Pengaruh Perbandingan Sari Bengkoang dengan Sari Asam Jawa Dan Jenis Zat Penstabil Terhadap Mutu Sirup Asam Jawa

72

Lampiran 1
Data pengamatan analisa kadar vitamin C (mg/100 g)
Ulangan

Perlakuan

S1P1
S1P2
S1P3
S2P1
S2P2
S2P3
S3P1
S3P2
S3P3
S4P1
S4P2
S4P3
S5P1

S5P2
S5P3

I

II

14,3288
14,7609
14,5341
15,2170
15,3087
15,6264
15,9801
16,4027
16,5232
17,6166
17,9168
17,3652
19,0221

19,2191
18,9556

14,7805
14,6641
14,6122
15,3371
15,7889
15,3954
16,2421
16,3309
16,0216
17,7407
17,4322
17,8011
18,3668
19,0064
18,9015

Total


Rataan

29,1093
29,4250
29,1463
30,5541
31,0976
31,0218
32,2222
32,7336
32,5448
35,3573
35,3490
35,1663
37,3889
38,2255
37,8571

14,5547

14,7125
14,5732
15,2771
15,5488
15,5109
16,1111
16,3668
16,2724
17,6787
17,6745
17,5832
18,6945
19,1128
18,9286

497,1988

Total
Rataan


16,5733

Data sidik ragam kadar vitamin C (mg/100 g)
SK
Perlakuan
S
S Lin
S Kuad
P
P Lin
P Kuad
SxP
Galat
Total

db

14
4
1

1
2
1
1
8

JK

KT

71,386
71,015
139,886
1,826
0,242
0,061
0,181
0,129

5,099

17,754
139,886
1,826
0,121
0,061
0,181
0,016

15
0,881
29
72,267
Keterangan:
FK = 8.240,222
KK = 1,462%
** = sangat nyata
* = nyata
tn = tidak nyata

0,059


F hit.

86,860
302,430
2382,903
31,102
2,059
1,039
3,079
0,275

**
**
**
**
tn
tn
tn
tn


F.05
2,320
3,060
4,540
4,540
3,680
4,540
4,540
2,640

F.01
3,370
4,890
8,680
8,680
6,360
8,680
8,680
4,000


Universitas Sumatera Utara

73

Lampiran 2
Data pengamatan analisa total padatan terlarut (ᴼBrix)
Ulangan
Perlakuan
Total
Rataan
I
II
80,20
40,10
S1P1
40,00
40,20
81,00
40,50

S1P2
40,60
40,40
81,20
40,60
S1P3
40,40
40,80
73,20
36,60
S2P1
36,00
37,20
73,60
36,80
S2P2
37,20
36,40
76,40
38,20
S2P3
36,40
40,00
73,20
36,60
S3P1
37,20
36,00
72,40
36,20
S3P2
36,00
36,40
72,40
36,20
S3P3
36,40
36,00
66,60
33,30
S4P1
33,40
33,20
66,20
33,10
S4P2
33,40
32,80
66,40
33,20
S4P3
33,60
32,80
62,60
31,30
S5P1
31,20
31,40
63,00
31,50
S5P2
31,40
31,60
63,40
31,70
S5P3
31,60
31,80
Total
Rataan

1071,80
35,73

Daftar Sidik Ragam Total Padatan Terlarut (ᴼBrix)
SK
db
JK
KT
F hit.
Perlakuan
14
295,499
21,107
34,792 **
S
4
291,765
72,941
120,233 **
S Lin
1
570,288
570,288
940,035 **
S Kuad
1
0,461
0,461
0,760 tn
P
2
0,971
0,485
0,800 tn
P Lin
1
0,800
0,800
1,319 tn
P Kuad
1
0,171
0,171
0,281 tn
SxP
8
2,763
0,345
0,569 tn
Galat
15
9,100
0,607
Total
29
304,599
Keterangan:
FK = 38.291,841
KK = 2,180%
** = sangat nyata
* = nyata
tn = tidak nyata

F.05
2,320
3,060
4,540
4,540
3,680
4,540
4,540
2,640

F.01
3,370
4,890
8,680
8,680
6,360
8,680
8,680
4,000

Universitas Sumatera Utara

74

Lampiran 3.
Data pengamatan analisa kadar total asam (%)
Perlakuan
S1P1
S1P2
S1P3
S2P1
S2P2
S2P3
S3P1
S3P2
S3P3
S4P1
S4P2
S4P3
S5P1
S5P2
S5P3
Total
Rataan

Ulangan
I
II
0,6832 0,6456
0,6342 0,6654
0,6234 0,6390
0,6291 0,6096
0,6296 0,6586
0,6286 0,6549
0,6049 0,6249
0,6195 0,6254
0,6054 0,6152
0,5653 0,5819
0,5419 0,5845
0,5345 0,5647
0,5247 0,5553
0,5253 0,5555
0,5010 0,5421

Total

Rataan

1,3288
1,2996
1,2624
1,2387
1,2882
1,2835
1,2298
1,2449
1,2206
1,1472
1,1264
1,0992
1,0800
1,0808
1,0431

0,6644
0,6498
0,6312
0,6194
0,6441
0,6418
0,6149
0,6225
0,6103
0,5736
0,5632
0,5496
0,5400
0,5404
0,5216

17,9732
0,5991

Data sidik ragam total asam (%)
SK
db
JK
KT
Perlakuan
14
0,061
0,004
S
4
0,058
0,014
S Lin
1
0,109
0,109
S Kuad
1
0,004
0,004
P
2
0,001
0,001
P Lin
1
0,001
0,001
P Kuad
1
0,0004
0,0004
SxP
8
0,002
0,00025
Galat
15
0,006
0,0004
Total
29
0,067
Keterangan:
FK = 10,768
KK = 3,284%
** = sangat nyata
* = nyata
tn = tidak nyata

F hit.
11,210
37,269
282,508
9,085
1,326
1,728
0,924
0,652

**
**
**
**
tn
tn
tn
tn

F.05
2,320
3,060
4,540
4,540
3,680
4,540
4,540
2,640

F.01
3,370
4,890
8,680
8,680
6,360
8,680
8,680
4,000

Universitas Sumatera Utara

75

Lampiran 4.
Data Pengamatan viskositas (mPa.s)
Ulangan

Perlakuan
S1P1
S1P2
S1P3
S2P1
S2P2
S2P3
S3P1
S3P2
S3P3
S4P1
S4P2
S4P3
S5P1
S5P2
S5P3

I

II

36
30
36
34
26
30
32
24
30
28
24
30
28
22
26

36
28
34
34
28
36
30
20
32
32
22
28
28
24
24

Total

Rataan

72
58
70
68
54
66
62
44
62
60
46
58
56
46
50

36,0
29,0
35,0
34,0
27,0
33,0
31,0
22,0
31,0
30,0
23,0
29,0
28,0
23,0
25,0

872

Total
Rataan

29,067

Daftar analisis viskositas (mPa.s)
SK
Perlakuan
S
S Lin
S Kuad
P
P Lin
P Kuad
SxP
Galat
Total

db
JK
14
553,867
4
248,533
1
240,000
1
3,048
2
280,267
1
7,200
1
273,067
8
25,067
15
52,000
29
605,867
Keterangan:
FK = 25.346,133
KK = 6,406%
** = sangat nyata
* = nyata
tn = tidak nyata

KT
39,562
62,133
240,000
3,048
140,133
7,200
273,067
3,133
3,467

F hit.
11,412
17,923
69,231
0,879
40,423
2,077
78,769
0,904

**
**
**
tn
**
tn
**
tn

F.05
2,32
3,06
4,54
4,54
3,68
4,54
4,54
2,64

F.01
3,37
4,89
8,68
8,68
6,36
8,68
8,68
4,00

Universitas Sumatera Utara

76

Lampiran 5.
Data pengamatan nilai pH
Perlakuan
Ulangan
I
II
S1P1
2,614
2,686
S1P2
2,657
2,690
S1P3
2,614
2,701
S2P1
2,668
2,684
S2P2
2,708
2,729
S2P3
2,743
2,729
S3P1
2,802
2,733
S3P2
2,805
2,772
S3P3
2,842
2,775
S4P1
2,902
2,801
S4P2
2,918
2,826
S4P3
2,921
2,843
S5P1
3,041
2,901
S5P2
3,061
2,910
S5P3
3,086
2,916
Total
Rataan

Total

Rataan

5,300 2,650
5,347 2,674
5,315 2,658
5,352 2,676
5,437 2,719
5,472 2,736
5,535 2,768
5,577 2,789
5,617 2,809
5,703 2,852
5,744 2,872
5,764 2,882
5,942 2,971
5,971 2,986
6,002 3,001
84,078
2,803

Daftar analisis data pH
SK
Perlakuan
S
S Lin
S Kuad
P
P Lin
P Kuad
SxP
Galat
Total

db
JK
KT
14
0,409
0,029
4
0,401
0,100
1
0,393
0,393
1
0,008
0,008
2
0,006
0,003
1
0,006
0,006
1
0,000 0,0004
8
0,002 0,0002
15
0,061
0,004
29
0,470
Keterangan:
FK = 235,637
KK = 2,267%
** = sangat nyata
* = nyata
tn = tidak nyata

F hit.
7,243 **
24,858 **
97,341 **
2,002 tn
0,754 tn
1,415 tn
0,093 tn
0,057 tn

F.05
2,32
3,06
4,54
4,54
3,68
4,54
4,54
2,64

F.01
3,37
4,89
8,68
8,68
6,36
8,68
8,68
4,00

Universitas Sumatera Utara

77

Lampiran 6.
Data pengamatan nilai hedonik warna
Ulangan

Perlakuan

S1P1
S1P2
S1P3
S2P1
S2P2
S2P3
S3P1
S3P2
S3P3
S4P1
S4P2
S4P3
S5P1
S5P2
S5P3
Total
Rataan

I

II

4,2000
3,8667
4,1333
4,0667
3,8000
3,8000
3,7333
3,8667
3,6000
3,4667
3,4000
3,6000
3,5333
3,5333
3,2000

4,2000
4,4000
3,9333
3,8000
4,0000
3,9333
3,8667
3,6667
3,8000
3,6000
3,5333
3,3333
3,3333
3,2000
3,4000

Total

Rataan

8,4000
8,2667
8,0667
7,8667
7,8000
7,7333
7,6000
7,5333
7,4000
7,0667
6,9333
6,9333
6,8667
6,7333
6,6000

4,2000
4,1333
4,0333
3,9333
3,9000
3,8667
3,8000
3,7667
3,7000
3,5333
3,4667
3,4667
3,4333
3,3667
3,3000

111,8000
3,7267

Daftar sidik ragam nilai hedonik warna
SK
db
JK
KT
F hit.
Perlakuan
14
2,308
0,165
5,825
S
4
2,241
0,560 19,798
S Lin
1
4,434
4,434 156,696
S Kuad
1
0,005
0,005
0,183
P
2
0,057
0,028
1,005
P Lin
1
0,057
0,057
2,010
P Kuad
1
0,000
0,000
0,000
SxP
8
0,010
0,001
0,043
Galat
15
0,424
0,028
Total
29
2,732
Keterangan:
FK = 416,641
KK = 4,514%
** = sangat nyata
tn = tidak nyata

**
**
**
tn
tn
tn
tn
tn

F.05
2,320
3,060
4,540
4,540
3,680
4,540
4,540
2,640

F.01
3,370
4,890
8,680
8,680
6,360
8,680
8,680
4,000

Universitas Sumatera Utara

78

Lampiran 7.
Data pengamatan nilai hedonik aroma
Ulangan
Perlakuan
Total
I
II
8,2667
S1P1
3,9333 4,3333
8,0000
S1P2
3,8667 4,1333
8,1333
S1P3
3,9333 4,2000
8,0000
S2P1
3,7333 4,2667
7,9333
S2P2
3,8000 4,1333
7,8000
S2P3
3,8667 3,9333
7,5333
S3P1
4,0000 3,5333
7,2000
S3P2
3,5333 3,6667
6,5333
S3P3
3,2667 3,2667
6,0000
S4P1
2,9333 3,0667
5,8667
S4P2
3,0000 2,8667
5,8000
S4P3
2,8667 2,9333
5,4667
S5P1
2,8667 2,6000
5,0667
S5P2
2,5333 2,5333
4,8000
S5P3
2,2667 2,5333
Total
Rataan

Rataan
4,1333
4,0000
4,0667
4,0000
3,9667
3,9000
3,7667
3,6000
3,2667
3,0000
2,9333
2,9000
2,7333
2,5333
2,4000

102,4000
3,4133

Daftar sidik ragam nilai hedonik aroma
SK
Perlakuan
S
S Lin
S Kuad
P
P Lin
P Kuad
SxP
Galat
Total

db
JK
KT
14
10,572
0,755
4
10,162
2,541
1
19,521
19,521
1
0,475
0,475
2
0,243
0,121
1
0,242
0,242
1
0,001
0,001
8
0,168
0,021
15
0,560
0,037
29
11,132
Keterangan:
FK = 349,525
KK = 5,661%
** = sangat nyata
* = nyata
tn = tidak nyata

F hit.
20,228
68,050
522,893
12,724
3,250
6,482
0,018
0,562

**
**
**
**
tn
*
tn
tn

F.05
2,320
3,060
4,540
4,540
3,680
4,540
4,540
2,640

F.01
3,370
4,890
8,680
8,680
6,360
8,680
8,680
4,000

Universitas Sumatera Utara

79

Lampiran 8.
Data pengamatan nilai hedonik rasa
Ulangan
Perlakuan
Total
I
II
8,47
S1P1
4,33
4,13
8,40
S1P2
4,27
4,13
8,33
S1P3
4,27
4,07
8,20
S2P1
4,13
4,07
8,13
S2P2
4,00
4,13
8,00
S2P3
4,00
4,00
7,93
S3P1
4,00
3,93
7,93
S3P2
4,00
3,93
7,80
S3P3
3,87
3,93
7,53
S4P1
3,80
3,73
7,47
S4P2
3,73
3,73
6,87
S4P3
3,33
3,53
6,53
S5P1
3,40
3,13
5,87
S5P2
2,87
3,00
5,20
S5P3
2,60
2,60
Total
Rataan

Rataan
4,23
4,20
4,17
4,10
4,07
4,00
3,97
3,97
3,90
3,77
3,73
3,43
3,27
2,93
2,60

112,67
3,76

Daftar sidik ragam nilai hedonik rasa
SK
db
JK
KT
F hit.
Perlakuan
14
6,670
0,476
53,595
S
4
6,070
1,517 170,708
S Lin
1
10,404
10,404 1170,417
S Kuad
1
1,499
1,499 168,583
P
2
0,313
0,157
17,617
P Lin
1
0,304
0,304
34,225
P Kuad
1
0,009
0,009
1,008
SxP
8
0,287
0,036
4,033
Galat
15
0,133
0,009
Total
29
6,803

**
**
**
**
**
**
tn
**

F.05
2,320
3,060
4,540
4,540
3,680
4,540
4,540
2,640

F.01
3,370
4,890
8,680
8,680
6,360
8,680
8,680
4,000

Keterangan:
FK = 423,126
KK = 2,510%
** = sangat nyata
tn = tidak nyata

Universitas Sumatera Utara

80

Lampiran 9
Data pengamatan bahan baku
Gizi/sari
Kadar Vitamin C (mg/100 g bahan)
Total asam (%)
Total padatan terlarut
pH

Bengkoang
87,26
4
5,914

Asam jawa
1,25
8
2,069

Universitas Sumatera Utara

81

Lampiran 10
Foto Produk

S1P1U1

S1P2U1

S1P3U1

S2P1U1

S2P2U1

S1P3U1

S3P1U1

S3P2U1

S3P3U1

S4P1U1

S4P2U1

S4P3U1

S5P1U1
S5P2U1
S5P3U1
Keterangan : S = Perbandingan sari bengkoang dengan sari asam jawa
S1 = 30% : 70%
S2 = 40% : 60%
S3 = 50% : 50%
S4 = 60%: 40%
S5 = 70% : 30%
Jenis zat penstabil : P1 = Xanthan gum
P2 = Gum arab
P3 = Guar gum

Universitas Sumatera Utara

82

S1P1,P2,P3,U2

S2P1,P2,P3,U2

S4P1,P2,P3,U2

S3P1,P2,P3,U2

S5P1,P2,P3,U2

Keterangan:
Keterangan : S = Perbandingan sari bengkoang dengan sari asam jawa
S1 = 30% : 70%
S2 = 40% : 60%
S3 = 50% : 50%
S4 = 60%: 40%
S5 = 70% : 30%
Jenis zat penstabil :

P1 = Xanthan gum
P2 = Gum arab
P3 = Guar gum

Universitas Sumatera Utara