا ﺤﺚ ‪ ‬‬
‫‪                                                            ‬‬
‫‪ Nabilah Lubis, Naskah, Teks, dan Metode Penelitian Filologi, hal. 101. ‬‬

‫‪7 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫و‬

‫هﺬا ا‬

‫إﻰ‬

‫ا ﺎب اﻷول ‪:‬‬

‫ا ﺎب ا ﺎ‬

‫ﺔ أ ﻮاب‪ ,‬وه ‪:‬‬

‫ﺪ ﺔ‪ ،‬و‬

‫ﻮى‬

‫ا‬

‫ﻜ ﺔ وا ﺮض‬

‫و‬

‫ﺔا‬

‫ا ﺎب ا ﺎ‬

‫ا ﺎب ا ﺮا‬

‫‪:‬‬

‫ﻮى‬

‫ﻰ و‬

‫ا‬

‫ﻓﻰ ‪ ‬روم ا ﺘﻌ وا ﺘﻌ‬
‫اا‬

‫ﻮ ﺎت‬

‫ﻮ ﺔ و‬

‫ﻮ ﺔ‪.‬‬
‫ا ﺆ ﺆ ا ﻨﻈ ﻓﻰ‪ ‬روم ا ﺘﻌ وا ﺘﻌ‬

‫ا‬

‫‪ ،‬و‬

‫و‬

‫ا ﺆ ﺆ ا ﻨﻈ‬
‫ا‬

‫‪:‬‬

‫ﻮى‬

‫‪،‬‬

‫ا ﺔ اﻹ ﺪو‬
‫ا ﺎب ا ﺎ‬

‫و ﻬ ا‬

‫ﺤ زآﺮ ﺎ اﻷ ﺼﺎرى‬

‫ا ﺆ ﺆ ا ﻨﻈ‬
‫ا‬

‫ﺔا‬

‫‪.‬‬

‫‪ :‬ﺮ ﺔأ‬
‫‪:‬‬

‫ﻰ‬

‫ﻜﺔ و ﺪﺪ‬

‫ﻓﻰ ‪ ‬روم ا ﺘﻌ وا ﺘﻌ‬

‫ﺮ‬

‫ا ﺔ ا ﺮ ﺔ إﻰ‬

‫ﺔ‪.‬‬

‫ا ﺆ ﺆ ا ﻨﻈ ﻓﻰ ‪ ‬روم ا ﺘﻌ وا ﺘﻌ‬

‫و‬

‫ﻮي ﻰ آ‬

‫ا ﺎب ا ﺎدس ‪:‬‬

‫و‬

‫وا‬

‫ﻰ إ ﺎرات ا‬

‫ﺎ ﺔ‪،‬‬
‫ﺮا ﺎت‪.‬‬

‫اﻷ ﻜﺎر اﻷ ﺎ ﺔ‪.‬‬
‫ﻮي‬

‫ﻰ‬

‫ﺎﺋ‬

‫ا‬

‫‪8 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪ :‬ﺮا‬

‫‪ ‬‬

‫‪10 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ا ﺎب ا ﺜﺎ‬
‫ﺮ ﺔ ﺷ ا ﻼم أ ﺤ زآﺮ ﺎ اﻷ ﺼﺎري ا ﺸﺎﻓﻌ‬
‫)‪926-723‬ه =‪1520-1420‬م(‬
‫ﻪ‬

‫‪.1‬‬

‫ﺪأ ﺪ‬

‫زآﺮ ﺎ‬
‫ﺮا ﺄ ﺮ‬

‫زآﺮ ﺎ اﻷ‬

‫ﺔا‬

‫وا‬

‫ﺪ‬

‫ﻮ‬

‫اﻷ‬

‫ﺎري ا‬

‫ﻜ ‪1‬ا‬

‫ﺎري هﻮ اﻹ ﺎم‬

‫و ﺎن ا ﻜ‬

‫زﺎ‬

‫اﺪ‬

‫ز‬

‫و ﺪ ا ﻬﺎء‬

‫أﻮ‬

‫ﺮي اﻷزهﺮي ا ﺎ‬

‫زآﺮ ﺎ‬
‫‪.2‬‬

‫‪ .2‬ﻮ ﺪ و ﺸﺄ ﻪ‬
‫وﺪ‬

‫ا‬
‫ﺮ‬

‫ثو‬
‫ا ﻜ‬
‫ﺄ ﺪ‬

‫م ر‬

‫ﻰا‬
‫ا‬

‫اﷲ‬

‫و ﺎ ﺎﺋﺔ‪ .‬ﺎل ا‬
‫ﺎل‬

‫وآ‬

‫ﻜ ﺔ‬
‫‪3‬‬

‫ﺮ ﺔ‬

‫ﺮ‬

‫ﺔ‬

‫ا ﺪ و أ ﺎ ﺎب‬

‫أ ﻮر ا ﺪ ﺎ و أ‬

‫أ ﻮع‬

‫ا ﺎ ﺔ آ ﺮا ﺄ ﺮج ﻰ ا‬

‫‪                                                            ‬‬
‫‪1‬‬

‫ﺪ‬

‫ﺮ ﺔ‬

‫ﺮ ا ﻜﻮاآ ا ﺎﺋﺮة ‪196 /1‬‬

‫ﺪا‬
‫ﺪ ﺪ ﺰ ﺪ هﺎ‬
‫ا ﺎﺋ‬
‫ﺎ‬
‫ﺎن‬
‫ﺪ ادرس ا ﺎس‬
‫‪2‬هﻮ‬
‫آ ب و ﺪ ا ﺎ ﻰ ﺔ ‪ 150‬ه ﻰ ﺰة‪ .‬وهﻰ ا ﺔ ا ﻰ ﻮ ﻰ ﻬﺎ اﻹ ﺎم ا ﻮ‬
‫ﺎف‬
‫ﺔ‪.‬‬
‫اه ا ﺮأى ﻰ ا ﺮاق و ﻰ‬
‫‪ 3‬اي ا ﺆ‬

‫ر‬

‫اﷲ وا ﻜ ﺔ‬

‫ﺎ ‪.‬‬

‫ﺔ ا ﺎم‬

‫‪11 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪                                                            ‬‬

‫زآﺮ ﺎ اﻷ‬
‫‪.294 ‬‬

‫ﺎرى ا ﺎ ﻰ ا ﺰر ﻰ‪ ،‬ﺷﺮح اﻷ ﻼم ﺎ ﺎدث اﻷ ﻜﺎم‪ ) ،‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬

‫ا‬

‫ﺔ( ص‬

‫‪12 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻪ ﻌ‬

‫‪.3‬‬
‫إ‬
‫ا‬

‫ا‬
‫ﻬﺎ‬

‫ﻰا‬

‫ر‬

‫ا ﺮﺁن و ﺪة اﻷ ﻜ و‬

‫و ﻮل إ ﻰ ا ﺎهﺮة‬

‫اﻷزهﺮ‪ 6‬وأآ‬

‫ا‬

‫وأ ﺔ ا ﻮ وا ﺎ‬
‫ا ﺪ‬
‫ﺎ‬

‫ﺪا ﺎ‬

‫و‬
‫ﺎ‬

‫ﺮ ا ﺬآﻮر و‬

‫ا ﻬﺎج ا ﺮ‬

‫ﺔ و ﺪ ا ﻬﺎج اﻷ‬
‫و‬

‫ا ﺎر‬
‫ﻮ‬

‫ﺮ ا ﺮ ﺰي‬

‫ﺔ ﺎ ﺎﺋﺔ وإ ﺪى وأر‬

‫و ﺮأ آ ﺎب ا ﺎن ﻰ أداب‬

‫و ﺮح‬
‫وأذن‬

‫اﷲ ﺎ ﻮم ا ﺮ ﺔ و ﺮع ﻰ‬

‫ﺎ ﺪر‬

‫و‬

‫ﺔ ا ﺮأن و ﺮأ‬
‫وا‬

‫ﺎوي و ﺮ ذ ﻚ‬

‫ا‬

‫زآﺮ ﺎ اﻷ‬
‫‪297‬‬

‫ا‬
‫ﺎﺋ‬
‫ﻮ‬

‫واﻹ ﺎء‪.7‬‬

‫ﺎرى ا ﺎ ﻰ ا ﺰر ﻰ‪ ،‬ﺷﺮح اﻷ ﻼم ﺎ ﺎدث اﻷ ﻜﺎم‪ ) ،‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬

‫‪6 ‬ﻧﻔﺲ اﻟﻤﺮاﺟﻊ‪ .‬ص ‪29‬‬

‫ﺮى‬

‫ﺎ ﺮف‬

‫‪                                                            ‬‬

‫زآﺮ ﺎ اﻷ‬
‫‪295 ‬‬

‫أ ﺔ‬

‫ﺎرى ا ﺎ ﻰ ا ﺰر ﻰ‪ ،‬ﺷﺮح اﻷ ﻼم ﺎ ﺎدث اﻷ ﻜﺎم‪ ) ،‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ﺔ( ص‪.‬‬

‫ﺔ ( ص‪.‬‬

‫‪13 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪ .4‬ﺷ ﻮﺧﻪ‬
‫ا‬
‫ﻰ‬

‫ﻰ‬

‫ﺮ‬

‫ﺮأ ه ﺎ و ﺮأ ه ﺎك ﺮأ‬

‫ا‬

‫ﺎ ﺔ ﻬ ‪:8‬‬

‫‪ (1‬اﻹ ﺎم ا ﺮا ﺔ ز‬

‫أﻮ ا‬

‫اﺪ‬

‫ﺪ‬

‫رﺿﻮان‬

‫ا‬
‫‪ (2‬اﻹ ﺎم ا ﺮي ﻮر ا ﺪ‬
‫ا‬

‫اﺪ‬

‫ﺰو‬

‫‪ (3‬اﻹ ﺎم ا‬

‫ﺪ ا‬

‫ا‬

‫ﺔز‬

‫ا ﺎ‬
‫اﺪ‬

‫ﺮ‬

‫اﻹ ﺎم‬

‫إ ﺎم اﻷزهﺮ‪.‬‬

‫ﺎهﺮ‬

‫ا ﻮ ﺮي‬

‫ﺪ‬

‫ا ﺎﻜ ‪.‬‬
‫‪(4‬‬

‫ا‬

‫‪(5‬‬

‫ﺎظ ا ﺎ‬

‫ﺮا‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ﺎ‬

‫اﻮ‬

‫ا ﺮف ﻮ ﻰ‬

‫أ ﺪا ﻜ‬

‫‪ (6‬ا‬

‫ﺔ‬

‫ﺪ‬

‫ا ﺪر‬

‫‪.‬‬

‫‪ (7‬ا‬

‫ﺔ ﻬﺎب ا ﺪ‬

‫أﻮ ا ﺎ‬

‫أ ﺪ‬

‫ر‬

‫ا ﺮوف ﺎ‬
‫‪ (8‬ا‬

‫اﺪ‬

‫‪.‬‬

‫ا ﺎهﺮي‬
‫ا ﺎهﺮي‬

‫ﺪي‪.‬‬
‫ﻬﺎب ا ﺪ‬

‫ﺔ ا ﺎﺿ‬

‫ﺪ‬

‫ﺪ‬

‫أ ﺪ‬

‫ا ﺰي‪.‬‬
‫ﺔ‬

‫‪ (9‬ا‬
‫ﺎ‬

‫اﺪ‬
‫ﺮ ا ﺮوﺿﺔ‪.‬‬

‫‪                                                            ‬‬
‫‪8‬‬

‫ا ﺮ ‪ ،‬ص ‪29.‬‬

‫ﺪ‬

‫ﺪ‬

‫أ ﺪا‬

‫ﺎزي‬

‫‪14 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪ (10‬ا‬

‫ا‬

‫ﺔ‬

‫اﺪ‬

‫ﺪ‬

‫‪ (11‬ا‬

‫ا‬

‫ﺔ‬

‫اﺪ‬

‫ا ﺎﺎ ‪.‬‬

‫‪ (12‬ا‬

‫ا‬

‫ﺔ‬

‫اﺪ‬

‫اﺪ‬

‫ا‬

‫م ﺮاح‬

‫اﻹ‬

‫‪.‬‬

‫‪(13‬‬

‫اﺪ‬

‫ا ﻜﺎ‬

‫‪ (14‬وا‬

‫ا‬

‫ﻜ ‪.‬‬

‫‪ (15‬ا ﺎ‬

‫أﻮإ‬

‫و ﺮ ذﻚ‬

‫‪.‬‬

‫ﺎق إ ﺮاه‬

‫ﺋ‬

‫ﺪﺔا‬

‫‪.‬‬

‫ﻮ‬

‫ﺎ ﺪر‬

‫ﻰ وأذن‬

‫ﺎل ا ﺰي وأ ﺎز‬
‫ﻰ‬

‫إ ﺎ‬

‫ﺎ‬

‫ا ﻮ ﺎﺋ ‪.‬‬

‫ﺋ‬

‫واﻹ ﺎء‬
‫ﺎ ذآﺮه‬

‫ﺰ ﺪون ﻰ ﺄة و‬

‫‪.‬‬

‫‪ .5‬ﻼ ﺬ‬
‫آﺎن ر‬
‫ﺔو‬

‫ا‬

‫اﷲ ﺎر ﺎ ﻰ ا ﻮم ا ﺮ ﺔ ﺄ‬

‫ﺪ ﺎﺮ ﺔ إ‬
‫و ّﺮ‬

‫آ‬

‫ﻰ رأى‬

‫م و ﺮت‬
‫أ ﺎن‬

‫أﺧﺪ ﻨﻪ‪:‬‬

‫‪ (1‬ا‬

‫ا‬

‫ﺔ‬

‫ﺎل ا ﺪ‬

‫‪                                                            ‬‬

‫زآﺮ ﺎ اﻷ‬
‫‪319‬‬

‫ا‬

‫ﻬ ﻰ‬

‫و‬

‫ﺎز وا ﺎم وآﺎ ﻮا ﺄ ﻮ‬

‫ﺎ‬

‫ﺬ و‬
‫ا‬

‫ﺬ‬

‫و ﺎ‬

‫ﺪ اﷲ ا‬

‫ﻮ ﺎ‬

‫ﺬ‬
‫اﻷ ﻜﺎم‪.9‬‬

‫ﺎ ‪.‬‬

‫ﺎرى ا ﺎ ﻰ ا ﺰر ﻰ‪ ،‬ﺷﺮح اﻷ ﻼم ﺎ ﺎدث اﻷ ﻜﺎم‪ ) ،‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬

‫ا‬

‫ﺔ ( ص‪.‬‬

‫‪15 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪ (2‬ا‬

‫اﻹ ﺎم ﻮر ا ﺪ‬

‫‪ (3‬ا‬

‫اﻹ ﺎم‬

‫‪ (4‬ا‬

‫ا‬

‫ﺮة ا ﺮ‬

‫‪ (5‬ا‬

‫ا‬

‫ﺔ آ ﺎل ا ﺪ‬

‫اﻹ‬

‫‪(6‬‬
‫ﺎ‬

‫ا‬

‫‪.‬‬

‫م‬

‫‪.‬‬
‫ﺰة ا ﺪ‬

‫ﺪ ﺪر ا ﺪ‬

‫‪.‬‬
‫اﺪ‬

‫ا ﺰي وا ﺪ‬

‫ا ﺰي‬

‫ا ﻜﻮاآ ا ﺎﺋﺮة‪.‬‬

‫‪ (7‬ا‬

‫ا‬

‫ﺔ ﺪر ا ﺪ‬

‫‪ (8‬ا‬

‫ا‬

‫ﺔ ﻬﺎء ا ﺪ‬

‫‪ (9‬ا‬

‫ا‬

‫ﺔ‬

‫‪ (10‬ا‬

‫اﻮ‬

‫ا‬

‫‪ (11‬ا‬

‫ا‬

‫ﺔ ﻬﺎب ا ﺪ‬

‫اﺮ‬

‫‪ (12‬و‬

‫اﻹ‬

‫اﺪ‬

‫اﺮ‬

‫‪ (13‬و‬

‫ا‬

‫‪ (14‬ا‬

‫ا‬

‫‪.‬‬
‫ا‬

‫‪.‬‬

‫ﺪ ا ﻮهﺎب ا‬

‫م‬
‫ﺎ‬

‫ا‬

‫ا‬

‫اﺪ‬
‫ﺎ‬

‫ﺋ ا‬

‫‪.‬‬

‫ﺔ ا‬

‫ﺮاوي‬
‫ا ﺎهﺮي‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫ا‬

‫ﺎز ﻬﺎب ا ﺪ‬

‫ﺎ‬

‫ﺎل ا ﺪ‬

‫ﺮاﻬ‬
‫ﻮ‬

‫‪.‬‬

‫وﺪ ا‬

‫زآﺮ ﺎ‪.‬‬
‫‪ (15‬ا‬

‫ا‬

‫‪ (16‬ا‬

‫ﺔ‬
‫ﻮرا ﺪ‬

‫ﻮ آ‬

‫ا ﺮا‬

‫اﺪ‬
‫ا‬

‫ا‬
‫ا‬

‫‪.‬‬

‫ا ﺮ‬
‫ﺮي‬

‫اﺪ‬

‫ا‬

‫ﺮي‪.‬‬
‫و ﺮه‬

‫ﺎ‬

‫‪16 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪ .6‬ﺼﻨ ﺎ ﻪ‬
‫ﺪ أن أ ﺎم‬
‫ا ﻰ ا ﺎهﺮة وا‬
‫ا‬

‫اﻜ ﺮ‬
‫ا ﺆ ﺔا‬

‫ﺮ‬

‫ﻰ‬

‫ا‬

‫م‬

‫ﺮ‬

‫ﻰ ﺪر‬

‫ﺎء‪ ،‬و ﺮح‬
‫ﺪة ﻰ آ‬

‫ا ﺬه ا ﺎ‬

‫اﻜ‬
‫ا‬

‫‪.2‬‬

‫اﺮ‬

‫ا‬

‫آ‬

‫ﺮد‬

‫اﻹ‬

‫ا ﺮ ﺮات وا ﺮوح وا ﻮا‬
‫‪.1‬‬

‫ﻰا‬

‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬

‫ﺮ ﺮة ا‬

‫م‬

‫ﺪ أ ﻬﺎ ﺎ ﺔ ﺎ ﻮاﺋﺪ‬
‫ﺎ ﻮل ﻜ ﻮ ﻮا‬

‫ﺮا‬

‫ﺎوي‪.‬‬

‫ﺮ‪.‬‬
‫ﺎدي ) ﺮأت(‬
‫ﻰا‬

‫ﺔ ا ﺎري ﻰ‬
‫ﺮح أ ﺔ ا ﺮا‬

‫‪.7‬‬

‫‪                                                            ‬‬

‫ﺪ أ ﺪ اﻷ‬
‫‪10‬زآﺮ ﺎ‬
‫ا ﺪو ﺔ ‪ 1430‬ه‪ (.‬ص ‪.6‬‬

‫ﻬﺎ‬

‫ﺎ ‪:11‬‬

‫واﻹ ﺎ ﺔ ) ﻮ ﺪ(‬

‫ﺪ ﺔ ﻰ أ ﻜﺎم ا ﻮن ا ﺎآ ﺔ وا ﻮ‬

‫‪.6‬‬

‫اﻜ ﺮ‬

‫ﻮم اﻹ ﺎد‪.10‬‬

‫أه‬

‫ﺎ ﺔ ﻰ‬
‫ﺮ ا ﺮ ﺪي‬

‫‪.5‬‬

‫‪ .‬وا‬

‫ا ﺎ ﺔ‪ ،‬وأ‬

‫ا ﻬ ﺔ وا ﻜﺎت ا ﻬ ﺔ و ﺪ ﺎهﺎ أه ا‬
‫ا‬

‫اﺰ‬

‫ا ﻮن‪ .‬آ ﺎ آﺎن ر ﺔ اﷲ أ ﺪ أﺋ ﺔ‬

‫‪ ،‬وأ ﺪ أﺋ ﺔ ا ﺪ‬

‫وا ﺎ ﺮ‬

‫ﺪ‬

‫ﺪة‬

‫ﺎد‬

‫) ﻮ ﺪ(‬

‫ا ﺎرى ) ﺪ (‬
‫ﻰ‬

‫ا ﺪ ‪.‬‬

‫ﺎرى‪ ،‬ﻓﺘ ا ﻮهﺎب ﺸﺮح ﻨﻬﺞ ا ﻼب‪ ) ،‬ﻜ‬

‫ا ﺮوق‬

‫ﺎرى ا ﺎ ﻰ ا ﺰر ﻰ‪ ،‬ﺷﺮح اﻷ ﻼم ﺎ ﺎدث اﻷ ﻜﺎم‪ ) ،‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬

‫‪.11‬زآﺮ ﺎ اﻷ‬
‫ﺔ( ص ‪33‬‬
‫ا‬

‫‪17 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﺮ اﻷداب‬

‫‪.8‬‬
‫‪.9‬‬

‫م‬

‫ا‬

‫ﻬ‬

‫ﺮح ا‬

‫) ﺪ (‪.‬‬
‫م ﺄ ﺎد‬

‫اﻷ ﻜﺎم‪.‬‬

‫ﺮ ﺮ ا ﺎب ) (‪.‬‬

‫‪.10‬‬
‫‪ .11‬أ ﻰ ا‬

‫ﻰ ﺮح روض ا ﺎ‬

‫ﺎ‬

‫‪.‬‬

‫‪ .12‬ا ﺮر ا ﻬ ﺔ ﻰ ﺮح ا ﻬ ﺔ ا ﻮرد ﺔ ) (‪.‬‬
‫‪.13‬‬

‫ب ) (‪.‬‬

‫ﻬ ا‬

‫ﺮ أدب ا‬

‫‪.14‬‬

‫ﺎء‬

‫ﺰى ) (‪.‬‬

‫‪ .15‬و ﺮ ﺎن ﻰ ا‬

‫ﻮل ) ﺮاﺋ‬

‫‪ .16‬و ﺮح ا ﻜ ﺎ ﺔ‬

‫ا ﻬﺎﺋ ) ﺮاﺋ‬

‫‪.17‬‬

‫ﺮح‬

‫‪ .18‬و ﺮح ا‬

‫ﺮا ﺰ‬

‫‪.19‬‬
‫‪.20‬‬

‫اﻷ ﻮل ا‬

‫ﺮ‬

‫‪.21‬‬

‫ﺎ ﺔ ﻰ ﺮح‬

‫‪.22‬‬

‫ﺔ ﻰ‬

‫(‪.‬‬

‫ﻰذﻚ ﻰ‬

‫ﺔا ﺪ ﺔ‬

‫ﺎ ﺔ اﻷ ﻮل ﺮح‬

‫(‪.‬‬

‫ا ﻬﺎﺋ ) ﺮاﺋ‬
‫ا ﻮا ‪.‬‬
‫ا ﺎ‬

‫‪ .23‬و ﺮح ا ﻮا أ ﻮل ا ﺪ ‪.‬‬
‫‪.24‬‬

‫ﺮح ا ﺎ ﻮ‬

‫‪.25‬‬

‫ﺮح ا ﺎ ﺔ‬

‫)‬

‫(‪.‬‬
‫ا ﺎ‬

‫(‪.‬‬

‫ا ﻮ ﻮل )أ ﻮل(‪.‬‬
‫ا ﻮا‬

‫ﺮا‬

‫ﻮ‬

‫) ﺔ(‪.‬‬

‫)أ ﻮل(‬
‫)أ ﻮل(‪.‬‬

‫ﺎ‪.‬‬

‫‪18 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪.26‬‬

‫ﺮح ﺬور ا ﺬه ) ﺔ(‪.‬‬

‫‪.27‬‬

‫ﺮح ر ﺎ ﺔ ا‬

‫ﺮي )‬

‫‪.28‬‬

‫ﺮح ر ﺎ ا‬

‫أر‬

‫‪.29‬‬

‫ﺮح ﺁداب ا‬

‫) ﺪل(‪.‬‬

‫‪.30‬‬

‫أ‬

‫ن)‬

‫ﺮو ﺎ و‬

‫‪ .31‬ا ﺆ ﺆ ا‬
‫‪.32‬‬

‫ﻮف(‬

‫ﺰ ‪.‬‬

‫ﻰ روم ا‬

‫ا ﻮهﺎب‬

‫ﻮف(‪.‬‬

‫وا‬

‫ﺮح ﻬ ا‬

‫‪.‬‬
‫ب‬

‫‪12‬‬

‫‪13‬‬

‫‪ .33‬ا ﺰ ﺪة ا ﺮاﺋ ﺔ ر ﺎ ﺔ ﺮح ﻬﺎ ا ﺮدة و ﺮ ذ ﻚ‬
‫ا ﺆ ﺎت ا ﻰ ا‬

‫ﻬﺎ‬

‫در ﺎ ﻬ‬

‫با‬

‫ا ﺎ ﺔ وا ﻮم‪.‬‬

‫و‬

‫ﻰ‬

‫ﺎؤه‬

‫‪14‬‬

‫‪ .7‬وﻓﺎ ﻪ‬
‫ﺎت‬
‫ذى ا ﺪة‬

‫اﻹ‬

‫م رﺿ اﷲ‬

‫ﺔ‬

‫‪                                                            ‬‬

‫ﺪ أ ﺪ اﻷ‬
‫‪12‬زآﺮ ﺎ‬
‫ا ﺪو ﺔ ‪ 1430‬ه‪ (.‬ص ‪.7‬‬

‫‪13‬‬

‫و‬

‫ﺮ‬

‫ﻮم اﻷر ﺎء ﺎ‬
‫و‬

‫ﺎﺋﺔ‬

‫ﻬﺮ‬

‫ﺎﺋﺔ و ث‬

‫ﺎرى‪ ،‬ﻓﺘ ا ﻮهﺎب ﺸﺮح ﻨﻬﺞ ا ﻼب‪ ) ،‬ﻜ‬

‫ا ﺮوق‬

‫ا ﺮا ‪ ،‬ص ‪.7‬‬

‫‪14‬زآﺮ ﺎ اﻷ ﺎرى ا ﺎ ﻰ ا ﺰر ﻰ‪ ،‬ﺷﺮح اﻷ ﻼم ﺎ ﺎدث اﻷ ﻜﺎم‪ ) ،‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬
‫ا ﺔ( ص ‪.34‬‬

‫‪19 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻰ زآﺮ ﺎ‬

‫ﺮت‬

‫ﻮن ا ّ‬

‫ﻮم‬

‫ﺎ‬
‫ن ا ﺪهﺮ راح إ ﺎ‬
‫أّ‬

‫و ﺎا ﺪهﺮ‬

‫ﻰ ﺪ ﺪ‬

‫إﺎ‬

‫‪                                                            ‬‬

‫ﺔ را ذى ا ﺔ ﺔ )‪ 965‬ه( ﺎ ﺎهﺮة وآﺎن ﺮة ﺄة‬
‫اﻹ م ﻰ ﻮم ا‬
‫‪ 15‬ﺎت‬
‫و ث‬
‫ﺪ أ ﺪ‬
‫زآﺮ ﺎ‬
‫‪ .‬ا ﻜ ﺎب ﻓﺘ ا ﻮهﺎب ﺸﺮح ﻨﻬﺞ ا ﻼب‪,‬‬
‫اﻷ ﺎرى ‪ ) ،‬ﻜ ا ﺮوق ا ﺪو ﺔ ‪ 1430‬ه‪ (.‬ص ‪7‬‬
‫‪16‬‬

‫ا ﺮا ‪ .‬ص ‪.35‬‬

‫‪20 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ﻰ اﷲ ﺮا ﺿ ّ‬

‫ﺪى اﻷ ّﺎم‬

‫ﻮث‬
‫ﺎ‬

‫‪                                                            ‬‬

‫‪17‬‬

‫‪17‬زآﺮ ﺎ اﻷ ﺎرى ا ﺎ ﻰ ا ﺰر ﻰ‪ ،‬ﺷﺮح اﻷ ﻼم ﺎ ﺎدث اﻷ ﻜﺎم‪ ) ،‬ﺮوت‪ :‬دار ا ﻜ‬
‫ا ﺔ( ص‪35 .‬‬

‫‪22 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ا ﺎب ا ﺜﺎ ﺚ‬
‫ﻮ ﺔ ا ﺆ ﺆ ا ﻨﻈ ﻓﻰ روم ا ﺘﻌ وا ﺘﻌ‬
‫أ‪ .‬و‬

‫ﻮ ﺔ‪ ‬‬

‫ا‬

‫ﻰ روم ا‬

‫‪ ‬ا ﺆ ﺆ ا‬

‫ﺎري ا ﺎ‬

‫زآﺮ ﺎ اﻷ‬

‫ا ﻜ ﺔ ا ّﻮ ﺔ‬
‫ا‬

‫وا‬

‫ﻮ ﺎت‬

‫هﻮ أ ﺪ‬

‫ﺎآﺮ ﺎ‪ .‬وهﺬا ا ﻜ ﺎب‬

‫ﻮ ﺔا ﺮ ﺔ‬
‫ﺔ‬

‫اﻹ‬

‫ﻮرة‬

‫ر‬

‫ﻮ ﺔ ﻰ‬

‫ﺬآﻮر ﻰ آ ﺎ ﻮج‬

‫)‪   (A‬ﺮ ‪ ،‬و ﻮ ﺪ‬

‫‪389‬‬

‫ﻰ ا ﻜﺮو‬

‫مأ‬

‫)‪(Microfilm‬‬

‫رول‬

‫)‪(Roll‬‬

‫ﻬﺎ‬
‫ر‬

‫‪.145,05‬‬
‫‪ ‬‬
‫و‬
‫ﻮى‬

‫هﺬ ا‬
‫ﻰ‬

‫روم ا‬
‫ا‬

‫ﻮ ﺔإ ﺎ‬

‫ﺮة‬

‫ﺔ‪ .‬أ ّﺎ ا‬

‫ّ وا‬

‫ﺆ‬

‫ﻰ " اﺆﺆ ا‬

‫ﻮان ا‬
‫وا‬

‫ﻰ‬

‫ﺮة‪ ،‬و ﻰ‬

‫ا‬

‫ﻬﺮة ا‬

‫اﻷ‬

‫ﺎري ا ﺎ‬

‫وآ‬
‫ﻮى‬

‫ﻰ ‪16‬‬

‫ا ﻮم و‬

‫ﺮ أ ﻮا ﻬﺎ و ﺎن‬

‫ﺮرة‪،‬‬
‫ﺔ‬

‫ﺎن‬

‫ﺮوط‬

‫اﻹ‬

‫ﻮى‬

‫ﻰ‬
‫ﻬﺎ‬

‫ﺪودهﺎ و ﻮاﺋﺪهﺎ‬

‫م و ﺮآﺔ اﻷ ﺎم أ ﻰ‬

‫ﺪ اﷲ ﺎ ﻰ ﺮ‬
‫ﻰ ‪17‬‬

‫ﺔ اﻷو ﻰ‬

‫أ‬

‫ﺮا‪ ،‬و ﻜ‬

‫ﺮا‪ ،‬و ﻮ ﺪ آﻮ ﻮ ﻮن ﻰ ا‬

‫زآﺮ ﺎ‬

‫"‪  .‬‬
‫ﻰ ا‬

‫ﺔ ‪5‬‬

‫ﺔ اﻷ ﺮة‪.‬‬

‫‪23 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫وﻮ ﺪ‬
‫ا ﻮﺿ‬

‫اﺮ‬

‫ﺎت‬

‫ﻬﺎ‬
‫ﺔ‬

‫‪Illustration‬‬

‫ﻜ ﻮب ﺎ ﺔ ا ﺮ ﺔ و‬

‫وﻮ ﺪ‬

‫ﻬﺎ‬

‫او ا ﺰ ﺮ ﺔ ‪ .Ilumination‬وا‬

‫ّ‬

‫‪Lamination‬‬

‫ّ ا‬

‫ﺮ ّ ﺔ‪ .‬و ﻜ ﺔ ا ﻬﺎ ﺔ آ‬

‫آ ﻬﺎ‪ ،‬و‬

‫ا ﻮاﺿ ‪ ،‬وا‬

‫ﺔ ا ﺮة ﻜ‬

‫ﺎت‬
‫ﺮوف‬

‫أآ ﺮ‬

‫أ ﺮى و ﻮن أ ﺮ‪.‬‬
‫وا ﻜ ﺎب‬
‫آﻮ ﻮ ﻮن )‬

‫ﻰ ا‬

‫‪(Colofon‬‬

‫ا ﻜ ﺎب‪ ،‬و ﻜ‬
‫ﻰا‬

‫ﺰال ﻰ ﺎ ﺔ ّﺪة‪ ،‬و ﻰ ﻬﺎ ﺔ ا ﻜ ﺎب ﻮ ﺪ‬
‫إ‬

‫ﺬآﺮ‬

‫ا ﺎ‬

‫ﺔ اﻷ ﺮة و ﺪ ﺮغ‬

‫ﺮ ﻰ ﻬﺮ ر‬

‫و ﺎر‬

‫ا ﺆّ‬

‫اﻜﺎﺔ‬

‫‪ .‬وأ ّﺎ ﺎ ﺔ ا ﻜ ﺎب ﺬآﺮ‬
‫ﺔ ﺎرآ‬

‫اﻷوال وه ﺮ ا‬

‫ﻰ ا ﻮم ا‬
‫ﻰ اﷲ‬

‫ﺔ‬
‫و‬

‫‪ 1254‬ﺔ‪.‬‬
‫و ﻰ أوّل ا ﻜ ﺎب ﺪأ ا ﺆّ‬
‫"‬

‫اﷲ ا ﺮ‬

‫ﺔ ا ﺎ ﺮ‬

‫‪:‬‬

‫اﺮ‬

‫ﺎل‬

‫ا‬

‫م وا‬

‫ﺪﺎ و ﻮ ﺎ‬
‫اﻮ‬

‫ﺎن ا ﻜ‬
‫زآﺮ ﺎ‬

‫‪24 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫و ﺎء ﻰ ﺁ ﺮ ‪:‬‬
‫"‪ ....‬ﺪ ا ﺮد‬
‫دا‬

‫ﻰ ا‬

‫ﺎ‬

‫ﻮاب وا‬

‫و‬

‫و‬

‫ﻰ ﻬﺮ ر‬

‫ﻰ ﺪ‬

‫ا‬

‫آ‬

‫اﻹر ﺎ‬

‫ﺪ ا ﺮد‬

‫ﺎ‬

‫ﺪ ﷲ و ﺪ و‬
‫ﺪ ﺮغ‬

‫ﻰ اﷲ‬
‫ﺔ ﺎرآ‬

‫اﻷول وه ﺮ ا‬

‫ﺔ ﻰ ﺪ ا ﻜﺎ‬

‫ﺮاﷲ‬

‫ﺈ‬
‫ﺪ‬

‫ﻰ‬
‫ﻰ‬

‫و‬

‫واﷲ أ‬

‫ﺪﺎ‬

‫ﻰ ا ﻮم ا‬
‫ﻰ اﷲ‬

‫ا‬

‫و‬
‫"‬

‫ب‪ .‬ﺤﺘﻮ ﺎت ا ﺨ ﻮ ﺔ‬
‫‪  ‬ﺪ ﺮأ هﺬا‬

‫ا ﺆﺆ ا‬

‫ﻰ روم ا‬

‫وا‬

‫ﻰ‪:‬‬
‫أ ‪ .‬ﺎن ﺮوط‬

‫ا ﻮم و‬

‫ﻬﺎ ا‬

‫ﺮة‪  .‬‬

‫وإن آﺎن‬
‫ﺪ وا‬
‫ﺔ‬

‫ﺮ‬

‫‪1254‬‬

‫‪25 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ب ‪ .‬ﺎن أ ﻮاع ا ﻮم ﻰ هﺬا ا ﺮ ﺎ ﺔ ﻬ ‪  :‬‬
‫‪ .1‬أ ﺎﺷﺮ ﺔ‪  ‬وه‬

‫ﺔا‬

‫وأ ﺎاد ﺔ وه‬

‫‪.2‬‬

‫ﺎق‪ ،‬و‬

‫ا‬
‫و‬
‫و‬

‫أر ﺔ‬

‫ﺮ‪،‬‬

‫ﺮ‬

‫‪ ،‬و‬

‫ا ﻮ‪ ،‬و‬

‫ا ﺎن‪ ،‬و‬

‫ا ﻮا ﻰ‪ ،‬و‬

‫ا ﺮ‪ ،‬و‬

‫اﻜﺎﺔ و‬

‫ﺮ‪ ،‬و‬

‫ا ﺮاءات‪ ،‬و‬

‫ﺮة‬

‫ا ﻬ ﺔ‪ ،‬و‬

‫و‬

‫ا ﺮ‪ ،‬و‬

‫ا‬

‫ق‪ ،‬و‬

‫اﻹ ﺎء‬
‫ا‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ا‬

‫ﺎ ﺮت‬

‫ﻮف‪ ،‬و‬

‫ﻰ‪ ،‬و‬

‫‪ ،‬و‬

‫ا‬

‫ﺎب‪،‬‬

‫ا ﺎ ﺔ‪ ،‬و‬

‫ﺪ ﺮ ا ﺰل‪  .‬‬

‫ﻘ ﺔ وه‬

‫وا ﻮل ا‬

‫‪ ‬‬

‫ا ﺮوض‪،‬‬

‫ا ﻮار ‪  .‬‬

‫ا ﻬ ﺪ ﺔ‪ ،‬و‬

‫‪.4‬‬

‫ا ﺪ ‪,‬و‬

‫ا ﺮض ا‬

‫‪ .3‬وأ ﺎ ر ﺎﺿ ﺔ وه‬

‫وا ﺎ‬

‫‪،‬وا‬

‫ا ﺔ‪ ،‬و‬

‫ا‬

‫ا ﺎ ﻰ‪ ،‬و‬

‫ﺮ‪ ،‬وا ﺪ ‪  .‬‬

‫ﺎ ﺪا ذ ﻚ آﺎ‬

‫‪ ،‬وا ﻮل ا ﺪ ‪ ،‬وا‬
‫‪ ،‬و‬

‫ا‬

‫ﻰ‪ ،‬وا‬

‫وا‬

‫ﺔ‪ ،‬وا ﻜ ﺎء‪  .‬‬

‫ا‬

‫ﺎت‪ ،‬و‬

‫‪ ،‬وا ﺪل‪،‬‬
‫ا ﻬ ‪ ،‬وا‬
‫ا ﻮا‬

‫‪،‬‬

‫‪26 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ج ‪ .‬و ﺮع‬
‫ا‬

‫ﻰ‬

‫ﺎ ﺔ و‬

‫وا‬

‫ﺎت و‬

‫ﻚ‬
‫ا‬

‫ﻮم ا ﺮ آ‬

‫ا ر ﺎ‬

‫ا‬

‫ﺔ و‬

‫ﺮة و‬
‫ا ﺮا ﺔ و‬

‫ﺮ ا ﺮو ﺎ و‬

‫و‬
‫ا‬

‫ﺮ‬
‫ا ﻜﺎم‬

‫ا ﻮم‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪27 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ا ﺎب ا ﺮا‬
‫"ا ﺆ ﺆا ﻨﻈ ﻓﻰ روم ا ﺘﻌ وا ﺘﻌ " ‪ ‬‬
‫أ ‪ .‬إ ﺎرات ا‬
‫أن‬

‫ا ﺪى ‪ ‬‬
‫ﺮض ا ﺎ‬
‫ا‬

‫ﱢ‬

‫ا‬

‫ا‬
‫ﺎت ا ﻬﺎ ﺔ آ ﺎ‬

‫ا ﺎ‬

‫•‬

‫و ﺪ‬

‫‪ ،‬ﺮﺪا ﺎ‬

‫‪:‬‬

‫ن آ ﺎ ﺔ ا ﻬ ﺰة‬
‫أّ‬

‫ﻮ ﺔ "ا ﺆ ﺆ‬

‫"‬

‫ﻰا ﺮ ﺔا ﺪ ﺔ‬

‫ﻰ‪ ‬روم ا‬
‫ﻜ‬

‫أن‬

‫وا‬

‫ا ﻬ ﺰة أ ﺎ ﺎ‬

‫إ ﺎراة ﺮ ﻬﺎ‬

‫"ان" و "ا ﺪ" و ﺬ ﻚ إ ﺎت ا ﺎ‬
‫و ﺎ‬

‫ﻰ ﻮا ﺪ اﻹ ﺔ ا ﺮرة دون‬

‫ا ﻬﺎ‬

‫‪.‬‬

‫آ ﺎ ﺔ ا ﻬ ﺰة‬
‫ﻬﺎ‬

‫‪28 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫ا ﺎ‬

‫•‬

‫اﻷ‬

‫ﺎ هﻮ‬

‫ﺄ ا ﻮ ﻮدة‬
‫ا ﺮاءات‬

‫ﺎ هﻮ‬
‫و ﺎ ﻰ إ ﺎرات ا‬

‫ا ﻬﺎ‬

‫ﺄ‬

‫وأ‬

‫ا‬
‫ا‬

‫‪.‬‬

‫‪ :‬‬

‫‪ [...] .1‬إ ﺎرة ا ﻰ اﻷ ﺎدث ا ﻮ ﺔ‪  .‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬

‫)‪ (...‬إ ﺎرة ا ﻰ اﻹ ﺎرات ا‬
‫‪ /.../‬إ ﺎرة ا ﻰ‬

‫ﻮ‬

‫ا‬

‫اﻷ ﻮال‪  .‬‬

‫ﻮﺔ‬
‫ﺎت‪  .‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬
‫ب ‪  .‬ﺤﻘ ﻖ ا ﻨ‬
‫اﷲ ا ﺮ‬

‫اﺮ‬

‫‪ ‬‬

‫‪29 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪ /1/‬ﺎل‬
‫اﻹ‬

‫ﺪﺎ و ﻮ ﺎ‬

‫م‪ .‬وا‬

‫‪ .‬أﻮ‬

‫اﷲ ﺎ ﻰ ﺮ‬
‫ﺎ‬

‫وا‬

‫‪2‬‬

‫وا‬

‫م‬

‫‪.‬‬

‫زآﺮ ﺎ اﻷ‬

‫ورﺿﻮا أ‬

‫‪.‬ا‬

‫ﺎرى ا ﺎ ﻰ‬

‫‪ .‬وز‬
‫ﻰ أ ﺮف‬

‫‪ .‬و ﻰ أ وأ‬

‫ا ﺰه‬
‫ﺎن ﺮوط‬

‫اﷲ ﺰو‬

‫ﺎهﺔ وا ﺰ ‪ .‬و ﻌﺪ ﻬﺬ ر ﺎ ﺔ‬
‫ا ﻮم و‬

‫ﻬﺎ ا‬

‫‪5‬‬

‫ﺮة‪ .‬و ﻰ‬

‫ﺪودهﺎ و ﻮاﺋﺪهﺎ ا‬

‫ﺪ‬

‫ﺪ ﷲ ا ﺬى ﺮف‬

‫ﺎ ﻬﺪا ﺔ‪ 3‬ا ﺪورة ﻰ اﻷزل‪  .4‬وا‬

‫ا‬

‫و ﺎن‬

‫ﺎن ا ﻜ‬

‫ﺔ‪ 1‬ا ﺎ ﺮ ‪.‬‬

‫ﻬﺮة‬

‫‪6‬‬

‫ا‬

‫ة‬
‫ﺎ‬

‫ﺔ‬

‫ﻰ‬

‫ﺮ أ ﻮا ﻬﺎ‬

‫ﺮرة‪ .‬و‬

‫ﻬﺎ‬

‫‪                                                            ‬‬

‫ﺔ ا ﺪ ﻮى‪ .‬و ا ﺔ وا ﺪ‬
‫ﻰ‬
‫ل‬
‫‪ 1‬ﺎد ّ‬
‫‪ ،‬آﺘﺎب ا ﺘﻌﺮ ﺎت‪ ،‬ﺮوت‪ -‬ﺎن‪ :‬دار ا ﻜ ا‬
‫ﺔا‬
‫نا‬
‫‪2‬إ ّ‬
‫ﺪّد‪ ،‬و ﻜ ّ‬
‫و‬

‫ﺔ از ّﺔ‪،‬‬

‫وا ﺪ‪ .‬ا ﺮ ﺎ ﻰ‪ ،‬ا ﺮ‬
‫‪ ‬‬
‫ﺔ‪ ).‬ص‪( 86.‬‬

‫ﺎ و ﺎﻰ‬

‫ه‬
‫ﺎ هﻮ و‬
‫ا ﺼ ﺤﺎت ا ﺼﻮﻓ ﺔ‪   ،‬ﻜ ﺔ ﺎن‪ :‬ﺎ ﺮون‪1993 ،‬م‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﻰ‬

‫ﺪ‬

‫وا ﺪ ﺮ‬
‫و‬
‫‪ .‬ﺰام‪ ،‬أ ﻮار ﺆدى أ ﻰ‪ ،‬ﻌﺠ‬

‫اﻰ‬
‫ا ﻰ ا ﻮب‪ ،‬و ﺪ ﺎل هﻰ ﻮك ﺮ ﻮ‬
‫‪ 3‬ا ﻬﺪا ﺔ هﻰ ا ﺪ ﺔ ﻰ ﺎ ﻮ‬
‫ﻰ‬
‫ا ﻮب‪ .‬ا ﺮ ﺎ ﻰ‪ ،‬ا ﺮ‬
‫ﺪ ‪ ،‬آﺘﺎب ا ﺘﻌﺮ ﺎت‪ ،‬ﺮوت‪ -‬ﺎن‪ :‬دار ا ﻜ‬
‫‪ ‬‬
‫ا ﺔ‪.‬‬
‫‪4‬ا ﺮار ا ﻮ ﻮد ﻰ أز ﺔ ﺮ ﺎه ﺔ ﻰ ﺎ ا ﺎﺿﻰ آ ﺎ أن اﻷ ﺪ ا ﺮار ا ﻮ ﻮد ﻰ‬
‫ﻰ‬
‫‪ .‬ا ﺮ ﺎ ﻰ‪ ،‬ا ﺮ‬
‫از ﺔ ﺪرة ﺮ ﺎه ﺔ ﻰ ﺎ ا‬
‫ﺪ ‪ ،‬آﺘﺎب‬
‫ا ﺘﻌﺮ ﺎت‪ ،‬ﺮوت‪ -‬ﺎن‪ :‬دار ا ﻜ ا ﺔ‪.‬‬
‫ﻮع وا ﺪ وا ّﺔ هﻰ‬
‫ا ﺎﺋ ا ﻰ ﺎ ﻜﻮن‬
‫ﺔ ﻰا‬
‫ّﺔ ا‬
‫‪5‬هﻰ ا‬
‫ﻰ‬
‫ﺔ ﻜﻮن ﻬﺎ ‪ ‬ا ﻜ ‪ .‬ا ﺮ ﺎ ﻰ‪ ،‬ا ﺮ‬
‫ا‬
‫ﺪ ‪ ،‬آﺘﺎب ا ﺘﻌﺮ ﺎت‪ ،‬ﺮوت‪-‬‬
‫ﺎن‪ :‬دار ا ﻜ ا ﺔ‪) .‬ص‪(110 .‬‬
‫‪  6‬ﻰ ا‬

‫‪:‬ا‬

‫ﻬﺮة‬

‫‪30 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪ /2/‬ذ ﻚ ا‬
‫ا‬

‫ﻜﻮن‬

‫ﻰ ﺔ‬

‫او ا ﻰ ا ﺮ‬
‫ا ﺪة ا‬

‫اﻜ‬

‫ا ﺮ ﺪ‪ 9‬ا‬
‫الأ ﺮان وا‬
‫ا ﺎدة والا‬

‫‪8‬‬

‫ﻮ ﺔ‬
‫ﺎ‬

‫)و‬
‫ﺎر‬

‫ﺎدة‬

‫و‬

‫‪10‬‬

‫ا ﺮ را ﻌﻬﺎ ان‬

‫ﻮ‬

‫ﻮرا و‬

‫ﺪ ﺎ ﺧﺎ‬

‫ﺔا‬

‫ﺎد ﻬﺎ ان ﺮأ‬

‫ﺪ‬

‫وذآﺎﺋ ( ﺎ ﻌﻬﺎ ان ﺬاآﺮ‬

‫ﺎ‬

‫ﻬﺎ ان‬

‫ﺎ ﺔ‬

‫ﺎ ﻨﻬﺎ اذا‬
‫ﺮ]‬

‫ذﻚ‬
‫ﺪ‬
‫ﻰ‬

‫ﺎو ﺔ‬

‫ّ ذﻚ ا‬

‫ُ‬

‫ﻰ‬

‫ﺎه ﺎ‬
‫ﻜ‬

‫أ‬

‫ﻮم ا ﺎ ﺔ‬

‫‪                                                            ‬‬

‫و ﻮد ا ‪ .‬ا ﺮ ﺎ ﻰ‪ ،‬ا ﺮ‬
‫ﺮ ‪ .‬ﺎ ﺔ هﻰ ﺎ‬
‫ﻜ‬
‫‪7‬ﻰا‬
‫‪ ‬‬
‫‪ ،‬آﺘﺎب ا ﺘﻌﺮ ﺎت‪ ،‬ﺮوت‪ -‬ﺎن‪ :‬دار ا ﻜ ا ﺔ‪) .‬ص‪(161 .‬‬

‫ﻰ‬

‫ﺪ‬

‫‪ ‬‬

‫‪8‬ﻰا‬

‫‪:‬أ ﺰ‪ ‬‬

‫‪9‬هﻮ ا ﺬى ﺪل