Studi Perbandingan Pengaruh Antioksidan Natrium Metabisulfit Dan Vitamin C Dalam mempertahankan Stabilitas Larutan Epinefrina Repository - UNAIR REPOSITORY

  Ii;.B V I

  i i . T iu W * 'i n . V o ? y : n j .-olol'i d _ . . r v o o b a r u

  raakn y.C'.l z-

  '• i. • •t. ij* n d-t'rvt; . n :;eV •

  7

  i k w b : rdc-. p o r b o o . * -in p o n £ : - r u h d ? a ' i <

  1 : ...* ? -i.-.n

  i i i t i o k n i t l «.n H a t r i u m m e t : ’b i c u l j 7 i ' ! ; «1: u 7 b ; w i n b e n t u k v ' u n g g a l m a u p u n c a m o u r a n ."o.: - :::.ivi;rL.Gi 0 , 1 °/o d o l a m meinporU'-.h-- r*k* n j t - . b i l i t . - i s l a r u t a n U p i n e f r i n a .

  • \ > n $ j u r u * n V i t a m i n 0 u c b . - ' C r d m > n l : a -

  .**:n{j m e n y o n a n c k a n , I c r r e n n d \ a - t u c n y c b - . b l c M i

  3

  o . n . v - r i i ^ a a p ' * d a l a r u t a n s o d i - - m *

  BAE V I I SARAN-OARAN

  ^ e r d a s a r k r n h a s i l p e r c o b u * . » n y a n g t o l - L t ' i l >kul::;n t t i i f ^ r a n k a n s e b a g a i b e r i k u t : 1 • r e r l u d i l o k u k a n p e n e l i t i a n l e b i h I n n j u t n K . n g c n . . i b c r a p a k o n s e n t r a s i m i n i m a l d a r i a u u i o k n i d a n

  I T a t r i u m m e t a b i c u l f i t d a l a r a r a c m p e r t a h a v i l c a n s t a ­ b i l i t a s l a r u t a n E p i n e f r i n a . 2 . P c r l u d i l a k u k a n p e n e l i t i a n m o n g o n a i p e n g a r u h s t e r i l i s a i d a n a d a n y a z a t p e n g a w e t t a r h a d a p s f c a - b i l i t a s l a r u t a n E p i n e f r i n a .

  41 BAB VI I I

  KINGKASAN T e l a h d i l a k u k a n p e n e l i t i a n t e n t a n g p e n g a r u h a n t i o k s i ­ d a n i i a t r i u m m e t a b i s u l f i t d a n V i t a m i n C b e n t u k t u n g g a l m a u ­ p u n c a m p u r a n d a l a m m e m p e r t a h a n k a n s t a b i l i t a s l a r u t a n E p i n e ­ f r i n a , y a n g b e r t u j u a n u n t u k m e n g e t a h u i s a n . p a i s e j a u h m a n a p e n g a r u h a n t i o k s i d a n t e r s e b u t d a l a m m e m p e r t a h a n k a n s t a b i l ­ i t a s l a r u t a n E p i n e f r i n a *

  P e l a k s a n a a n p e n e l i t i a n i n i m e n g g u n a k a n 3 F o r m u l a E p i - n e f r i n a d e n g a n a n t i o k s i d a n y a n g b e r b e d a - b e d a . F o r m u l a 1 m e n g g u n a k a n N a t r i u m m e t a b i s u l f i t 0 , 1 % , F o r m u l a I I m e n g g u n a - k a n V i t a m i n C 0 , 1 % , d a n F o r m u l a I I I m e n g g u n a k a n c a m p u r a n N a t r i u m m e t a b i s u l f i t 0 , 0 5 % d a n V i t a m i n G 0 , 0 5 / 6 * K e t i g a F o r ­ m u l a t e r s e b u t d i s i m p a n s e l a m a 6 m i n g g u p a d a s u h u 4 0 ° C . D a n d i l a k u k a n p e n g a m a t a n s t a b i l i t a s n y a s e c a r i ^ p o t e n s i o m e t r i c e - t i a p 1 m i n g g u d e n g a n m e m b a n d i n g k a n t e r h a d a p l a r u t a n E p i n e - f r i n a p e m b a n d i n g b e s e r t a l a r u t a n a n t i o k s i d a n n y a *

  D a r i h a s i l y a n g d i d a p a t k a n s e l a m a p e r c o b a a n , d i d a p a t k a n h a r g a F h i t u n g y a n g l e b i h k e c i l d a r i F t a b e l , p a d a t a - r a f s i g n i f i k a n s i 5% d a n H a l i n i b e r a r t i t i d a k a d a p e r -

  D e d a a n p e n g a r u h d a r i p e m a k a i a n a n t i o k s i d a n N a t r i u m m e t a b i - s u l f i t d a n V i t a m i n C b e n t u k t u n g g a l m a u p u n c a m p u r a n p a d a k o n s e n t r a s i 0 , 1 % d a l a m m e m p e r t a h a n k a n s t a b i l i t a s l a r u t a n

  E p i n e f r i n a S e m o g a d e n g a n d i l a k u k a n n y a p e n e l i t i a n i n i d a p a t m c b e - r i k a n s o k o n g a n b a g i p e n g e m b a n g a n l a r u t a n E p i n e f r i n a *

  BAL I X KEPUSTAKAAK 1 . P r o c e e d i n g K o n g g r e s I l m i a h F a r m a s i I I I , 1 9 0 0 ,

M e n i a g k a t k a n S t a b i l i t a s O b a t , B P P I S P I , Y o g y a k a r t n , h al . 2 7 - 3 9

  2 . L i n t n e r , C . J # , 1 9 8 0 , S t a b i l i t y o f P n a r m a c o u t . i c r - 1 J r : * — d u c t , i n R e m i n g t o n ' s P h a r m a c e u t i c a l S c i c n c e s , 1 6 ^ e d i t i o n , M a c k P u b l i s h i n g C o m p a n y , E a r ,b o n , A s n s y l v a - n i a , h a l . 1 ' : 2 3 , 1 4 - 3 3 . 3 * H;!ivt i n d a l e ( E d i t o r ) , 1 9 8 2 , T h e E x t r a ^ h ; : r i m - c o p o o i - u 2 8 t h e d i t i o n , h a l . 1 - 6 , 3 3 7 , 3 8 ; . , > ° . 4 # 1 2 . ° 1 , I 6 f 3 -

  1 G 5 & . 4 . D e p a r t o m e n l C o s e h a t a n R e p u b l i k I n d o n e s i a , 1 9 7 9 , F a r - r a a k o p o I n c l o n e s i a , E d i s i I I I , h a l . 4 7 , 3 3 ' ' , 4 1 r .

  3 . K l i n e , O . L . ? n d B o c h n e , J . W , f 1 9 7 5 , V i t a m i n ;-nd O t h e r T T u t r i b u e n t s , i n R e m i n g t o n 1s P h a r m a c e u t i c a l S c i e n c e s , t h

  1 5 e d i t i o n , M a c k P u b l i s h i n g C o m p a n y , E a s t o n , Penn­ s y l v a n i a , h a l . 4 5 7 , 8 1 1 , 8 1 2 , 94-7 - 9 3 7 . 6 . M a r t i n , E . V J . * 1 9 6 6 , H u s a * s P h a r m a c e u t i c a l D i s p e n s i n g * t h

  6 e d i t i o n , M a c k P u b l i s i n g C o m p a n y , E a s t o n , P e n s y l v a n i a , h a l . 4 3 8 , 4 3 9 , 5 1 7 * 7 . L a c h m a n , L . a n d L i e b e r m a n , H . A # | K a n i g , J . L j 1 9 7 0 ,

  T h e T h e o r ? / a n d P r a c t i c e o f I n d u s t r i a l P h ^ r m n c y , L o r, & i i ' e b i g e r , P h i l a d e l p h i a , h n l . 1 f , 6 ,

  1

  f-

  7 , 3n ° " 5 ^ 7 ,

  43

  8 . K e n n e t h , a * * 1 9 7 8 , C h e m i c a l S t a b i l i t y o f P h a r m a c c u -

  .C

  t i c a l , J o h n W i l l y & S o n s , Nev/ Y o r k , C h o c h c t c r B r i e - b o n e T o r o n t o , h a l , 8 5 - 8 7 . 9 « S c o e r t e r , j j 1 9 6 1 , R e v i e w o f T h e U s e s S o s i u m l i e t a -

I . C #

  b i s u l p h i t o , S o d i u m S u l p h i t e a n d O h c r S u l p h o u r o u s A c i d S a l t a s An A n t i o x i d a n t , J P h a r m S c i . 5 0 , h a l . 0 9 1 • 1 0 . B r i t i s h P h a r m a c e u t i c a l C o d e x . 1 9 7 3 , T h e P h a r m a c e u t i ­ c a l P r e s s , 1 7 B l o m m s b u r y S q u a r e V/CI.i 2 HIT, h o i . 6 0 5 , 6 9 6 . 1 1 # O s t h e n d o r f , J . P . , 1 9 6 5 , a R e v i e v ; o f O x i d a t i o n Mc-cha - n i s m a n d A u t o x i d a n t s i n C o s m e t i c a n d P h a r m a c e u t i c a l ,

  J o u r n a l S o c i a l C o s m e t i c s a n d C h e m e s t r y , 1 2 , h a l . 2 0 3 . 1 2 . L a c h m a n , L ; 1 9 6 8 , A R e v i e w o f T h e U s e *.md R a t i o n a l e

  • o f A n t i o : : i d a n t a n d C h e l a t i n g A g e n t s S t a b i l i z e r i n

  j . g l i q u i d D o s a g e F o r m s , D r u g C o s m e t i c s , 1 0 2 , h a l . 3 6 .

  1 3 . L a c l i n a n , j 1 9 6 5 * P h y s i c a l a n d C h e m i c a l S t a b i l i t y

X \ T e s t i n g o f T a b l e t D o s a g e F o r m s , J P h - r m S c i « 5 ‘S a r i l

  1 5 1 9 - 1 5 2 6 . S t o c k e r , P . G . ( E d i t o r ) , 1 9 S 8 , T h e Moi-elc I n d e x . 8 t h W . e d i t i o n , P u b l i s h e d b y M e r c k & C o , I n c . I i a h v / a y , ITev; Y o r k , h a l . 1 0 5 , 4 1 1 , 1 4 0 6 .

  1 5 . I - I i n e s t r y o f H e a l t h o f T h e U S S R , 1 9 6 9 , S t a t e P h a r m a - c o n o o i a T h o U n i o n o f S o v i e t S o c i a l i s t P . c n u b l i c s , 9 e d i t i o n , M o s c o w , h a l . 3 8 3 ,

  1 6 . P y , R . ^ . J . R . a n d U n d e r v / o o d , l

  . L . , ,

  1 9 - 0 , Q u - m t i t ^ . t i v e t h — A n a l y s i s

  4 4 ' e d i t i o n , P r o n t i c o H a l l , i n c . US.M h n l * 2 4 -5 , 3 5 1 .

  • K o l t h o f f , X*a. e t n.l, 1969, Qn \ nt i t ■ ■ t i v o ( ;h■ ;niic• ■

  17

  1 .‘.li:.ly&is, 4 e d i t i o n , The vi c n i l l a n Company, h.-1.

  1 6 -, 103, 751, 882, 942.

  1 C . M a r t i n , - i . M ; 1 9 6 9 , P h y s i c a l P h . ? r n a c y , 2 uc'* e d i t i o n ,

  L g

  ''

  C: F o b i s e r , P h i l a d e l p h i a , h a l • 5 9 0 - ; / 9 ° * 1 9 . S u t r i s n o K ? . d i , 1 9 ^ 3 , S t a t i s t i c I I I , G e t - t o n 2 , Y a y a s a n P o n o r b i t a n F a k u l t a s P s i k o l o c i UGM Y o ^ y . - . - i k a r t . i , h a l . 3 6 ? - 3 9 7 . 2 0 . L a c h m a n , L . a n d L i e b e r m a n , I I . * i , ICr-.nic, J . L , 1 9 7 6 ,

  ’~iC'

  T h e T h e o r y a n d P r a c t i c e o f I n d n r . t r i a l P h a r m a c y , 2 ‘ *■ e d i t i o n , L e a & F e b i g e r , P h y l a d e l y h i a , h a l . 3 - - 7 0 .

  LAMPIRAN

  I PERHITUNGAN KADAR EPINEFRINA S e t e l a h d i d a p a t k a n v o l u m e e k i v a l e n ( u n t u k m e n g o k s i d a - s i E p i n e f r i n a ) d e n g a n r u m u s :

  V e k = V a - Vb d i m a n a , Va = V o l u m e y a n g d i b a t u h k a n / . u n t u k m e n g o k s i d a s i E p i n e f r i n a d a n a n t i o k s i d a n n y a , Vb = v o l u m e u n t u k m e n g o k s i d a s i a n t i o k s i d a n , m a k a d i m a s u k a n r u m u s x = V2 x u n t u k m e n d a p a t k a n n o r m a l i t a s E p i n e f r i n a , k e m u d i a n d i u b a h m e n j a d i p r o s e n d e n g a n m e n g g u n a k a n r u m u s :

  % iv = x —

  1

  — x

  100 %

  4 0 W a w a l d i m a n a , W = b e r a t E p i n e f r i n a , BM = B o b o t m o l e k u l E p i n e f r i n a ( 1 8 3 , 2 ) , N = N o r m a l i t a s E p i n e f r i n a . S e b a g a i c o n t o h :

  K a d a r E p i n e f r i n a F o r m u l a I p a d a m i n g g u l . r e p l i k a s i I Va = 3 , 9 1 m l ; Vb = 0 , 3 1 » m a k a V e k = 3 > 6 0 m l . d i m a s u k k a n d a l a m r u m u s V I . N 1 = V 2 . N 2 ( n o r m a l i t a s

  KMnO^ = 0 , 1 2 5 3 , Tal:ie l 2 ) , d i d a p a t k a n n o r m a l i t a s E p i n e f r i n a 0 , 2 2 5 ( v o l u m e E p i n e f r i n a 2 , 0 m l ) .

  D i m a s u k k a n d a l a m r u m u s m a k a a k a n d i d a p a t k a n

  %

  b e r a t E p i n e f r i n a = 9 8 , 1 ^ % (W a w a l = 1 , 0 5 0 0 g r a m , l a m p i r a n I I ) .

  L A M PI RA N I I PEM BAKUAN KM n O ^ DENGAN ASAM O K SA L A T

  KMnO. BAHAN Aesuo. O k s o l a t

  4 MINGGU V o l ( m l ) N ( g r u k )

B o b o t ( g ) i N ( g r e k ) 0 , 2 4 1 0 0 , 1 2 5 0

  0 , 0 3 0 9 3 0 , 5 4 1 , 23^ 0 0 , 0 4 9 1

  2 9 , 3 9 0 , 1 2 5 3 2 0 , 2 5 V 2 32,00 0 , 1 2 5 2 0 , 0 5 3 5

  0 , 0 3 1 0 0 , 2 4 1 ? 3 0 , 6 0 0 , 1 2 5 0 3 2 9 , 6 2

  0 , 0 ^ 9 4 0 , 1 2 5 1 0 , 2 3 3 ^

  • !

  0 , 1 2 5 2 0 , 0 5 4 1 0 , 2 5 5 7 3 2 , 4 1

  i ^ 0 , 12 52

  3 1 , 1 0 0 , 0 5 1 9 0 , 2 4 5 5

  1

  6 i

  LAMPIRAN I I I PERHITUNGAN S T A T I S T I K 1 * J u m l a h K u a d r a t T o t a l

  DK t o t = ^ X2 - ( 4 . X ) 2 N

  = ( 9 8 , 1 4 ) 2 + . . . . + ( 9 8 , 1 8 ) 2 - ( 8 2 4 4 , 9 9 ) 2 8 4 = 8 0 9 2 8 5 , 1 7 7 9 - 8 0 9 2 8 4 , 0 4 8 8 = 1 , 1 2 9 1

  2* J u m l a h K u a d r a t D a l a m P e r l a k u a n = 8 0 9 2 8 5 , 1 7 7 9 - ( 3 9 2 , + . . . ( 3 9 2 > 6 5 ) 2

  66) 2

  4 = 8 0 9 2 8 5 , 1 7 7 9 - 3 2 3 7 1 3 6 , 2 3 1 0 = 1, 1202 3 . J u m l a h K u a d r a t A n t a r P e r l a k u a n

  ( X I ) 2 - DK a n t = ^ ( £ X ) 2 i = 1 n i N N = 8 0 9 2 8 4 , 0 5 7 7 - 8 0 9 2 8 4 , 0 4 8 8

  = 0 , 0 0 8 9 4 . M e a n K u a d r a t A n t a r P e r l a k u a n MK a n t = DK a n t k - 1

  = 0 , 0 0 8 9 ' -

  = 0 , 0 0 4 4

  LAMPIRAN I I I ( l a n j u t a n )

  M e a n K u a d r a t D a l a m P e r l a k u a n MK d a l = DK d a l

  N - k = 1 , 1 2 0 2 6 1

  =

  0, 0138

  F h i t u n g F h i t = MK a n t

  MK d a l = 0 , 0 0 4 4

  0, 0138

  49 *

  LAMPIRAW

  I V

  • TABEL D I S T R I B U S I F PADA

  t e + 5 %

  St 156 d.b. d.b. dari Mean Kwadrad y a n g L r S i . . 'I 9 e s j r 1 2 3 4 S 6 7 8 1 0 n 1 2 t .S . 6 5 3 , 9 9 3 ,1 4 2 ,7 5 2 ,5 1 2 ,3 6 2 ,2 4 2 ,1 5 2 ,0 8 2 , 0 2 1 ,9 8 1 ,9 4 1 ,9 0 5% 7 , 0 4 4 , 9 5 4 , 1 0

  3 , 6 2 3 ,3 1 3 , 0 9 2 , 9 3 2 , 7 9 2 / 7 0 2 ,5 1 2 ,5 4 2 , 4 7 1% 7 0 3 , 9 8 3 , 1 3 2 ,7 4 2 , 5 0 2 ,3 5 2 ,2 3 2 ,1 4 2 ,0 7 2 , C l 1 ,3 7 1 .9 3 1 ,8 9 5% 7 ,0 1 4 , 9 2 4 , 0 8 3 , 6 0 3 , 2 9 3 ,0 7 2 ,9 1 2 ,7 7 2 , 6 7 2 ,5 9 2 ,5 1 2 ,4 5 1% 8 0 3 ,9 6 3 ,1 1 2 , 7 2 2 , 4 8 2 ,3 3 2 ,2 1 2 , 1 2 2 ,0 5 1 1 .OS 1 ,9 1 i . s a 6 , 9 6 .. 6 , 9 0 4 , 8 8 4 , 0 4 3 ,5 6 3 ,7 5 3 , 0 4 2 ,8 7 2 ,7 4 V ! 2 ,S S 2 / 1 8 2 ,4 1 1 0 0 3 , 9 4 3 , 0 9 2 , 7 0 . 2 , 4 6 2 , 3 0 2 , 1 9 2 , 1 0 3 ,0 3 1 ,9 7 1 ,9 2 1 ,8 8 1 ,8 5 $% 4 , 8 2 3 , 9 8 3 ,5 1 3 , 2 0 2 , 9 9 2 , 8 2 2 ,6 9 2 , 5 9 2 , S I 2 ,4 3 2 ,3 6 1% 1 2 5 3 , 9 2 3 , 0 7 2 , 6 8 2 ,4 4 2 , 2 9 2 ,1 7 2 , 0 8 2 ,0 1 I / - 5 ’ ,9 3 1 ,8 6 1 ,8 3 5% 6 , 8 4 4 , 7 8 3 , 9 4 3 ,4 7 3 ,1 7 2 ,9 5 2 ,7 9 2 ,6 5 2 ,5 6 2 .4 7 2 ,4 0 2 ,3 3 1% 1 5 0 3 ,9 1 3 , 0 6 2 , 6 7 2 ,4 3 2 ,2 7 2 , 1 6 2 , 0 7 2 , 0 0 1 ,9 4 1 ,3 9 1 ,S 5 1 ,8 2 5% 6 ,8 1 4 ,7 S 3 ,9 1 3 ,4 4 3 , H 2 , 9 2 2 , 7 6 2 , 6 2 2 .5 3 2 ,5 * 2 / 3 7 2 ,jf > 1% 2 0 0 3 , 8 9 3 ,0 4 2 ,6 5 2 ,4 1

2 , 2 6 2 ,1 4

2 ,0 5 1 ,9 8 1 ,9 2 1 , - 7 1 ,8 3 1 ,8 0 5 % 6 , 7 6 4 ,7 1 3 , 8 8 3 ,4 1 3 ,1 1 . 2 ,9 0 2 ,7 3 2 ,6 0 2 , 5 0 2 /5 1 2 ,3 1 2 ,2 3 1 /£>

  4 0 0 3 , 8 6 3 ,0 2 2 , 6 2 2 , 3 9

2 ,2 3 2 ,1 2

2 ,0 3 1 ,9 6 1 ,5 0 ] , a 5 l . f t l 1 ,7 8 5 / j 6 , 7 0 4 ,6 6 3 ,8 3 3 ,3 6 3 ,0 6 2 ,8 5 2 , 6 9 2 ,5 5 2,-io 2 , 3 7 2 ,2 9 2 ,2 3 1 '■/n 1 0 0 0 3 ,8 5 3 , 0 0 2 ,6 1 2 , 3 8 2 ,2 2 2 , 1 0 2 ,0 2 1 ,9 5 1 ,8 9 l . U 1 ,8 0 1 ,7 6 5 « 6 , 6 6 4 , 6 2 3 ,8 0 3 ,3 4 3 ,0 4 2 ,8 2 2 ,6 6 2 ,5 3 2 ,4 3 2 ,3 i 2 ,2 6 2 , 2 0 1% 3 ,8 4 2 , 9 9 2 , 6 0 2 ,3 7 C O 2 ,2 1 2 , 0 9 2 ,0 1 1 ,9 4 1 ,3 8 1 ,8 3 1 ,7 9 1 .7 5 5 * 6 , 6 4 4 , 6 0 3 , 7 8 3 , 3 2 3 , 0 2 2 , 8 0 2 ,6 4 2 ,5 1 2 ,4 1 2 ,3 2 2 ,3 4 2 , 1 8 1%

  • D i k u t i f d a r i :

  H a d i S u t r i s n o ; S t a t i s t i k I I I ; C e t a k a n k e 2 ; Y a y a s a n P e n e r b i t a n F a k u l t a s P s i k o l o g i U n i - v e r s i t a s G a j a h M a d a ; Y o g y a k a r t a ; h a l a i a a n 5 1 0 -

  5 1 5 .

  59 LAIIPIRAN V a

  i/AHHA LARUlViil K P I I C T R I N A DAN LARUTAN ANTIOI&IDAII PADA MINGGU KE 0

  K c t c r a n g a n : a - L a r u t a n E n i n ? f r i n a P e m b a n d i n g B = L a r u t a n F o r m u l a I

  C ss L a r u t a n F o r m u l a I I D -- L a i ' u t a n F o r m u l a I I I E - L a r u t a n N a o S n 0 f.

  • ^ b 3? - L a r u t a n V i t a m i n C 0 » L a r u b a n C a n p u r a n l T a o 3 o 0 P '■-aft V i t a : t i n C

  51 LAMPIRAN Vb a

  WARNA L RUTAIT EPINEFRINA DAN LARUTAN ‘J!TI0IC3ID;JT

  PADA MINGGU ICE 2

  I N

  t

  I

  to

  K c t c r a n g a n : a * L a r u t a n E p i n e f r i n a P e m b a n d i n g B « L a r u t a n F o r m u l a I C « L a r u t a n F o r m u l a I I D = L a r u t a n F o r m u l a I I I

  E = L a r u t a n N a 2 S 2 0 ^ F ® L a r u t a n V i t a m i n C

  G « L a r u t a n C a m p u r a n N a ^ S g O ^ d o n V i t a m i n C

  52 *

  LAi IPIRAN Vc l/.U U LAKU EAiJ AN'i'IOICSIDAIJ DAll LARUTAII I-PIll' .V R Ii;.. PADA MINGGU KE

  3 J C e t c L T i i ^ m : - L a r u t a n E p i n e f r i n a P e m b a n d i n g B s L a r u t a n F o r m u l a I C *s L a r u fcan F o r m u l a I I D = L a r u t a n F o r m u l a I I I

  E « L a r u t a n tJno S o 0 r

  P. ' y

  I*‘ = L a r u t a n V i t a m i n C G e L a r u t a n C a m p u r v . n 11a«So 0 r V i t a m i n C

  d d lj> LAHPIRAN Vd V/ARNA LARUX.U7 JP IIfclFR IN A DAN L ,J?U 'iV If AIIl'ICK^IDAi!

  PA D,, MINGGU KE

  5 K a t o r a n s a n A a L a r u t a n E p i n e f r i n a Pembc-.iulints 3 s

  L a r u t a n F o r m u l a I C = L a r u t a n F o r m u l a I I D = L a r u t a n F o r m u l a I I I r > . j -

  L a r u t a n I T a ^ ^ O j - u u ✓ M 4 x= L a r u t a n V i t a m i n C

  G 8 L a r u t a n C a i i p u r c m ! I a o S n ^ r ^ i i V i t

  1 BAB I

  PENDAHULUAN D e n g a n s e m a k i n b e r k e m b a n g n y a t e k n o l o g i m o d e r n , m a k a s e m a k i n d i t u n t u t p u l a t u g a s s e o r a n g s a r j a n a f a r m a s i u n t u k m e n g h a s i l k a n s e d i a a n f a r m a s i y a n g t e r j a m i n m u t u n y a .

  P a r a m e t e r p e n t i n g y a n g h a r u s d i p e r h a t i k a n u n t u k m e n - j a m i n m u t u s e d i a a n t e r s e b u t a d a l a h m e m p e r t a h a n k a n s t a b i l - i t a s n y a s a m p a i b a t a s a k h i r p e n g g u n a a n n y a . S t a b i l i t a o b a t d i p e n g a r u h i o l e h b e r b a g a i p e r l a k u k a n s e l a m a p e m b u a t a n , b a h a n - b a h a n y a n g d i g u n a k a n d a l a m f o r m u l a s i , k e m a s a n d a n k o n d i s i p e n y i m p a n a n . ( 1 . 2 )

  S t a b i l i t a s z a t b e r k h a s i a t m e r u p a k a n f a k t o r p e n t i n g u n t u k d i p e r h a t i k a n , k a r e n a k e s t a b i l a n t e r s e b u t a k a n mem - p e n g a r u h i s e d i a a n s e c a r a k e s e l u r u h a n . S e t i a p f a k t o r y a n g d a p a t m e n g g a n g g u e f e k t i f i t a s a t a u m u n g k i n a k a n m e n i m b u l - k a n b a h a y a p a d a p e m a k a i o b a t h a r u s d i p e r h i t u n g k a n s e b a i k - b a i k n y a p a d a w a k t u m e n y u s u n f o r m u l a d a n p r o s e s p r o d u k s i

  ( 1 ) .

  O l e h k a r e n a n y a , s e b e l u m b a h a n o b a t d i f o r m u l a s i , t e r l e - b i h d a h u l u h a r u s d i p e l a j a r i s i f a t f i s i k a d a n k i m i a b a h a n o b a t s e r t a d i p e l a j a r i k e m u n g k i n a n t e r j a d i n y a i n t e r a k s i a n t a r a o b a t d e n g a n b a h a n p e n o l o n g y a n ^ d i g u n a k a n d a n p e - m i l i h a n k e m a s a n .

  E p i n e f r i n a s e b a g a i b a h a n y a n g d i g u n a k a n d a l a m p e r c o - b a a n i n i , m e r u p a k a n s e n y a w a . g o l o n g a n k a t e k o l y a n g s e r i n g ' *,T K

  y ' :■ •< -*.Ar>

  ^i;<LANOOA*j S U R A B A Y A

  2

  d i p e r g u n a k a n s e b a g a i o b a t t e t e s m a t a p a d a p e n d e r i t a g l a u - k o m a , m e m p u n y a i s i f a t y a n g s e n s i t i f d e n g a n o k s i g e n , s e - h i n g g a m u d a h t e r o k s i d a s i m e n j a d i s e n y a v / u y a n g b t - r v / u r n a j i e r a h r n u d a h i n g g a k e c o k l a t a n y a n g i n e r t ( 3 , / + ) *

  P e n s t a b i l a n o b a t y a n g s e n s i t i f t e r h a d a p o k s i g e n , s e - p e r t i E p i n e f r i n a p e r l u s e k a l i u n t u k d i k e m b a n g k a n g u n a p e r - b a i k a n m u t u d a r i s e d i a a n E p i n e f r i n a t e r s e b u t * P e n s t a b i l a n t e r s e b u t h a r u s m e n g g u n a k a n p r o s e d u r b e b a s o k s i g e n , p e m a - k a i a n b a h a n - b a h a n d e n g a n k e m u r n i a n t i n g g i , w&dah r e s i s t e n t e r h a d a p c a h a y a d a n p e n a m b a h a n a n t i o k s i d a n k e d a l air* f o r - m u l a s i ( 5 , 6 ) ,

  A n t i o k s i d a n m e r u p a k a n z a t k i m i a y a n g s e c a r a b e r t a h a p a k a n t e r o k s i d a s i d e n g a n a d a n y a k a t a l i s s e p e r t i : c a h a y a , p a n a s , u d a r a , l o g a m d a n p e r o k s i d a a t a u s e c a r a l a n g s u n g b e r e a k s i d e n g a n m o l e k u l 0 ^ ( 6 , 8 ) . B a h a n o b a t t i d a k b o l e h i k u t d a l a m p r o s e s o k s i d a s i s a m p a i a n t i o k s i d a n n y a t e r o k s i d a s i s e m p u r n a * S e h i n g g a p e r l u d i p e r h a t i k a n p e m i l i h - a n a n t i o k s i d a n s e r t a b a t a s p e n g g u n a a n n y a d a n b a g a i m a n a e - f e k t i f i t a s s i s t e m . a n t i o k s i d a n d a l a m m e l i n d u n g i o b a t y a n g s e n s i t i f t e r h a d a p o k s i g e n s e p a n j a n g p e r i o d e w a k t u p e n y i m - p a n a n *

  B e r a n j a k d a r i p e r m a s a l a h a n d i a t a s , m a k a p a d a p e r c o - b a a n i n i i n g i n d i k e t a h u i p e n g a r u h a n t i o k s i d a n L l a t r i u m . m e - t a b i s u l f i t d a n V i t a m i n C s e b a g a i z a t p e n s t a b i l l a r u t a n

  E p i n e f r i n a , b a i k d a l a m k e a d a a n t u n g g a l a t a u p u n c a m p u r a n

  3

  s e b a g a i u s a h a p r e f o r m u l a s i g u n a p e r b a i k a n m u t u s e d i a a n l a ­ r u t a n E p i n e f r i n a .

  N a t r i u m m e t a b i s u l f i t d a n V i t a m i n C m e r u p a k a n b a h a n t a m b a h a n y a n g s e r i n g d i g u n a k a n d a l a m s e d i a a n f a r m a s i . K e - d u a a n t i o k s i d a n t e r s e b u t m e m p u n y a i k e s a m & a n m e k a n i s m e d i - d a l a m m e m p e r t a h a n k a n s t a b i l i t a s l a r u t a n o b a t y a n g m u d a h t e r o k s i d a s i , y a k n i s e b a g i a n t i o k s i g e n m a u p u n s e b a g a i r e - d u k t o r . P e m i l i h a n f t a t r i u m . m e t a b i s u l f i t d a n V i t a m i n C b e r - d a s a r k a n p e r t i m b a n g a n ( 3 > 7 ) : s e r i n g d i p e r g u n a k a n d a l a m s e d i a a n f a r m a s i , d a p a t b e k e r j a d a l a m w a k t u y a n g r e - l a t i f l a m a , e f e k t i f d a n m e m p u n y a i e f e k s u m p i n g y a n g r e l a - t i f k e c i l s e r t a r e l a t i f m u r a h .

  H a r a p a n d a r i p e r c o b a a n i n i i a l a h i n g i n d i k e t a h u i s a m p a i s e j a u h m a n a p e n g a r u h a n t i o k s i d a n n a t r i u m m e t a o i s u l - f i t d a n V i t a m i n C d a l a m m e m p e r t a h a n k a n s t a b i l i t a s l a r u t a n

  E p i n e f r i n a b a i k d a l a m b e n t u k t u n g g a l m a u p u n c a m p u r a n , s e - h i n g g a d a p a t m e n y o k o n g p e n g e m b a n g a n d a n p e r b a i k a n f o r m u - I a s i l a r u t a n E p i n e f r i n a .

  BAB I I TINJAUAN PUSTAKA 1 * S t a b i l i t a s O b a t ( i ) S e c a r a umum o b a t a t a u s e d i a a n f a r m a s i d i a n g g a p s t a - b i l a p a b i l a s e l a m a p e r i o d e p e n y i m p a n a n m a u p u n p a d a s a a t p e n g g u n a a n n y a , k a d a r z a t a k t i f n y a k o n s ^ a n a t a u m a s i h b e - r a d a d a l a m b a t a s y a n g d a p a t d i t e r i m a d a n m a s i h m e n u n j u k - k a n s i f a t - s i f a t d a n k a r a k t e r i s t i k y a n g s a m a s e p e r t i s a a t p e m b u a t a n n y a . ( 1 )

  O b a t a t a u s e d i a a n f a r m a s i , b e r d a s a r k a n s t a b i l i t a s - n y a d i b a g i m e n j a d i 3 , y a i t u : 1 . S e d i a a n d a r i o b a t - o b a t a n y a n g m u d a h m e n g u r a i .

  2 . S e d i a a n o b a t y a n g l a a b a t p e r u r a i a n n y a , d a l a m h a l i n i p e r l u d i s e r t a k a n l a b e l t a n g g a l k a d a l u v / a r s a v e x p i r a t i ­ o n d a t e ) , p e r s y a r a t a n p o n y i m p a n a n d a n 1 a i n - l a i n . 3* .’i u d i a a n o b a t y a n g w a k t u p e r u r a i a n n y a l a m a s e k a l i d a n t i d a l c b i s a t c r a m a t i d e n g a n j e l a s *

  K e t i d a k s t a b i l a n o b a t a a p a t t e r j a d i k a r e n a p e n g a r u h f a k t o r - f a k t o r l a i n , y a i t u : p o n g a r u h s u h u , c a h a y a , o k s i ­ g e n y a n g m e r u p a k a n f a k t o r f i s i k a . ( 1 , 2 0 ) a . P e n g a r u h S u h u ( 2 0 )

  K e c e p a t a n r e a k s i s u a t u z a t d a p a t m e n i n g k a t 2 - 3 k a l i d e n g a n k e n a i k a n s u h u 1 0 ° C . h u b u n g a n F u n g s i o n i l p n n g a r u h p e r u b a h a n s u h u t e r h a d a p k o c e p a t a n r e a k s i o - l e h A r c h e n i u s a d a l a h s e b a g a i b e r i k u t :

  5 E

  1 l o g k = l o g A - ---------- x ------ 2 , 3 0 3 ^ T k = k o n s t a n t a k e c e p a t a n r e a k s i

  A = f a k t o r f r e k u e n s i E = E n e r g i a k t i f a s i R = k o n s t a n t a g a s T = t e m p e r a t u r

  A p a b i l a p e r s a m a a n d i a t a s d i g a m b a r k a n ^ r a f i k l o g k t e r h a d a p 1 / T , m a k a a k a n d i d a p a t k a r i g a r i s l u r u s d e - n g a n s l o u e = - E 2 , 3 0 3 R

  G b . a . K u r v a l o g k t e r h a d a p 1 / T d a r i p e r s a m a a n A r c h e n i u s

  D a r i p e r s a m a a n d i a t a s d a p a t d i l i h a t , b a h w a m a k i n b e s a r e n c r g i E , m a k a m a k i n l a m b a t k e c e p a t a n r e a k s i n y a . K a r e n a h a r g a T m e r u p a k a n h a r g a p a n g k a t d e n g a n h a r g a ' n e g a t i f - d a n b . e r b a n d i n g t e r b a l i k t e r h a d a p k , m a k a m a k i n o e s a r h a r g a T , k e c e p a t a n r e a k s i s e m a k i n b e s a r p u l a .

  6 P e n g a r u h C a h a y a ( 1 , 2 0 ) b.

  C a h a y a y a n g d i a b s o r b s i o l e h s u a t u m o l e k u l d a p a t m e n i n g k a t k a n e a e r g i y a n g d i c a i l i k i o l e h m o l e ­ k u l t e r s e b u t h i n g g a m e n j a d l l e b i u u k t i f . b a h a n o b a t y a n g p e k a t e r h a d a p c a h a y a d a p a t d i l i n - d u n g i d e n g a n m e n y i m u a n j i a l a m w a d a h y a n g k e d a p t e r ­ h a d a p c a h a y a , a g a r s t a b i l i t a s n y a d a p a t u i p e r t a h a n - k a i i s a m p a i v / a k t u t e r t e n t u .

  c . P e n g a r u h Ok s i g e n ( 1 , 2 0 )

  A d a n y a o k s i g e n d a l a m r u a n g k o s o n g d a r i w a d a h y a n g d i p a k a i m a u p u n y a n g l a r u t d a l an: p e l a r u t n y a d a ­ p a t m c m p e r c e p a t p r o s e s o k s i d a s i t e r h a d a p z a t b e r «• k h a s i a t n y a . U n t u k m e n g u r a n g i j u m l a h o k s i g e n t e r l a - r u t , d a p a t d i l a k u k a n d e n g a n m e n g a l i r i k e d a l a m l a - r u t a n t e r s e b u t g a s CO^ a t a u

  P e n g u r a n g a n k o n s e n t r a s i o k s i g e n t i d a k c u k u p u n t u k - m e n g e l e m i n l r p r o s e s d e g r a d a s i y a n g t e r j a d i . S e h i n g g a u n t u k d a p a t m e m b e r i k a n p e r l i n d u n g a n y a n g s e m p u r n a , m u t l a k d i t a m b a h k a n o k s i g e n b a g i z a t y a n g s e n s i t i f t e r h a d a p o k s i g e n . S e l a i n f a k t o r t e r s e b u t , p e r l u d i p e r h a t i k a n p u l a f a k - t o r l a i n y a n g d a p a t m e m p e n g a r u h i s t a b i l i t a s o b a t , y a i t u :

  I - ' a k t o r k i m i a , k e m u n g k i n a n t e r j a a i n y a i n t e r a k s i a n t a r a k o m - o o n e n b a h a n o b a t ; a t a u p e n g a r u h l a i n , y a i t u p e n g a r u h m i k r o o r j a n i c r n e , p e n g a r u h i n o k a n i s s e l a m a p r o s e s p r o d U K t j i . A k i b a t p e n g a r u h t e r s e b u t , d a p a t m e n g a k i b a t k a n p e n u r u n a n s a m p a i

  7

  h i l a n g n y a k h a s i a t o b a t , o b a t d a p a t b e r u b a h m e n j a d i t o k s i s , t e r j a d i n y a p e r u b a h a n w a r n a , b a u d a n r a s a s e r t a k o n s i s t e n s i y a n g d a p a t m e n i m b u l k a n p e n g a r u h p s i k o l o g i s t e r h a d a p p e m a - k a i o b a t * 2 . EPINEKRlI'J/i 2 * 1 . T i n j a u a n t e n t a n g s t a b i l i t a s l a r u t a n e p i n e f r i n a (3 > 8 )

  E p i n e f r i n a m e r u p a k a n s e n y a v / a y a n g s a n g a t s e n s i t i f t e r h a d a p a d a n y a o k s i g e n * L a r u t a n E p i n e f r i n a d i b a w a h p e n g a r u h c a h a y a d a n u d a r a , a k a n t e r o k s i d a s i m e n j a d i s e n y a w a y a n g b e r w a r n a r o s a , k e m u d i a n c o k l a t y a n g i n e r t .

  P e r u b a h a n i n i d i p e r c e p a t d e n g a n a d a n y a o k s i d a t o r , a n t a r a l a i n : l o d i n , KMnO^, H y d r o g e n p e r o k s i d a .

  T a h a p p e r t a m a d a r i o k s i d a s i E p i n e f r i n a i a l a h t e r - b e n t u k n y a h u b u n g a n 0 - Q u i n o n , d i m a n a a k a n d i i k u t i d e ­ n g a n p e r u b a h a n m e n j a d i t u r u n a n i n a o l d a n c a m p u r a n l a i n . KO - C - CH i i H - CH HO - C - CH WH - CH

  2

  2

  3

  3 OK OH E p i n e f r i n a D e h i d r o E n i n e f r i n a

  C CH - OH P i g m e n m e l a n i n

  • %

  8 O k s i d a s i E p i n e f r i n a t e r s e b u t d a p a t d i h a m b a t d e n g a n

  r e d u k t o r a n o r g a n i k , d i a n t a r a n y a a d a l a h N a t r i u m m e t a b i - s u l f i t 0 , 1 % d a n a s a r a - a s a r n m i n e r a l , ( 6 ) E f e k E p i n e f r i n a d a p a t d i h i l a n g k a n d e n g a n ( . ^ u i n i n , d i m a n a E p i n e f r i n a d a n Q u i n i n m e r u p a k a n s e n y a w a a n t a g o n i s

  E p i n e f r i n a d a p a t r a e m p e r c e p a t k e r j a j a n t u n g d a n mempu - n y a i e f e k h i p e r t e n s i p p a d a p e t n b u l u h d a r a h a r t e r i , s e d a n g k a n Q u i n i n H i e m p e r l a i i i b a t k e r j a j a n t u n g d a n m e m p u n y a i e f e k h i p o t e n s i p p a d a p e m b u l u h d a r a h a r t e r i .

  K h a s i a t E p i n e f r i n a p a d a m a t a i a l a h d a p a t m e n u r u n k a n t e k a n a n i n t r a o k u l e r p a d a p e n d e r i t a g l a u k o m a . T i m b u l n y a e f e k i n i d i k a r e n a k a n b e r k u r a n g n y a p e m b e n t u k a n c a i r a n , m a t a a k i b a t v a s o k o n s t r u k s i d a n b e r t a m b a h n y a a l i r a n k e - l u a r . 2 . 2 . P e m e r i a n ( 3 j ^)

  HO - C - CH2 - NH - CH^ OH OH

  E p i n e f r i n a , A d r e n a l i n u m , ( - ) - l - ( 3 > if - d i h y d r o k s i f e n i l ) - 2 - m e t i l a m i n o e t a n o l . M e n g a n d u n g t i d a k k u r a n g d a r i 9 8 , 0 0 % d a n t i d a k l e b i h d a r i 1 0 1 , 0 0 ^ C ^ H ^ N O ^ . i 3 e r a t m o l e k u l : 1 8 3 , 2 1 . B e r b e n t u k k r i s t a l p u t i h a g a k k r e r a d e n g a n r a s a m e n g g i g i t , t i t i k l o b u r 2 1 2 ° C d i s e r - t a i d e n g a n d e k o m p o s i s i .

  9 M e r u p a k a n s e n y a w a y a n g l a r u t d a l a ; : l a r u t a n NaOH daaa

  KOiij s e d i k i t l a r u t d a l a a i r , t e t a p i a p a b i l a d i t a m b a h - k a n a s a m m i n e r a l d a n a s a m b o r a t h i n g g a t e r b e n t u k g a ■ - r a m y a n g s a n g a t l a r u t d a l a m a i r . P r a k t i s t i d a k l a - r u t d a l a a l k o h o l , e t e r , k l o r o f o r m , d a n a l k a l i , k a r b o n a t .

  A k t i f i t a s E p i n e f r i n a m u d a h d i r u s a k o l e h Cu d a n Z n . S e h i n g g a u n t u k m e m f o r m u l a s i p e r l u s e k a l i u n t u k d i t a m b a h k a n z a t y a n g d a p a t m e n g h i l a n g k a n e f e k k a t a - l i t i k l o g a m b e r a t t e r s e b u t . Z a t y a n g d i p a k a i u n t u k ^ t u j u a n t e r s e b u t i a l a h d i n a t r i u m , e t i l e n d i a m i n t e t r a a s e t a t (EDTA) s e b a n y a k 0 , 1 % . K f i n e f r i n a t i d a k d a p a t d i c a m p u r k a n d e n g a n a d a n y a a l k a l i , C u , F e , A g , d a n t a n i n . (

  3

  ,

  6

  )* P e n y i m p a n a n s e d i a a n E p i n e f r i n a h a r u s d i d a l a m k e m a s a n y a n g b e b a s O

  2

  , y a i t u d e n g a n j a l a n m e n g a l i r i k e m a s a n t e r s e b u t d e n g a n g a s i n e r t CO^ a t a u s e r t a d i l i n d u n g i d a r i p e n g a r u h c a h a y a .

  3

  . A n t i o k s i d a n (

  3

  j

  6

  ) B e b e r a p a p r e p a r a t f a r m a s i a k a n m . e n g a l a m i k e r u s a k a n k a r e n a a d a n y a o k s i d a s i d a r i z a t t a m b a h a n d a n b a h a n a k t i f y a n g l a i n d a l a m k e a d a a n t i d a k t e r l i n d u a g i d a r i c a h a y a .

  B e b e r a p a r e a k s i o k s i d a s i p a d a s e d i a a n f a r m a s i d i a n g g a p

  10

  s e b a g a i r e a k s i o t o k s i d a s i . P a d a r a n t a i r e a k s i i n i s e r i n g d i a w a l i d e n g a n r a d i a s i u l t r a v i o l e t d a l a m s u a s a n a a d a u y a o k s i g e n , d i m a n a m e l i b a t k a n b e n t u k r a d i k a l b e b a s y a n g m e m p u n y a i d a y a r e a k s i a m a t t i n g g i * B e a k s i o k s i d a s i s e - r i n g j u g a d i k a t a l i s a o l e h a d a n y a i o n - i o n l o g a m b e r a t . K a n t a i r e a k s i i n i d a p a t d i h a m b a t d e n g a n p o n a m b a h a n s e - j u m l a h s e d i k i t z a t y a n g d i s e b u t a n t i o k s i d a n *

  A n t i o k s i d a n d a p a t d i b e d a k a n m e n j a d i 3 k e l o m p o k , y a ­ i t u : ( 3 ) 1 . A n t i o k s i d a n / a n t i o k s i g e n

  S e n y a w a i n i m e n g h a m b a t o k s i d a s i d e n g a n c a r a b e - r e a k s i d e n g a n r a d i k a l b e b a 's * d a n k e m u d i a n m e n g h e n t i - k a n r a n t a i e a k s i , s e n y a w a i n i e f e k t i f t e r h a d a p o t o k - s i d a s i t e t a p i k u r a n g d a l a m r e a k s i r e d o k s *

  . C o n t o h . - : N a 2 S 2 0 ^ , V i t a m i n C, a l k y l g a l a t , t o c o f e r o l , d a n b u t y l a t e d H y d r o x y ' t o l u e n e . 2 . R e d u k t o r

  S e n y a w a i n i m e m p u n y a i p o t e h s i a l y a n g l e b i h k e c i l d a r i b a h a n a k t i f a t a u b a h a n o b a t , s e n i n g g a * a k a n b e - r e a k s i l e b i h c e p a t d a r i b a h a n o b a t . S e n y a w a . i n i j u g a d a p a t b e r e a k s i d e n g a n r a d i k a l b e b a s , j u g a e f e k t i f t e r h a d a p o k s i d a t o r • C o n t o h : V i t a m i n C , a s a m i s o a s - k o r b a t , N a t r i u m f o r m a l d e h i d s u l f o x y l a t ,

  3 # A n t i o k s i d a n s i n e r g i s S e n y a w a i n i m e m p u n y a i e f e k a n t i o k s i d a n y a n g k e - c i l t e t a p i d a p a t m e n a m b a h d a y a a n t i o k s i d a s i d e n g a n j a -

  11

  l a n b e r e a k s i d e n g a n i o n l o g a m b e r a t y a n g m e n g k a t a l i - s a o k s i d a s i . C o n t o h : A s a n S i t r a t , Asam e d e t a t d a n g a r a m n y a , a s a m t a r t r a t , l e c h i t i n . P e m i l i h a n a n t i o k s i d a n t e r s e b u t , u n t u k p r e p a r a t p a d a u m u m n y a b e r g a n t u n g p a d a : r u t e , d o s i s , s i f a t f i s l k a d a n k i m i a , a d a n y a z a t t a m b a h a n , w a d a h s e r t a t u t u p . 3 . T i n j a u a n t e n t a n g N a t r i u m m e t a b i s u l f i t ( 3 , if)

  • N a t r i u m , m e t a b i s u l f i t m e r u p a k a n r o d u k t o r k u a t , s e r i n g d i g u n a k a n s e b a g a i a n t i o k s i d a n d a l a m s e d i a a n f a r m a s i , t e r u t a m a y a n g m e n g a n d u n g b a h a n o b a t y a n g m u d a h t e r o k s i d a ­ s i . K o n s e n t r a s i y a n g s e r i n g d i g u n a k a n s e b a g a i a n t i o k s i d a n i a l a h 0 , 1 %. P e n g g u n a a n N a t r i u m m e t a b i s u l f i t s e r i n g p u l a d i s e r t a i d e n g a n EDTA s e b a g a i z a t t a m b a h a n y a n g d a p a t m.e- n g u r a n g i k a t a l i s a l o g a m b e r a t t e r h a d a p o k s i d a s i b a h a n o - b a t , d e n g a n k o n s e n t r a s i l a z i r n i ^ l a h 0 , 1 # . ( 6 )

  N a 2 S 2 0 ^ d i s a m p i n g m e m p u n y a i k e t t n t u n g a n s e b a g a i a n t i o k s i d a n j u g a m e m p u n y a i k e r u g i a n y a n g m e r u p a k a n k e j e - l e k a n d a r i N a t r i u m m e t a b i s u l f i t , i a l a h : m e n g a l a m i d e k o m - p o s i s i o l e h u d a r a , t e r u t a m a p a n a s , h i l a n g n y a s e j u m l a h t e r t e n t u k a d a r p a d a s a a t p e n t e r i l a n s e b e l u m m e n u n j u k k a n a k t i f i t a s n y a s e b a g a i a n t i o k s i d a n , m e n g a l a m i d e k o m p o s i s i l a r u t a n d e n g a n d i s e r t a i j a t u h n y a p H . ( 3 )

  N a t r i u m - m e t a b i s u l f i t d a p a t p u l a d i g u n a k a n s e b a g a i p r e s e r v a t i f p a d a l a r u t a n a s a m d a n s i r u p . A k t i f i t a s s e b a - g a i a n t i m i k r o b a i n i d i s e b a b k a n k a r e n a a d a n y a SO^ y a n g d i - b e b a s k a n a k i b a t r e a k s i N a t r i u m m e t a b i s i i l f i t d e n g a n a s a m .

  12 P e m e r i a n : N a t r i u m m e t a b i s u l f i t ( N a ^ S ^ O ^ ) d i s e b u t j u g a

  N a t r i i p y r o s u l f i s , D i s o d i u m p y r o s u l p h i t e , S o d i u m p y r o - s u l p h i t e . B e r b e n t u k k r i s t a l p r i s n i a t i k y a n g t i d a k b e r - w a r n a , a t a u a g a k k e k u n i n g a n y a n g b e r a s a a s i n d a n b e ; r - - b a u s u l f u r . D e n g a n a d a n y a u d a r a a k a n t e r o k s i d a s i men - j a d i s u l f a t d e n g a n p e m e c a h a n k r i s t a l . i'ial i n i t e r j a d i d e n g a n a d a n y a a i r , d e n g a n r e a k s i :

  1 J a ~ S o0 r + 4 0 - + H~0 ■— N a . , S 0 . + SO-, + H„G 2 2 ^ 2 2 ^ ^

  2

  2 K e l a r u t a n : l a r u t a d a l a m 2 b a g i a n a i r , s a n g a t l a r u t d a l a m a l k o h o l d a n g l i s e r o l . L a r u t a n d a l a m a i r b e r s i f a t a s a m t e r h a d a p p h e n o l r a e r a h * N a t r i u m m e t a b i s u l f i t m e r u - p a k a n s e n y a w a y a n g t i d a k t e r c a m p u r k a n d e n g a n o k s i d a t o r , l o g a m - l o g a m b e r a t d a n t a n i n . ( 9 , 1 2 )

  U n t u k m e n i n g k a t a n s t a b i l i t a s n y a , m a k a p e r l u p e n y i m p a n a n p a d a s u h u y a n g l e b i h k e c i l 1+0° C , d a l a m k e - i n a s a n y a n g b e b a s o k s i g e n d a n t e r l i n d u n g d a r i p e n g a r u h c a h a y a . 3 . 2 . T i n j a u a n t e n t a n g V i t a m i n C

  V i t a m i n C s t a b i l d a l a m u d a r a k e r i n g , p a d a s e d i a ­ a n c a m p u r a n d a n b e b e r a p a p r o d u k a l a m i a h , v i t a m i n C t e r o k s i d a s i d e n g a n a d a n y a u d a r a d a n c a h a y a # V i t a m i n G m e r u p a k a n r e d u k t o r k u a t d a n d a p a t m e n g u r a n g i w a r n a d a r i b e b e r a p a z a t w a r n a . L a r u t a n v i t a m i n C c e p a t m e n g - a l a i n i p r o s e s i n a k t i f a s i o l e h o k s i d a s i a t m o s f e r , t e r u ­ t a m a p a d a s u h u t i n g g i . P e r u r a i a n i n i a k a n d i p e r c e p a t

  13

  d e n g a n a d a n y a c a h a y a * a l k a l i , o k s i d a t o r , b e b e r ^ p a l o ­ gam b e r a t t e r u t a m a F e d a n Cu* P e r u r a i a n i n i a k a n d i - h a m b a t o l e h a d a n y a a s a m - a s a m , r e a u k t o r , m i s a l n y a K I . V i t a m i n C d e n g a n t i d a k a d a n y a o k s i g e n a k a n d a p a t s t a - b i l d a l a m p e m a n a s a n . L a r u t a n p e k a t l e b i h s t a b i l d a r i l a r u t a n e n c e r * T a h a p p e r t a m a d a r i o k s i d a s i V i t a m i n C i a l a h t e r b e n t u k n y a d e h i d r o a s a m a s k o r b a t , t e t a p i h a l i n i b e r s i f a t r e v e r s i b e l , d e n g a n r e a k s i : ( 6 , 1 2 ) 0 *