Solusi Latihan Soal UN SMA MA 2011

  1. Pembahasan: Menurut Bronsted-Lowry:

  −2 + +

  Asam: donor proton (pemberi H ), syaratnya: ada H dalam senyawa/ion, contoh: NH , HF, H O, HPO

  3

  2

  4

• Basa: akseptor proton (penerima H ), syaratnya: ion negatif atau ada pasangan elektron bebas pada atom pusatnya, contoh:

  −2

  SO , NH , H O. Semua asam lemah dapat bersifat asam dan dapat bersifat basa, contoh: HF, CH COOH

  4

  3

  2

  3 Jawaban: E

  2. Pembahasan: Diketahui reaksi: P + Q → R

  x y

  Rumus laju reaksi: , x dan y diperoleh dari data percobaan

  V = k [ ] [ ] P Q (1) Jika [P] dinaikkan 4 kali pada [Q] tetap, laju reaksi 16 kali lebih besar. x

  V = k P [ ] x

  16 = 4 , x = 2 (2) Jika [P] dan [Q] dinaikkan 3 kali, laju reaksi 27 kali lebih besar. x y

  V = k [ ] [ ] P Q

  3 2 y

  = = , y = 1

  27 3 [ ] [ ]

  3

  3

2 Rumus laju reaksi: =

  V k [ ] [ ] P Q

  Jawaban: D

3. Pembahasan:

  Diketahui reaksi kesetimbangan: ↔ 2SO

  2SO + O

  3 (g) 2 (g) 2 (g)

  mula-mula: 80 g 80/80 = 1 mol bereaksi: 0,5 mol ≈ 0,5 mol ≈ 0,25 mol setimbang: 0,5 mol 0,5 mol 0,25 mol volume bejana 10 liter

  2

  ⎡ , 5 ⎤ ⎡ 0,25 ⎤

2 SO O

  [ ] [ ]

  10

  10

  2 2 ⎢⎣ ⎥⎦ ⎢⎣ ⎥⎦

  = = =

  K , 025 c

  2

  2 [ SO ]

  ⎡ , 5 ⎤

  3

  10 ⎢⎣ ⎥⎦

  Jawaban: A

4. Pembahasan:

• 5 −3
• pH asam lemah: [H ×

  ] = × = × = 2 × 10 M Ka M

  2 10 0,2

  pH = 3 – log 2 Jawaban: B

  5. Pembahasan: (A) karet busa: gas dalam padat, jenis koloidnya busa padat (B) batu apung: gas dalam padat, jenis koloidnya busa padat (C) mentega: cair dalam padat, jenis koloidnya emulsi padat (D) kaca warna: padat dalam padat, jenis koloidnya sol padat (E) santan: padat dalam cair, jenis koloidnya sol Jawaban: C

  6. Pembahasan: Berapa kalor yang dibebaskan pada pembentukan 84 gram CO (M = 28)?

  r

  ↓ 84/28 = 3 mol CO

  2C + 2O → 2CO

  (s) 2 (g) 2 (g) ΔH = 2 × −394 = −788 kJ

  2CO → 2CO + O

  2 (g) (g) 2 (g) ΔH = +569 kJ

  2C + O → 2CO

  (s) 2 (g) (g) ΔH = −219 kJ (eksoterm)

  ↓ ↓ pembentukan 2 mol CO membebaskan kalor 219 kJ pembentukan 3 mol CO membebaskan kalor = 3/2 × 219 = 328,5 kJ Jawaban: C

  7. Pembahasan: Reaksi: X + Y → X Y

  2 (g) 2 (g) a b (g)

  40 ml 100 ml 40 mL (TP) perbandingan volume gas: 2 : 5 : 2 perbandingan volume gas pada (TP) yang sama = perbandingan koefisien reaksi.

  2X + 5Y → 2X Y

  2 (g) 2 (g) a b (g)

  unsur X : 4 = 2a, a = 2 unsur Y : 10 = 2b, b = 5

  a dan b adalah 2 dan 5

  Jawaban: B

  8. Pembahasan:

  2+ 2+ Air sadah adalah air yang mengandung ion-ion Ca atau Mg .

  Air sadah ada 2 (dua) macam, yaitu: (1) air sadah tetap, mengandung garam-garam: CaCl , MgCl , CaSO , dan MgSO

  2

  2

  4

  4

  (2) air sadah sementara, mengandung garam-garam: Ca(HCO ) dan Mg(HCO )

  3

  2

  3

  2 Cara menghilangkan kesadahan tetap yaitu dengan penambahan soda, Na

  2 CO 3 , dan cara menghilangkan kesadahan sementara dengan pemanasan atau penambahan air kapur, Ca(OH) .

  2 Pernyataan benar, alasan salah (Jawaban: C)

  9. Pembahasan: Kekuatan asam: Makin kuat suatu asam, maka (1) K makin besar

  a

  (2) pK makin kecil

  a

  (3) [H ] makin besar (asam lebih mudah melepas ion H ) (4) pH larutan makin kecil, < 7 mendekati 7 (5) derajat ionisasi (

  ) makin besar Asam HX lebih kuat dari asam HY (1) pH HX < pH HY, benar (2) K HY > K HX, salah

  a a

• (3) Asam HX lebih mudah melepas ion H , benar (4) derajat ionisasi asam HY lebih besar, salah Jawaban (1) dan (3) benar (Jawaban: B)

10. Pembahasan:

  Proses peluruhan yang memancarkan elektron ( e ) terjadi pada reaksi:

• 1

  90

  90

  → , benar (1) Sr Y

• 38

  e

  39 1 -

  7

  7

  → (2) Be Li e + , salah

  3

• 4

  1

  14

  14

  → , benar + (3) C N e

  6 -

  7

  1

  40

  40

  → (4) K Ar e + , salah

  18

• 19

1 Jawaban (1) dan (3) benar (Jawaban: B)

  11. Jawab : B Pembahasan :

  2 KClO → 2 KCl + 3 O

  3

  2

  ↓ ↓

  2 6 ,

  72

  x0,3= 0,2 mol 6,72 L = =0,3 mol

  3 22 ,

4 Massa KClO = n x Mr KClO = 0,2 x 122,5 = 24,5 gram

  3

  3

  12. Jawab : C Pembahasan : tingkat energi 4p mempunyai bilangan kuantun : n = 4 , = 1 , m = - 1 , 0 , +1 , s = + ½ , – ½

  λ

  13. Jawab : A Pembahasan : _{14 17 1} N

  X O H ₇ + + → _{8 1} Nomor massa : 14 + x = 17 + 1 , x = 4

  Jumlah proton= nomor atom : 7 + y = 8 + 1 , y = 2

  4

4 Notasi partikel X : X = He = alfa

  2

  2

  14. Jawab : A Pembahasan : Rumus molekul C H O , rumus umum C H O , isomer : Alkanol (R – OH ) dan alkoksi

  4 10 n 2n+2

  alkana ( R – O – R ) R – OH : CH – CH – CH – CH OH 1 – butanol

  3

  2

  2

2 CH – CH – CH – CH 2– butanol

  3

  2

  3

  | OH CH – CH – CH OH : 2 – metil – 1 – propanol

  3

  2

  2

  | CH

  3 OH

  | CH – C – CH : 2 – metil – 2 – propanol

  3

  3

  | CH

  3 R – O – R : CH – O –CH – CH – CH metoksi propana

  3

  2

  2

  3

  metoksi 2 1

   CH – O – CH – CH 2 – metoksi propana

  3

  3

  | CH

  3 CH – CH – O – CH – CH etoksi etana

  3

  2

  2

  3 Etoksi

  15. Jawab : A Pembahasan :

  1 x Ar C 1 x

  12

  % C dalam CO = = = 27,27 %

  2 x 100 % x 100 % Mr CO

  44

  2

  16. Jawab : A Pembahasan : C : H : O 37,5 % 12,5 % 50 % 37,5 g 12,5 g 50 g (misal massa senyawa 100 g)

  37 ,

  5 12 ,

  5

  50

  mol :

  12

  1

  16

  3,125 12,5 3,125 (:3,125) 1 : 4 : 1 Rumus empiris : CH O

  4 Rumus molekul ? (CH

  4 O)n = Mr

  3,2 gram zat itu dilarutkan dalam 50 gram air (K = 1,86), larutan membeku pada suhu – 3,72 C :

  f o

  ΔTf = 3,72 Tf larutan = – 3,72 C , C

  ΔTf = m x Kf x i i=1 , senyawa organik non elektrolit

  3 , 2 1000

  3,72 = x x 1,86 x 1

  Mr

50 Mr = 32

  (CH O)n = Mr=32

  4

  (12 + 4 + 16)n=32 , n=1 , rumus molekul : CH O , rumus zat tersebut CH OH

  4

  3

  17. Jawab : B Pembahasan :

  11 ,

  2

  11,2 L O (STP) = = 0,5 mol O

  2

  2 22 ,

  4

• –

  3

  3

  AgNO (aq) + NO →Ag

• Katoda(-) : Ag + e → Ag(s)
• Anoda(+) 2 H O + O + 4e

  →4H

  2

  2

  1 mol O ≈ 4 mol elektron ≈ 4 faraday

  2

  0,5 mol O ≈ 0,5 x 4 = 2 faraday = 2 x 96500 C

  2

  18. Jawab : C Pembahasan : CH COOH + CH COONa : larutan penyangga bersifat asam

  3

  3

  100 mL 2 M x mL 0,5 M 200 mmol 0,5x mmol

  [CH COOH]

• 3

  [H ] = Ka

• [ CH COO ]

  3

• 200 mmol/ (100 x )mL
• – 4 – 5

  , 5 x mmol/(100 x)mL 400

• 10 = 10
• – 1

  1 = 10 , x = 40

  x

  19. Jawab : A Pembahasan : Emulsi padat : terdispersi cair dalam medium pendispersi padat

  (A)

  mentega : terdispersi cair dalam medium pendispersi padat

  (B)

  batu apung : terdispersi gas dalam medium pendispersi padat

  (C)

  karet busa : terdispersi gas dalam medium pendispersi padat

  (D)

  kaca warna : terdispersi padat dalam medium pendispersi padat

  (E)

  susu : terdispersi cair dalam medium pendispersi cair

  20. Jawab : C Pembahasan : Unsur dengan keelektronegatifan tinggi adalah golongan VII A > VI A > VA

  2

  2

  1

  (A) 1s 2s 2p : perioda 2, golongan III A

  2

  2

  6

  1

  2s 2p 3s : perioda 3, golongan I A (B) 1s

  2

  2

  6

  2

  5

  (C) 1s 2s 2p 3s 3p : perioda 3, golongan VII A

  2

  2

  6

  2

  6

  2s 2p 3s 3p : perioda 3, golongan VIII A (D) 1s

  2

  2

  6

  2

  6

  10

  1

  (E) 1s 2s 2p 3s 3p 3d 4s : perioda 4, golongan I B

  21. Jawab : D Pembahasan :

  CH CH = CH + HCl → CH –CH–CH (dari - C = C – → – C – C – , reaksi penjenuhan/ reaksi adisi)

  3

  2

  3

  3

  ⎢ Cl

  22. Jawab : A Pembahasan :

  1000

• – 6 – 5

  S BaCrO

  4 = ...molar = 5 x 10 x = 10 M 500

• 2 –2

  BaCrO (s) ⇔ Ba + CrO

  4

  4

• – 5 – 5 – 5

  10 M 10 M 10 M

• 2 –2

  Ksp BaCrO =[ Ba ][ CrO ]

  4

  4

• – 5 – 5 – 10

  = (10 ) x (10 ) = 10

  23. Jawab :E

  Kesadahan air sementara disebabkan oleh terbentuknya senyawa Ca(HCO ) , Mg(HCO )

  3

  2

  3

  2 Kesadahan air sementara dapat dihilangkan dengan dipanaskan atau dengan penambahan Ca(OH)

  2

  24. Jawab : A Pembahasan :

  ⇔ 2 FeS(s) + 3 CO Δ H = - 90 kj (Δ H = - , eksoterm) Fe O (s) + 3 CO(g) (g)

  2

  3

  2

  (1) suhu diturunkan : bergeser ke eksoterm , ke kana , Jawab betul (2) konsentrasi CO diperbesar : bergeser ke arah lawan , ke kanan , Jawab betul (3) gas CO yang terbentuk dereaksikan dengan larutan Ba(OH) : jumlah CO akan berkurang , bergeser ke yang

  2

  2

  2

  berkurang , ke kanan (4) tekanan diperbesar : volume gas lebih kecil , bergeser ke arah koefisien gas yang lebih kecil , Tidak terjadi pergeseran kesetimbangan karena jumlah koefisien gas kiri dan kanan sama

  25. Jawab : B Pembahasan : Hujan asam disebabkan adanya gas NO dan SO , SO

  2

  2

  3